Δευτέρα 9 Ιουλίου 2018

(097) ΚΑΤΟΧΙΚΑ ΔΡΩΜΕΝΑ στην ΠΟΛΗ της ΚΟΡΙΝΘΟΥ !Βιβλίο ΛΕΥΤΕΡΗ ΜΠΑΤΣΑΛΙΑ: «ΕΘΝΙΚΗ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ ΣΤΗΝ ΚΟΡΙΝΘΙΑ»

ΑΝΤΙ ΠΡΟΛΟΓΟΥ
Παρουσιάζονται κατωτέρω αποσπάσματα από το βιβλίο του Κορίνθιου Λευτέρη Μπατσιαλιά {«ΕΘΝΙΚΗ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ ΣΤΗΝ ΚΟΡΙΝΘΙΑ»-1992}, κυρίως τα περί των κατοχικών γεγονότων, δρώμενων,  στην πόλη της Κορίνθου, όπως τα έζησε, τα «είδε» και τα πρόβαλε στο βιβλίο, ο συγγραφέας.
 Το βιβλίο είναι άξιο ιστορικώς, αφού αφαιρεθούν πέραν των αρκετών ανακριβειών,υπερβολών,εκτιμήσεων, και οι αρκετές φαιδρότητες στα όρια του πλήρους ψεύδους!
Επισημαίνω μερικές:
Στις σελίδες 47 έως 52, περιγράφει ότι απελευθέρωσε τον πατέρα του ,τον αδερφό του  και τον Γεώργιο Πεθαίνο, από την φυλακή «Κολοκούρη» στην Κόρινθο με την βοήθεια δύο Γερμανών αξιωματικών , δωροδοκώντας τους, (ως τσαγκάρης που ήταν). με ζεύγη παπουτσιών και με “αντι-ιταλικό” μένος (= «φαιδρό σενάριο»)!!!

Στην Σελίδα (98) αναφέρει ό τι για να αποφυλακισθεί, ένας άλλος αδερφός του μελλοθάνατος, δωροδοκήθηκε με χρυσές λίρες ο Διοικητής των Γερμανών στην Κόρινθο. Δεν ήταν στη φύση των Γερμανών αξιωματικών να δωροδοκούνταν απευθείας οι ίδιοι (Πόσον μάλλον ο Διοικητής) ενώ τοις πάσι ήταν γνωστό ότι, οι συνεργάτες τους δωροδοκούνταν, και οι αρχισυνεργάτες τους στην Κόρινθο ήσαν οι: Πέτρουλας, Πανούσης, Παπαπάνος,Πλαστηρόπουλος και…………..! δηλαδή τα (πέντε «Π» ) όπως αναφέρει τους αρχι-δοσιλόγους-συνεργάτες των Γερμανών της Κορίνθου, ο Ηλίας Παπαστεργιόπουλος στο βιβλίο «Ο ΜΩΡΙΑΣ στα ΟΠΛΑ».
Ο Νικ. Μάρας στο βιβλίο του (βλ. ανάρτηση 066) "Ο ΓΙΟΣ ΤΟΥ ΕΑΜΙΤΗ ΘΥΜΑΤΑΙ..." αναφέρει σχετικά( Σελ.36) : «Να ένα απτό παράδειγμα, ποιός δημιουργούσε αριστερούς-κομουνιστές, όπως τους βάφτιζαν!
Ο Πανούσης, αυτός ο "εξαίρετος πατριώτης" έκανε πολλά καλά(!) απελευθερώνοντας ομήρους, αφού πρώτα τον πλήρωναν σε λίρες. Βέβαια αφού πρώτα έκαναν τις συλλήψεις τα τσιράκια του, μετά άρχισαν οι διαπραγματεύσεις για το πόσες λίρες ήθελαν για τον καθένα.
Αυτό φυσικά ίσχυε για όσους είχαν για να πληρώσουν. Όσοι δεν είχαν; Ε! ήταν άτυχοι. Κατέληγαν στο περιβόλι του Νέγρη, που ήταν τόπος εκτελέσεων ή στις κρεμάλες.»}

Στην Σελίδα (101) αναφέρει για το Τάγμα ασφαλείας στην Κόρινθο: «…αναγκαστική επιστράτευση με ατομικές προσκλήσεις σε κορίνθιους νέους ηλικίας 20-30 ετών…..Μετά από λίγες ημέρες 500 κορίνθιοι νέοι πήραν πρόσκληση να καταταγούν. Από αυτούς οι 300 περίπου είχαν φύγει από την πόλη και είχαν πάει στον ΕΛΑΣ. Πήραμε και εμείς τέτοιες προσκλήσεις… Περίπου 180-200 νέοι κατατάχθηκαν στα τάγματα. Από αυτούς οι 10-12 ήσαν μέλη του ΕΑΜ και της ΕΠΟΝ και κατατάχθηκαν με άδεια του ΕΑΜ και με σκοπό να δίνουν πληροφορίες στην οργάνωση. Πήραμε και εμείς προσκλήσεις, δηλαδή έφθασαν οι προσκλήσεις στο σπίτι μας, αλλά δεν μας βρήκαν διότι είχαμε φύγει και εμείς και είχαμε καταταγεί στον ΕΛΑΣ». Στην σελίδα (92) όμως αναφέρει ότι έφυγε με τον αδερφό του για την ένταξή τους στον ΕΛΑΣ αμέσως μετά το κρέμασμα του Χρ. Αντωνίου που έγινε 4 Μαϊου 1944, ενώ το Τάγμα ασφαλείας συγκροτήθηκε πλήρως, πολύ νωρίτερα, την 25 Μαρτίου 1944, που λόχος του παρέλασε στην Κόρινθο, άρα πως δεν τους βρήκαν για να παραλάβουν τις ατομικές προσκλήσεις για ένταξη στο Τ.Α.; ;; (Ένας αδερφός του κατατάχτηκε στο Τ.Α. και το υπηρέτησε μέχρι τέλος !).{Σημείωση : Oι Κορίνθιοι αρχισυνεργάτες των Γερμανών Βασ. ΠΑΝΟΥΣΗΣ και Αθ. ΠΛΑΣΤΗΡΟΠΟΥΛΟΣ σε έγγραφό τους (βλ. προηγούμενη ανάρτηση) αναφέρουν ότι οι Ταγματασφαλίτες ήσαν εθελοντές, οι Κορίνθιοι δε ήσαν 30 σε αριθμό. : «Η δύναμις του Τάγματος αποτελείται από 460 άνδρας εθελοντάς εκ των χωρίων Εξαμηλίων, Αγγελοκάστρου, Βέλλου, Κρηνών, Λιμοχωρίου και Ταρσινών και περίπου 30 Κορινθίων με τον κάτωθι οπλισμόν.» Η αναφορά όμως του Διοικητή του Τ.Α., Ταγμ. Γ. Κοντοστάνου : «….την 6ην Απριλίου 1944 εισήχθην εις δίκην απροόπτως μετά του δημάρχου Κορίνθου και του φαρμακοποιού Πανούση Β. με την κατηγορίαν ότι ενήργησα βιαίαν επιστράτευσιν»  δίνει κάποιο ιστορικό άλλοθι στην αναφερομένη φαιδρότητα, του συγγραφέα!}

Στην σελίδα (59) αναφέρει ότι το καλοκαίρι του 1943 «με σταμάτησαν δύο ένοπλοι πολίτες που είχαν στο αριστερό χέρι ένα περιβραχιόνιο τα αρχικά ΟΠΛΑ (=Οργάνωση Περιφρούρησης Λαϊκού Αγώνα)». Άτοπο διότι η ΟΠΛΑ στην Αργολιδο-Κορινθία, συγκροτήθηκε σε ανεξάρτητο σώμα τον Φεβρουάριο του 1944, όπως και ό τι οι ΟΠΛΑτζίδες πουθενά δεν αναφέρεται ότι έφεραν περιβραχιόνιο με τα αρχικά της οργάνωσης!

Κατωτέρω τα αποσπάσματα του βιβλίου με ψηφιακή επιμέλεια ,κάποιες σημειώσεις υπογραμμίσεις και υπομνηματισμούς, υπ΄ εμού :


ΣΥΝΤΟΜΟ ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ ΤΟΥ ΛΕΥΤΕΡΗ ΜΠΑΤΣΑΛΙΑ

Γεννήθηκα στο Κιάτο το 1922. Ο πατέρας μου ήταν από την Γκούρα Κορινθίας, επάγγελμα τσαρουχάς και η μητέρα μου από το Κοκκώνι. Το 1924 ήρθαμε στη Κόρινθο όπου ο πατέρας μου ίδρυσε βιοτεχνία υποδημάτων και διατηρούσε κατάστημα στο κέντρο της πόλης. Γράμματα πολλά δεν έμαθα. Τελείωσα το δημοτικό στη Κόρινθο και μια τάξη από το γυμνάσιο. Μετά στο πάγκο του τσαγκάρη για να μάθω τη τέχνη. Ειδικεύτηκα στο παιδικό παπούτσι. Παράλληλα πήγαινα και στο προσκοπισμό από το 1933.
Η κατοχή με βρήκε στο υποδηματοποιείο του πατέρα μου όπου δούλευα με τον αδερφό μου Γιώργο. Μπήκαμε στην Εθνική αντίσταση με τις οργανώσεις του ΕΑΜ όλη η οικογένεια μου, οι γονείς μου και όλα τα παιδιά (έξη αδέρφια και μια αδερφή). Το 1944 τρία αδέρφια πήγαμε και καταταχθήκαμε στην ένοπλη αντίσταση, στον ΕΛΑΣ. Υπηρέτησα στο τρίτο λόχο του 6ου συντάγματος ΕΛΑΣ Αργολιδοκορινθίας και μετά στα Τρόπαια Αρκαδίας στη προσωπική φρουρά του Άρη Βελουχιώτη.
Το 1947 κατατάχτηκα στον ελληνικό στρατό όπου υπηρέτησα στο 503 τάγμα της Τρίτης Ορεινής Ταξιαρχίας Ρίμινι μέχρι το 1949 οπότε τραυματίσθηκα κατά τη διάρκεια μιάς μάχης στη θέση «Κουλκουθούρια» στο βουνό Βίτσι. Μετά την αποθεραπεία μου και απόλυσή μου γύρισα στη Κόρινθο όπου και δούλεψα σαν περιπτεράς επί 25 χρόνια στη συνοικία «Αγιαννιώτικα».
Όταν ήμουν αντάρτης στον ΕΛΑΣ διαπίστωσα ότι η ΟΠΛΑ έκανε αδικαιολόγητα εγκλήματα κατά του ελληνικού λαού ο οποίος μας υποστήριζε και μας ενίσχυε, στον ένοπλο αγώνα μας κατά των κατακτητών. Η ηγεσία του ΚΚΕ μας οδήγησε στον πρώτο εμφύλιο πόλεμο (Δεκεμβριανά) και κατόπιν ήρθε το αποκορύφωμα ο δεύτερος εμφύλιος ο πιο εξοντωτικός και καταστροφικός για τη χώρα μας που μόλις είχε βγεί από τη ζοφερή περίοδο της Κατοχής.
Δεν έπρεπε να γίνουν οι δυο αυτοί εμφύλιοι πόλεμοι.
Ίσως να έφταιξε και ο Άρης που είχε εμπιστοσύνη και επέδειξε υπακοή στον Σιάντο. Ο Άρης ήταν κατά του εμφυλίου πολέμου. Ο Άρης επίσης ήταν αντίθετος με την σύλληψη των ομήρων της Αθήνας μετά τα Δεκεμβριανά που διέταξε ο εκ των ηγετών του ΚΚΕ, Βασίλης Μπαρτζιώτας (καπετάν Φάνης). Οι όμηροι αυτοί χάθηκαν, οι τελευταίοι εκτελέστηκαν στα Κρόρα της Βοιωτίας.
Επειδή στη χώρα μας παρουσιάστηκε το μοναδικό φαινόμενο στην Ευρώπη, ο εμφύλιος πόλεμος μετά την απελευθέρωση και επειδή οι άνθρωποι της γενιάς μου έκαναν πολλά σφάλματα ένα έχω  να αφήσω υποθήκη στις γενιές που θα έρθουν. Να διδαχθούν από τα σφάλματα μας και να μη τα επαναλάβουν.
Όχι πάλι εμφύλιες συρράξεις!

Π Ρ Ο Λ Ο Γ Ο Σ
του Λευτέρη Μπατσαλιά
Αγαπητοί μου αναγνώστες εγώ γράμματα δεν ξέρω πολλά. Στο σχολείο πήγα μέχρι την πρώτη τάξη του εξατάξιου γυμνασίου, χωρίς να μπορέσω να συνεχίσω. Είμαι ένας απλός άνθρωπος που είχα σαν στόχο στη ζωή μου να γράφω και να δημοσιεύω τις αναμνήσεις μου από την εποχή του Έπους της Εθνικής μας Αντίστασης. Σήμερα είμαι ιδιαίτερα ευτυχής διότι με την πολύτιμη βοήθεια του καθηγητή κ. Χρίστου Τάρταρη οι αναμνήσεις μου αυτές βλέπουν το φως της δημοσιότητας. Δεν απέβλεπα ούτε αποβλέπω στο οικονομικό κέρδος , ούτε θέλω να αποκτήσω δόξα, απλά ήθελα να μεταδώσω στις γενιές που θα έρθουν στην Πατρίδα μου ορισμένα γεγονότα που άλλοι δεν τα ξέρουν καθόλου ή ξέρουν μόνο ένα μέρος τους.
Όσα γράφονται στο βιβλίο είναι γεγονότα που έζησα εγώ ο ίδιος ή το άκουσα από συναγωνιστές μου και διασταύρωσα με την βοήθεια φίλων. Ότι έκανα, το έκανα με την θέληση μου και με την ευχή των γονέων μου. Τι θα πει παρτιζάνος τότε, τι θα πει σήμερα βετεράνος. Εγώ αισθάνομαι ότι υπηρέτησα την Πατρίδα μου, βοήθησα τους συναγωνιστές μου, που πολλούς έφαγε η μαύρη γη χωρίς να προλάβουν να δουν και να χαρούν τη λευτεριά. Δεν θέλω να λογαριάζομαι σα συγγραφέας ή σαν ποιητής. Απλά καταγράφω την πραγματικότητα όπως την έζησα και την αντιλήφθηκα μέσα από καταστροφές, σκοτωμούς, κυνηγητά και αμέτρητους κινδύνους για το αν ζεις την άλλη μέρα. Τα βάσανα του πού μας σημαδεύουν όλο τούτο το βιβλίο.
Θέλω να αποτίσω φόρο τιμής στους νεκρούς συναγωνιστές μου, σε όλους τους νεκρούς της εθνικής μας αντίστασης, στους τραυματίες, ανάπηρους και σε όλους που υπέφεραν μαζί μου τις κακουχίες των ελληνικών βουνών άλλοτε κυνηγώντας τους κατακτητές και άλλοτε κυνηγημένοι από εκείνους. Τέλος φόρος τιμής, της μεγαλύτερης ίσως, ανήκει και στον ελληνικό λαό που σύσσωμος μας υποστήριξε, μας πρόσφερε τη ζεστασιά της ελληνικής ψυχής το λιγοστό φαί του, πολλές φορές ένα αυγό μοιρασμένο στα τρία και το πιο σπουδαίο την συμπαράσταση του στον αγώνα μας. Μνήμες ανεξίτηλες μια εποχής ηρωικής που χαρακτηρίστηκε από ηρωισμούς αλλά και μελανά σημεία. Φαίνεται πως οι κηλίδες είναι χαρακτηριστικό της ανθρώπινης ιστορίας.
Το βιβλίο αυτό το αφιερώνω στις γενιές των ελλήνων που θα έρθουν στην πατρίδα μας μετά από μας να μάθουν την περίοδο αυτή και να διδαχθούν από τα σφάλματα μας για να μη το επαναλάβουν.

Κόρινθος Φεβρουάριος 1992
ΛΕΥΤΕΡΗΣ Κ. ΜΠΑΤΣΑΛΙΑΣ
Αντάρτης του 6ου Συντάγματος
Του ΕΛΑΣ και επί τετράμηνο
μέλος της προσωπικής φρουράς
Του Άρη Βελουχιώτη.

-1-
Ι  Η ΕΝΑΡΞΗ ΤΟΥ ΠΟΛΕΜΟΥ
Στις 28 Οκτωβρίου 1940, ημέρα Δευτέρα κηρύχτηκε από μέρους της Ιταλίας, ο πόλεμος εναντίον της Ελλάδας.
Εγώ ήμουν τότε ακριβώς 18 ετών.
Ο πατέρας μου ήταν τσαρουχάς. Είχε υποδηματοποιείο στην Κόρινθο όπου πουλούσαμε παπούτσια ανδρικά, γυναικεία, παιδικά, αρβύλες, παντόφλες και τσαρούχια. Εδώ πρέπει να σημειώσω ότι ο πατέρας μου Κωνσταντίνος Μπατσιαλιάς, ήταν καλλιτέχνης τσαρουχάς, δηλαδή έφτιαχνε τσαρούχια με πολύ μεράκι και πολλά στολίδια. Εγώ έμαθα την τέχνη του υποδηματοποιού καθώς και ο μεγαλύτερος αδερφός μου, Γιώργος, αλλά αυτός ήταν «γυναικάς» δηλαδή έφτιαχνε γυναικεία παπούτσια. Ο Γιώργος μάλιστα είχε πάει και σε σχολή στην Αθήνα και είχε γίνει «κόφτης» δηλαδή έκανε τα σχέδια των παπουτσιών αντιγράφοντας τα από φιγουρίνια και τα έκοβε πάνω στα δέρματα. Για να πω και την πλήρη αλήθεια εγώ δεν έμαθα και πολύ καλά την τέχνη του υποδηματοποιού επειδή δεν μου άρεσε και πολύ και γιαυτό δεν έμεινα πολλά χρόνια στο επάγγελμα αυτό, αλλά σαν «παραγιός» ήμουν άριστος. Έμαθα να φτιάχνω μόνο παιδικά παπούτσια, όχι όμως αρίστης κατασκευής.
2. Ο πόλεμος στην Αλβανία
Το πρωί, λοιπόν της 28ης Οκτωβρίου του ΄40, στις 8 πηγαίνοντας προς το μαγαζί μας, που βρισκόταν στην οδό Κολοκοτρώνη αριθ. 27 στο εμπορικό κέντρο της Κορίνθου, άκουσα περνώντας έξω από το εστιατόριο «ΑΒΕΡΩΦ» (που είχε ένα από τα ελάχιστα ραδιόφωνα που υπήρχαν τότε στην Κόρινθο) ότι κηρύχθηκε ο πόλεμος με την Ιταλία και ότι έγινε κιόλας γενική επιστράτευση. Μαζεύτηκε πολύς κόσμος έξω από το εστιατόριο, στο πεζοδρόμιο και στο δρόμο και ακούγαμε τον τότε εκφωνητή Σταυρόπουλο, να μεταδίδει με χαρακτηριστική φωνή του, ¨το πρώτο ανακοινωθέν του Γενικού Στρατηγείου της Ελλάδος»
Τα ραδιόφωνα που υπήρχαν στην Κόρινθο αυτή την εποχή ήσαν πολύ λίγα και μπορούσαν εύκολα και γρήγορα να απαριθμηθούν. Ένα ήταν στο εστιατόριο ΑΒΕΡΩΦ, ένα άλλο είχε ο Βαγγέλης Αναγνωστόπουλος που είχε ωρολογοποιείο στη γωνιά των οδών Κολοκοτρώνη και Κύπρου και νομίζω ότι αυτός ήταν ο πρώτος που έφερε ραδιόφωνο στην Κόρινθο. Άλλο ένα ραδιόφωνο υπήρχε σε ένα καφενείο επί των οδών Ερμού και Κολιάτσου απέναντι από τον σημερινό σταθμό του ΚΤΕΛ Αθηνών.
Ο κόσμος άκουγε τις ειδήσεις αλλά κανείς δεν μιλούσε. Θυμάμαι μερικούς τσακωνίτες που πέρασαν αργότερα έξω από το σπίτι μας τραγουδώντας και η μητέρα μου τους είπε:
-Μπράβο παιδιά, στο καλό να πάτε και η Παναγιά μαζί σας!
Ήσαν μερικοί κορίνθιοι που είχαν επιστρατευτεί και αναχωρούσαν για το μέτωπο. Ο ένας απ΄αυτούς ήταν ο ταβερνιάρης Σενής που είχε τότε ταβέρνα στην οδό Περιάνδρου απέναντι από το σημερινό κατάστημα Londinium. Μαζί του ήσαν άλλοι 6-8 άνδρες μεταξύ των οποίων οι εξάδελφοι μου Ευάγγελος και Αναστάσιος Παπαντωνίου.
Στις 29 Οκτωβρίου εμφανίσθηκαν 2-3 Ιταλικά αεροπλάνα πάνω από την Κόρινθο τα οποία πέρασαν σε πολύ μεγάλο ύψος. Σήμανε συναγερμός και τρέξαμε μαζί με τους μικρότερους αδερφούς μου να κρυφτούμε στο ποτάμι επειδή νομίζαμε ότι η θέση αυτή είναι πιο ασφαλής.
Οι Έλληνες φαντάροι δεν ήθελαν τον πόλεμο αλλά τους τον επέβαλε ο γελοίος ιταλός δικτάτορας Μπενίτο Μουσουλίνι. Νόμιζε ότι η κατάληψη της Ελλάδος θα ήταν μια εύκολη γιαυτόν υπόθεση. Έπεσε όμως έξω. Σύσσωμος ο Ελληνικός λαός, σαν ένας άνθρωπος, ενωμένος, πήρε αμέσως τα όπλα για να υπερασπισθεί το πάτριο έδαφος. Μεγάλη υπόθεση να είναι ενωμένος ο λαός. Πετυχαίνει το… ακατόρθωτο. Τα ηρωικά φανταράκια μας αψηφώντας το θάνατο, αντιστάθηκαν στις ιταλικές επιθέσεις και προχώρησαν

-2-
πιο πέρα, μπήκαν στην Αλβανία, απελευθέρωσαν εδάφη της Βόρειας Ηπείρου που κατοικούνταν από Έλληνες, απώθησαν τους εισβολείς, έπιασαν αιχμαλώτους και γενικά νίκησαν στο Αλβανικό μέτωπο. Παρά το χιόνι, το κρύο, τη βροχή, ο Έλληνας φαντάρος πολέμησε ακούραστα, ηρωικά στα άγρια αλβανικά βουνά, πότε κουρελής, πότε νηστικός αλλά πάντα γεμάτος με την πίστη στη νίκη και έχοντας με το μέρος του το δίκιο.
Τα ηρωικά κατορθώματα του έλληνα φαντάρου ενέπνευσαν συγγραφείς, ποιητές, ζωγράφους, γελοιογράφους οι οποίοι με τα έργα τους, τα ποιήματα τους, κράτησαν ψηλά το ηθικό του λαού μας και γελοιοποίησαν τον αλαζόνα εισβολέα[………………………………..]
Τότε που ήταν πολεμική περίοδος, τα πάντα ήσαν σκοτεινά τη νύχτα για λόγους προφύλαξης από τους νυκτερινούς βομβαρδισμούς. Εκείνη την πολεμική περίοδο, μέσα στη γενική εθνική έξαρση που επικρατούσε λόγω των αλλεπάλληλων νικών του στρατού μας στο μέτωπο, εγώ αισθανόμουνα σαν φαντάρος. Μια μέρα, θυμάμαι είπα στον πατέρα μου:
-Πατέρα, θέλω να πάω στρατιώτης εθελοντής!
-Μακάρι να σ΄ έπαιρναν μου είπε, αλλά είσαι ανήλικος και δεν παίρνουν μικρά παιδιά. Η πατρίδα έχει ακόμα ακάλεστες κλάσεις. Ο στρατός μας , όπως βλέπεις, τα βγάζει πέρα, αν και είναι λίγοι νικάμε κιόλας. Ίσως να πολεμήσεις αργότερα.
-Τι λες ρε πατέρα, εδώ όπως πάνε τα πράγματα θα τους πετάξουν στη θάλασσα, εσύ νομίζεις ότι θα κρατήσει ο πόλεμος χρόνια;
Ο πατέρας μου τότε μου είπε-και τα λόγια του μάλλον θα έπρεπε να ήσαν προφητικά:
-Ίσως κρατήσει μήνες, ίσως και χρόνια, οπότε ετοιμάσου, τότε που θα σε χρειαστεί η πατρίδα. Οι ιταλοί θα νικηθούν, δε γίνεται αλλιώς, γιατί ο έλληνας φαντάρος πολεμά για την ελευθερία, τη θρησκεία, όπως πολέμησα και εγώ στο Μπιζάνι και σε όλη τη Μακεδονία.
Πράγματι ο πατέρας μου πολέμησε από το 1912 μέχρι το 1922 εναντίον των Τούρκων και Βουλγάρων στο Μπιζάνι-Κιλκίς-Λαχανά-Δοϊράνη-Τσουμαγιά. Στα υψώματα της Τσαμουγιάς τραυματίστηκε στον μηρό (διαμπερές τραύμα). Έχει καταγράψει τις πολεμικές του αναμνήσεις και έχουν εκδοθεί με τίτλο «Ένδοξοι μας Πόλεμοι 1912-1913». Για το έργο του τιμήθηκε από τον διοικητή της Μεραρχίας Καλάρη υπό τις διαταγές του οποίου υπηρέτησε και του οποίου ο γιός σκοτώθηκε πλάι στον πατέρα μου κατά τη διάρκεια μιας μάχης. Ο πατέρας μου επίσης επαινέθηκε και από τον πρωθυπουργό Ελευθέριο Βενιζέλο για την πολεμική του δράση.*{*σ.εμού:Ο Κωνσταντίνος Καλλάρης (20 Σεπτεμβρίου 1858 - 4 Μαΐου 1940) ήταν Έλληνας αντιστράτηγος και υπουργός Στρατιωτικών…… Κατά τη διάρκεια του αγώνα της Ηπείρου (Α΄ Βαλκανικός Πόλεμος) ο μεγαλύτερος γιός του Σπυρίδων, έφεδρος ανθυπολοχαγός, σκοτώθηκε πολεμώντας ….. Στο γήρας του ο Κ. Καλλάρης δοκιμάσθηκε ακόμη μια φορά με το χαμό του δεύτερου γιού του, Άγγελου, λοχαγού του πυροβολικού, που έπεσε ηρωικά μαχόμενος το 1922 στη Μικρασιατική εκστρατεία. (Βικιπαίδεια) }
Θυμάμαι ακόμα τα όσα μου έλεγε ο πατέρας μου σχετικά με το τραυματισμό του, ότι τον μετέφερε στο ορεινό χειρουργείο ο κορίνθιος υποδηματοποιός  Η. Τσώτος. Το γεγονός αυτό μου το επιβεβαίωσε ο ίδιος ο Κ. Τσώτος. Ας είναι αυτή η σύντομη αναφορά ένας ελάχιστος φόρος τιμής, ένα σεπτό μνημόσυνο προς δύο ανθρώπους που έκαναν και οι δύο το καθήκον τους. Τώρα και οι δύο έχουν πεθάνει. Ας είναι και οι δύο συχωρεμένοι!...
Μπήκε ο Δεκέμβρης του 1940 με πολύ κρύο. Εκείνος ο χειμώνας ήταν πολύ βαρύς. Λες και η φύση ήταν κι  αυτή εναντίον μας. Τα ηρωικά φανταράκια μας, τα παιδιά της Ελλάδας μας αντί να είναι στα σπίτια τους να γιορτάσουν τα Χριστούγεννα, πολεμούσαν για την τιμή και την ασφάλεια

-3-
της πατρίδας στα χιόνια και στ΄ άγρια αλβανικά φαράγγια. [………..]
…..Στο καμπαναριό του μητροπολιτικού ναού Αποστόλου Παύλου είχαν τοποθετήσει μια τηλεφωνική συσκευή και φρουρούς αστυφύλακες, ο ένας μάλιστα ήταν ο φίλος μου ο Σεραφείμ από την Κρήτη. Όταν έρχονταν εχθρικά αεροπλάνα τηλεφωνούσαν από την Αστυνομία και ο φρουρός αστυφύλακας χτυπούσε την καμπάνα. Το χτύπημα της καμπάνας του Αποστόλου Παύλου ήταν για τους Κορίνθιους το σήμα συναγερμού. Αν ο συναγερμός σήμανε κατά την διάρκεια της ημέρας και βρισκόμαστε στο μαγαζί, τρέχαμε προς την παραλία όπου βρίσκονταν μεγάλοι ογκόλιθοι που προορίζονταν για το λιμάνι και κρυβόμασταν αναμεσά τους. Εκεί αισθανόμαστε πιο ασφαλείς. Αν ο συνεργός συνέβαινε τη νύχτα τότε τρέχαμε

-4-
να κρυφτούμε στο ιερό του Αποστόλου Παύλου και πολλές φορές ανεβαίναμε στο καμπαναριό του ναού..[………..]

3. Ελληνογερμανικός Πόλεμος
[……………………]

4. Υποχώρηση Εκστρατευτικού Σώματος
Εμείς εδώ στην Κόρινθο, μακριά απ΄ τις φλόγες και την αντάρα του πολέμου, απ΄τη μια μεριά ζούσαμε την καθημερινή βιοπάλη αλλά απ΄ άλλη μεριά αρχίσαμε να καταλαβαίνουμε ότι κάτι δεν πήγαινε καλά. Αυτό το καταλάβαμε από το Αγγλικό εκστρατευτικό σώμα που υποχωρούσε κατά φάλαγγες με πολλά αυτοκίνητα και θωρακισμένα οχήματα. Περνούσαν όλοι από τον κεντρικό δρόμο προς Άργος. Κανείς δεν ακολούθησε το δρόμο προς Πάτρα.
Την Κυριακή του Πάσχα εκείνου του χρόνου(1941) *(*σ.εμού: Πάσχα=20 Απριλίου 1941) πήγα κοντά στην κεντρική πύλη του στρατοπέδου της Κορίνθου όπου περνάει ο δρόμος προς Άργος και μέτρησα 1300 αγγλικά στρατιωτικά αυτοκίνητα που πέρασαν σε μια ώρα με κατεύθυνση προς Άργος. Ασυνήθιστη κίνηση για τον δρόμον αυτόν. Τα αυτοκίνητα αυτά μετέφεραν Άγγλους, Καναδούς, Αυστραλούς, Νεοζηλανδούς και μερικούς Κύπριους στρατιώτες. Γεννήθηκε τότε το ερώτημα γιατί ο στρατός αυτός δεν πολέμησε νοτιότερα από την γραμμή των συνόρων π.χ. στον Όλυμπο ή στις Θερμοπύλες; Αυτό όμως το ζήτημα δεν θα μας απασχολήσει εδώ. Ο συμμαχικός αυτός στρατός είχε δύο τόπους συγκέντρωσης, τον ένα στο λιμάνι του Ναυπλίου και τον άλλο στο λιμάνι της Καλαμάτας.
Την επόμενη ημέρα, Δευτέρα του Πάσχα, αφού πέρασαν όλοι σχεδόν οι ξένοι στρατιώτες προς την Πελοπόννησο, μια ομάδα άγγλων στρατιωτών ανατίναξε τη γέφυρα του ισθμού της Κορίνθου για να δυσκολέψουν έτσι την προέλαση των γερμανών που έρχονταν από το βορρά. Εκείνη την ημέρα κατά τις 10 το πρωί γερμανικά αεροπλάνα βομβάρδισαν και πολυβόλησαν τον δρόμο Κορίνθου –Άργους. Από τον βομβαρδισμό αυτό καταστράφηκε το οδόστρωμα του δρόμου με αποτέλεσμα να γίνει σχεδόν αδιάβατος από αυτοκίνητα. Οι Άγγλοι απάντησαν στα γερμανικά αεροπλάνα με τα ατομικά τους τουφέκια αλλά χωρίς επιτυχία. Κατόπιν πυρπολούσαν με βενζίνη τα αυτοκίνητα που τους μετέφεραν εφόσον ήταν αδύνατο να κινηθούν πάνω στο βομβαρδισμένο δρόμο. Όσα δεν κατάφεραν να πυρπολήσουν λόγω έλλειψης, τα κατέστρεψαν με άλλους τρόπους. Δεν ήθελαν να αφήσουν παρά μονάχα παλιοσίδερα στον κατακτητή-νικητή μέχρι εκείνη την ώρα του πολέμου που πλησίαζε από το βορρά.*


*{σ.εμού:Ο Τσολάκογλου,  στις 20 Απριλίου 1941, ημέρα του Πάσχα, υπέγραψε πρωτόκολλο ανακωχής με τον διοικητή της 1ης Μηχανοκίνητης Μεραρχίας Ες-Ες, στο Βοτονόσι Ιωαννίνων. Την επόμενη ημέρα (21 Απριλίου) στην Λάρισα, , υπέγραψε ως διοικητής της Ελληνικής Στρατιάς Ηπείρου και Μακεδονίας την άνευ όρων παράδοση του Ελληνικού Στρατού στους Γερμανούς. Στις 23 Απριλίου, ο Τσολάκογλου υπέγραψε στην Θεσσαλονίκη και τρίτο πρωτόκολλο με τον Γερμανό Την ίδια ημέρα ξεκίνησε και ο αεροπορικός βομβαρδισμός του Ναυστάθμου Σαλαμίνας και των γύρω της Αττικής  λιμένων. 24 και 25 Απριλίου 1941 Γερμανικά βομβαρδιστικά,  βομβαρδίζουν σφοδρώς την περιοχή Κορίνθου-Ισθμού για την εξουδετέρωση αντιαεροπορικών όπλων Βρετανών και άλλων στόχων (τρένα, πλοία, οχήματα…) με πολλά θύματα και υλικές ζημιές.
Την 7.10 ώρα της 26 Απριλίου 1941 μεταφορικά αεροσκάφη ρίχνουν με αλεξίπτωτα ένα σύνταγμα Γερμανών στρατιωτών, στην περιοχή πέριξ του Ισθμού ……..Στη γέφυρα του Ισθμού, άνδρες αλεξιπτωτιστές της Διμοιρίας Μηχανικού των Γερμανών που προηγούνταν της κύριας αεροποβατικής εφόδου κατορθώνουν να αποσυνδέσουν τα εκρηκτικά, που είχαν βάλει οι Βρετανοί και τα συγκεντρώνουν πάνω στη γέφυρα. Σε λίγο έγινε η φοβερή έκρηξη και η γέφυρα κόπηκε στα δύο και έπεσε μέσα στη διώρυγα, συμπαρασύροντας και πολλούς άνδρες της Διμοιρίας Μηχανικού των Γερμανών. Η έκρηξη προήλθε από βολές των Βρετανών προς τα συγκεντρωμένα εκρηκτικά επί της γέφυρας............!
        Δύο Τάγματα αλεξιπτωτιστών ερίφθησαν , ένα στη βόρεια πλευρά του Ισθμού που αντιμετώπισε μικρή αντίσταση καταλαμβάνοντας πολλούς αιχμάλωτους. Το 2ο Τάγμα που έπεσε στο νότιο άκρο της γέφυρας αντιμετώπισε σοβαρή αντίσταση. Το Σύνταγμα Αλεξιπτωτιστών αιχμαλώτισε  2000 Βρετανούς και 8.000 Έλληνες και Γιουγκοσλάβους. Οι Γερμανοί είχαν 240 νεκρούς και αγνοούμενους...........! (Φωτογραφία από την έν λόγω έκρηξη-Περισσότερα σχετικά και άλλες φωτογραφίες στο τέλος της ανάρτησης ).
 Από τους βομβαρδισμούς των Γερμανών (Από 24/4/1941 έως 27/4/1941) για την κατάληψη του Ισθμού , της πόλης της Κορίνθου και… φονευθέντες ντόπιοι κάτοικοι,  από την ευρύτερη περιοχή, έχουν αναφερθεί οι κάτωθι :
------------------------------------------------------------
Οκτώ άτομα από το χωριό Χιλιομόδι Κορινθίας φονεύτηκαν 24-4-1941 κατά τον  Γερμανικό βομβαρδισμό, με στόχο το μέρος της παλαιάς εθνικής οδού Κορίνθου -Άργους που περνούσε μέσα από το χωριό τους: 
ΔΑΝΙΗΛ ΜΑΡΙΝΑ συζ. Του Βαγγέλη. Γεννήθηκε στο Χιλιομόδι το1905. 
ΚΑΛΛΑΡΑ ΟΛΓΑ του Γιώργη, οικοκυρά. Γεννήθηκε στο Χιλιομόδι το 1920.
ΚΑΡΑΠΑΝΑΓΙΩΤΟΥ  ΠΑΝΑΓΟΥΛΑ του Θύμιου, οικοκυρά. Γεννήθηκε στο Χιλιομόδι το 1905.
ΠΑΠΑΔΑ ΣΟΦΙΑ του Θανάση, μαθήτρια. Γεννήθηκε στο Χιλιομόδι το 1929.
ΠΑΠΑΔΑ ΣΟΦΙΑ του Γιάννη, νήπιο (ενός χρόνου)
ΠΑΠΑΔΑ ΧΡΙΣΤΙΝΑ συζ. Του Γιάννη, οικοκυρά. Γεννήθηκε στο Χιλιομόδι το 1913.
ΧΑΝΙΑ ΑΚΡΙΒΗ του Βασίλη. Γεννήθηκε στο Χιλιομόδι το 1923.
ΧΑΝΙΑΣ ΒΑΣΙΛΗΣ του ΚΩΣΤΑ. Γεννήθηκε στο Χιλιομόδι το 1938.
------------------------------------------------------------
ΔΕΡΜΕΡΤΖΙΑΝ ΣΥΜΕΩΝ, εργάτης. Γεννήθηκε στην Προύσσα το 1907. Κατοικούσε στην Κόρινθο. Σκοτώθηκε από βόμβα αεροπλάνου στο δρόμο κοντά στον Ισθμό στις 26-4-1941.
ΔΡΟΥΣΚΑΣ ΔΗΜΗΤΡΗΣ του Κώστα, μαθητής. Γεννήθηκε στην Κόρινθο το 1932. Σκοτώθηκε από βόμβα στο Κομομπίλι στην Κόρινθο στις 28-4-1941.
ΚΑΣΤΕΤΖΗ ΓΕΩΡΓΙΑ του Βασίλη, οικοκυρά. Γεννήθηκε στην Καισσάρεια της Μ. Ασίας, το 1907 και κατοικούσε στην Κόρινθο. Σκοτώθηκε σε βομβαρδισμό στις 27-4-1941
ΣΩΤΗΡΟΠΟΥΛΟΥ ΑΙΚΑΤΕΡΙΝΗ (συζ. Θανάση). Οικοκυρά. Γεννήθηκε στην Περαχώρα το 1917 και κατοικούσε στην Κόριθο. Σκοτώθηκε στο σιδηροδρομικό σταθμό Κορίνθου από γερμανική βόμβα στις 25-4-1941.
ΘΩΔΗ ΖΑΧΑΡΟΥΛΑ του Γιάννη, αγρότισσα-οικοκυρά. Γεννήθηκε στην Περαχώρα το 1921. Κατοικούσε στην Κόρινθο. Ο πατέρας της δούλευε στις γραμμές του τρένου. Σκοτώθηκε σε βομβαρδισμό στην Κόρινθο στις 25-4-1941
ΚΟΛΛΙΑΚΟΣ ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ του Δημήτρη, αγρότης. Γεννήθηκε στην Περαχώρα το 1921. Σκοτώθηκε στην Κόρινθο κοντά στον Σιδηροδρομικό Σταθμό από βομβαρδισμό Γερμανών στις 25-4-1941
ΚΟΛΛΙΑΚΟΣ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ του Δημήτρη, αγρότης. Γεννήθηκε στην Περαχώρα το 1919. Σκοτώθηκε στην Κόρινθο κοντά στον Σιδηροδρομικό Σταθμό από βομβαρδισμό Γερμανών στις 25-4-1941
ΜΠΙΝΙΑΡΗΣ ΘΑΝΑΣΗΣ του Γιώργη, αγρότης. Γεννήθηκε στους Αγίους Θεοδώρους το 1878. Σκοτώθηκε σε βομβαρδισμό κοντά στο χωριό του το 1941.
ΣΤΑΜΟΥ ΔΗΜΗΤΡΗΣ του Γιώργη. Αγρότης. Γεννήθηκε στους Αγίους Θεοδώρους το 1914. Σκοτώθηκε σε βομβαρδισμό κοντά στο χωριό του το 1941.
ΣΤΑΜΟΥ ΜΙΛΤΙΑΔΗΣ του Αναστασίου. Ιερέας. Γεννήθηκε στους Αγίους Θεοδώρους το 1863. Σκοτώθηκε από βόμβα μέσα στο χωριό του το 1941.
     ΜΑΣΜΑΝΙΔΗΣ ΦΩΚΙΩΝΑΣ του Γιώργη. Γεννήθηκε στον Πόντο της Σοβ. Ένωσης το 1900. Κατοικούσε στα Αθήκια. Στην Ελλάδα ήρθαν οικογενειακώς το 1937. Σκοτώθηκε από βομβαρδισμό των γερμανών το 1941.
     Στρατευμένοι, φονευθέντες και εξαφανισθέντες κατά τους σχετικούς βομβαρδισμούς και αναφέρονται στο βιβλίο του ΓΕΣ/ΔΙΣ/"ΑΓΩΝΕΣ ΚΑΙ ΝΕΚΡΟΙ"/1940-1945 είναι:
ΑΓΓΕΛΟΠΟΥΛΟΣ ΠΑΝ. του Γεωργ., Στρατιώτης: Γεννήθηκε συο Λαδικό Ηλείας το 1906, του Εμπ.Ορειβ. Πυροβ. Αθηνών. Φονεύθηκε στον αεροπορικό βομβαρδισμό του Σιδηροδρομικού Σταθμού Κορίνθου στις 25 Απριλίου 1941.
ΑΖΗΣ ΜΩΫΣ του Χαϊμ, Στρατιώτης: Γεννήθηκε στη Θεσσαλονίκη το 1911.Φονεύθηκε στο Σιδηρ. Σταθμό Κορίνθου σε αεροπορ. Βομβαρδ. στις 25 Απριλίου 1941.
ΑΝΑΓΝΩΣΤΟΠΟΥΛΟΣ ΔΗΜ. Στρατιώτης: Γεννήθηκε στη Αθήνα. Φονεύθηκε στο Σιδηρ. Σταθμό Κορίνθου σε αεροπορ. βομβαρδ. στις 25 Απριλίου 1941.
ΑΠΟΣΤΟΛΑΚΗΣ ΑΝΔΡ. του Νικ. , Στρατιώτης: Γεννήθηκε στον Παληόπυργο Ναυπακτίας το 1920, του Εμπέδου Μηχανικού. Φονεύθηκε στο Σιδηρ. Σταθμό Κορίνθου σε αεροπορ. βομβαρδ. στις 25 Απριλίου 1941.
ΑΡΓΥΡΑΚΗΣ ΑΝΤ. του Γεωργ. Στρατιώτης: Γεννήθηκε στην Αθήνα  το 1908, του 6ου Νοσοκομείου. Φονεύθηκε στο Ισθμό Κορίνθου (μάχη Ισθμού) στις 26 Απριλίου 1941.
ΑΡΜΥΛΑΓΟΣ ΓΕΩΡΓ.. του Ηλία, Στρατιώτης: Γεννήθηκε στο Λαγκαδά Γορτυνίας το 1910, του 11ου ΣΠ. Φονεύθηκε στο κοντά στην  Κόρινθο, σε αεροπορικό βομβαρδισμό στις 26 Απριλίου 1941.
ΑΥΓΕΡΙΝΟΣ ΘΕΟΔ. , Στρατιώτης: Γεννήθηκε στο Μεσολόγγι. Φονεύθηκε στο Σιδηρ. Σταθμό Κορίνθου σε αεροπορ. βομβαρδ. στις 25 Απριλίου 1941.
ΒΑΣΙΛΟΠΟΥΛΟΣ ΚΩΝ του Στάικου, Στρατιώτης: Γεννήθηκε στη Χιόνια Πατρών Αχαϊας  το 1906, του Στρ. Νοσοκομείου Χαλκίδας. Φονεύθηκε στο Σιδηρ. Σταθμό Κορίνθου σε αεροπορ. βομβαρδ. στις 27 Απριλίου 1941.
ΒΑΣΙΛΟΠΟΥΛΟΣ ΝΙΚ. του Αντ. , Στρατιώτης: Γεννήθηκε στην Ασέα Αρκαδίας το 1918. Φονεύθηκε στο Σιδηρ. Σταθμό Κορίνθου σε αεροπορ. βομβαρδ. στις 25 Απριλίου 1941.
ΒΛΑΧΟΣ ΔΗΜ.. του Γεωργ. , Στρατιώτης: Γεννήθηκε στις Αχαρνές Αττικής το 1913 του 34ου Σ.Π. Φονεύθηκε στο Σιδηρ. Σταθμό Κορίνθου σε αεροπορ. βομβαρδ. στις 25 Απριλίου 1941.
ΓΙΑΝΝΑΚΟΠΟΥΛΟΣ ΑΛΕΞ του Νικ. , Στρατιώτης: Γεννήθηκε στα Καβάσιλα Ηλείας, του VΙΙΙ Συν/τος Ορειβ. Πυροβ. Φονεύθηκε στο Σιδηρ. Σταθμό Κορίνθου σε αεροπορ. βομβαρδ. στις 25 Απριλίου 1941.
ΔΗΜΗΤΡΟΥΛΗΣ ΓΡ. του Παν. , Στρατιώτης: Γεννήθηκε στο Βρεστό Ολυμπίας το 1916, του Εμπέδου Κορίνθου. Φονεύθηκε στο Σιδηρ. Σταθμό Κορίνθου σε αεροπορ. βομβαρδ. στις 25 Απριλίου 1941.
ΖΗΡΟΣ ΒΑΣ. του Αγαθ. , Στρατιώτης: Γεννήθηκε στη ΖαχάρωΟλυμπίας , του λόχου φρουράς Υπ. Στρατ. Κορίνθου. Φονεύθηκε στο Σιδηρ. Σταθμό Κορίνθου σε αεροπορ. βομβαρδ. στις 25 Απριλίου 1941.
ΘΕΟΦΑΝΟΠΟΥΛΟΣ ΑΝΤ. του Γεωργ. , Στρατιώτης: Γεννήθηκε στο Αίγιο Αχαϊας το 1905 , του Α΄ Συν/τος Ανταερ. Πυροβ.. Φονεύθηκε στο Σιδηρ. Σταθμό Κορίνθου σε αεροπορ. βομβαρδ. στις 25 Απριλίου 1941.
ΚΑΓΚΟΥΡΑΣ ΠΑΝ. του Κων. , Στρατιώτης: Γεννήθηκε στα Κρέστενα  Ολυμπίας , της ‘Ιλης Βασιλικής Φρουράς.. Φονεύθηκε στο Σιδηρ. Σταθμό Κορίνθου σε αεροπορ. βομβαρδ. στις 25 Απριλίου 1941.
ΚΑΤΣΙΜΠΟΥΡΗΣ ΙΩΑΝΝ. του Αθαν. , Στρατιώτης: Γεννήθηκε στους Λαπαναγούς Κααλαβρύτων Αχαϊας το 1915, του Εμπέδου Πεζικού Πατρών. Φονεύθηκε στο Σιδηρ. Σταθμό Κορίνθου σε αεροπορ. βομβαρδ. στις 25 Απριλίου 1941.
ΚΟΒΟΤΖΗΣ ΑΠΟΣΤ.. του Σταύρου. Στρατιώτης: Γεννήθηκε στο Σουφλί Έβρου  το 1913, του 82ου ΣΠ. Φονεύθηκε στο Ισθμό Κορίνθου (μάχη Ισθμού) στις 26 Απριλίου 1941.
ΚΡΟΥΣΤΑΛΗΣ ΙΩΑΝΝ. του Επαμειν , Στρατιώτης: Γεννήθηκε στις Πλαταιές Θηβών Βοιωτίας το 1912 , του 2ου Λόχου Ασφαλείας Έργων Συγκοινωνίας. Φονεύθηκε στο Σιδηρ. Σταθμό Κορίνθου σε αεροπορ. βομβαρδ. στις 25 Απριλίου 1941.
ΜΑΓΚΑΦΑΣ ΝΙΚ. του Δημ. , Στρατιώτης: Γεννήθηκε στην Άνω Μέλπεια Μεσσηνίας το 1905. Φονεύθηκε στο Σιδηρ. Σταθμό Κορίνθου σε αεροπορ. βομβαρδ. στις 25 Απριλίου 1941.
ΜΑΚΑΡΙΤΟΣ ΑΝΑΣΤ. του Ευστ. , Λοχίας: Γεννήθηκε στην Μάγειρα Πατρών το 1904, του Α΄Όρχου Αυτοκινήτων. Φονεύθηκε στο Σιδηρ. Σταθμό Κορίνθου σε αεροπορ. βομβαρδ. στις 26 Απριλίου 1941.
ΜΑΓΚΑΦΑΣ ΝΙΚ. του Δημ. , Στρατιώτης: Γεννήθηκε στην Άνω Μέλπεια Μεσσηνίας το 1905. Φονεύθηκε στο Σιδηρ. Σταθμό Κορίνθου σε αεροπορ. βομβαρδ. στις 25 Απριλίου 1941.
ΜΑΡΚΑΚΗΣ ΝΙΚ. του Κων. , Στρατιώτης: Γεννήθηκε στην Νέα Κορώνη Πυλίας Μεσσηνίας το 1919, της Α΄Μοίρας Αυτοκινήτων.Φονεύθηκε στο Σιδηρ. Σταθμό Κορίνθου σε αεροπορ. βομβαρδ. στις 25 Απριλίου 1941.
ΜΙΧΑΛΑΚΟΠΟΥΛΟΣ ΑΝΤ. του Κανέλου, Στρατιώτης: Γεννήθηκε στον Σκληρό Τριφυλίας το 1905, του Εμπέδου Πυρ. Αθηνών. Φονεύθηκε στο Σιδηρ. Σταθμό Κορίνθου σε αεροπορ. βομβαρδ. στις 24 Απριλίου 1941.
ΜΟΣΧΗΣ ΓΕΩΡΓ. του Αντ. , Στρατιώτης: Γεννήθηκε στην Καισαριανή Αθηνών το 1908, του Συντάγματος Δωδεκανησίων. Φονεύθηκε στο Σιδηρ. Σταθμό Κορίνθου σε αεροπορ. βομβαρδ. στις 25 Απριλίου 1941.
ΜΟΥΡΤΟΣ ‘η ΚΑΛΑΝΤΖΗΣ Γεώργιος του Κων. , Στρατιώτης: Γεννήθηκε στην Ροβιάτα Ηλείας το 1902, του Α΄ Όρχου Αυτοκινήτων. Φονεύθηκε στο Σιδηρ. Σταθμό Κορίνθου σε αεροπορ. βομβαρδ. στις 25 Απριλίου 1941.
ΜΠΑΚΑΟΥΚΑΣ ΑΝΑΣΤ. του Προκοπ. , Στρατιώτης: Γεννήθηκε στην Σαλαμίνα το 1919, της 5ης Πυροβολαρχίας. Φονεύθηκε στην προσβολή της αμαξοστοιχίας Κορίνθου-Αθηνών στις 30 Απριλίου 1941.
ΠΑΝΑΓΙΩΤΟΠΟΥΛΟΣ ΔΗΜ. του Γεωργ. , Στρατιώτης: Γεννήθηκε στο Δημητρόπουλο Αιγιαλείας το 1902 του 4ου Όρχου Α΄Β.Θ. Ελευσίνος. Φονεύθηκε στο Σιδηρ. Σταθμό Κορίνθου σε αεροπορ. βομβαρδ. στις 25 Απριλίου 1941.
ΠΑΡΑΒΑΛΟΣ ΧΑΡ. του Αντ. , Στρατιώτης: Γεννήθηκε στη Θηρασία Θήρας Κυκλάδων το 1919, του κέντρου Εκπαιδεύσεως Πυροβολικού. Φονεύθηκε κοντά στον Ισθμό της Κορίνθου στις 3 Μαϊου 1941.
ΠΟΛΙΤΗΣ ΗΛΙΑΣ. του Σταύρου , Στρατιώτης: Γεννήθηκε στο Καστρίτσι Πατρών Αχαΐας  το 1904.Φονεύθηκε στο Σιδηρ. Σταθμό Κορίνθου σε αεροπορ. βομβαρδ. στις 25 Απριλίου 1941.
ΡΟΥΣΣΗΣ ΙΩΑΝΝΗΣ του Παν. , Στρατιώτης: Γεννήθηκε στο Σιτοχώρι Τριφυλίας Μεσσηνίας το 1893, Σιδηροδρομικός Υπάλληλος επιστρατευθείς.Φονεύθηκε στο Σιδηρ. Σταθμό Κορίνθου σε αεροπορ. βομβαρδ. στις 25 Απριλίου 1941.
ΣΙΓΑΛΑΣ ΘΕΜ. του Γεωργ. , Στρατιώτης: Γεννήθηκε στην Κόρινθο το 1906, Σιδηροδρομικός Υπάλληλος επιστρατευθείς. Φονεύθηκε στο Σιδηρ. Σταθμό Κορίνθου σε αεροπορ. βομβαρδ. στις 24 Απριλίου 1941.
ΣΙΩΝΗΣ ΔΗΜ. του Βασ. , Στρατιώτης: Γεννήθηκε στη Νάουσα Ημαθίας 1919. Φονεύθηκε κοντά στον Ισθμό της Κορίνθου στις 3 Μαϊου 1941.
ΣΚΑΡΛΑΤΟΣ ΆΓΓ.. του Χρηστ. , Στρατιώτης: Γεννήθηκε στη Καβύλη Ορεστιάδος Έβρου το 1919, του Έμπεδου Ναυπλίου. Φονεύθηκε κοντά στον Ισθμό της Κορίνθου σε αεροπορικό βομβαρδισμό στις 3 Μαϊου 1941.
ΣΚΡΕΚΗΣ ΔΗΜ. του Νικ. , Στρατιώτης: Γεννήθηκε στην Αθήνα το 1904, του Εμπέδου Θεσσαλονίκης. Πέθανε από πολεμικά τραύματα στα Εξαμίλια Κορίνθου στις 29 Απριλίου 1941.
ΣΚΡΙΒΑΝΟΣ ΠΑΝ του Κων. , Στρατιώτης: Γεννήθηκε στο Χαρακοπειό Πυλίας Μεσσηνίας το 1916, του 9ου ΣΠ. Φονεύθηκε στο Σιδηρ. Σταθμό Κορίνθου σε αεροπορ. βομβαρδ. στις 26 Απριλίου 1941.
ΣΤΑΜΟΥ ΔΗΜ. του Γεωργ. , Στρατιώτης: Γεννήθηκε στους Αγίους Θεοδώρους Κορινθίας το 1915, του 6ου ΣΠ. Φονεύθηκε καθ΄οδόν μεταξύ Αγίων Θεοδώρων και Κορίνθου σε αεροπορικό βομβαρδισμό στις 26 Απριλίου 1941.
ΤΙΜΟΓΙΑΝΝΑΚΗΣ ΠΑΡΑΣΧ. του Βασ. , Στρατιώτης: Γεννήθηκε στον Πειραιά το 1911.Φονεύθηκε στο Σιδηρ. Σταθμό Κορίνθου σε αεροπορ. βομβαρδ. στις 25 Απριλίου 1941.
ΤΣΙΡΩΝΗΣ ΠΑΝΟΣ του Γεωργ. , Στρατιώτης: Γεννήθηκε στο Σιμόπουλο Ηλείας το 1908, του Εμπέδου Πεζικού Πατρών. Φονεύθηκε στο Σιδηρ. Σταθμό Κορίνθου σε αεροπορ. βομβαρδ. στις 26 Απριλίου 1941.
ΧΑΜΟΥΖΑΣ ΚΩΝ. του Παν. , Στρατιώτης: Γεννήθηκε στην Οβρυά Πατρών Αχαϊας..Φονεύθηκε στο Σιδηρ. Σταθμό Κορίνθου σε αεροπορ. βομβαρδ. στις 25 Απριλίου 1941.
ΧΡΙΣΤΟΠΟΥΛΟΣ ΟΡΕΣΤΗΣ του Χρήστου Έφεδρος Ανθυπολοχαγός :. Γεννήθηκε στην  Νεμέα Κορινθίας το 1917, Κέντρου Εκπ. Κορίνθου. Φονεύτηκε   25/04/41  στην   Κόρινθο από αεροπορικό βομβαρδισμό.
ΒΡΥΩΝΗΣ ΓΕΩΡΓ. του Καλογήρου. , Στρατιώτης: Γεννήθηκε στον Κουταλά Καλαμάτας Μεσσηνίας το 1901, του 2ου Στρατιωτικού Νοσοκομείου Αθηνών. Εξαφανίσθηκε στο Σιδηροδρομικό Σταθμού Κορίνθου κατά τον αεροπορικό βομβαρδισμό στις 25 Απριλίου 1941.
ΓΙΑΝΝΑΚΟΠΟΥΛΟΣ ΑΝΔΡ. του Αθαν. , Στρατιώτης: Γεννήθηκε στη Ρουπακιά Πατρών Αχαϊας το 1909, του 25ου ΣΠ. Εξαφανίσθηκε στο Λουτράκι κατά τον αεροπορικό βομβαδισμό της αμαξοστοιχίας στην οποία επέβαινε στις 20 Απριλίου 1941.
ΚΑΤΣΗΣ ΦΩΤ. του Βασ. , Στρατιώτης: Γεννήθηκε στην Αθήνα το 1918, του 5ου Κέντρου Εκπαιδεύσεως Κορίνθου. Εξαφανίσθηκε στην Κόρινθο τον Απρίλιο 1941.
ΚΟΝΤΟΣ ΓΕΩΡΓ. του Νικ. , Στρατιώτης: Γεννήθηκε στους Αγίους Πάντες Δωρίδος το 1905, του 2ου Στρατιωτικού Νοσοκομείου Λαμίας. Εξαφανίσθηκε στο Σιδηροδρομικό Σταθμού Κορίνθου κατά τον αεροπορικό βομβαρδισμό στις 25 Απριλίου 1941.
 ΜΕΪΜΑΤΕΑΣ ΑΝΤ. του Παν. , Στρατιώτης: Γεννήθηκε στο Νεοχάρι Μεσσηνίας το 1918, του γενικού Εμπέδου Αθηνών. το 1909. Εξαφανίσθηκε στο Σιδηροδρομικό Σταθμού Κορίνθου κατά τον αεροπορικό βομβαρδισμό στις 25 Απριλίου 1941.
ΡΑΛΛΗΣ ΚΩΝ. του Μαν. , Στρατιώτης: Γεννήθηκε στον Ταύρο Αθηνών το 1919, του Κέντρου Εκπαιδεύσεως Κορίνθου. Εξαφανίσθηκε στην Κόρινθο στις 25-27 Απριλίου 1941.
ΦΙΛΙΠΠΟΥΣΗΣ ΕΥΑΓΓ. . του Γεωργ. , Στρατιώτης: Γεννήθηκε στην Τήνο Κυκλάδων το 1909, του 34ου ΣΠ. Εξαφανίσθηκε στο Λουτράκι Κορινθίας στις 26  Απριλίου 1941.

Στο Λουτράκι: «Το πρωί της 24ης Απριλίου 1941, ενώ ο παππούς μου μετέφερε ψωμί στα ξενοδοχεία, ένα σμήνος από γερμανικά βομβαρδιστικά εμφανίστηκε από τα Γεράνια όρη και βομβάρδισε το «Aνδρος», παρά το γεγονός ότι έφερε ευδιάκριτα τα χαρακτηριστικά του νοσοκομειακού (βαμμένο με λευκό χρώμα και με ευδιάκριτους κόκκινους σταυρούς, τόσο στα πλευρά όσο και στο κατάστρωμά του). Το αποτέλεσμα του βομβαρδισμού υπήρξε τραγικό. Τουλάχιστον τρία μέλη του πληρώματος, αλλά και δύο από τους νοσηλευτές που εκείνη την ώρα φρόντιζαν τους τραυματίες έχασαν τη ζωή τους, ενώ το «Aνδρος» βυθίστηκε.»(Κείμενο: Γιάννης Δημαρέσης. Φωτ. Αρχείο Ανδρέα Σιώκου)

     Τις πρώτες ημέρες μετά την κατάληψη! :{{ «Στις 3 Μαϊου 1941 οι Γερμανοί κατέλαβαν το αεροδρόμιο του Λεχαίου και το μετέτρεψαν σε βάση ανεφοδιασμού[………]Το βράδυ της Πέμπτης Μαϊου 1941, οι Γερμανοί εισήλθαν στα δρομάκια του χωριού μας. (Χωριό, Άσσος Κορινθίας)
Στις 2.30 την νύκτα, ένας από τους γερμανούς αυτούς κτύπησε την πόρτα του σπιτιού του Δημοσθένη Καβέτσου «ζητώντας» γυναίκα!!
Το πρώτο θύμα των κατακτητών στην Ελλάδα, θύμα άμαχον, ο Δημοσθένης Καβέτσος πατέρας 6 ανήλικων παιδιών ηλικίας 3 έως 16 ετών, ήτο 44 ετών.
     Ο Γερμανός μπήκε στο σπίτι κρατώντας απειλητικά το πιστόλι στο χέρι, κοιτάζοντας την γυναίκα του και τις κόρες τους με απαιτητικό βλέμμα. ‘Ηταν όμως τόσο μεθυσμένος που αποκοιμήθηκε στην καρέκλα και το περίστροφο έπεσε από τα χέρια του. Όταν ξύπνησε βλέποντας τα έξι παιδιά και το ανδρόγυνο γύρο του. Ο πατέρας έσκυψε, πήρε το όπλο και το έδωσε στον Γερμανό. Αυτός μόλις άρπαξε το όπλο πυροβόλησε στην καρδιά τον μεγαλοφαμελίτη πατέρα κι έφυγε, αφήνοντας ένα νεκρό, που δεν έφταιξε σε τίποτε, μια χήρα και έξη ορφανά.» (Από βιβλίο: Χρήστου Γιαννάκενα, "Επεσαν υπερ πατρίδος..."Ασσος Κορινθίας!) }}

Από τους άγγλους που υποχωρούσαν, περίπου 100 έως 200 αποκόπηκαν από την κύρια φάλαγγα υποχώρησης και κρύφτηκαν σε γειτονικά χωριά, Αθίκια, Χιλιομόδι, Κοντόσταυλο, Νεμέα, Κουτσοπόδι. Οι περισσότεροι απ΄ αυτούς προδόθηκαν και συνελήφθησαν αργότερα από τους ιταλούς οι οποίοι τους έστηλαν σε στρατόπεδο συγκέντρωσης έξω από την Νάπολη. Αρκετοί σκοτώθηκαν κατά την υποχώρηση τους από τους πολυβολισμούς των γερμανικών αεροπλάνων και υπήρξαν μάλιστα μερικοί που μη μπορώντας να διαφύγουν ή να κρυφτούν αυτοκτόνησαν.
Κοντά στον σιδηροδρομικό σταθμό της Κορίνθου ήταν σταθμευμένο ένα αγγλικό άρμα μάχης. Σκαρφάλωσε πάνω ο αδερφός μου Δημήτρης που ήταν τότε παιδί 14 χρονών και από την ανοιχτή καταπακτή είδε μέσα ένα άγγλο αξιωματικό νεκρό με αίματα στο κεφάλι. Στα χέρια του βρισκόταν ακόμα ένα πιστόλι. Είναι προφανές ότι είχε αυτοκτονήσει! ...Ο αδερφός μου έσκυψε μέσα πήρε τα κιάλια και το πιστόλι του αξιωματικού και έφυγε. Λίγο πιο κάτω τον φοβέρισε ένας χωροφύλακας και με ένα απλό φοβέρισμα του πήρε και τα δύο… λάφυρα του νεκρού αξιωματικού.
Οι στρατιώτες του εκστρατευτικού σώματος που υποχωρούσαν έφτασαν στο λιμάνι του Ναυπλίου και άλλοι έφτασαν τελικά στην Καλαμάτα. Εκεί έμπαιναν σε εμπορικά πλοία ή ψαροκάικα

-6-
και αναχωρούσαν για την Κρήτη. Έξω από το λιμάνι του Ναυπλίου ύστερα από μια επιδρομή γερμανικών στούκας βυθίστηκαν 4-5 πλοία και πνίγηκαν 800 περίπου στρατιώτες. Ανάμεσα σ΄ αυτούς και μερικοί έλληνες. Την ίδια τύχη είχαν και 5-6 πλοία ακόμα που έφυγαν από την Καλαμάτα. Τα πλοία προτιμούσαν να φεύγουν τη νύχτα για να μη φαίνονται μέσα στο σκοτάδι αλλά δυστυχώς μερικά ήσαν άτυχα. Τα γερμανικά στούκας μετά τον βομβαρδισμό των πλοίων συνέχιζαν τον πολυβολισμό των ναυαγών που επέπλεαν μετά τη βύθιση του πλοίου. Αυτό ήταν άνανδρο και άτιμο! *{*σ.εμού: «Το φλεγόμενο Ulster Prince Δύο χιλιάδες στρατιώτες θα επιβιβάζονταν στο βρετανικό πλοίο «Ulster Prince», το οποίο επρόκειτο να αγκυροβολήσει στο λιμάνι του Ναυπλίου. Λίγο πριν φτάσει όμως, το πρόλαβαν τα βομβαρδιστικά των Γερμανών. «Το πλοίο καιγόταν όλη τη νύχτα φωτίζοντας την περιοχή», έγραψε στο ημερολόγιό του ο Νεοζηλανδός στρατιώτης Τζακ Άντεργουντ, που επρόκειτο να επιβιβαστεί στο πλοίο. Τελικά τους παρέλαβε το πλοίο «Glenearn», αλλά οι Γερμανοί κατάφεραν να βυθίσουν μία από τις βάρκες που τους μετέφεραν στο πλοίο, σκοτώνοντας δεκάδες. Μέχρι τις 29 Απριλίου, είχαν αποχωρήσει περίπου 50 χιλιάδες στρατιώτες, αλλά βυθίστηκαν 26 απ’ τα πλοία που τους μετέφεραν…» (Από ιστοσελίδα:"ΜΗΧΑΝΗ του ΧΡΟΝΟΥ|")}

5. Αρχίζουν οι πρώτες ουρές
Πέρασαν λίγες μέρες και μετά παρουσιάσθηκε έλλειψη ψωμιού στην Κόρινθο. Λόγω των γεγονότων που προηγήθηκαν (βομβαρδισμοί, διέλευση μεγάλου αριθμού στρατιωτών) παρουσιάσθηκε, έτσι ξαφνικά έλλειψη ψωμιού. Να σημειωθεί ότι τα δύο τρίτα του πληθυσμού είχαν εγκαταλείψει την πόλη αναζητώντας περισσότερη ασφάλεια στα γύρω χωριά. Ένας λόγος της ομαδικής αυτής φυγής ήταν ότι είχε κυκλοφορήσει έντονα η φήμη ότι θα βομβαρδισθεί η Κόρινθος. Σε τέτοιες έκρυθμες καταστάσεις οι διάφορες φήμες που κυκλοφορούν αποτελούν καθοριστικό παράγοντα ομαδικής συμπεριφοράς των ανθρώπων.
Πήγα σε δυό-τρεις φούρνους για ψωμί και είδα ανθρώπους να έχουν σχηματίσει μακριές ουρές περιμένοντας να αγοράσουν λίγο ψωμί. Άκουσα πολλές φασαρίες και βρισιές μεταξύ αυτών που περίμεναν και είδα και μερικούς χωροφύλακες να επιτηρούν τις ουρές για πρόληψη σοβαρότερων επεισοδίων. Γύρισα στο σπίτι χωρίς ψωμί.
Στην οικογένεια μας ήμασταν 10 άτομα. Η μητέρα ζύμωνε ψωμί στο σπίτι και ήταν η πρώτη φορά που παρουσιάστηκε και σε μας έλλειψη ψωμιού όπως και σε όλη την πόλη. Αλλά όπως θα δούμε πιο κάτω αυτή ήταν και η τελευταία διότι λόγω της δουλειάς μας πάντα εξασφαλίζαμε εφόδια και καλύπταμε τις ανάγκες του σπιτιού και δίναμε για τις ανάγκες του ΕΑΜ και ΕΛΑΣ

 6. Βομβαρδισμός Σιδηροδρομικού Σταθμού Κορίνθου
 Πέρασε μια εβδομάδα από το Πάσχα του 41. Το Σάββατο πριν την Κυριακή του Θωμά το απόγευμα ήρθαν οι αθηναϊκές εφημερίδες στην Κόρινθο. Ο μεγαλύτερος αδερφό μου Γεώργιος πήγε στο σταθμό να πάρει μια εφημερίδα και εγώ ανέβηκε στο καμπαναριό γιατί είχα τον φίλο μου τον Σεραφείμ από την Κρήτη που ήταν ένας εκ των φρουρών. Ο Σεραφείμ ήταν ένας εκ των φρουρών. Ο Σεραφείμ ήταν ένας καλοκάγαθος άνθρωπος και καλός φίλος.
Το καμπαναριό της εκκλησίας ήταν το πιο ψηλό κτίριο της Κορίνθου. Είχε 37 μέτρα ύψος και ήταν πολύ πιο ψηλά απ΄ όλα τα κτίρια της πόλης. Η Κόρινθος τότε, 13 χρόνια μετά τον καταστρεπτικό σεισμό του 1928 δεν είχε ψηλά κτίρια. Το πιο ψηλά είχαν ένα μόνο όροφο πάνω από το ισόγειο. Από το καμπαναριό είχαμε ελεύθερο οπτικό πεδίο και μπορούσε κανείς να βλέπει άνετα από τον Ισθμό μέχρι το ακρωτήριο Ηραίον και το Κιάτο.
Κατά τις 5 το απόγευμα είχαν έρθει δύο τραίνα από την Αθήνα με πολλά βαγόνια μεταφέροντας έλληνες στρατιώτες που επέστρεφαν από το αλβανικό μέτωπο και τα βουλγαρικά σύνορα. Σε ένα από τα βαγόνια ήταν και ένας παράξενος επιβάτης με μια βαλίτσα που όπως διαπιστώθηκε αργότερα περιείχε έναν ασύρματο. Ο επιβάτης αυτός ήταν έλληνας και μάλλον ήταν συνεργάτης των γερμανών.
Εκείνη την ώρα εμφανίσθηκαν 15 περίπου γερμανικά στούκας, που έρχονταν από τον φάρο του ακρωτηρίου Ηραίον και ένα άλλο αεροπλάνο ερχόταν από Βορειοανατολική κατεύθυνση. Η ημέρα ήταν όμορφη, ο καιρός καλός, η θάλασσα ήρεμη σαν λάδι. Τίποτα δεν προμηνούσε το κακό που θα επακολουθούσε. Τα στούκας πετούσαν παράλληλα με τον ορεινό όγκο των Γερανείων

-7-
χαμηλά στη θάλασσα. Σε λίγο έφθασαν πάνω από τον σιδηροδρομικό σταθμό της Κορίνθου και άρχισε ο φοβερός βομβαρδισμός. Δεν άφησαν τίποτα όρθιο! Βροχή οι βόμβες έσκαβαν το έδαφος, κατέστρεψαν τα κτίρια, τίναζαν στον αέρα τα βαγόνια και τις σιδηροτροχιές και τύλιγαν όλη την περιοχή σε πυκνά σύννεφα σκόνης. Εγώ μετά από αυτό το φοβερό θέαμα που είδα φοβήθηκα, κατέβηκα γρήγορα από το καμπαναριό και χώθηκα σε μια καλύβα που είχαμε στο βάθος της αυλής του σπιτιού μας. Ξύπνησαν μέσα μου μεγαλύτεροι φόβοι ότι επίκειται ο βομβαρδισμός της Κορίνθου όπως έλεγαν οι φήμες που διαδίδονταν μερικές ημέρες πιο πρίν. Οι κρότοι από τις εκρήξεις έφθασαν μέχρι τα αυτιά μου και ο φόβος μεγάλωνε. Επί πλέον υπήρχε και άλλος φόβος και αγωνία για την τύχη του αδερφού μου που είχε πάει για εφημερίδα. Τι είχε απογίνει;;
Τα γερμανικά στούκας μετά από τον πρώτο βομβαρδισμό απομακρύνθηκαν για λίγο και επανήλθον μετά από μερικά λεπτά και άρχισαν δεύτερο βομβαρδισμό για να αποτελειώσουν ότι γλύτωσε από τον πρώτο γύρο. Η αποθήκη των εμπορευμάτων ισοπεδώθηκε, η περιοχή του σταθμού ανασκάφτηκε τελείως, τα βαγόνια καταστράφηκαν ολότερα. Μια βόμβα έπεσε έξω από τον σταθμό στον δρόμο προς Αθήνα (σημερινή Λεωφόρο Αθηνών) και δημιούργησε ένα κρατήρα 10 μέτρων περίπου. Οι γερμανοί αργότερα, για να σκεπάσουν αυτή την τεράστια γούβα έριξαν μέσα το εγκαταλειμμένο αγγλικό άρμα όπου μέσα είχε αυτοκτονήσει ο άγγλος αξιωματικός.
    Ο απολογισμός του βομβαρδισμού ήταν τραγικός. Θα πρέπει να σκοτώθηκαν περίπου 350 άτομα και να τραυματίσθησαν 200.*{*σ.εμού: Για τον Βομβαρδισμό αυτό και την κατάληψη της Κορίνθου από τους Γερμανούς αναφέρεται και ο Κορίνθιος Δημ. Μαυραγάνης βλ. ανάρτηση (084) ΕΠΕΤΕΙΟΣ ΕΠΟΥΣ ΄40 (2015) / Μικρές Ιστορίες πολεμιστών εκ Κορινθίας!}
Μεγάλη ευθύνη όμως έχει ο σταθμάρχης διότι κράτησε τα δύο τραίνα αρκετήν ώρα μέσα στο σταθμό ακίνητα και αποτελούσαν έτσι εύκολους στόχους. Αν είχαν φύγει αμέσως αυτά τα τρένα, το ένα θα ακολουθούσε τη γραμμή προς Πάτρα και το άλλο προς Τρίπολη οπότε ίσως να μην το προλάβαιναν τα γερμανικά στούκας και να είχε αποφευχθεί η τραγωδία. Όπως και να είχε το πράγμα μερικές εκατοντάδες ελλήνων στρατιωτών που γλύτωσαν από τη φωτιά του μετώπου δεν πρόλαβαν να γυρίσουν ζωντανοί στα σπίτια τους.

7. Κουβαλάω νεκρούς
Η είδηση διαδόθηκε σαν αστραπή μαζί με τον αχό των βομβών, σε όλη την πόλη.
Βομβαρδίσθηκε ο σταθμός!
Υπάρχουν νεκροί και τραυματίες.
Θα ξαναγυρίσουν να βομβαρδίσουν την πόλη άκουγες απ΄ όλες τις μεριές στην Κόρινθο εκείνο το ανοιξιάτικο ήσυχο απόγευμα.
Μη κουνιέσαι παιδάκι μου απ΄τη θέση σου μου φώναζε η μητέρα μου.
Πήγα στο σταθμό λίγο μετά το τέλος του βομβαρδισμού. Το θέαμα που αντίκρισα ήταν πολύ πιο πάνω του τραγικού. Βαγόνια κάπνιζαν ακόμα και ανάδιναν μια παράξενη πικρή μυρωδιά, τη τσίκνα της ανθρώπινης σάρκας ! Τα κορμιά των σκοτωμένων μέσα και έξω από τα βαγόνια διαμελισμένα ανάμεσα σε παλιοσίδερα όπου είχαν μετατραπεί τα βαγόνια και οι ράγες του σταθμού. Μοναδικό άθικτο πράγμα από τον βομβαρδισμό η μηχανή του ενός τραίνου έβγαζε λιγότερο άσπρο καπνό που ανακατευόταν και χάνονταν γρήγορα στους μαύρους καπνούς των πτωμάτων και των σιδερικών. Κομμένα χέρια, πόδια πεταμένα δω και κει, κεφάλια λιωμένα ή φρικτά παραμορφωμένα συνέθεταν ένα φρικτό σκηνικό θανάτου. Την όλη τραγική εικόνα συμπλήρωναν οι φωνές μερικών ζωντανών που ήσαν εγκλωβισμένοι μέσα στα βαγόνια και ζητούσαν βοήθεια. Γινόταν πανδαιμόνιο. Εκεί μέσα, ο φίλος μου Στάθης Κορωναίος βρήκε ένα κομμένο χέρι ανάμεσα σε σίδερα και χώμα, που φορούσε ένα βαρύ δακτυλίδι, προσπάθησε να το βγάλει και αφού δεν το κατάφερε ξαναπέταξε το…χέρι πιο πέρα: Ήταν τότε ο Στάθης παιδί 15 χρονών.
Εκεί στον σταθμό με «επιστράτευσε» ένας ενωμοτάρχης της χωροφυλακής για να κουβαλήσουμε

-8-
μαζί νεκρούς. Μεταφέραμε μαζί πτώματα στο σκουπιδιάρικο αυτοκίνητο του Δήμου που είχε φτάσει ήδη στον σταθμό. Ανάμεσα στα πολλά πτώματα που μεταφέραμε ήταν και ένας λοχίας. Ήταν πεσμένος μπρούμυτα. Τον έπιασε ο ενωμοτάρχης από τα πόδια και εγώ από τις επωμίδες. Τότε αντιλήφθηκα ότι το πτώμα ήταν ακέφαλο! Ο ενωμοτάρχης μου είπε:
Ψάξε να βρείς το κεφάλι, θα είναι πεταμένο πιο πέρα…
Έψαξα και δεν βρήκα τίποτα.
Έλα να τον σηκώσουμε μου λέει, ας πάει και χωρίς κεφάλι!...
Η αστυνομία της Κορίνθου ήταν παρούσα εκεί στο μακάβριο έργο του καθαρισμού του βομβαρδισμένου σταθμού από τα πτώματα. Παρών ήταν εκεί και ο υπομοίραρχος Γαντές για τον οποίο θα γίνει λόγος πιο κάτω. Οι χωροφύλακες φώναζαν σε όλους:
Να μην κλέψει κανείς τίποτα από τους σκοτωμένους, λεφτά, ρολόγια, τίποτα απολύτως!
Μην παίρνετε τίποτα γιατί όποιος συλληφθεί για κλοπή θα περάσει στρατοδικείο.
Αυτά μας τα έλεγαν για φοβέρα γιατί πάντα υπάρχουν οι επιτήδειοι που δεν σέβονται τους νεκρούς και αρπάζουν όταν του δοθεί η ευκαιρία ότι βρούν.
Εκεί είδα και τον ανθυπολοχαγό Σάμιο με τη στολή και μετέφερε τραυματίες στο νοσοκομείο. Το νοσοκομείο της Κορίνθου  ήταν τότε κοντά στον σιδηροδρομικό σταθμό, στη διασταύρωση των οδών Δαμασκηνού και Δερβενακίων 200 μέτρα περίπου μακριά.
Αργότερα, στη διάρκεια της κατοχής, τον υπομοίραρχο Γαντέ και τον Σάμια *{*σ.εμού: ΣΑΜΙΟΣ  ΓΙΩΡΓΟΣ του Σταύρου, φοιτητής. Γεννήθηκε στην Κόρινθο το 1917. Ήταν παλιά στέλεχος της ΟΚΝΕ του ΚΚΕ. Ήταν δημοσιογράφος και ποιητής. Τον συνέλαβαν κατά την περίοδο της δικτατορίας του Μεταξά. Όταν απολύθηκε συνέχισε τον αγώνα. Τον συνέλαβαν οι Γερμανοί και τσολιάδες και τον εκτέλεσαν στους Αγίους Θεοδώρους Κορινθίας, στις 3 Μάη του 1944, σε ομαδική εκτέλεση.) τους εκτέλεσαν οι Γερμανοί, τον με πρώτο με απαγχονισμό τον δε δεύτερο με τυφεκισμό στο «Κτήμα Νέγρη»
Αφού βάλαμε το ακέφαλο πτώμα του λοχία στο αυτοκίνητο, έφυγε το φορτηγό με το μακάβριο φορτίο για το νοσοκομείο. Εκεί ήταν ο γειτονάς μου και φίλος μου παππάς Πέτρος Θωμαϊδης ο οποίος μου είπε αργότερα ότι ενταφίασε τουλάχιστον 10 ακέφαλα πτώματα! Άς είναι ελαφρό το χώμα που τους σκεπάζει. Δεν σκοτώθηκαν στο μέτωπο σε μάχη. Σκοτώθηκαν μακριά από την γραμμή του μετώπου, στη φωτιά του βομβαρδισμού, λίγο πριν φτάσουν στα σπίτια τους.
Πατρίδα, ποτέ μη ξεχνάς τους νεκρούς σου, ποτά μη ξεχνάς τα παιδιά σου που έπεσαν για σένα.
Τιμή και δόξα στους αθάνατους νεκρούς!
Αφού μεταφέραμε όλα τα πτώματα του μέρους που είχε στην ευθύνη του ο ενωμοτάρχης τελείωσε κ «επιστράτευση» μου και μετά μπήκα στα ερείπια του σταθμού. Εκεί αισθάνθηκα ένα δυνατό μίσος που πλημμύρισε τη νεανική τότε συνείδηση μου και άρχισε να φουντώνει μέσα μου η επιθυμία να πάρω εκδίκηση αν ήταν δυνατό εκείνη τη στιγμή! Αισθανόμουν πως ήταν άδικος ο χαμός τόσων ανθρώπων από τον απρόκλητο αυτό βομβαρδισμό. Είπα μέσα μου, ότι οι κατακτητές θα πρέπει να πληρώσουν το τίμημα βαρύ για της ζωές τόσων αμάχων.
Με σφιγμένη την καρδιά και πλημμυρισμένος από τα αισθήματα της αγανάκτησης και της εκδίκησης έφυγα από το σταθμό γυρίζοντας για το σπίτι μου.

8. Φαντάρος πυροβολεί φαντάρο
Βγαίνοντας από τον ερειπωμένο σταθμό είδα έναν φαντάρο από το συνοικισμό της Κορίνθου που κρατούσε ένα ασύρματο-βαλίτσα και ένα πιστόλι χωρίς φυσίγγια. Δίπλα του ένας άλλος στρατιώτης με όπλο-ο κορίνθιος δερματέμπορος Κώστας Αντωνόπουλος-φώναζε στον πρώτο να τον ακολουθήσει. Ήθελε να τον παραδώσει στην αστυνομία γιατί τον θεωρούσε κατάσκοπο των γερμανών, επειδή είχε τον ασύρματο. Ο άλλος αρνιόταν επίμονα να τον ακολουθήσει και να του δώσει τον ασύρματο. Τότε ο στρατιώτης Αντωνόπουλος πυροβόλησε τον άλλο και τον τραυμάτισε στον δεξιό ώμο. Μετά τον πυροβολισμό και τις πιο άγριες φωνές που επακολούθησαν

-9-
έτρεξε προς τα εκεί ο αείμνηστος υπομοίραρχος Γαντές και ο Αντωνόπουλος του είπε:
Αυτός εδώ είναι κατάσκοπος και στέλνει σήματα στους γερμανούς με τον ασύρματο. Ήθελα να τον οδηγήσω στην Αστυνομία αλλά αυτός αρνιόταν.
Ο άλλος στρατιώτης έλεγε:
Εγώ βρήκα τη βαλίτσα και το πιστόλι μέσα σ΄ ένα βαγόνι και αυτός (=ο Αντωνόπουλος) ήθελε να τα πάρει δικά του. Δεν ξέρω τι έχει μέσα η βαλίτσα και έκλαιγε και βογκούσε ο τραυματίας. Ο Γαντές οδήγησε τον τραυματισμένο στο Νοσοκομείο και διέταξε τον άλλο στρατιώτη να πάει στην αστυνομία για να δώσει γραπτή κατάθεση για το γεγονός.
Ο Αντωνόπουλος με παρακαλούσε μετέπειτα να μην αναφέρω τίποτα για το γεγονός επειδή φοβόταν, ήταν βλέπεις κατοχή. Τα κατοπινά χρόνια έβλεπα τον τραυματισμένο στρατιώτη στην Κόρινθο, εργαζόταν σαν λιμενεργάτης. Κάποτε μιλήσαμε για το γεγονός αυτό του τραυματισμού του, του είπα ότι εγώ ήμουν αυτόπτης μάρτυρας και τον ρώτησα αν ξέρει ποιος τον τραυμάτισε . Μου απάντησε ότι δεν γνώριζε αυτόν που τον πυροβόλησε. Σε όλη τη διάρκεια της κατοχής, απ΄ όσο μπορώ να ξέρω, ο λιμενεργάτης αυτός κράτησε στάση αγνού Έλληνα. Εγώ δεν διαπίστωσα να είναι προδότης.
Το γεγονός λοιπόν του τραυματισμού του και της εμπλοκής του ασυρμάτου, ας το θεωρήσουμε σαν ένα στιγμιαίο πείσμα ενός στρατιώτη που δεν υπάκουσε κάποιος άλλος σε διαταγές του ή καλύτερα να θεωρηθεί σαν ένα αποτέλεσμα του πανικού που επικράτησε μετά τον βομβαρδισμό. Όταν ο άνθρωπος έρχεται αντιμέτωπος πρόσωπο με πρόσωπο με τον θάνατο, αλλάζει η ψυχολογία του, αλλάζει η συμπεριφορά του, αγριεύει.

9. Πτώση Αλεξιπτωτιστών
Το βράδυ εκείνο πήγα στο σπίτι μου και έμαθα από τους δικούς μου ότι από τότε και μετά ο συναγερμός θα ήταν διαρκής. Αυτό σήμαινε ότι οι γερμανοί βρίσκονταν προ των πυλών. Το απόγευμα του βομβαρδισμού έπεσαν τρεις βόμβες στη διασταύρωση των σημερινών οδών Περιάνδρου και Πηγάσου, κοντά στο 2ο δημοτικό σχολείο. Εκεί υπήρχαν μερικά χαμηλά σπίτια που έμοιαζαν περισσότερο με καλύβια. Εκεί σκοτώθηκαν από τις βόμβες δύο άντρες και τρείς γυναίκες. Ο ένας άντρας ήταν ο Λάσκας από τα Τσακώνικα. Εγώ δεν τον ήξερα, αλλά άκουσα μόνο το ονομά του.
Το άλλο πρωί ξημέρωσε η Κυριακή του Θωμά. Ωραία ημέρα, γιορταστική, λιακάδα λες και ήταν καλοκαίρι. Επικρατούσε ησυχία μετά την αντάρα της προηγούμενης ημέρας και ως συνήθως, ανέβηκα μαζί με άλλα παιδιά στο καμπαναριό του Αποστόλου Παύλου. Ήταν το μόνιμο παρατήριό μας. Ο ένας από τα παιδιά που ανεβήκαμε μαζί ήταν ο φίλος μου Βαγγέλης Τριανταφύλλου. Αργότερα, αυτός ο φίλος, όταν υπηρετούσε τη θητεία του σαν στρατιώτης, σκοτώθηκε σε τροχαίο ατύχημα.
Από το «παρατηρητήριο» μας είδαμε να έρχονται από το ακρωτήριο Ηραίον μερικά γερμανικά αεροπλάνα με κατεύθυνση τον Ισθμό. Ένα απ΄αυτά πέρασε πάνω από την Κόρινθο και έριξε μερικές ριπές κοντά στο καμπαναριό. Βούιξαν τα΄ αυτιά μας από το κροτάλισμα του μυδράλιου του γερμανικού αεροπλάνου και μας έπιασε ρίγος. Μετά από 20 λεπτά περίπου εμφανίσθηκε σμήνος από 30 στούκας τα οποία κατευθύνθηκαν προς τον Ισθμό και βομβάρδισαν και τις δύο πλευρές του. Εκεί, απ΄ ότι μάθαμε, υπήρχαν 100 περίπου Καναδοί και Αυστραλοί στρατιώτες που είχαν στήσει πολυβολεία και είχαν κάνει και χαρακώματα. 
Μετά τον βομβαρδισμό του Ισθμού, εμφανίσθηκαν πάλι από το Ηραίον μεγάλα μεταγωγικά αεροπλάνα Γιούνκερς που πετούσαν σε διάταξη ανά τρία. Όταν έφθασε η πρώτη τριάδα πάνω από την Ποσειδωνία, έπεσαν οι πρώτοι αλεξιπτωτιστές. Το ύψος που πετούσαν τα αεροπλάνα πρέπει να ήταν 1500 μέτρα. Από κάθε αεροπλάνο έπεφταν 33 αλεξιπτωτιστές. Όλοι μας στο καμπαναριό

-10-
βλέπαμε και μετρούσαμε τις ομπρέλες των γερμανών αλεξιπτωτιστών. Ήταν το θέαμα της ημέρας εκείνης αλλά ήταν η χαριστική βολή για την ελευθερία της πατρικής γής.
Σε όλο το μήκος του ισθμού έπεσαν μερικές εκατοντάδες αλεξιπτωτιστών μέχρι το χωριό καλαμάκι. Δέκα έπεσαν κοντά στα εξαμίλια, και ένας μόνο έπεσε στο εξωκλήσσι(τότε) του Αγίου Γεωργίου (αυτός μάλιστα ήξερε και ελληνικά διότι είχε ελληνίδα μητέρα από την Αθήνα. Τη συνέχεια θα τη δούμε πιο κάτω.) Δύο αλεξιπτωτιστές έπεσαν στη θάλασσα κοντά στις πυριτιδαποθήκης του ελληνικού στρατού στην Ποσειδωνία. Αυτό οφειλόταν σε λάθος υπολογισμού του ελαφρού ανέμου που επικρατούσε στη περιοχή ο οποίος τους παρέσυρε και τους έριξε στη θάλασσα. Και οι δύο βγήκαν μετά έξω κολυμπώντας.
Ένας άλλος γερμανός αλεξιπτωτιστής έπεσε στη θάλασσα ανοιχτά του φάρου του λιμανιού της Κορίνθου. Αυτός ο γερμανός χάθηκε μέσα στα νερά του κορινθιακού και δεν ξαναφάνηκε στην επιφάνεια. Καθώς έπεφτε προς τη θάλασσα ακούστηκε ένας πυροβολισμός. Ίσως να αυτοκτόνησε με το ατομικό του πιστόλι, χωρίς αυτό να είναι σίγουρο.
Ένας άλλος γερμανός αλεξιπτωτιστής έπεσε πάνω σε ένα ευκάλυπτο. Εκεί μπερδεύτηκαν τα σχοινιά του αλεξιπτώτου με τα κλαριά του δένδρου και δεν μπορούσε να κατέβει. Το βράδυ, ύστερα από 10 ωρών «αιχμαλωσία» τον κατέβασαν οι άλλοι συνάδερφοί του. Άλλος αλεξιπτωτιστής προσγειώθηκε πάνω στον φούρνο της αυλής του Δρούσκα που έμενε στην Ποσειδωνία. Ο φούρνος γκρεμίστηκε, ο γερμανός τραυματίστηκε όχι πολύ σοβαρά και ο Δρούσκας έμεινε …νηστικός αυτή την ημέρα (ήταν Κυριακή του Θωμά).
Οι γερμανοί αλεξιπτωτιστές που μας ήρθαν ουρανοκατέβατοι εκείνη την ημέρα, έφεραν μαζί τους ολόκληρη πανοπλία.[……]
Πέταξαν πάνω από την Κόρινθο 57 μεταγωγικά σε 19 τριάδες και έριξαν 33 αλεξιπτωτιστές το καθένα. Έπεσαν συνολικά 1850 αλεξιπτωτιστές. Το ένα ήταν επικεφαλής της επιχείρησης και δεν έριξε αλεξιπτωτιστές. Τρία από τα αεροπλάνα αυτά έπεσαν στο έδαφος αφού είχαν προλάβει να ρίξουν το επίλεκτο φορτίο τους. Αυτά καταρίφθηκαν από τα αντιαεροπορικά των ξένων στρατιωτικών που ήσαν κατά μήκος του Ισθμού.
Οι γερμανοί αλεξιπτωτιστές αφού συντάχθηκαν στο έδαφος, περικύκλωσαν τους ξένους αυτούς στρατιώτες-συμμάχους μας, ειδοποίησαν με τον ασύρματος τη διοίκηση τους και σε λίγο έφθασαν μερικά στούκας τα οποία εβομβάρδισαν τα πολυβολείο του και το κονιορτοποίησαν. Όλοι οι υπερασπιστές του Ισθμού της Κορίνθου έπεσαν ηρωικά. Οι γερμανοί τους άφησαν άταφους. Την άλλη μέρα κορίνθιοι από τον συνοικισμό πήγαν και τους έθαψαν σε τρείς ομαδικούς τάφους και τοποθέτησαν επάνω τρείς ξύλινους σταυρούς χωρίς ονόματα. Το μέρος αυτό βρισκόταν 20 μέτρα δεξιά της σημερινής οδού Αθηνών –Κορίνθου στο ύψος της διασταύρωσης με το δρόμο Αθηνών Επιδαύρου, όπου βρίσκονται τα ερείπια του Ιουστινιάνειου τείχους.
Μετά την απελευθέρωση, αυστραλοί και Νεοζηλανδοί έσκαψαν στο μέρος αυτό, μάζεψαν τα οστά των ηρώων συμπατριωτών τους και τα μετέφεραν με τιμές στις μακρινές πατρίδες τους. Ας είναι αιωνία η μνήμη τους!...

-11-
Οι γερμανοί αλεξιπτωτιστές που έπεσαν κοντά στο χωριό Εξαμίλια, συντάθηκα γρήγορα και ξεκίνησαν σε φάλαγγα κατ΄ άνδρα με κατεύθυνση την Κόρινθο. Περπατούσαν πλάι στο δημόσιο δρόμο και στη μέση της απόστασης Κορίνθου-Εξαμιλίων τους περίμεναν 5-6 αποκομμένοι Νεοζηλανδοί στρατιώτες. Αυτοί ήσαν κρυμμένοι πίσω από τα πυκνά κυπαρίσσια του κτήματος Τρούπου και όταν πλησίασαν εκεί οι γερμανοί τους περίμενε ο θάνατος. Σε λίγα δευτερόλεπτα όλοι οι γερμανοί ήσαν νεκροί. Την επομένη μέρα άλλοι γερμανοί αλεξιπτωτιστές έθαψαν τους συντρόφους τους σ΄ ένα χωράφι δεξιά του δρόμου. Ήταν όλοι τους 12. Τοποθέτησαν ξύλινους σταυρούς και πάνω τους έβαλαν τα κράνη. Δημιουργήθηκε έτσι ένα μικρό στρατιωτικό νεκροταφείο από την ηρωική αντίσταση των ξένων αποκομμένων στρατιωτών. *

*(σ. εμού:Μικρό  νεκροταφείο Γερμανών στην Κόρινθο. )








10. Νεκρός ο γιός του στρατηγού*
*(σ.εμού: Ίσως στην φωτογραφία, είναι του επιφανούς Γερμανού, που αναφέρει  συγγραφέας)
Τον Δεκέμβριο του 1943 ήρθαν στην Κόρινθο δύο τάγματα γερμανών. Ήρθαν από την Αθήνα με φάλαγγα φορτηγών αυτοκινήτων. Ήρθαν μαζί πολλοί ανώτεροι γερμανοί αξιωματικοί και στρατιωτική μπάντα. Όλοι αυτοί παρατάχτηκαν στην παραλιακή πλατεία του «Φλοίσβου» . Πέντε αυτοκίνητα απ΄ αυτά που ήρθαν πήγαν στο μικρό αυτό νεκροταφείο των 12 και ξέθαψαν τον ένα μόνο απ΄ αυτούς. Τοποθέτησαν τα οστά σε ξύλινο λουστραρισμένο κασόνι και γύρισαν πάλι στην πλατεία του Φλοίσβου. Εκεί σχηματίστηκε μία επιβλητική πομπή, μπροστά η στρατιωτική μπάντα, πίσω το κασόνι με τα οστά του νεκρού που το κρατούσαν δύο γερμανοί αλεξιπτωτιστές, πίσω οι αξιωματικοί και τέλος ακολουθούσαν 700 περίπου γερμανοί στρατιώτες. Ακριβώς πίσω από το κασόνι και μπροστά ακριβώς από τους αξιωματικούς ακολουθούσε μια ψιλόλιγνη ξανθιά γερμανίδα μέχρι 27 ετών που φορούσε μαύρο ταγέρ.
Η πομπή ξεκίνησε από τον «Φλοίσβο» εκεί που βρίσκεται σήμερα το Τουριστικό περίπτερο , ακολούθησε τις οδούς Δαμασκηνού, Αποστόλου Παύλου και μετά κατέληξε στην εκκλησία του Αποστόλου Παύλου. Εκεί εψάλλη νεκρώσιμη ακολουθία και μετά από 20 λεπτά αναχώρησαν όλοι για την Αθήνα.
Ήταν μια επιβλητική νεκρώσι9μη τελετή για να τιμηθεί ο ένας από τους νεκρούς αλεξιπτωτιστές που είχαν πέσει πριν από τρία χρόνια στα Εξαμίλια. Ήταν γιός στρατηγού!  Η μαυροντυμένη γυναίκα που ακολουθούσε τα οστά του νεκρού ήταν η αδερφή του.

11. Ο Ελληνομαθής Αλεξιπτωτιστής
Ένας από τους γερμανούς αλεξιπτωτιστές έπεσε κοντά στο εξωκλήσι του Ά:η-Γιώργη. Αυτός ήξερε ελληνικά και είχε προορισμό να πάει στην κεντρική πλατεία της Κορίνθου. Κατεβαίνοντας από το ύψωμα προς την πόλη πέρασε την σιδηροδρομική γραμμή και μπήκε στην οδό Περιάνδρου. Από εκεί ερχόταν προς το κέντρο της πόλης. Εμείς ήμασταν πάνω στο καμπαναριό και βλέπαμε γύρο-γύρο. Η ρίψη των αλεξιπτωτιστών είχε τελειώσει. Λίγα αεροπλάνα πετούσαν πάνω από την Ποσειδώνιο και την παραλία της Κορίνθου ρίχνοντας αραιές ριπές πολυβόλου.
Ο γερμανός αλεξιπτωτιστής που κατέβαινε από τον Αη –Γιώργη, περπατούσε προσεκτικά και κάπως αργά στην οδό Περιάνδρου, έχοντας προτεταμένο το αυτόματο όπλο του. Τον είδαμε που πλησίαζε στην εκκλησία του Αποστόλου Παύλου και όταν έφτασε κοντά στο καμπαναριό είπα στον χωροφύλακα που ήταν μαζί μας:
-Σεραφείμ, ρίχτου με το αυτόματο να τον καθαρίσουμε!
-Τι λες ρε; Μου απάντησε ο Σεραφείμ. Άμα του ρίξω και τον σκοτώσω τώρα , μετά οι άλλοι γερμανοί θα έρθουν και θα κάψουν όλο το τετράγωνο. Πάνε τα σπίτια, πάει ο κοσμάκης πάμε και μεις όλοι…
-Ρίχτου τώρα! του ξαναείπα. Μη φοβάσαι. Άμα φοβάσαι φέρε να του ρίξω εγώ, και έκανα να του πάρω το αυτόματο.

-12-
- Κάτσε καλά μου είπε, γιατί μπορεί να πάμε όλοι σαν «το σκυλί στ΄ αμπέλι».
Ο Σεραφείμ είχε απ΄ένα μέρος δίκιο γιατί φοβόταν τα αντίποινα αλλά εγώ τότε δεν μπορούσα να το καταλάβω.Το κατάλαβα τρία χρόνια αργότερα, όταν κατατάχθηκα στον ΕΛΑΣ και είδα ότι έγιναν πολεμικές επιχειρήσεις εναντίον των γερμανών με μικρές απώλειες γιαυτούς αλλά με βαρύ τίμημα αντιποίνων εναντίον των αμάχων συμπατριωτών μας που ολόψυχα μας υποστήριζαν.
Ύστερα από αυτά, κατέβηκα γρήγορα τα σκαλιά του καμπαναριού και βγήκα έξω στο δρόμο. Πρόλαβα τον γερμανό μπροστά στην πόρτα του περιβόλου του ναού που είναι στη γωνία των οδών Περιάνδρου και Αράτου. Με έτρωγε η περιέργεια. Μόλις έφτασα κοντά του, τον ρώτησα:
-Ε! που πας εσύ;
Και τότε χωρίς να το περιμένω μου απάντησε σε άπταιστα ελληνικά:
-Ελα δω εσύ, ρε φίλε!
Οι άλλοι που έβλεπαν τη σκηνή αυτή, λαχτάρησαν. Μεταξύ αυτών και η μάννα μου που μου φώναζε από την πόρτα του σπιτιού μας, να φύγω μακρυά γιατί θα με σκότωνε. Εγώ όμως πλησίασα κοντά γιατί πήρα θάρρος επειδή με αποκάλεσε φίλο στα ελληνικά. Πλησίασα και τον ρώτησα:
-Έλληνας είσαι;
-Όχι ! Είμαι Γερμανός. Ξέρω καλά ελληνικά γιατί έχω μάννα ελληνίδα, από την Αθήνα. Ο πατέρας μου είναι γερμανός.
Είχε προτεταμένο το αυτόματο του και η κάννη του με σημάδευε.
-Πάρτο χριστιανέ μου αυτό το όπλο από πάνω μου, μήπως σου ξεφύγει το δάκτυλο και με σκοτώσεις τζάμπα.
-Όχι, καλά είναι εκεί απάντησε ψυχρά.
-Τι φοβάσαι; Εγώ είμαι άοπλος .
-Μην σταματάμε πάνω στο σταυροδρόμι, μου είπε και συνέχισε: Άμα κάτσεις καλά, να μην φοβάσαι, δεν θα πάθεις τίποτα. Θέλω να με πας στην κεντρική πλατεία της πόλης.
-Θα σε πάω αμέσως , του είπα.
Κατηφορίζοντας την οδό Περιάνδρου προς την οδό Κολιάτσου, του είπα:
-Τι κακό ήταν αυτό που μας κάνατε χθές το απόγευμα; Βομβαρδίσατε το σιδηροδρομικό σταθμό και σκοτώσατε πάνω από 300 ανθρώπους.
-Λυπάμαι πολύ γιαυτό που έγινε. Το μάθαμε χθες βράδυ στη βάση μας αλλά οι πιλότοι μας σας νόμισαν για Άγγλους στρατιώτες, επειδή φοράτε την ίδια στολή. Εμείς κάνουμε πόλεμο με τους Άγγλους και όχι με σας του Έλληνες.
-Τι πόλεμο να κάνετε με μας τώρα αφού διαλύσατε τον ελληνικό στρατό.
-Τι να κάνουμε, αυτά έχει ο πόλεμος. Οι Άγγλοι φταίνε για τη φτώχια που υπάρχει στην Ευρώπη.
-Δεν ξέρω, του είπα, αυτά τα ξέρουν οι μεγάλοι. Τους Ιταλούς τους νικούσαμε 6 μήνες συνέχεια στην Αλβανία.
-Μην λες τέτοια τώρα. Πάμε στην πλατεία και σου λέω ότι με μας τους γερμανούς θα περάσετε καλά….
Προχωρούσαμε σαν φίλοι, αλλά με την απειλή του όπλου!...
Στο μεταξύ φτάσαμε στην οδό Αδειμάντου και κοντά στο σπίτι του Ν. Κοτσερώνη είδε έναν άλλο γερμανό. Ο Νίκος Κοτσερώνης, ήταν κορίνθιος, είχε σπουδάσει πολιτικός μηχανικός στη γερμανία, είχε παντρευτεί γερμανίδα και κατά την διάρκεια της Κατοχής κράτησε πατριωτική στάση. Βοήθησε αρκετούς συμπατριώτες μας να γλυτώσουν από τους γερμανούς. Μετέπειτα έγινε και Δήμαρχος Κορίνθου. *{*σ.εμού: Το 1934, οι Δημοτικές εκλογές της 11ης Φεβρουαρίου ανέδειξαν Δήμαρχο τον Ανδρέα Μάρκελο.
     Ο Ανδρέας Μάρκελος παρέμεινε ως διορισμένος Δήμαρχος από την Δικτατορία της 4ης Αυγούστου 1936, έως το 1941.
Το 1941, οι φασιστικές Γερμανοϊταλικές κατοχικές Αρχές διόρισαν Δήμαρχο τον Αναστάσιο Παπαδόπουλο, ο οποίος με την αποτίναξη του κατοχικού ζυγού το 1944, συνελήφθη από τον ΕΛΑΣ και παραδόθηκε στις Αγγλικές Δυνάμεις. Στη συνέχεια το ΕΑΜ διόρισε Δήμαρχο τον Γυμνασιάρχη Γιάννη Μπέτσο .
Το 1945 διορίστηκαν διαδοχικά Δήμαρχοι αρχικά ο Ανδρέας Μάρκελος (τετράμηνο) και μετά ο Νικόλαος Κοτσερώνης
 Το 1952, Δήμαρχος εξελέγη ο Κων. Τσέλιος (Ιατρός).}
‘Όταν ο γερμανός είδε τον άλλο συμπατριώτη του, άρχισαν να μιλάνε μεταξύ τους γερμανικά και μένα με άφησε.
Εγώ είχα ακόμα την περιέργεια να δώ τι γίνεται και προχώρησα προς την οδό Κολιάτσου και έφθασα στην πλατεία της Κορίνθου. Στην γωνία των οδών Κύπρου και Κολοκοτρώνη είδα 4 γερμανούς, εκ των οποίων οι δύο ήσαν λοχίες και οι άλλοι 2 στρατιώτες. Είχαν απλώσει πάνω στην άσφαλτο μια μικρή γερμανική σημαία ενός

-13-
τετραγωνικού μέτρου. Λίγο πιο πέρα ένας άλλος γερμανός επιτηρούσε 6 αυστραλούς στρατιώτες αιχμαλώτους. Τους οποίους είχαν υποχρεώσει να κάθονται κάτω στο έδαφος οκλαδόν. Οι αιχμάλωτοι δεν μιλούσαν, μόνο κάπνιζαν το ένα τσιγάρο πάνω στ΄ άλλο.
Οι δύο γερμανοί βαθμοφόροι έψαχναν να βρούν τον Δήμαρχο της πόλης για να γίνει η παράδοση της Κορίνθου.
Εκεί στην οδό Κύπρου εκτός από μένα ήσαν τρεις λιμενεργάτες και ένα παιδί από τον συνοικισμό της Κορίνθου. Σε τέτοιες περιπτώσεις μόνο κάτι «τρελλοί» σαν και μας που ήμαστε εκεί κυκλοφορούν έξω από τα σπίτια τους και αψηφούν τα πάντα. Εγώ, τουλάχιστον, δεν θέλω να παραστήσω το ατρόμητο παλληκάρι, αλλά ήμουν αεικίνητος. Έτρεχα παντού διότι είχα περιέργεια να μάθω και να δώ από κοντά τι γίνεται. Ίσως αυτό να ήταν δείγμα της ηλικίας μας. «τρελλόπαιδο» μας έλεγαν τότε…
ΙΙ ΚΑΤΑΛΗΨΗ ΚΟΡΙΝΘΟΥ

12. Η Πόλη δεν παραδίδεται
Μετά από λίγο, δεν ξέρω πως, βρέθηκε ο Παύλος Γιαννακόπουλος, ο μηχανικός. Και αυτός είχε σπουδάσει στη γερμανία και ήρθε εκεί που βρισκόνταν οι γερμανοί με τους 6 αιχμαλώτους. Ήρθε με μοτοσυκλέττα  τρίκυκλη με καλάθι έχοντας και όπλο μαζί του. Ο γερμανός λοχίας μιλούσε ευγενικά μαζί του και του ζητούσε να έρθει εκεί ο Δήμαρχος της Κορίνθου.
Ο ένας λιμενεργάτης που βρισκόταν εκεί μαζί μας, έτρεξε στο σπίτι του δημάρχου. Τότε ήταν δήμαρχος Κορίνθου ο Ανδρέας Μάρκελλος που έμενε στη γωνία των οδών Κροκιδά και Θεοτόκη δίπλα ακριβώς από το κτίριο της μητρόπολης όπου έμενε ο Δεσπότης. Μετά από λίγο γύρισε και είπε πως ούτε ο δήμαρχος ούτε ο δεσπότης ήσαν στις κατοικίες τους. Πράγματι, το μεγαλύτερος μέρος του πληθυσμού της πόλης είχε εγκαταλείψει τα σπίτια και είχε πάει πάει κοντά στο στο κτήμα Τρύπου, αναζητώντας περισσότερη ασφάλεια. Η φήμη για τον βομβαρδισμό της πόλης που είχε τόσο πλατειά διαδοθεί, μετά την επίθεση στον σταθμό, άρχισε να παίρνει σάρκα και οστά με αποτέλεσμα την αύξηση της φοβίας του πληθυσμού στο έπακρο.
Ο βαθμοφόρος γερμανός είπε στον Γιαννακόπουλο δείχνοντας ένα αεροπλάνο που πετούσε συνέχεια σε χαμηλό ύψος πάνω από την πόλη:
-Αυτό το αεροπλάνο παρακολουθεί τη σημαία που έχουμε απλωμένη εδώ. Εάν τη βγάλω από δώ θα είναι σήμα ότι η πόλη δεν παραδίδεται. Κατόπιν θα ειδοποιηθούν τα βομβαρδιστικά και σε 15 λεπτά από τώρα η πόλη θα βομβαρδισθεί. Η σημαία βρίσκεται απλωμένη στο έδαφος για να δείχνει ότι η πόλη κατελήφθη ειρηνικά.
Στη σημαία μάλιστα είχαν βάλει και πέτρες στις τέσσερες γωνίες για να μη την παρασύρει ο άνεμος.
Ο Γιαννακόπουλος του απάντησε ότι δεν υπάρχουν οι εκπρόσωποι της πόλης για να παραδοθεί και έτσι η πόλη ούτε αντιστέκεται στους γερμανούς ούτε και…παραδίδεται. Μετά ο ένας λοχίας με τον ένα στρατιώτη έφυγαν με μοτοσυκλέττα για τον Ισθμό, όπου βρισκόταν ο διοικητής τους για να πάρουν οδηγίες.*
{*σ.εμού: Παράδοση  έγινε,... στη φωτογραφία, ο Δήμαρχος Ανδρέας Μάρκελλος, ο Στρατιωτικός αρχηγός  και ο Διοικητής Χωρ/κής Κορίνθου συνοδευόμενοι από Γερμανούς αλεξιπτωτιστές.}
Εμείς ήμαστε 15 μέτρα πιο πέρα και παρακολουθούσαμε με αγωνία τις σκηνές. Ο ένας από τους αιχμαλώτους είχε ανησυχία και ζήταγε από τους φρουρούς τουαλέττα. Δεν μπορούσε να μιλήσει

-14-
γερμανικά και προσπαθούσε με νοήματα και κινήσεις να δώσει στους φρουρούς του να καταλάβουν ότι ήθελε τουαλέττα. Οι γερμανοί όμως δεν του επέτρεπαν να κινηθούν και τότε ο αιχμάλωτος κατέβασε το παντελόνι του και… ανακουφίστηκε δημόσια(!) προς αγανάκτηση τόσο των συναδέλφων του όσο και ημών που παρακολουθούσαμε τις σκηνές μία-μία. Εμείς λυπόμαστε ιδιαίτερα γιατί αυτοί οι άνθρωποι είχαν πολεμήσει γενναία υπερασπιζόμενοι τα χώματα μας και τώρα ήσαν αιχμάλωτοι των κατακτητών και δεν ξέραμε ποια θα ήταν η τύχη τους.
Μετά από κάμποση ώρα γύρισαν οι δύο γερμανοί από τον Ισθμό και είπαν ότι στις 3μ.μ. θα έπρεπε η πόλη να υποδεχθεί το γερμανικό στρατό. Κανείς να μη φοβηθεί γιατί κανείς δεν θα πειραχθεί!! Την επομένη ημέρα να ανοίξουν όλα τα μαγαζιά. Κανένα μαγαζί να μην είναι κλειστό γιατί αυτό θα θεωρηθεί σαμποτάζ προς τις αρχές κατοχής.
Αυτά έλεγε η πρώτη γερμανική ανακοίνωση πριν αρχίσει και επίσημα η Κατοχή. Οι φόβοι των καταστηματαρχών και όλου του του πληθυσμού διαρκώς πλήθαιναν. Ήταν η αβεβαιότητα για το αύριο που σου τσάκιζε τα νεύρα…

 13. Υποδοχή χωρίς Χειροκροτήματα
Οι ώρες πέρασαν πολύ γρήγορα και στις 3 μετά το μεσημέρι μπήκαν στην Κόρινθο οι πρώτοι γερμανοί στρατιώτες συντεταγμένοι σε τριάδες και έκαναν παρέλαση κατά μήκος της οδού Αποστόλου Παύλου. Πρώτοι παρέλασαν οι αλεξιπτωτιστές, οι οποίοι θα ήσαν περίπου 1800 άνδρες, κατόπιν ακολουθούσε ένα τάγμα Ες-Ες και μετά οι μοτοσυκλεττιστές με μοτοσυκλέττες τρίκυκλες με καλάθι στα δεξιά του οδηγού.
Κατά την είσοδο των γερμανών και κατά την διάρκεια της παρέλασης τους δεν ήταν αρκετός κόσμος παρόν. Αραιά έβλεπες μερικούς κορίνθιους στο πεζοδρόμια της οδού Αποστόλου Παύλου να παρακολουθούν σκεπτικοί και αμίλητοι. Από περιέργεια και από φόβο ήσαν μαζεμένοι εκεί. Έβλεπες γύρο σου χλωμά πρόσωπα να παρακολουθούν με σφιγμένα χείλη και πέτρινη καρδιά τα γυαλισμένα κράνη και τις βαρειές μπότες που διάβαιναν έναν από τους κεντρικούς δρόμους της Κορίνθου αφήνοντας πίσω ένα πτώμα: ήταν η Ελευθερία εκείνη που κείτονταν νεκρή στο πέρασμα της γερμανικής μπότας. Σε μας όμως, στη νεολαία άναψε ταυτόχρονα ένα ιερό συναίσθημα, να αγωνισθούμε εναντίον του κατακτητή και να πάρουμε εκδίκηση με οποιανδήποτε τρόπο.
Εδώ πρέπει να σημειώσω ότι το σώμα των Αλεξιπτωτιστών ήταν το πιο επίλεκτο σώμα του γερμανικού στρατού, που χρησιμοποιήθηκε σε πολύ σπουδαίες για τους γερμανούς επιχειρήσεις και που γιαυτό είχε και πάρα πολλές απώλειες. [……..!]

-15-
Ο γερμανικός στρατός που μπήκε στην πόλη ήταν φιλικός με τους πολίτες. Κανέναν δεν πείραξαν εκείνη την ημέρα. Είχαν διαταγή να δείξουν άμεμπτη συμπεριφορά για να τους συμπαθήσει ο κόσμος. Μετά από μία ή μιάμιση ώρα διατάχθηκαν οι γερμανοί να κάνουν έρευνα σε όλη την πόλη για να βρούν άγγλους ή άλλους στρατιώτες του συμμαχικού εκστρατευτικού σώματος ή κρυμένο οπλισμό. Ήταν ολοφάνερο ότι ο κατακτητής προχωρούσε σιγά-σιγά στην ολοκλήρωση της κατοχής.
Την ίδια ημέρα τύπωναν και κυκλοφορούσαν τη διαταγή παράδοσης τυχόν υπάρχοντος οπλισμού και άγγλων στρατιωτών με ποινή θανάτου για τους παραβάτες.
Είκοσι έως τριάντα άγγλοι πιάστηκαν αιχμάλωτοι τότε, διότι δεν πρόλαβαν να φύγουν από την Κόρινθο.
Οι γερμανοί έψαξαν όλη την πόλη. Εκείνο το απόγευμα, εγώ μαζί με άλλα παιδιά, με 3-4 άνδρες και μερικές γειτόνισσες καθόμασταν στα σκαλοπάτια του Αποστόλου Παύλου ακριβώς απέναντι από το σπίτι μου. Εκεί ήρθαν γερμανοί για έρευνα. Μεταξύ αυτών διέκρινα τον ελληνομαθή γερμανό που με πήγαινε συνοδεία με το όπλο του να του δείξω την κεντρική πλατεία. Ζήτησε από μας να τον πάμε πάνω στο καμπαναριό για να δεί μήπως κρύβουμε κάποιον άγγλο εκεί.
-Δεν υπάρχουν εδώ εγγλέζοι του είπα. Ούτε στο καμπαναριό ούτε στα γύρω τετράγωνα συνέχισα επειδή είχα αποκτήσει ένα κάποιο θάρρος από την προηγούμενη επαφή μου με αυτόν.
-Γύρω από τον σταθμό βρήκαμε 4 άγγλους κρυμμένους σε σπίτια. Αν υπήρχουν και εδώ θα αναγκαστούμε να ανατινάξουμε τα σπίτια.
-Αυτούς τους άγγλους τους είδες ο ίδιος ή το άκουσες; Ρώτησα.
-Μου το είπαν οι αξιωματικοί. Αλλά από σας τι να περιμένουμε, μέχρι χθές ήσαστε σύμμαχοι των άγγλων δεν μπορεί να γίνετε μέσα σε μια μέρα φίλοι των γερμανών γιαυτό δεν μου λέτε την αλήθεια. Αν όμως βρώ άγγλους να κρύβονται εδώ θα σας σκοτώσω.
Εμείς δεν φοβηθήκαμε γιατί ήμαστε σίγουροι πως δεν κρύβονταν κανείς ξένος στη γειτονιά μας. Ακόμα και ο χωροφύλακας Σεραφείμ είχε φύγει από το καμπαναριό που ήταν μέχρι εκείνη τη στιγμή η θέση του. 

14. Ο Αγκυλωτός Σταυρός πάνω στο καμπαναριό.
Ο γερμανός αυτός δεν μπήκε μέσα στο καμπαναριό αλλά έστειλε δύο άλλους στρατιώτες να ψάξουν. Αυτοί μπήκαν πρώτα στο χώρο του κυρίους ναού, έψαξαν καλά και μετά ανέβηκαν πάνω στο καμπαναριό. Πράγματι δεν βρήκαν κανένα. Στο ανώτερο σημείο του καμπαναριού, ήταν και είναι ακόμα ο τσιμεντένιος σταυρός.. Πάνω σ΄ αυτόν έδεσαν τη σημαία τους. Κι έτσι πάνω και δίπλα στον ακίνητο τσιμεντένιο σταυρό κυμάτιζε και ο αγκυλωτός σταυρός!... Ήταν ορατός από όλα τα σημεία της Κορίνθου.
Μετά από 10 ημέρες, φυσούσε πολύ δυνατός αέρας και η γερμανική σημαία σχίστηκε. Εμείς τη βλέπαμε κουρελιασμένη από τον αέρα και χαιρόμαστε από τη μια μεριά αλλά φοβόμαστε κιόλας μήπως το θεωρήσουν αυτό σαμποτάζ οι γερμανοί και μας κάνουν αντίποινα. Ευτυχώς όμως, την άλλαξαν χωρίς τίποτα να συμβεί στη γειτονιά.

15. Οι Γερμανοί αδειάζουν τα μαγαζιά.
Την άλλη μέρα, Δευτέρα πήγαμε μαζί με τον πατέρα μου και τον μεγαλύτερο αδερφό μου και ανοίξαμε το μαγαζί μας γιατί φοβόμαστε τις κυρώσεις που είχαν ανακοινώσει οι γερμανοί. Στο μαγαζί μας έμπαιναν πελάτες και έλληνες και γερμανοί να ψωνίσουν παπούτσια. Οι γερμανοί πλήρωναν τα είδη που αγόραζαν στο τριπλάσιο της κανονικής τους τιμής. Μας πλήρωναν με γερμανικά μάρκα. Το ίδιο γινόταν και στα άλλα μαγαζιά της Κορίνθου. Έτσι, εμείς οι έμποροι γινόμαστε(προσωρινά) πλούσιοι αλλά τα ράφια κυριολεκτικά άδειαζαν…
Οι γερμανοί με αυτόν τον τρόπο μας άδειαζαν

-16-
τα μαγαζιά πληρώνοντας στην τριπλάσια τιμή και με ξένο συνάλλαγμα. Τα μάρκα όμως που μας έδιναν δεν είχαν τελικά καμμία αξία. Οι γερμανοί αγόραζαν πάρα πολλά πράγματα από τα μαγαζιά που ήταν οπωσδήποτε πέραν των προσωπικών τους αναγκών. Αργότερα αποδείχθηκε ότι τα πράγματα που αγόραζαν από τα μαγαζιά μας τους φαίνονταν πάρα πολύ φτηνά και τα έστελναν στις οικογένειες τους στη γερμανία. Ο κάθε γερμανός στρατιώτης έπαιρνε κάθε μέρα μισθό 500 μάρκα, ποσό σημαντικό για την εποχή που ήταν αρκετό να καλύψει τις ανάγκες δύο οικογενειών.
Η γερμανική διοίκηση είχε φέρει και μηχανή εκτύπωσης χαρτονομισμάτων. Η μηχανή αυτή, ολόκληρο τυπογραφείο, ήταν εγκατεστημένη σε μεγάλο φορτηγό όχημα που στάθμευε στην εκκλησία του Αγίου Νικολάου. Από τη μηχανή αυτή προέρχονταν τα μάρκα που εισπράτταμε για τα είδη που πουλούσαμε, δηλαδή χαρτιά χωρίς αξία.
Οι γερμανοί συμπλήρωναν αργά αλλά σταθερά την κατάληψη της πατρίδος μας. Αρχίσαμε να συνηθίζουμε τις συναλλαγές με μάρκα, αρχίζαμε να μαθαίνουμε τις πρώτες γερμανικές λέξεις και κάναμε και πρακτική εξάσκηση με τους γερμανούς πελάτες μας. Αλλά τα πρώτα είδη άρχισαν γρήγορα να εξαφανίζονται από την αγορά και άρχισε ο λαός μας να συνηθίζει στην… ανέχεια. Αργά-αργά αλλά σταθερά άρχισε να γίνεται ορατός ο κίνδυνος της πείνας.
Τα πρώτα δείγματα της διαδικασίας αυτής τα γεύθηκαν πρώτοι οι άγγλοι αιχμάλωτοι. Οι γερμανοί αφού συμπλήρωσαν την κατάληψη της Κορίνθου, κατάφεραν και έπιασαν 150-200 άγγλους στρατιώτες που κρύβονταν στην πόλη και στα γύρω χωριά. Τους αιχμαλώτους αυτούς τους έκλεισαν στο στρατόπεδο της Κορίνθου και τους είχαν υπό αυστηρή φρούρηση. Τις πρώτες ημέρες της αιχμαλωσίας τους τους έδιναν φαγητό λίγο μεν αλλά τρεις φορές την ημέρα. Κατόπιν όσο τα ράφια των μαγαζιών άδειαζαν λιγόστευε και το φαγητό των αιχμαλώτων. Το σιτηρέσιο τους μέρα με την μέρα λιγόστευε μέχρι που έφτασε να γίνει το καλοκαίρι του 1941 σιτηρέσιο εξοντωτικής πείνας. Αποτελείτο από τρείς μαύρες ελιές δύο ξερά σύκα και 4 μπισκότα. Αυτά για ολόκληρη την ημέρα. Οι αιχμάλωτοι έφτασαν να τρώνε το χαμομήλι που φύτρωνε στις άκρες του στρατοπέδου και αμπελόφυλλα που τους έδιναν κορίνθιοι από την μάντρα του στρατοπέδου.
Οι μισοί σχεδόν από τους αιχμαλώτους αυτούς πέθαναν από την πείνα και τους έθαψαν στο νεκροταφείο της Κορίνθου, στη δυτική πλευρά του. Αυτοί είναι και οι πρώτοι νεκροί από την πείνα που είχαμε στο νομό μας.
Στην Κορινθία, κατεξοχή αγροτική περιοχή δεν παρουσιάσθηκε έντονο το φαινόμενο της πείνας. Βεβαίως πείνασε ο πληθυσμός, τα τρόφιμα έλειψαν, η μαύρη αγορά βασικών ειδών διατροφής άνθησε στη περιοχή μας, αλλά δεν είχαμε τους πολλούς νεκρούς από την πείνα που σημειώθηκαν στην Αθήνα.




σ.εμου. Φωτ.: ΟΥΝΟΙ "ΑΔΕΙΑΖΟΥΝ" ΤΑ ΜΑΓΑΖΙΑ ΣΤΗΝ ΚΟΡΙΝΘΟ!

16. Σκύλοι και γάτες στο Menu !
Εδώ πρέπει να αναφέρω ένα γεγονός όπως ακριβώς μου το περιέγραψε ο φίλος μου συναγωνιστής μου, κορίνθιος Πέτρος Κωσταντίνου που ζεί σήμερα στην Κόρινθο. Το καλοκαίρι του 41 αφού είχε συμπληρωθεί η γερμανική κατοχή της χώρας και είχε αρχίσει να εμφανίζεται η έλειψη τροφίμων, είχε πάει στην Αθήνα μαζί με έναν άλλο κορίνθιο. Το μεσημέρι πήγαν σ΄ ένα εστιατόριο της οδού Αθηνάς για φαγητό. Ενώ έτρωγαν, μπήκαν στο εστιατόριο 4 χωροφύλακες με προτεταμένα τα όπλα τους και φώναξαν:
-Όσοι τρώτε κρέας, σταματήστε αμέσως να τρώτε!
Και μετά από λίγα δευτερόλεπτα, συνέχισαν:
-Τρώτε γάτες και σκύλους!
Κατευθύνθηκαν προς τη κουζίνα του εστιατορίου και συνέλαβαν τον μάγειρα και τον καταστηματάρχη. Ακολούθησε πανδαιμόνιο μέσα στο εστιατόριο, άλλοι ξερνούσαν από αηδία, άλλοι έσπαζαν ποτήρια και πιάτα και άλλοι έβριζαν χυδαία

-17-
τον καταστηματάρχη και ζητούσαν εκδίκηση για την απάτη που έγινε σε βάρος τους.
‘Ένα ακόμη γεγονός που μου διηγήθηκε ο πατέρας μου, είναι ενδεικτικό του βαθμού της πείνας και της δυστυχίας που είχε απλωθεί σε όλα τα στρώματα του πληθυσμού.
Μια μέρα του 1942 έτρωγε ο πατέρας μου στο εστιατόριο μία μερίδα κρέας με πατάτες (Ίσως να ήταν κάποιος σκύλος ή γάτα…) Στο τραπέζι του πήγε και κάθισε ένας κύριος ο οποίος τον παρακάλεσε πολύ ευγενικά να του επιτρέψει να πάρει τα κόκκαλα μετά το γεύμα. Ο πατέρας μου τον ρώτησε:
-Έχετε κάποιο σκυλάκι;
-Όχι απάντησε ο κύριος.
-Και τι τα θέλετε τα κόκκαλα αφού δεν έχετε σκύλο;
-Για μένα:
-Για σας; Ξαφνιάστηκε ο πατέρας μου. Τι θα τα κάνετε;
-Θα τα γλύφω!...
Ο πατέρας μου λυπήθηκε τόσο πολύ μέχρι που δάκρυσε. Είχε περάσει και αυτός κακουχίες ήταν μπιζανομάχος και τραυματίας του ελληνοβουλγαρικού πολέμου του 1913 και είχε αυξημένο το αίσθημα της εθνικής αξιοπρέπειας. Στενοχωρήθηκε πάρα πολύ βλέποντας στο πρόσωπο του ανθρώπου αυτού το κατάντημα της πατρίδας μας. Στη συνέχεια παράγγειλε δύο ακόμα μερίδες φαγητό για τον πεινασμένο κύριο και του είπε:
-Αγαπητέ μου κύριε, Υπομονή!
Μετά το τέλος του γεύματος έφυγε ο πατέρας μου μέσα σε ατελείωτες ευχαριστίες του πεινασμένου κυρίου αλλά πλημμυρισμένος από το πικρό αίσθημα της μελαγχολίας.

17. Τουφεκισμός Γερμανών για απειθαρχία
Αφού οι γερμανοί κατέλαβαν όλη την Ελλάδα, έμενε η ηρωική νήσος Κρήτη ακόμα ελεύθερη. Σ΄ αυτή είχαν καταφύγει το αγγλικό συμμαχικό εκστρατευτικό σώμα μαζί με πολύ ελληνικό στρατό. Οι ιταλοί προσπάθησαν να μεταφέρουν χωρίς επιτυχία στρατό στην Κρήτη διότι μερικά από τα πλοία που χρησιμοποίησαν, βυθίστηκαν από αγγλικά πολεμικά και γρήγορα εγκαταλείφθηκε η προσπάθεια τους αυτή.
Ο Χίτλερ διέταξε να καταληφθεί το νησί από θάλασσα και κυρίως από αέρα. Η γερμανία στα πρώτα χρόνια του πολέμου είχε συντριπτική υπεροχή στον αέρα και γιαυτό επιτέθηκε στη Κρήτη με αλεξιπτωτιστές. Γερμανοί αλεξιπτωτιστές που προορίζονταν για συμπληρωματική δύναμη στην Κρήτη, έφευγαν από το αεροδρόμιο του Λεχαίου, όπου είχε εγκατασταθεί γερμανική αεροπορική μονάδα.
Ένας νεαρός γερμανός αλεξιπτωτιστής που ερχόταν τακτικά στο μαγαζί μας, μου είπε ότι στο Λέχαιο εκτελέστηκαν 15 γερμανοί αλεξιπτωτιστές, στο χώρο πίσω από τα μαγειρεία τους διότι πρόβαλαν ψεύτικες δικαιολογίες για να μην πάνε στην Κρήτη. Ο διοικητής τους ανακάλυψε ότι οι δικαιολογίες τους δεν ευσταθούν και τους εκτέλεσε αμέσως. Ο γερμανός αυτός που λεγόταν Χανς μου έλεγε:
-Εγώ θα αποφύγω την Κρήτη, δεν θα πάω. Εγώ δεν μπορούσα να καταλάβω τι είχε στο νου του Χανς.
Ένας άλλος γερμανός αλεξιπτωτιστής, ο Κούρτ, προσπάθησε να αποφύγει και αυτός την Κρήτη. Ο Κουρτ μάλιστα μου είχε δώσει και μια φωτογραφία του με την διεύθυνση του, η οποία τώρα δυστυχώς δεν υπάρχει. Ο Κουρτ καταγόταν από πλούσια οικογένεια. Ο πατέρας του ήταν διευθυντής εργοστασίου επεξεργασίας χαλκού και ο ίδιος ο Κουρτ μου είχε εμπιστευθεί ότι ήταν εναντίον του πολέμου αλλά δεν μπορούσε να κάνει αλλιώς εφόσον ήταν στρατιώτης. Την τέταρτη μέρα αφότου άρχισε η μεταφορά αλεξιπτωτιστών από το Λέχαιο, μεταφέρθηκε ο Κουρτ στην Κρήτη.
Μετά από ένα χρόνο περίπου, στα μέσα του 1943 του έγραψα ένα σύντομο γράμμα με τα εξής λόγια:

-18-
«Αγαπητέ φίλε, τι κάνεις; Εγώ είμαι πολύ καλά και περιμένω νέα σου» Αυτές οι λίγες φράσεις γράφτηκαν με τη βοήθεια ενός ελληνογερμανικού λεξικού. Στο έξω μέρος του φακέλλου είχα γράψει τα εξής: «Παρακαλώ τις γερμανικές αρχές να προωθήσουν αυτό το γράμμα στο γερμανό φίλο μου. Ευχαριστώ πολύ». Το γράμμα αυτό το έστειλα γιατί με έτρωγε η περιέργεια να μάθω τι απέγινε ο Κουρτ. Ήταν καλοκαίρι του 1943 και οι πιθανότητες να φτάσει το γράμμα στον Κουρτ- αν ζούσε- ήσαν ελάχιστες αλλά μέσα μου είχα μια ελπίδα ότι θα μάθαινα τελικά νέα του.
Πράγματι μετά από δύο μήνες έλαβα ένα γράμμα που είχε περίπου 15 σφραγίδες(!) απέξω και μέσα ένα γράμμα από τον Κουρτ που μου έγραφε για την αποστολή του στη Κρήτη, τις δυσκολίες και κατέληγε : «Εδώ που είμαι τώρα έχουμε πολύ χιόνι. Είμαι στη Ρωσία. Είμαι καλά και εύχομαι και συ νάσαι καλά, ο φίλος σου Κουρτ».
Αυτά ήσαν τα νέα του Κουρτ από το σοβιετικό μέτωπο. Έκτοτε καννένα νέο! Μπορεί να έμεινε και αυτός σαν τα εκατομμύρια των γερμανών μέσα στα ρωσικά χώματα και η γερμανική διοίκηση να έστειλε στους δικούς του ένα συλλυπητήριο γράμμα αναγγέλλοντας το χαμό του ότι έπεσε στο ρωσικό μέτωπο «υπερασπιζόμενος το… πάτριον έδαφος!» Έτσι γινόταν με τους γερμανούς νεκρούς στο ρωσικό μέτωπο. Ειρωνεία μετά θάνατον…
Ας δούμε τώρα τι έγινε με τον Χανς.
Αρκετές ημέρες μετά την έναρξη των αποστολών γερμανών αλεξιπτωτιστών προς την Κρήτη είδα τον Χανς με μπαταρισμένο το ένα του πόδι και μου είπε ότι έπαθε κάποιο ατύχημα οδηγώντας την υπηρεσιακή μοτοσυκλέττα του. Όπως μου εξήγησε τράκαρε επίτηδες για να τραυματιστεί ώστε να αποφύγει την Κρήτη. Επίσης μούλεγε τις φήμες που κυκλοφορούσαν ανάμεσα τους για την Κρήτη, ότι δηλαδή εκεί τα πράγματα είναι πολύ άσχημα, ότι οι κρητικοί είναι πολύ άγριοι και πιάνουν τους γερμανούς αλεξιπτωτιστές μόλις πέφτουν τους κόβουν τα κεφάλια και τους κάνουν και διάφορους άλλους ακρωτηριασμούς. Εγώ χαιρόμουν μέσα μου γιαυτά που άκουγα γιατί αισθανόμουνα αλληλέγγυος με τα αδέρφια μας της Κρήτης και ήμουνα υπερήφανος για τη μαχητικότητα των κρητικών. Επί πλέον ο Χανς ήταν φοβισμένος από τις φήμες που κυκλοφορούσαν ανάμεσα τους και που δεν ήσαν και πού έξω από την πραγματικότητα, και γιαυτό μηχανεύθηκε τον τραυματισμό του.
-Τώρα είμαι καλά εδώ, γκούτ, γκούτ μούλεγε και ξανάλεγε.
Εγώ βέβαια έβγαλα το συμπέρασμα πως αυτοί οι δύο γερμανοί ήσαν ή πολύ αφελείς ή πραγματικά αντιχιτλερικοί και αισθάνονταν φίλοι με μένα. Διότι πως αλλιώς να εξηγήσω την εμπιστοσύνη που μου έδειξε και μου εκμυστηρεύτηκε τέτοιο μυστικό σε ώρα πολέμου. Από τότε που έφυγε από την Κόρινθο δεν έμαθα ποτέ νέα γι΄ αυτόν.

18. Ο πρώτος Έλληνας Αντιστασιακός
Το Ιούνιο του 1941 έγινε η πρώτη αντιστασιακή πράξη έλληνα πατριώτη κατά των γερμανών.
Ήταν ένας οδηγός φορτηγού από τα χωριά του Άργους, ηλικίας περίπου 40 ετών. Αυτός ο άνθρωπος ερχόταν από την Αθήνα με το φορτηγό του και κατά τις 10 π.μ. σταμάτησε στο γήπεδο της Κορίνθου και κάθισε στο απέναντι καφεδάκι.
Μια διμοιρία γερμανών στρατιωτών είχε αποθέσει τα όπλα, τα κράνη τους  και τα ρούχα τους και έκαναν γυμναστική και τα όπλα τους μαζεμένα σ΄ ένα μέρος, πλησίασε αργά στο γήπεδο, δήθεν για να δεί και ξαφνικά άρπαξε ένα

-19-
αυτόματο, το έστρεψε εναντίον τους και:
-Ψηλά τα χέρια! Τους φώναξε
Οι γερμανοί δεν μπορούσαν να κάνουν αλλιώς, παρά να υπακούσουν. Με την απειλή του όπλου τους υποχρέωσε να κάνουν τροχάδην σε μικρούς κύκλους. Με αυτό τον τρόπο τους κατεξευτέλισε!
Σε λίγο έφθασαν οπλισμένοι άνδρες της Γκεστάπο, ειδοποιημένοι από τους γερμανούς φρουρούς του στρατοπέδου για να συλλάβουν τον «αυθάδη» έλληνα που τόλμησε να διαπράξει το πρωϊνό πρόγραμμα των σιδηρόφρακτων στρατιωτών του Χίτλερ. Θα μπορούσαν να τον εκτελέσουν εκεί επί τόπου αλλά μάλλον τους ήταν πιο χρήσιμος ζωντανός για να τους αποκαλύψει στην ανάκριση που θα ακολουθούσε τυχόν συνεργάτες του. Όταν πήγαν να τον συλλάβουν, ο φορτηγατζής αυτός χτύπησε με γροθιές και τραυμάτισε ελαφρά τρεις γερμανούς. Ήταν μια απεγνωσμένη προσπάθεια όπως μια «τρέλα» ήταν όλη αυτή η «επιχείρηση». Τελικά τον συνέλαβαν και τον οδήγησαν στην έδρα της διοίκησης που ήταν στο σπίτι του Σαγρέδου στην οδό Αδειμάντου. Από τη στιγμή αυτή ο ήρωας(;) αυτός ήταν καταδικασμένος στην εσχάτη των ποινών.
Ειδοποιήθηκαν και έφτασαν στην Κομαντατούρα( Διοίκηση) ο δήμαρχος και ο μητροπολίτης Μιχαήλ για να τον σώσει. Κατέθεσε προσωπικά ο ίδιος στους γερμανούς ότι ο πολίτης αυτός ήταν μεθυσμένος και δεν είχε πρόθεση να σκοτώσει ούτε καν να πειράξει κάποιον γερμανό στρατιώτη αλλά ότι έκανε το έκανε υπό την επίδραση της μέθης. Μερικοί μάλιστα αυτόπτες μάρτυρες είπαν ότι πράγματι ήταν μεθυσμένος και γιαυτό δεν είχε επίγνωση των πράξεων του.
Οι γερμανοί όμως ήσαν αμετάπειστοι. Πήραν απόφαση να εκτελεσθεί αμέσως εφόσον διαπίστωσαν ότι δεν είχε συνεργούς.
Τον οδήγησαν κάτω από τη σιδηροδρομική γραμμή Κορίνθου Άργους το έδεσαν σε μια κολώνα του τηλεγράφου απέναντι από το σπίτι Ριζόγιαννη και ετοιμάσθησαν για την εκτέλεση. Πήγε εκεί και ο παπα-Πέτρος Θωμαϊδης για να δώσει την Θεία Κοινωνία και αμέσως μετά τον εκτέλεσαν.
Οι τελευταίες λέξεις που είπε πριν την εκτέλεση ήταν:
-Εμπρός βαράτε γουρούνια!
Το γερμανικό απόσπασμα έφυγε και άφησε το νεκρό δεμένο στην κολώνα. Την άλλη μέρα πήγαν οι γείτονες και τον έθαψαν στο νεκροταφείο. Ήταν ο πρώτος εκτελεσμένος έλληνας στην Κόρινθο για πράξη αντίστασης κατά των γερμανών. Αυτή η πράξη θεωρήθηκε σαν καθαρή τρέλα, αλλά μήπως δεν ήταν τρέλα πολλές επιθέσεις που κάναμε με ομάδες του ΕΛΑΣ αργότερα, εναντίον πολλαπλάσιων γερμανών και το κυριότερο πολύ καλύτερα οπλισμένων; Αλλά τότε μας οδηγούσε η φλόγα της απελευθέρωσης της πατρίδας. Ας είναι ελαφρό το χώμα που σκέπασε τον φορτηγατζή αυτόν καθώς και όλους εκείνους τους ανώνυμους που εκτελέστηκαν πληρώνοντας τον βαρύ φόρο αίματος για τη λευτεριά της πατρίδας μας.
Περνούσαν οι μέρες και σιγά-σιγά μπαίναμε συνέχεια στη μαύρη γερμανική κατοχή. Ήταν 1941 και άρχισε να επικρατεί περισσότερο η πείρα παρά ο φόβος των γερμανών. Το χρόνο αυτό βρήκαμε λίγα είδη τροφίμων. Λάχανα, σπανάκια, κουνουπίδια, ντομάτες, πατάτες, φασόλια, ρεβίθια και κουκιά αποτελούσαν το διαιτολόγιο των ελλήνων την εποχή εκείνη. Μόνο το 20% του πληθυσμού είχε λάδι και κάπου κάπου κρέας. Η μεγάλη πείνα άρχισε το 1942. Πέθαναν αρκετές χιλιάδες άνθρωποι από την πείνα στην Αθήνα και τον Πειραιά. Τότε παρουσιάσθηκε και το φαινόμενο μικρά παιδιά να τρώνε σκουπίδια!... Επίσης πολλοί άνθρωποι έψαχναν στα σκουπίδια να βρούν πατατόφλουδες και λεμονόκουπες για να τις…βράσουν. Μια από τις παρενέργειες του πολέμου. Η Πείνα!

-20-
ΙΙΙ.  Η ΙΤΑΛΙΚΗ ΚΑΤΟΧΗ
19. Οι Ιταλοί κατακτούν το Νομό.
Μέχρι το φθινόπωρο του 1941, στην Κόρινθο είχαμε μόνο τους γερμανούς. Τον Οκτώβριο του ΄41 ήρθαν οι πρώτοι ιταλοί στρατιώτες στην κόρινθο. Ήταν μια διμοιρία καραμπινιέρων, 30 άτομα περίπου και ένας λόχος ποδηλατιστών κοκορόφτερων (Βερσαλιέρων). Αργότερα ήρθαν και άλλες μονάδες και ιταλικές υπηρεσίες και τον Απρίλιο του 1942 έφθασαν να σταθμεύουν στην κόρινθο περίπου 5.οοο ιταλοί στρατιώτες.
Στο 1ο Δημοτικό Σχολείο, στην κεντρική πλατεία της Κορίνθου, έμενε μονάδα του Ναυτικού, στο 2ο Δημοτικό (κοντά στο ποτάμι) έμενε το πυροβολικό (η Αρτλιρία). Κοντά στο σιδηροδρομικό σταθμό ήταν εγκαταστημένοι ο λόχος των Καραμπινιέρων, ένας λόχος πυροσβεστών, λόχος αλπινιστών, οικονομική υπηρεσία (Φινάτσια) υπηρεσία εφοδιασμού και λόχος Μελανοχιτώνων. Αυτοί φορούσαν μαύρα πουκάμισα και μαύρο φέσι σαν τα τούρκικα, με μαύρη φούντα.
Ο Ιταλικός αυτός στρατός διαδέχθηκε τους γερμανούς και όλη η διοίκηση πέρασε στα ιταλικά στρατεύματα κατοχής. Η γενική διοίκηση των ιταλών ήταν το Κομμάντο Πρεζίντιο και ήταν εγκατεστημένη στο κτίριο του Δικαστικού Μεγάρου Κορίνθου. Διοικητής του ιταλικού στρατού ήταν ο στρατηγός Κάρλο Μάριο Ντελόζο.*[[* σ.εμού: Ο «Ρωμαίος» στρατηγός Κάρλο Τζελόζο (Carlo Geloso) το 1939 ήταν από τους επικεφαλής του Ιταλικού Στρατού που εισέβαλε στην Αλβανία-Βόρεια Ήπειρο, ενώ την επόμενη χρονιά έγινε διοικητής της 11ης ιταλικής στρατιάς κατά τον Ελληνο-ιταλικό πόλεμο. Τον Σεπτέμβριο του 1941 ο ηττημένος ιταμός νεοκαίσαρας- στρατηγός, ως «νικητής» τώρα (πρωτοφανές στην ιστορία!) «προάγεται» ως ο Ιταλός Ανώτερος Διοικητής Ελλάδος διοικώντας και την κατοχική 11η  Στρατιά του, με έδρα την Αθήνα και κατοικία που επέλεξε, το ανάκτορο του τότε Διαδόχου Παύλου στο Ψυχικό.
Εκεί μιμούμενος από τους προγόνους του, μετέτρεψε την κατοικία σε «άνδρο ρωμαϊκών οργίων» αφενός με τα σεξουαλικά όργια και αφετέρου με τη απόκτηση πλούτου.
Εκτός των υψηλόβαθμων αξιωματικών και αξιωματούχων, μπαινόβγαιναν στο «παλάτι» του πρόσωπα του υποκόσμου της Αθήνας και αμέτρητες Ελληνίδες και ξένες καλλονές, που του προσέφεραν ερωτικές υπηρεσίες. Σε αντάλλαγμα, κέρδιζαν το φαγητό της επόμενης μέρας, την ώρα που ο κόσμος λιμοκτονούσε στα πεζοδρόμια.
Είχε φροντίσει να μεταφερθούν στο ανάκτορο, είδη αξίας εκατοντάδων εκατομμυρίων δραχμών. Ασημικά και χρυσά, κειμήλια των Αθηναίων, σπάνιοι πίνακες, πορσελάνες και έπιπλα, στόλιζαν τον προσωπικό του χώρο.
Οι «παρτίδες» του Τζελόζο με τη μαύρη αγορά ήταν κυρίως να διοχετεύει πωλώντας σ΄αυτή εμπορεύματα που προορίζονταν για τον ιταλικό στρατό και τον ελληνικό λαό. Για να μπορέσει να γίνει αυτό, είχε αναθέσει σε ορισμένους ιταλούς αξιωματικούς της εμπιστοσύνης του να διαχειρίζονται τα καΐκια που μετέφεραν εμπορεύματα στην Ελλάδα. Έτσι ενώ ξεκινούσαν από την Κωνσταντινούπολη πέντε καΐκια γεμάτα τρόφιμα και άλλα εφόδια, φρόντιζαν να φτάσει στο λιμάνι του Πειραιά μόνο το ένα. Η σπείρα του Τζελόζο ισχυριζόταν ότι τα άλλα τέσσερα είχαν πέσει στα χέρια ανταρτικού πλοίου. Στην πραγματικότητα όμως, τα είχαν ξεφορτώσει σε ερημική ακτή και τα είχαν διοχετεύσει στη μαύρη αγορά.
Έμπιστος συνεργάτης του, αξιωματικός  και αυτός από το Ελληνο-ιταλικό μέτωπο, ήταν ο δεύτερος στην ιεραρχία γκάγκστερ, ο Ιταλός Διοικητής Πελοποννήσου Γκιουζέπε Παφούντι, με έδρα το Ξυλόκαστρο Κορίνθου:
«Τον Σεπτέμβριο του 1942, ο ιταλός φρούραρχος της Κορίνθου είχε τεθή επί κεφαλής μιάς σπείρας ληστών και μαυραγοριτών! Ο ιταλός φρούραρχος είχε εγκαταστήση σ΄ένα επίκαιρο σημείο της πόλεως ομάδα καραμπινιέρων της προσωπικής του εμπιστοσύνης, οι οποίοι μαζύ με δύο διεφθαρμένους προδότες σταματούσαν τα διερχόμενα ελληνικά αυτοκίνητα-50 έως 70 την ημέρα- κι΄ ανάγκαζαν τους οδηγούς τους να εκφορτώσουν τα εμπορεύματα που μετέφεραν. Αν μετεφέρετο λάδι ή άλλα ενδιαφέροντα τρόφιμα, αυτά κατακρατούντο και την ίδια μέρα διατίθεντο στη «μαύρη αγορά». Ταυτόχρονα οι οδηγοί υποχρεούντο να καταβάλουν 15.000 δραχμές-ως… διόδια-δια του τρόπου δε αυτού το ημερήσιο εισόδημα του ιταλού φρουράρχου, υπερέβαινε τα δύο εκατομμύρια της εποχής εκείνης!» (Μυστικές Εκδόσεις -1940-1945-Κων.Α. Βοβολίνη/ 1945-σελ.143)
      Την 3 Μαΐου 1943 ο Κάρλο Τζελόζο  καθερείται από τα αξιώματά του στην Ελλάδα από το Γερμανικό κτήνος Αεξάντερ Λερ (Α. Löhr –Γενικός Διοικητής Ενόπλων Δυνάμεων Νοτιοανατολικής Ευρώπης) όχι για την κτηνοτητά του και ούτε επειδή ήταν αρχηγός  των Ιταλών γκάγκστερ εν Ελλάδι, αλλά κατ΄ουσία προκειμένου να αντιμετωπιστεί η ανικανότητα των Ιταλών στην πάταξη των ανταρτών στην Ελλάδα, όπως δεν ευσταθεί ότι καταδικάστηκε από Στρατοδικείο στην Ιταλία και εκτελέστηκε. Τέθηκε στη διάθεση του Υπουργείου Πολέμου και αφού η Ιταλία μπήκε στους Συμμάχους, ο Τζελόλο έγινε αιχμάλωτος πολέμου και μετά τη γερμανική παράδοση, κρατήθηκε ελάχιστα από τους Σοβιετικούς για να αφεθεί ελεύθερος το 1946 και να αποβιώσει το 1957.]]

Ο γερμανικός στρατός κατοχής δεν είχε υπηρεσία εφοδιασμού στην Κόρινθο. Όλα όσα χρειάζονταν τα προμηθεύονταν από την περιοχή μας. Οι ιταλοί, αντίθετα, είχαν δική τους υπηρεσία εφοδιασμού και μάλιστα άρτια οργανωμένη. Όλα όσα χρειάζονταν να προμηθεύονταν από την περιοχή μας. Οι ιταλοί, αντίθετα, είχαν δική τους υπηρεσία εφοδιασμού και μάλιστα άρτια οργανωμένη. Όλα τα χρειαζούμενα τα έφερναν με βαπόρια που έρχονταν  στην Πάτρα και στο Καλαμάκι (στον ισθμό) και τα ξεφόρτωναν έλληνες εργάτες με πληρωμή. Τα βαπόρια που έρχονταν στο Καλαμάκι, τα ξεφόρτωναν κορίνθιοι εργάτες. Τα πράγματα που ξεφόρτωναν ήταν κατά κύριο λόγο είδη τροφίμων και μερικές φορές πυρομαχικά.

20. Ο Ιταλός Κόμης
Όταν ήρθαν οι ιταλοί στην Κόρινθο επέταξαν διάφορα κτίρια, συνήθως τα καλύτερα και πιο ευρύχωρα για δική τους χρήση. Μεταξύ των κτιρίων που επίταξαν ήταν και το πιο μεγάλο της Κορίνθου, το κτίριο της Ιερατικής Σχολής και ήταν και η κατοικία του Μητροπολίτη Κορινθίας. Σήμερα το κτίριο αυτό είναι η έδρα της Νομαρχίας Κορινθίας. Οι ιταλοί μετέτρεψαν το κτίριο αυτό σε νοσοκομείο και το εξόπλισαν με σύγχρονα μηχανήματα (για την εποχή) και εργαλεία. Μητροπολίτης Κορινθίας ήταν ο Μιχαήλ, τον οποίο οι ιταλοί δεν τον έδιωξαν από εκεί αλλά τον περιόρισαν σε 2-3 δωμάτια. Στο «ιταλικό» αυτό νοσοκομείο υπηρετούσε ο περίφημος Κόμπς.
Ήταν πάντα γελαστός με μας τους εφήβους, λέγαμε αστεία και παίζαμε μπάλλα μαζί. Προσπαθούσε να μάθει ελληνικά, αλλά μπέρδευε τις λέξεις με παρόμοιο ήχο και αντί να πει «βροχή» έλεγε «βρακί !» ‘η αντί να πει «Βραχάτι» έλεγε «βρακάκι» και άλλα παρόμοια. Εμείς διασκεδάζαμε αρκετά με αυτές τις ηχητικές παραλλαγές.
Ο ιταλός αυτός νοσοκόμος ήταν πράγματι ένας κόμης δηλαδή καταγόταν από αριστοκρατική οικογένεια, όπως μας έλεγαν οι άλλοι συνάδερφοι του. Ο γελαστός αυτός «κόμης» είχε ένα τραγικό τέλος.
Όταν αργότερα , το 1943, συνθηκολόγησαν οι ιταλοί και αφοπλίσθησαν από τους γερμανούς, όσοι απ΄ αυτούς ακολούθησαν τον Ντούτσε είχον κάποια ελπίδα να ζήσουν για να συνεχίσουν τον αγώνα εναντίον των συμμάχων μαζί με τους γερμανούς. Όσοι όμως δεν ήθελαν τον πόλεμο, υπέφεραν τα πάνδεινα σε στρατόπεδα συγκέντρωσης που τους έκλεισαν οι γερμανοί, όπου εκεί εξοντώθηκαν από την πείνα και τις κακουχίες,
Οι γερμανοί έριξαν μερικούς ιταλούς και

-21-
4-5 ελληνίδες που τις είχαν για μαγείρισες και λαντζιέρες , μέσα στο κανάλι της Κορίνθου. Τους κλείδωσαν μέσα σ΄ένα βαγόνι και τους έριξαν μαζί μ΄ αυτό από την σιδηροδρομική γέφυρα του ισθμού στη θάλασσα. Μεταξύ αυτών ήταν και ο Κόμης(!)
Μετά την κατοχή, το 1946, όταν καθαρίστηκε το κανάλι, βρέθηκαν 50-60 ανθρώπινοι σκελετοί μέσα στα χώματα στο σημείο της πτώσης του βαγονιού. *(* σ.εμού : Ένα  σχεδόν άγνωστο έγκλημα πολέμου των ΟΥΝΩΝ-ΓΕΡΜΑΝΩΝ ! Βλ. "ανάρτηση": (062)Βαρβάρων "Επη":Στο βυθό του Ισθμού έριξαν οι Ναζί τρένο με 300 Ιταλούς.

          21. Κορίνθιοι εργάτες κλέβουν Ιταλικά τρόφιμα
Οι κορίνθιοι εργάτες που ξεφόρτωναν τα ιταλικά καράβια στο Καλαμάκι έκλεβαν ότι μπορούσαν, λόγω ότι υπήρχε πείνα. Τα τρόφιμα που έκλεβαν τα έβαζαν μέσα στα μπατζάκια των παντελονιών και για να τα μεταφέρουν πιο εύκολα και με ασφάλεια φορούσαν χοντρές μάλλινες κάλτσες και μέσα σ΄ αυτές έβαζαν τα μπατζάκια των παντελονιών. Πήγαιναν με άδεια παντελόνια και έφευγαν με παραφουσκωμένα…
Οι Ιταλοί από τη μια μεριά έκαναν τα «στραβά μάτια» αλλά και από την άλλη δεν κατάφερναν και πάντα να αντιλαμβάνονται τους καπάτσους και πεινασμένους κορίνθιους που προσπαθούσαν αδιάκοπα να εξασφαλίσουν κάτι φαγώσιμο πρώτα για τον εαυτό τους και κατόπιν για τα πεινασμένα στόματα που τους περίμεναν στο σπίτι τους, είτε αυτοί ήσαν ηλικιωμένοι γονείς είτε ήσαν μικρά παιδιά. Γιαυτό και επινοούσαν χίλιους δύο τρόπους για να κλέβουν. «Πενία και… πείνα τέχνας απεργάζονται!...»
Μια μέρα όταν τελείωσε τη δουλειά του στο ξεφόρτωμα ενός ιταλικού πλοίου ο φίλος μου Γιώργος Βαρτελίνος και ενώ ήταν έτοιμος να φύγει, ξέφυγε το ένα μπατζάκι του παντελονιού του από την κάλτσα που στηριζόταν-φαίνεται ότι θα είχε παραφουσκώσει και θα είχε βαρύνει αρκετά-και άρχισαν να πέφτουν στο έδαφος τα μακαρόνια που είχε κλέψει προηγουμένως. Τον αντελήφθη αμέσως ο επικεφαλής ιταλός επιλοχίας κάποιος Τζιουζέππε και τον συνέλαβε. Τον οδήγησε στη διοίκηση για ανάκριση.
-Γιατί έκλεψες αυτά; Τον ρώτησαν
-Διότι πεινάω! Και εγώ και όλοι στο σπίτι μας…
-Καλά, άσε το σπίτι σου, εσύ πεινάς τώρα΄
-Ναι πεινάω
-Και πεινάς πολύ;
-Ναι πολύ πεινάω…
-Αφού πεινάς, μακαρόνια έκλεψες μακαρόνια θα φάς!
Εκείνο το απόγευμα, το συσσίτιο των ιταλών περιλάμβανε μακαρόνια με κρέας. Ο επικεφαλής της ανάκρισης διέταξε να μεταφερθεί στα μαγειρεία ο  κρατούμενος για να φάει. Έτριβε τα χέρια του από την χαρά του ο φίλος μου Γιώργης που να φανταζόταν τι τον περίμενε. Όταν έφτασε στα μαγειρεία, διέταξε ο Τζιουζέππε να του φέρουν μια πιατέλα μακαρόνια με κρέας, έβγαλε το κρέας και τα μακαρόνια τα έδωσε του Γιώγη. «Φάτα!» διέταξε.
Ο Γιώργης έπεσε με τα μούτρα στα μακαρόνια και σε λίγα λεπτά η πιατέλα ήταν άδεια. Ο Τζιουζέλης διέταξε να έρθει δεύτερη πιατέλα
-Φάε και αυτά!
-Ευχαριστώ σινιόρε, χόρτασα είπε ο γιώργης με κάποια συστολή.
-Φάτα! Και γρήγορα επέμενε ο ιταλός
-Δεν μπορώ να φάω άλλα, χόρτασα ξανάπε ο γιώργης.
-Φάτα! Και του έδωσε ένα γερό σκαμπίλι. Ο γιώργης είχε πράγματι χορτάσει γιατί η πρώτη πιατέλα δεν ήταν μόνο μια μερίδα θα έπρεπε να ήταν τουλάχιστον τρεις. Μη μπορώντας να φάει άλλα μακαρόνια καθόταν και κοιτούσε τη δεύτερη πιατέλα. Ο Γιώργης κοιτούσε τη , ο ιταλός κοιτούσε το γιώργη.Σε λίγο έχασε την υπομονή του ο ιταλός, πήρε μια χούφτα μακαρόνια και τάβαλε με το ζόρι στο στόμα του γιώργη και τον ξανακτύπησε. Αυτό επαναλήφθηκε δύο-τρεις φορές και στο τέλος του φόρεσε την πιατέλα «Καπέλο». Ο γιώργης λερώθηκε από

-22-
την κορυφή ως τα νύχια. Ο ιταλός τούδωσε άλλες δύο κλωτσιές και του είπε:
-Βάι βία (Φύγε γρήγορα)
Πήγε να φύγει ο φίλος μου και ο Τζιουζέππε τον ξαναφώναξε πίσω και αυτή τη φορά τον κτύπησε χειρότερα απ΄ ότι προηγουμένως επειδή φεύγοντας δεν χαιρέτησε φασιστικά, δηλαδή το ένα χέρι ψηλά. Μετά του είπε να φύγει και να μη ξανάρθει πάλι στη δουλειά διότι:
-Ιο βόλιο μπουόνι ραγκάτσι, του σέι ρουμπατόρε(εγώ θέλω καλά παιδιά, εσύ είσαι κλέφτης).
Από την επόμενη ημέρα καθιερώθηκε σωματικός έλεγχος όλων των ελλήνων εργατών μετά το τέλος της εργασίας τους και έτσι περιορίστηκε σημαντικά μέχρι που σταμάτησε η τροφοδοσία των πεινασμένων κορίνθιων με τα κλοπιμαία ιταλικά τρόφιμα.
Οι εργάτες αυτοί πληρώνονταν με χρήματα «κατοχικά» τα οποία δεν είχαν ουσιαστικά καμιά αξία. Με τα χρήματα ενός τέτοιου ημερομισθίου μπορούσε κανείς να αγοράσει 4 αυγά ή 2 κιλά πατάτες ή 1 κιλό μελιτζάνες. Για το πόσο ψωμί είχε αρχίσει προ πολλού να γίνεται σπάνιο είδος για τον ελληνικό λαό που δυστυχούσε.

22. Η δουλειά μας έσωσε
Μαζί με τα άλλα είδη που εξαφανίζοταν άρχισαν να λιγοστεύουν και τα παπούτσια. Τότε εμφανίσθηκαν τα τσόκαρα για τις γυναίκες και τα σανδάλια για τους άνδρες. Τα παπούτσια αυτά ήσαν πιο απλά απ΄ τα συνηθισμένα, είχαν λιγότερο δέρμα και λιγότερη δουλειά και επομένως ήσαν πιο φτηνά. Εμείς, στο μαγαζί μας, κατασκευάζαμε περίπου 1000 ζευγάρια σανδάλια το μήνα. Είχαμε 5-6 εργάτες και τεχνίτες τσαγκαράδες. Τα παπούτσια που φτάχναμε τα πουλούσαμε με χρήματα (κατοχικά) και με είδος. «Είδος με είδος» λέγαμε τότε. Γυρίσαμε δηλαδή πίσω, στην πρωτόγονη μορφή εμπορίου. Αυτό ήταν αναγκαίο για τη δύσκολη περίοδο που διανύαμε τότε.
Για ένα ζευγάρι αρβύλες ή σκαρπίνια παίρναμε τότε 25 οκάδες φασόλια ή 25 οκάδες σταφίδα άσπρη (σουλτανίνα) ή 30 οκάδες σταφίδα μαύρη (κορινθιακή) ή 15 οκάδες λάδι.
Λόγω της φύσης του επαγγέλματος μας, κάναμε αυτές τις ανταλλαγές και δεν πεινάσαμε, ούτε εμείς στην οικογένεια μας ούτε και οι οικογένειες των ανθρώπων που εργάζονταν στο μαγαζί μας. Μαζί μας τότε δούλευαν οι εξής: Παναγιώτης Κοντογιάννης, Ιωάννης Μητρόπουλος, Παναγιώτης Τζιραλής, Αλέκος Χριστοδούλου, Ιωάννης Βαρδάκης και ο Σταύρος Χατζατουριάν αρμενικής καταγωγής. Ο πατέρας μου πλήρωσε τους εργαζόμενους αυτούς το μισό ημερομίσθιο με χρήματα και το άλλο μισό τους το έδινε σε είδος (φασόλια, ρεβίθια, φακές, σταφίδα, μαύρη, λίγες φορές λάδι και ελάχιστες φορές αλεύρι). Το αλεύρι το στερηθήκαμε και μεις στην οικογένεια μας. Στο σπίτι μας δεν είχαμε ψωμί κάθε μέρα. Όταν είχαμε μοιραζόμαστε μια φέτα μόνο τα 10 άτομα του σπιτιού μας. Επιζήσαμε όμως με όσπρια που τρώγαμε καθημερινά.
Κάποτε πήραμε ένα γουρουνάκι στο σπίτι μας να το μεγαλώσουμε. Όταν μεγάλωσε και έφτασε τις 65 οκάδες καθαρό κρέας το μοιράσαμε ο πατέρας μου εξίσου σε όλους τους εργαζομένους στο μαγαζί μας, έτσι σαν δώρο και μας φάνηκε σαν να κάναμε Πάσχα όλοι μαζί!
Αλλά και όλοι αυτοί που δούλεψαν κοντά στον πατέρα μου τον εξετίμησαν πολύ μέχρι το 1946 που δούλεψαν μαζί του και βγάλαμε μαζί τα δύσκολα χρόνια της κατοχής. Μετά έφυγαν από το μαγαζί μας για αναζήτηση καλύτερης τύχης. Κατά τη διάρκεια της κατοχής όλοι τους κράτησαν πατριωτική στάση. Κανείς τους δεν συνεργάστηκε με τους κατακτητές και όλοι τους ήσαν υπέρ της αντίστασης κατά των γερμανών.
Ήταν πολύ δύσκολη περίοδος τότε. Επικρατούσε πείνα και φόβος. Και σ΄ αυτή την κατάσταση δεν μπορείς πάντα να ξέρεις τι θα κάνει ο άλλος. Θα μπορούσε εύκολα να γίνει κανείς προδότης

-23-
και καταδότης και από τις δύο πλευρές είτε λόγω της πείνας ή και για προσωπικούς λόγους.
Έχουμε ήδη μπει στο έτος 1942. Παντού μαύρη σκλαβιά και πείνα επικρατούν σπ΄άκρη σ΄άκρη της Ελλάδας. Η Αθήνα και ο Πειραιάς πλήττονται περισσότερο από όλες τις άλλες ελληνικής πόλεις. Το θέαμα των νεκρών στους δρόμους και τα πεζοδρόμια της Αθήνας είναι καθημερινό και ανατριχιαστικό. Τα κάρρα των δύο αυτών Δήμων κουβαλούσαν κάθε μέρα νεκρούς θύματα της πείνας κάθε φύλου και ηλικίας. Και κάθε μέρα που περνούσε, η κατάσταση χειροτέρευε, τα τρόφιμα λιγόστευαν και έφερναν διαρκώς μεγαλύτερα στρώματα του πληθυσμού σε ολοένα σε απελπιστική θέση και απόγνωση.

23. Ιταλοί Επιλοχίες
Το έτος 1942 ήταν ο χρόνος σκλαβιάς και πείνας για το λαό της πατρίδας μας. Λόγω της δουλειάς μου, γνώρισα πολλούς ιταλούς στρατιώτες και βαθμοφόρους που έρχονταν στο μαγαζί μας. Μερικοί απ΄ αυτούς τους βαθμοφόρους –επιλοχίες- ήσαν κοινοί κλέφτες! Δεν έκλεβαν όμως εμάς τους έλληνες αλλά τους δικούς τους και τις μονάδες τους. Σκοπός τους ήταν ένας και μόνος: Να μαζέψουν χρυσές λίρες.
Μιά μέρα ήρθε στο μαγαζί ένας απ΄ αυτούς και παράγγειλε μπότες. Του πήραμε τα μέτρα και το ίδιο βράδυ μας έφερε με μικρό φορτηγάκι στο σπίτι, ένα σακκί μακαρόνια, περίπου 50 οκάδες θα ήταν (τότε σαν μονάδα βάρους εχρησιμοποιείτο η οκά). Επίσης έφερε και αρκετό μοσχαρίσιο κρέας 40ή 50 οκάδες. Λόγω του ότι δεν είχαμε ψυγείο, το κρέας αυτό μοιράστηκε στους ερ4γαζομένους μας και το υπόλοιπο έμεινε σε μας.
Μια άλλη ημέρα ήρθε ο ίδιος αυτός ιταλός ο Λορέττσο, στο σπίτι θέλοντας να μας πουλήσει εκατό σακκιά αλεύρι μαζί με το φορτηγάκι που το κουβαλούσε, αντί του ποσού 50 χρυσών λιρών. Εμείς του είπαμε ότι δεν έχουμε λίρες για να πληρώσουμε και επί πλέον δεν μπορούμε και να βρούμε πουθενά χρυσές λίρες. Αυτός μας πρότεινε να έρθουμε σε επαφή με διάφορες οργανώσεις που πρωτοεμφανίζονταν τότε, για να βρούμε τις χρυσές λίρες που ήθελε. Μας είπε ότι είχε ακούσει πως οι άγγλοι διέθεταν πολλές χρυσές λίρες σε οργανώσεις στην Ελλάδα και συμπλήρωνε:
-Κάντε ότι έχετε να κάνετε γρήγορα, απόψε το βράδυ ή το πού αύριο γιατί μεθαύριο θα τα πάω σε ιταλική μονάδα στο Άργος.
-μα εάν εσύ τα πουλήσεις σε μας αυτά τα πράγματα, τι θα παραδώσεις αύριο στους ιταλούς στο Άργος;
-Σέι στουπίνο, μου είπε κοφτά και συνέχισε: Εγώ αύριο θα πάω προς το Άργος και κάπου στα Δερβενάκια θα έρθουν οι αντάρτες ή όποιος άλλος, θα γίνει η ανταλλαγή και μετά θα βγώ στο δρόμο και θα πω ότι μου επιτέθηκαν οι αντάρτες και μου πήραν και το φορτηγό και το αλεύρι! Καπίτο;
Καλό το σχέδιο και φαινόταν και πραγματοποιήσιμο. Τελικά δεν εφαρμόσθηκε αφενός γιατί δεν υπήρχαν οργανωμένοι αντάρτες στα βουνά και αφετέρου φοβηθήκαμε μήπως ήταν κάποια καλοστημένη παγίδα του ιταλού κλέφτη. Ο Λορέτσο ήταν άνθρωπος του κρασιού, άσωτος και αποδείχθηκε στον μεγαλύτερο κλέφτη από όσους γνώρισα στην Κόρινθο κατά την διάρκεια της κατοχής ανάμεσα στους Ιταλούς.
Μια άλλη μέρα του ιδίου χρόνου, ήρθε στο μαγαζί ένας άλλος ιταλός, φίλος του Λορέντσο για να παραγγείλει και αυτός μπότες. Του είπαμε ότι εμείς πουλάμε παπούτσια με ανταλλαγή ειδών, όχι ,ε χρήματα.
-Το ξέρω, από τον Λορέντο μας είπε. Σε 10 ημέρες οι μπότες του ήσαν έτοιμες. Ήρθε τις πήρε χωρίς να μας φέρει τίποτα για την πληρωμή. Εμείς δώσαμε τις μπότες χωρίς πληρωμή και δεν ανησυχήσαμε επειδή ήταν φίλος του Λορέντσο και είχαμε εμπιστοσύνη στα λόγια του.
-Το βράδυ στις 10 θα με περιμένετε

-24-
Στην αυλόπορτα του σπιτιού.
Πράγματι, το βράδυ στις 10 ακριβώς, ήρθε. Έφερε πέτσινες σόλες παπουτσιών και πέντε ζεύγη ιταλικά άρβυλα όλα μέσα σ΄ ένα τσουβάλι που περνόντας με το αυτοκίνητο το πέταξε έξω από την πόρτα του σπιτιού μας χωρίς να σταματήσει καθόλου (μαφιόζικος τρόπος!).
Μετά από λίγες ημέρες ο ίδιος αυτός ιταλός πουλούσε 10 μικρά πιστόλια (μπερέτα) με 100 σφαίρες το καθένα, αντί 2 χρυσών λιρών το καθένα. Εμείς και από φόβο και επειδή δεν είχαμε λίρες δεν τα πήραμε λέγοντας του ότι δεν ενδιαφερόμαστε για πιστόλια.
Τέτοια αγοροπωλησία έγινε αργότερα, όταν προσχωρήσαμε στην ΕΠΟΝ και μετά στον ΕΛΑΣ αλλά όχι με ιταλούς. Όπως θα δούμε πιο κάτω αυτό γινόταν με ένα ενωματάρχη της χωροφυλακής ο οποίος μας έδινε πιστόλια διάφορων τύπων με είκοσι σφαίρες αντί 2 χρυσών λιρών το καθένα.
Αυτοί ήσαν με λίγα λόγια και σε γενικές γραμμές, δύο από τους πολλούς ιταλούς που έκλεβαν τις μονάδες τους. Οι δύο αυτοί ιταλοί ήσαν Σικελοί και μιλούσαν την ιταλική γλώσσα με ιδιαίτερη προφορά και ιδιωματικές λέξεις που οι άλλοι συμπατριώτες τους από την κεντρική και βόρεια ιταλία δεν μπορούσαν να τους καταλάβουν. Τους άρεσε πολύ το κρασί και το τραγούδι. Μέσα στον πόλεμο ακούγονται, εκτός από τα εμβατήρια και μερικά ερωτικά τραγουδάκια…

24. Η «κουρελιάρα»
Όπως έχει ήδη αναφερθεί, όταν έφθασαν οι ιταλοί στην Κόρινθο, το 1941, εγκατέστησαν στο Δικαστικό Μέγαρο την κεντρική τους διοίκηση. Κάθε πρωί ερχόταν μια διμοιρία πυροβολικού με πλήρη εξάρτηση και τη μεγάλη μπάντα τους (50 όργανα) να προπορεύεται, για να κάνει την έπαρση της ιταλικής σημαίας μπροστά από την κεντρική διοίκηση. Τι σημαία αυτή τότε εμείς τη λέγαμε «κουρελιάρα». Το βράδυ ξαναρχόνταν η μπάντα με την διμοιρία για να κάνει την υποστολή της «κουρελιάρας». Κατά τη διάρκεια της έπαρσης και υποστολής όλοι οι παρεβρισκόμενοι έλληνες ήσαν υποχρεωμένοι να κάθονται σε στάση προσοχής και εντελώς ακίνητη. Οι καραμπινιέροι παρακολουθούσαν, και όποιον έβλεπαν να κινείται έστω και στο ελάχιστο, τον ξυλοφόρτωναν για τα καλά. «Έτρωγε το ξύλο της χρονιάς του « που λένε. Δεν έκλειναν κανένα έλληνα πολίτη με αυτή την κατηγορία, μόνο ξύλο.
Αυτοί οι ξυλοδαρμοί ήταν σχεδόν, καθημερινό φαινόμενο. Πολλοί κορίνθιοι γεύθηκαν το ξύλο της «κουρελιάρας». Με το όνομα «κουρελιάρα» είχαμε βαφτίσει την κάθε ιταλική σημαία αλλά η αρχή έγινε από την ιερή σημαία των ιταλών του τάγματος Γοριβάλδη η οποία ήταν πράγματι σκισμένη στη μια της άκρη (από τις οβίδες του Α΄ Παγκοσμίου πολέμου, έλεγαν) και είχε μάλιστα μερικές κηλίδες αίματος (ιταλών στρατιωτών έλεγαν, αλλά μάλλον ήταν τέχνασμα των ιταλών για να εντυπωσιάσουν) . Επάνω στη σημαία αυτή είχαν κολλήσει και 3-4 πολεμικά παράσημα για να της προσδώσουν έτσι ακόμα μεγαλύτερη αξία.
Οι ξυλοδαρμοί λόγω «κουρελιάρας» έγινα γνωστοί πολύ γρήγορα σ΄ όλη την Κόρινθο και προσέχαμε πολύ τις ώρες επιρροής και υποστολής. Την πραγματική «κουρελιάρα» την κατέβαζαν κάθε Σάββατο με πολύ πιο επίσημη τελετή. Μπροστά η στρατιωτική μπάντα, κατόπιν ένας ολόκληρος λόχος (τρείς διμοιρίες) του πυροβολικού και πίσω ακολουθούσαν σαν οπισθοφυλακή οι «ξυλοκόποι» Αυτοί ήσαν οι καραμπινιέροι με ρόπαλα που ξυλοφόρτωναν τους έλληνες σε περίπτωση που δεν καθόνταν προσοχή.
Την πρώτη φορά που εμφανίσθηκε η πραγματική κουρελιάρα, ξεκίνησαν από το 2ο Δημοτικό σχολείο (κοντά στο ποτάμι) και ακολουθώντας την κεντρική λεωφόρο (Εθνικής Αντιστάσεως) έφθασαν μπροστά στο δικαστικό μέγαρο. Εγώ μαζί με ένα φίλο μου, ήμουν στο πεζοδρόμιο της κεντρικής λεωφόρου και σταθήκαμε προσοχή για να αποφύγουμε το «ξύλο της κουρελιάρας» αλλά τελικά δεν τα καταφέραμε. Οι καραμπινιέροι ρίχτηκαν

-25-
έπάνω μας και άρχισαν να μας κτυπούν με μανία και μας φώναζαν:
-Σουλουτάτε λα μπατιέρα τούτι ρομανάτα. Φάγαμε αρκετό ξύλο και μάθαμε επί πλέον ότι ειδικά για την ¨κουρελιάρα» δεν αρκούσε το να σταθείς προσοχή, αλλά έπρεπε ακόμα να χαιρετάς φασιστικά, δηλαδή με το ένα χέρι ψηλά. Τέτοιο χαιρετισμό είχα πριν από το πόλεμο η οργάνωση (ΕΟΜ= Εθνική Οργάνωση Νεολαίας) επί δικτατορίας Μεταξά. Ο Μεταξάς είχε οργανώσει τη νεολαία με πρότυπα τις αντίστοιχες νεολαίες της γερμανίας και της ιταλίας κατά την περίοδο της συνόδου του φασισμού στις χώρες αυτές και την υπόλοιπη Ευρώπη γενικότερα.
Αφού μάθαμε και το «νέο της κουρελιάρας» κάθε Σάββατο όταν ακούγαμε την μπάντα να έρχεται από μακριά φεύγαμε ακόμα πιο μακρυά για να βγούμε έξω από την ακτίνα δράσης των «ξυλοκόπων».
Οι περισσότεροι κορίνθιοι απέφευγαν να είναι θεατές της έπαρσης και της υποστολής της ιταλικής σημαίας επειδή οι ιταλοί ήσαν κατακτητές και πατούσαν τα ιερά χώματα της πατρίδος μας. Επειδή όμως η θέση όπου γινόταν η τελετή της σημαίας ήταν το κέντρο της πόλης εκινείτο όπως ήταν φυσικό , πολύς κόσμος και όταν άκουγαν άκουγαν την μπάντα να έρχεται από μακριά έμπαινα μέσα στα μαγαζιά για να κρυφτούν από τα εξωτερικά βλέμματα των ιταλών καραμπινιέρων. Πολλοί όμως συμπατριώτες μας έφαγαν το ξύλο της σημαίας γιατί βρέθηκα στο «δραστικό βεληνεκές» της σημαίας  που ήταν 500 μέτρα. Σε μεγαλύτερη απόσταση ήταν κάποιος ασφαλής, οι ξυλοκόποι δεν έφταναν εως εκεί…

25. Γερμανικό τροχαίο
Το χειμώνα του 1942 έγινε ένα τροχαίο ατύχημα στη γωνία των οδών Δαμασκηνού και Εθνικής2 Ανεξαρτησίας. Στις 10 το πρωί ένα ιταλικό φορτηγό γεμάτο με ιταλούς στρατιώτες εκινείτο στην οδό Δαμασκηνού με κατεύθυνση προς Αθήνα και μια γερμανική μοτοσυκλέττα με καλάθι εκινείτο στην οδό Εθνικής Ανεξαρτησίας με κατεύθυνση προς την οδό Δαμασκηνού. Στη διασταύρωση ακριβώς έφθασαν και τα δύο οχήματα. Η γερμανική μοτοσυκλέταα χώθηκε κάτω από το ιταλικό φορτηγό και οι δύο γερμανοί επιβάτες της πολτοποιήθηκαν. Ήταν στρατιώτες της αεροπορίας. Από το ιταλικό φορτηγό δεν τραυματίσθηκε κανείς, αλλά ο οδηγός του έπαθε νευρικό κλονισμό, μεταφέρθηκε στο νοσοκομείο της Κορίνθου και μετά δεν έμαθα τι απέγινε.
Το θανατηφόρο αυτό δυστύχημα έγινε η αφορμή για να τοποθετηθούν τροχονόμοι σε διάφορες διασταυρώσεις της πόλεις. Τοποθετήθηκε τροχονόμος στη διασταύρωση αυτή, στη γωνία Δαμασκηνού και Εθνικής Αντίστασης καθώς και στη γωνία Κολοκοτρώνη και Κύπρου. Οι τροχονόμοι ήσαν ιταλοί στρατιώτες του πυροβολικού με ιδιαίτερη στολή που είχε χαρακτηριστικά άσπρα γάντια και άσπρα μανίκια. Μετά την τοποθέτηση των τροχονόμων η κυκλοφορία των στρατιωτικών οχημάτων (τα άλλου είδους οχήματα ήσαν σπάνια τότε στην Κόρινθο) έγινε ασφαλέστερη.
26. Ο Ιταλός Στρατηγός και ο παπαγάλος
Στο καμπαναριό της εκκλησίας του Αποστόλου Παύλου είχε εγκατασταθή μια ομάδα 10 ιταλών στρατιωτών η οποία άλλαζε κάθε 15 ημέρες ή και ένα μήνα. Επί κεφαλής της ομάδος ήταν ένας λοχίας. Η ομάδα των ιταλών είχε σαν μοναδική αποστολή να χτυπά τις καμπάνες του ναού σε περίπτωση συναγερμού.
Οι ιταλοί αυτοί έπαιρναν συσσίτιο από ένα φορτηγό Φίατ που τους έφερνε φαγητά τρεις φορές την ημέρα. Δύσκολο να το «χωνέψει» κανείς, οι ιταλοί να έχουν τρεις φορές την ημέρα φαγητό και οι υπόδουλοι έλληνες καμμία.
Ένα βράδυ οι ιταλοί διασκέδαζαν ολονυκτίς στο καμπαναριό μαζί με δύο ιερόδουλες της εποχής και όλη τη νύκτα ξεσήκωσαν τη γειτονιά στο πόδι με τις φωνές, τα σφυρίγματα και γενικά τη φασαρία τους.

-26-
Την άλλη νύχτα, γύρο στα μεσάνυχτα, χτύπησαν την πόρτα του σπιτιού μας δύο ιταλοί καραμπινιέροι με επικεφαλής έναν λοχαγό. Αμέσως μας καθησύχασαν ότι δεν ήρθαν για κακό αλλά για παρακολούθηση. Το σπίτι μας ήταν το πιο κατάλληλο γιαυτή τη δουλειά επειδή βρισκόταν ακριβώς απέναντι από το καμπαναριό. Μας εξήγησαν ότι είχαν πληροφορίες ότι οι στρατιώτες του καμπαναριού φέρνουν κοινές γυναίκες και μεθοκοπάνε, πράγμα που γινόταν όντως αλλά απαγορευόταν αυστηρά. Ήθελαν λοιπόν να τους παρακολουθήσουν ώστε αν τυχόν αντιλαμβάνονταν κάτι τέτοιο θα τους τιμωρούσαν αυστηρά. Μας ρώτησαν αν έχουμε αντιληφθεί κάτι τέτοιο τις προηγούμενες νύχτες και πήραν φυσικά πέρα για πέρα αρνητική απάντηση. Εμείς ξέραμε ότι γινόταν κάτι τέτοιο αλλά δεν θέλαμε να τους «προδώσουμε» γιατί μας έδιναν που και πού λίγο ψωμί.
Την ημέρα του Πάσχα των Ιταλών του 1942 (το Πάσχα των καθολικών ήταν μια εβδομάδα νωρίτερα από το δικό μας) ήρθε ο ιταλός στρατηγός στο καμπαναριό για γιορταστική επίσκεψη στους στρατιώτες-φαντάρους. Ανέβηκε πάνω στο καμπαναριό, έμεινε μαζί τους 10-15 λεπτά και απόλαυσε και αυτός την ωραία θέα εκείνης της απριλιανής ημέρα[… !]
Εμείς εκείνη την εποχή είχαμε στην αυλή μας ένα θηλυκό παπαγάλο. Ήταν ένα ωραίο, πολύχρωμο πουλί που μας τον είχε φέρει η θεία μου από την πρωτεύουσα της Κούβας. Αβάνα, από το 1936. Ο παπαγάλος αυτός ήταν μεγάλης ηλικίας, πάνω από 50 ετών […].
Ο Ιταλός στρατηγός τον είδε από το καμπαναριό, τον άκουσε και αφού του άρεσε πολύ έστειλε δύο αξιωματικούς στο σπίτι. Αυτοί με ευγένεια μας παρακάλεσαν στην αρχή να δώσουμε τον παπαγάλο για το γραφεί του στρατηγού, μόνο για ένα μήνα και μετά θα μας τον έφερναν πίσω.[………….] τον πήραν […]
…Μετά από ένα-δύο μήνες μας τον έστειλε στο σπίτι χωρίς να τον περιμένουμε(!) θέλοντας να μας αποδείξει έμπρακτα ότι οι ιταλοί είναι καλοί με τους έλληνες. Μάλιστα δε μαζί με τον παπαγάλο μα ς έστειλε και ένα κουτί σοκολάτες.

-27-
[………] Όταν αργότερα, το 1948-1949 υπηρετούσαμε οι πέντε αδερφοί, στρατιώτες κατά τον εμφύλιο πόλεμο, ο πατέρας μου έδωσε τον παπαγάλο σε ένα φίλο του και ο παπαγάλος ψόφησε στο νέο του περιβάλλον.

27. Ο Χανιάς: Ο πρώτος που σκότωσε Ιταλούς.
[………………………………………………………..]

28. Σφυροδρέπανο και Αγκυλωτός Σταυρός
Στην Κόρινθο είχαμε τους ιταλούς σαν κύρια δύναμη κατοχής και μαζί μ΄ αυτού βρίσκονταν 100 περίπου γερμανοί. Μια μέρα που καθόμουν στο μαγαζί ζωγράφισα σ΄ ένα χαρτόνι έναν αγκυλωτό σταυρό και από κάτω ένα σφυροδρέπανο. Ήταν γνωστό ότι οι υπουργοί της Ρωσίας και της Γερμανίας είχαν υπογράψει το γνωστό σύμφωνο μη επιθέσεως Μολότωφ-Ρίμπεντρον. Επομένως, σκέφθηκα με την εφηβική μου αφέλεια ότι αυτοί οι δύο λαοί είναι φίλοι!...

-28-
Μετά από λίγο μπήκε στο μαγαζί ένας γερμανός αξιωματικός μικρού βαθμού και όταν είδε το σκίτσο μου αγρίεψε , το πήρε αμέσως και αφού το έκανε χίλια κομμάτια μου είπε θυμωμένα:
-Ντας ιστ νιχτ γκουτ, Κομμουνίσμ… και έφυγε νευριασμένος.
Μέσα στο μαγαζί ήταν και ο εστιάτορας Ευάγγελος Τασσόπουλος ο οποίος παρακολούθησε όλη την σκηνή και αφού έφυγε ο γερμανός μου είπε: Τι είναι αυτά γράφεις, ρε παιδί μου, θέλεις να φας το κεφάλι σου μ΄ αυτά τα πράγματα; Δεν ξέρεις πως αυτοί πολεμάνε τον Κομμουνισμό;
Ήρθε και ο πατέρας μου και άρχισε και αυτός να με μαλλώνει έντονα, αλλά αυτό το έκανε περισσότερο από ενδιαφέρον.

29. Η περίπτωση Μύλλερ
Μετά από λίγους μήνες ένα πρωινό, μπήκε στο μαγαζί ένας γερμανός λοχίας ονόματι Μύλλερ. Ήθελε να του φτιάξουμε παπούτσια, μαύρα σκαρπίνια. Του πήρα μέτρα και του είπα να περάσει σε 10 ημέρες οπότε θα είσαν έτοιμα. Η πληρωμή των παπουτσιών κανονίστηκε να γίνει σε είδος και συγκεκριμένα με ένα τενεκές λάδι. Τον τρόπο πληρωμής αυτόν τον πρότεινε ο ίδιος ο Μύλλερ. Με τους γερμανούς φοβόμαστε να προτείνουμε πρώτοι τέτοιες συναλλαγές.[………………….]
Μετά από 10 ημέρες ήρθε ο Μύλλερ να πάρει τα παπούτσια του χωρίς να φέρει λάδι.
-Τα παπούτσια μου λέει.
Νάτα εκεί, του απάντησα. Που είναι το λάδι;
-Το λάδι είναι στο σπίτι μου. Δώσε μου τα παπούτσια και θα πάω να στο φέρω.
Τα παπούτσια του Μύλλερ ήσαν έτοιμα αλλά βρίσκονταν ακόμα μέσα στις ξύλινες φόρμες (στο «καλαπόδια» που λέμε εμείς οι τσαγκαράδες)
-Μέχρι να στα βγάλω από τα καλαπόδια και να τα ξεσκονίσω θα έχεις πάει στο σπίτι σου και θα έχεις φέρει το λάδι.
Τότε ο Μύλλερ θύμωσε, άρπαξε ένα παπούτσι εκεί μπροστά του και μαζί με το καλαπόδι του το πέταξε πάνω μου και με βρήκε στο στήθος. Το χτύπημα ήταν πολύ δυνατό και με πονούσε επί ένα σχεδόν μήνα. Δεν μπορούσα να πάρω αναπνοή.
Εκείνη τη στιγμή, μπήκε στο μαγαζί ένας γερμανός αξιωματικός (υπολοχαγός) ο οποίος είδε την τελευταία σκηνή, που μου πέταξε ο Μύλλερ το βαρύ καλαπόδι, τον μάλλωσε σε πολύ έντονο ύφος και τον πέταξε έξω από το μαγαζί. Μετά ήρθε κοντά μου, με χτύπησε φιλικά στην πλάτη και μου μιλούσε για αρκετά λεπτά, στη γλώσσα του βέβαια, χωρίς εγώ να καταλαβαίνω και όλα όσο μούλεγε. Το μόνο που κατάλαβα ήταν ότι δεν είναι όλοι οι γερμανοί κτήνη και παλιάνθρωποι σεν τον Μύλλερ αλλά υπήρχαν και καλοί άνθρωποι ανάμεσά τους. Αργότερα φάνηκε πράγματι η αλήθεια των λόγων του αξιωματικού. Μερικοί γερμανοί στρατιώτες (κυρίως οι αυστριακοί ήσαν άνθρωποι με αισθήματα)
Αργότερα ο Μύλλερ τουφεκίσθηκε από γερμανικό στρατοδικείο στο Λέχαιο γιατί έκλεψε το ρολόι ενός γερμανού στρατιώτη που βρισκόταν σε ωρολογοποιείο για επισκευή. Το ρολόι αυτό το πούλησε σε άλλο ωρολογοποιείο. Τα ωρολογοποιεία τότε στην Κόρινθο ήσαν 3ή 4. Όταν ο  

-29-
Γερμανός κάτοχος του ρολογιού το αναζήτησε και δεν το βρήκε απειλούσε τον ωρολογοποιό με σκληρά αντίποινα. Ευτυχώς για τον έλληνα ωρολογοποιό, διατάχθηκε έρευνα σε όλα τα ωρολογοποιεία και τελικά βρέθηκε το ρολόι και αναγνωρίσθηκε και ο «πωλητής» του ρολογιού, ήταν ο …Μύλλερ!
Μετά από λίγες ημέρες ο Μύλλερ τουφεκιζόταν από γερμανικό εκτελεστικό απόσπασμα στο Λέχαιο διότι έκλεψε γερμανό στρατιώτη σε καιρό πολέμου.
Σε τέτοια καθάρματα τέτοιες τιμωρίες τους ταιριάζουν.

30. Φυλακίζεται Μητέρα 7 παιδιών
Το καλοκαίρι του 1942 οι δουλειές του μαγαζιού μας πήγαινα πολύ καλά. Εξυπηρετούσαμε τότε σχεδόν όλο το νομό κορινθίας. Είχαμε παραγγελίες από όλες σχεδόν τις γωνίες της Κορινθίας από τους Άγιους Θεοδώρους, Καλαμάκι, Λουτράκι, μέχρι Γκούρα;, Φενεό και Δερβένι. Δούλευαν 6 τεχνίτες και εγώ μαζί με τον μεγαλύτερο αδερφό μου. Δουλεύαμε από το πρωί μέχρι το βράδυ και δεν προλαβαίναμε καλά-καλά να εκτελέσουμε όλες τις παραγγελίες που είχαμε. Φτιάχναμε 150 ζευγάρια καινούργια παπούτσια κάθε εβδομάδα εκτός τις επιδιορθώσεις στα μεταχειρισμένα. Κατασκευάζαμε 600 καινούργια παπούτσια το μήνα και 500 περίπου ξύλινα σανδάλια. Οι δύο μικρότεροι αδερφοί μου, Γιάννης και Μήτσος δεν είχαν μάθει τη τέχνη του τσαγκαρά επειδή ήσαν ανήλικοι και πήγαιναν στο γυμνάσιο. Ο πατέρας μου και η μητέρα μου δούλευαν σαν πωλητές στο μαγαζί.
Στο μαγαζί μας κάθε ημέρα έρχονταν ιταλοί στρατιώτες και αξιωματικοί είτε για καινούρια παπούτσια είτε για επιδιορθώσεις. Κάποιος «συνάδερφος» υποδηματοποιός που μας ζήλευε μας «κάρφωσε» ότι πουλάμε πράγματα χωρίς τιμολόγιο. Αυτό γινόταν πραγματικά σε όλα τα μεταποιητικά καταστήματα διότι, οι έμποροι των πρώτων υλών στην Αθήνα έδιναν τις πρώτες ύλες χωρίς τιμολόγιο. Αυτό το έκαναν λόγω της κατοχής και επειδή το χρήμα δεν είχε περάση στην αγορά αφενός και ο τιμές άλλαζαν από εβδομάδα σε εβδομάδα στην αρχή και από μέρα σε μέρα αργότερα και αφετέρου μεγάλος όγκος συναλλαγών γινόταν «είδος με είδος». Αυτό ήταν καθεστώς στα εμπορικά πράγματα της χώρας μας τότε.
Μια μέρα η μητέρα μου πούλησε σε κάποιο πελάτη σόλες. Ο χωροφύλακας που περίμενε απ΄ έξω κατάλληλα ειδοποιημένος, ξανάφερε τον πελάτη μέσα στο μαγαζί και διαπίστωσε ότι οι σόλες είχαν πουληθεί χωρίς τιμολόγιο. Το αδίκημα ήταν αυτόφωρο. Επειδή εκείνη τη στιγμή έλειπε ο πατέρας μου, τις σόλες τις πούλησε η μητέρα μου και έτσι οδηγήθηκε κατευθείαν στο δικαστήριο.
Η ζήλεια ή οι προσωπικές αντιδικίες εδίκασαν το λαό και πάρα πολλές φορές είχαν δυσάρεστα αποτελέσματα.
Το δικαστήριο της κατοχής αποτελούμενο από έλληνες δικαστές, έκρινε τη μητέρα μου ένοχη, την καταδίκασε και της επέβαλε την ποινή της φυλάκισης 6 μηνών άνευ εξαγοράς. Ο δικηγόρος μας κατέβαλε φιλότιμες προσπάθειες να πείσει το δικαστήριο να επιβάλει μικρότερη ποινή αλλά δεν τα κατάφερε. Το αδίκημα ήταν αυτόφωρο και συγκεκριμένο, περίπτωση αθώωσης δεν υπήρχε και έτσι οδηγήθηκε η μητέρα μου Κανέλλα Μπατσαλιά,. Στη φυλακή. Ήταν μητέρα 7 παιδιών εκ των οποίων τα τρία τότε ήσαν ανήλικα.[……]
Η μητέρα μου οδηγήθηκε στη φυλακή όπου εκρατούντο οι παραβάτες του κοινοί ποινικού δικαίου

-30-
Η φυλακή αυτή βρισκόταν στο κτίριο Μεντζελόπουλου, στη γωνία των οδών Αράτου και Αποστόλου Παύλου. Συγκρατούμενη της μητέρας μου ήταν μια φόνισα που είχε δολοφονήσει τον σύζυγο της με τσεκούρι και είχε καταδικασθεί σε μακροχρόνια κάθειρξη. Εκεί βρίσκονταν κρατούμενες και άλλες γυναίκες που είχαν καταδικασθεί σε μακροχρόνια κάθειρξη. Εκεί βρίσκονταν κρατούμενες και άλλες γυναίκες που είχαν καταδικασθεί σε διάφορες ποινές για διάφορα αδικήματα. Η κατάσταση ήταν απαράδεκτη, οι συνθήκες κράτησης απάνθρωπες και γιαυτό έπρεπε κάτι να κάνουμε να βγάλουμε την μητέρα από το περιβάλλον αυτό.
Καταφύγαμε στο γιατρό. Με την βοήθεια του πιστοποιήθηκε μια «ασθένεια» της και με εντολή του μεταφέρθηκε στο νοσοκομείου κορίνθου. Εκεί ήταν υπό φρούρηση αλλά οι συνθήκες ήταν ασύγκριτα καλύτερες. Μπορούσαμε κάθε μέρα να επισκεπτόμαστε και να της πηγαίνουμε φαγητό. Δύο χωροφύλακες τη φρουρούσαν, ο ένας ήταν από την Κόρινθο, λεγόταν Μουγουλιονίτης και ο άλλος καταγόταν από το Χαλκί Κορινθίας και λεγόταν Χαρίτος. Καλά παιδιά και οι δύο. Τον Χαρίτο τον σκότωσαν μετά την κατοχή έξω από το σπίτι του, στο Χαλκί οι αντίπαλοι του ΕΑΜ διότι ήταν υπεύθυνος του ΕΑΜ στο χωριό του. Από την θέση του αυτή είχε σώσει πολλούς ανθρώπους από τους εκτελεστές της ΟΠΛΑ. «Ο καλός καλό δεν έχει» λέει η σοφή λαϊκή παροιμία!... . *{* σ. εμού: ΧΑΡΙΤΟΣ ΘΑΝΑΣΗΣ του Δημ. ,αγρότης. Γεννήθηκε στο Χαλκί το 1921. Ήταν οργανωμένος στο Εφεδρικό ΕΛΑΣ, υπεύθυνος τομέα. Μετά την Βάρκιζα τον καταδίωκαν. Τον σκότωσαν οι παρακρατικές οργανώσεις 13-3-1945.
«Στο χωριό Χαλκί σκότωσαν τον πατριώτη Θανάση Χαρίτο και τον αδερφό του Σπύρο» (Ελεύθερη Ελλάδα 13-3-1945)
«Στην ορεινή Βόχα ο Χαρίτος σκοτώθηκε από Εθνοφύλακες» (Μωριάς) }.
Πολλοί ιταλοί μου έκαναν τη στερεότυπη ερώτηση: Ντάδε στα λα τούα μάμα; Νον λα ντέο πιο΄!(που είναι η μητέρα σου; Δεν τη βλέπω πλέον!) Εγώ διηγούμουν τα συμβάντα και οι ιταλοί θεωρούσαν την ποινή πολύ βαρειά. Μου έλεγαν ότι θα έπρεπε να της επιβάλλουν 1 με 2 μήνες και όχι 6 μήνες. Το άκουσμα των 6 μηνών τους προκάλεσε αγανάκτηση. Είκοσι τουλάχιστον ιταλοί μου είπαν εμπιστευτικά να τους δείξω τον δικαστή για να τον τιμωρήσουν. Δεν μου έλεγαν όμως ποια τιμωρία θα του επέβαλαν. Ένας ιταλός πιο πολύ φίλος από τους άλλους μου πρότεινε να του δείξω το σπίτι του δικαστή για να τον …εκτελέσει! Εγώ βέβαια, δεν δέχτηκα την πρόταση, παρά το γεγονός ότι κατά την κατοχή μια τέτοια εκτέλεση ήταν κάτι το πολύ απλό!...Ένας ιταλός σκότωσε ένα έλληνα(!) τίποτα περισσότερο …Ακριβώς την ίδια πρόταση μου έκανε ακόμη ένας ιταλός. Χρειαζόνταν ισχυρά νεύρα και ακέραιο χαρακτήρα να είχε κανείς στη δύσκολη αυτή περίοδο ώστε να μη γίνει «ρουφιάνος» των ιταλών και προκαλέσει αδερφοκτονία.
Αργότερα ο χωροφύλακας που είχε συλλάβει τη μητέρα μου μας είπε ποιος υποδηματοποιός είχε κάνει την καταγγελία στην αστυνομία. Ήταν ένας υποδηματοποιός, κιαυτός της αγοράς ο οποίος προφανώς μας ζήλευε. Για λόγους ευνόητους δεν αναφέρω εδώ το ονομά του. Εγώ δεν καταδέχθηκα να κάνω καμμία απολύτως πράξη αντεκδίκησης εναντίον του. Το μόνο που έκανα ήταν να τον περιφρονήσω.
31. Κατάσχεση δερμάτων
Την ίδια περίοδο, ήρθε ένας ιταλός αξιωματικός στο μαγαζί μαζί με τρείς καραμπινιέρους. Μας είπαν ότι ήθελαν σολοδέρματα για τις ανάγκες του ιταλικού στρατού. Μας είπαν ακόμη ότι είχαν διαταγή από το Κομμάντο Πρεζίντιο να κάνουν έρευνα σε όλο το μαγαζί.[…..]

-31-
 Η αξία του υλικού που μας πήραν ήταν πάνω από 100 χρυσές λίρες και έφτανε για να λειτουργήσει το μαγαζί για 6 μήνες περίπου.
Το χαρτί-απόδειξη που μας άφησαν στάθηκε αρκετό για να βρούμε τον κλέφτη ιταλό αξιωματικό που μας πήρε στα καλά καθούμενα τόσο υλικό από το μαγαζί.[….]
Διοικητής τότε του Κομμάντο Πρεζίντιο ήταν ο λοχαγός Ντε Νικόλα. Αυτόν τον γνωρίζαμε γιατί τον είχαμε πελάτη στο μαγαζί μας. Πήγε ο πατέρας μου σ΄ αυτόν και τούδειξε το χαρτί που είχεν αφήσει οι καραμπινιέροι. Ο Ντε Νικόλα αφού ρώτησε τους συμβούλους του είπε στον πατέρα μου ότι δεν δόθηκε καμμιά εντολή από το Κομμάντο Πρεζίντιο στους καραμπινιέρους να πάρουν πετσιά διότι ο ιταλικός στρατός είχε δικό του εφοδιασμό με πετσιά και η πράξη αυτή ήταν καθαρή κλοπή που εξέθεσε την Ιταλία ολόκληρη. Κατόπιν του είπε να πάει στο Ξυλόκαστρο να βρεί τον στρατηγό Κάρλο Μάριο Ντελάζο, που παραθέριζε στον Πευκιά.
Την επομένη μέρα ο πατέρας μου πήγε στο Ξυλόκαστρο με σούστα (σούστες έκαναν τότε τη συγκοινωνία των χωριών με την Κόρινθο). Μετά από εξονυχιστική σωματική έρευνα που του έκαναν οι ιταλοί φρουροί, παρουσιάστηκε στο στρατηγό και του έκανε τα παράπονα του. Ο στρατηγός τον διαβεβαίωση ότι θα έκανε ότι μπορούσε για να βρεθούν τα δέρματα διότι του τόνισε και αυτός, οι αρχές κατοχής δεν είχαν διαταγή να παίρνουν δέρματα από ελληνικά καταστήματα. Μετά τις διαβεβαιώσεις και του στρατηγού, έφυγε ο πατέρας μου και την άλλη μέρα ήρθε στην Κόρινθο. Τρείς μέρες αργότερα ένα ιταλικό στρατιωτικό αυτοκίνητο ήρθε στο μαγαζί μας και ξεφόρτωσε τις πέντε μπάλλες δέρματος που είχαν πάρει πριν οι ιταλοί. Οι μπάλλες ήταν άθικτες! Ύστερα από έρευνα που διέταξε ο στρατηγός, ανακαλύφθηκαν οι μπάλλες μία-μία στις αποθήκες καραμπινιέρας στο Κιάτο. Ανακαλύφθηκε ακόμα ο υπεύθυνος της κλοπής. Ήταν ένας ιταλός λοχαγός που υπηρετούσε σε μια μονάδα που είχε έδρα το Κιάτο. Ο ιταλός αυτός είχε «γκόμενα» τη γυναίκα ενός τσαγκάρη από το Κιάτο και ήθελες να κάνει δώρο στον σύζυγο της κυρίας κάτι που να είναι χρήσιμο, δηλαδή δέρματα. Ο ιταλός αυτός αξιωματικός τιμωρήθηκε με μετάθεση στο αφιλόξενο ρωσικό μέτωπο και έκτοτε δεν μάθαμε τίποτα γιαυτόν.
Αλλά και ο «σύζυγος» δεν ήταν καθαρός. Ο τσαγκάρης αυτός ήταν συνεργάτης των ιταλών. Μετά την κατοχή κάναμε μήνυση εναντίον του και τον Ιούλιο του 1947 δικάστηκε ερήμην. Το δικαστήριο τον καταδίκασε και έκρινε την πράξη του «ατιμωτική για έλληνα και προδότη». Μετά την κατοχή , ο τσαγκάρης αυτός εξαφανίσθηκε και δεν βρέθηκε πουθενά και γιαυτό δεν παρουσιάστηκε στο δικαστήριο . Κατά μια εκδοχή, εκτελέστηκε από την ΟΠΛΑ λόγω της συνεργασίας του με τους ιταλούς, αλλά αυτό δεν μπόρεσα να το διασταυρώσω και δεν μπορώ να το ισχυρισθώ με σιγουριά. Κατά τον τελευταίο χρόνο της κατοχής, το 1944, θα μπορούσα να εκδικηθώ αυτόν τον προδότη. Όμως εγώ, όπως και και οι άλλοι αδερφοί μου, που λάβαμε μέρος στην Εθνική Αντίσταση έχουμε τα χέρια μας καθαρά δεν τα βάψαμε με αδερφικό αίμα έστω και αν μερικοί ήσαν προδότες και μας έκαναν κακό.
Αυτή ήταν η δεύτερη αρπαγή υλικών από το μαγαζί μας. Η πρώτη έγινε 20 Σεπτεμβρίου 1941. Ήρθαν ιταλοί στο μαγαζί και μας έφεραν ένα χαρτί από τη Μεραρχία που είχε έδρα τον ισθμό και μας είπαν ότι χρειάζονται δέρματα για τον στρατό τους. Μας άφησαν και

-33-
ένα χαρτί που έγραφε τα πράγματα που μας πήραν. Οι ιταλοί έφυγαν ανενόχλητοι και εμείς δεν κάναμε καμμία ενέργεια τότε προς τους ανώτερους αξιωματικούς. Δεν διαμαρτυρηθήκαμε πουθενά.[…]
Στις 18 Ιουνίου 1943 ήρθαν και πήραν δέρματα και άλλα υλικά. Αυτή τη φορά όμως ήταν διαφορετικοί. Ήρθαν με κομψότερο τρόπο. Δεν ήρθαν σαν κατακτητές αλλά σαν…πελάτες.[…]
Μετά την κατοχή και τον εμφύλιο πόλεμο τα ανασυγκροτούμενο τότε κράτος αναγνωρίζοντας την ανάγκη αποκατάστασης έστω και με καθυστέρηση, των ζημιών που έπαθαν οι επεγγελμοτοβιοτέχνες κατά την διάρκεια της κατοχής από στρατούς κατοχής, άρχισε να δίνει μακροπρόθεσμα δάνεια για ενίσχυση μας.
Στις 18 Αυγούστου 1950 υπέβαλε ο πατέρας μου στη Νομαρχία Κορινθίας αίτηση με την οποία ζητούσε μακροπρόθεσμο δάνειο 90.000.000 δραχμών )ήταν το νόμισμα της χώρας μας μετά τον εμφύλιο πόλεμο με τρία μηδενικά περισσότερα, μέχρι το 1953 που έγινε νομισματική αναμόρφωση). Στην αίτηση αυτή ανέφερε αναλυτικά όλα τα είδη που είχαν πάρει οι ιταλοί από το μαγαζί μας καθώς και όλες τις άλλες ζημιές που πάθαμε κατά την κατοχή. Για την ακρίβεια αυτών που ανέφερε ο πατέρας μου στην αίτηση του αυτή, κατέθεσαν σαν μάρτυρες δύο γνωστοί έμποροι της τότε Κορίνθου. Ήσαν οι κ.κ. Γιώργος Τσερώνης και Στέλιος Θεοδωρακόπουλος
Αξίζει ιδιαίτερης μνείας το γεγονός της αφαίρεσης δερμάτων από ιταλούς αλλά πίσω τους ήταν το ζεύγος Νικόλαος και Ελένη Κόρου. Τότε μας πήραν 54 οκάδες σολοδέρματα. Αξίας πάνω δύο εκατομμύρια (2.160.000) για την ακρίβεια). Αυτοί ήρθαν στο μαγαζί μας το τρίτο δεκαήμερο του Ιουλίου 1941 και πήραν 54 οκάδες σολοδέρματα, συνοδεία ιταλών καραμπινιέρων.
Η απόφαση του Ειδικού Δικαστηρίου Κορίνθου (βλ. φωτοτυπημένη την απόφαση στη σελ. 38) ήταν αθωωτική για τους δύο πιο πάνω συνεργάτες των ιταλών όσον αφορά το σκέλος της βίαιης παραλαβής από το μαγαζί μας των σολοδερμάτων ήταν πολύ επιτιμητική για την πράξη της συνεργασίας τους με τους ιταλούς. Συγκεκριμένα η απόφαση αναφέρει μεταξύ των άλλων και ότι συνεργάσθησαν εν τούτοις μετά του εχθρού κατοχής κατά τρόπον ανάξιον έλληνος πολίτου θίγονται την εθνικήν αξιοπρέπειαν και διηυκόλυναν ούτω το έργον της κατοχής…»
Παρόμοια περίπτωση με αυτή, ήταν το Μάρτη του 1943 όταν μπήκε στο μαγαζί μας ένας ιταλός μαζί με ένα έλληνα από το Λουτράκι τον οποίον γνωρίζαμε φυσιογνωμικά χωρίς να ξέρουμε το ονομά του. Μας πήραν 4-5 δέρματα αδιάβροχα και δύο δέρματα αγελάδας κατάλληλα για σόλες (σολοδέρματα). Μας είπε ο Λουτρακιώτης ότι είναι για τον ιταλό και ότι τα δέρματα θα τα πλήρωνε ο ιταλός. Έκανε το λογαριασμό ο πατέρας μου –ήταν μερικά εκατομμύρια- και τον έδωσε του ιταλού. Αμέσως μετά ο ιταλός άρχισε να φωνάζει και να λέει ότι

-34-
Ήσαν πολύ ακριβά και να μας κατηγορεί για αισχροκέρδεια και κατέληξε:
-Κουέστο μαγκατσίνο ντροβρέμπε έσερε κιούζο. Κοντραμπάντο ε μερκάτο νέρο!(Θα έπρεπε να κλείσει αυτό το μαγαζί διότι κάνει λαθρεμπόριο και μαύρη αγορά)
Μετά είπε στον έλληνα να πάρει τα δέρματα και να φύγει και αυτός θα καλούσε την καραμπινιέρα. Ο πατέρας μου προσπάθησε να εμποδίσει την (επικείμενη) κλοπή δερμάτων αλλά ένα δυνατό σπρώξιμο  από τον ιταλό και η απειλή ενός πλακέ ¨μπερέτα» το έπεισε να μην επιμείνει περισσότερο!... Οι υπόλοιποι εμείς(μαζί με τους τεχνίτες του μαγαζιού) παρακολουθούσαμε άφωνοι τη σκηνή. Δεν το είχε σε τίποτα ο ιταλός να αδειάσει μερικές σφαίρες επάνω στον πατέρα μου με το πιο πρόχειρο πρόσχημα, ότι δηλαδή έβρισε το Μουσουλίνι! Και άντε μετά να βρείς το δίκιο σου και το κυριότερο να βρείς το χαμένο ανθρωπό σου..

32. Άλογα στην αγορά
Και μετά το καλοκαίρι του 1942 εξακολουθούσε η πείνα να θερίζει τον κόσμο. Οι αρχές έδωσαν άδεια να σφάζονται άλογα και να πουλιώνται στην αγορά της Κορίνθου. Έγινε τότε μια σύσκεψη στην οποίαν πήραν μέρος ο διοικητής της χωροφυλακής, ο δήμαρχος, ο μητροπολίτης και ο εισαγγελέας από την οποία βγήκε υ απόφαση για κατανάλωση αλογίσιου κρέατος. Έτσι το Σεπτέμβριο του 1942 σφάζεται το πρώτο άλογο και πουλιέται το κρέας του στην αγορά της Κορίνθου με πολύ ακριβή τιμή.
Εμείς τότε είχαμε πολλούς πελάτες ιταλούς οι οποίοι αγόραζαν παπούτσια και μας έφερναν διάφορα είδη που τα έκλεβαν από τις μονάδες τους. Ένας από τους ιταλούς αυτούς ήταν και ο ναύτης Μπουκάτο ηλικίας 40 ετών. Αυτός ήταν ταχυδρόμος στην υπηρεσία του που είχε έδρα στο 1ο Δημοτικό Σχολείο στην κεντρική πλατεία της πόλης. Ο διοικητής της μονάδας αυτής των ιταλών έμενε δίπλα ακριβώς από το μαγαζί μας στην οδό Κολοκοτρώνη- η οποία τότε λεγόταν οδός 4ης Αυγούστου. Εγώ μαζί με τα αδέρφια μου συμφωνήσαμε να στείλουμε τον Μπουκάτο να πάρει για λογαριασμό μας κρέας αλόγου.[…..]
Εμείς όμως τα παιδιά μαζί με τον ιταλό φάγαμε αρκετά και χορτάσαμε. Αυτή ήταν η πρώτη φορά και η τελευταία που φάγαμε αλογίσιο κρέας.
Στην Κόρινθο έσφαζαν τακτικά άλογα να τα πουλήσουν. Προτιμούσαν τα γέρικα και λίγο άρρωστα για σφαγή γιατί τα υγιή εχρειάζοντο για αγροτικές εργασίες. Όταν λιγόστεψαν τα άλογα άρχισαν να σφάζουν μουλάρια. Ο κόσμος βέβαια αγόραζε τα κρέατα αυτά διότι υπήρχε πείνα και ανάγκη. Μάλιστα δε το 1943 γίνονταν και ουρές στα καταστήματα για την εξασφάλιση λίγου κρέατος μουλαριού.. Οι τεχνίτες που είχαμε στο μαγαζί μας έτρωγαν τακτικά κρέας και εντόσθια μουλαριού. Σε συζητήσεις που είχαμε με

-35-
Αυτούς μου επαναλάμβαναν τη γνωστή λαϊκή παροιμία «Ο σκύλος άμα πεινάσει τρώει και τα κρεμμύδια». Η κατάσταση ήταν πολύ δύσκολη τότε, γιαυτό ο πατέρας μου πλήρωνε στους τεχνίτες του μαγαζιού μας το μισό ημερομίσθιο σε είδος.

34. Ο θάνατος του Μπουκάτο
Κόντευαν Χριστούγεννα του 1942. Πολλοί ιταλοί στρατιώτες πήραν άδεια. Πήγαιναν στην Ιταλία για να περάσουν τις γιορτές των Χριστουγέννων με τους δικούς τους μακρυά από τη δίνη του πολέμου. Μεταξύ αυτών ήταν και ο φίλος μας Μπουκάτο. Αυτός ήταν παντρεμένος και είχε δύο κόρες.
Στην Πάτρα συγκεντρώθηκαν περίπου 1.800 ιταλοί στρατιώτες και αξιωματικοί. Μπήκαν στο πλοίο ΓΑΛΙΛΑΙΟΣ. Το πλοίο ξεκίνησε από το λιμάνι της Πάτρας τη νύχτα της 22ας Δεκεμβρίου αλλά δεν έφθασε ποτέ στον προορισμό του, Ένα ελληνικό υποβρύχιο το περίμενε κάπου ανοικτά στο Ιόνιο πέλαγος και με δύο τορπίλες το βύθισε 100 μίλια περίπου δυτικά της Πάτρας. Πνίγηκαν 1.600 ιταλοί μεταξύ των οποίων και ο Μπουκάτο. Το κατάπιε η θάλασσα. Αυτά έχει ο πόλεμος. Παντού πτώματα και θάνατος!... *{* σ. εμού: Δεν αναφέρεται τέτοιο συμβάν , ίσως εννοεί το ιταλικό πλοίο «Πόλη της Γένοβα», στο οποίο αποβιβάσθηκαν 152 όμηροι έλληνες αξιωματικοί, (προερχόμενοι σχεδόν από όλες της πόλης της Ελλάδος), καθώς επίσης και 200 ιταλοί στρατιώτες. Το πλοίο απέπλευσε από το λιμάνι της Πάτρας με προορισμό την Ιταλία στις 20 Ιανουαρίου 1943, το οποίο πλοίο χτυπήθηκε από αγγλικό υποβρύχιο. Το αποτέλεσμα ήταν να βυθιστεί και να βρουν τραγικό θάνατο οι 71 από τους συνολικά 152 Έλληνες κρατούμενους, και άγνωστο πόσοι ιταλοί στρατιώτες!}

35. Ο Πατέρας μου και ο ιταλός
Λίγες μέρες μετά την πρωτοχρονιά του 1943 μπήκε ένας λοχίας στο μαγαζί μας και αγόρασε δύο δέρματα αδιάβροχα και μερικά σολοδέρματα. Ο πατέρας μου τα δίπλωσε σ΄ ένα χαρτί του είπε πόσο στοίχιζαν και του τα έδωσε. Ο ιταλός τα πήρε και έφυγε χωρίς να πληρώσει.
Τον ακολούθησε ο πατέρας μου στο πεζοδρόμιο ζητώντας του χρήματα και τότε ο ιταλός γυρνώντας του έδωσε ένα γερό σκαμπίλι που τον σώριασε στο έδαφος. Αμέσως μετά ο ιταλός έβγαλε το περίστροφο του και άρχισε να βρίζει τον πατέρα μου και να λέει ότι θα έπρεπε να τον σκοτώσει γιατί έβρισε τον …Μουσουλίνι. Αυτό ήταν το ισχυρότερο άλλοθι για τους ιταλούς απατεώνες που ήθελαν να κάνουν κάτι σε βάρος των ελλήνων. Άντε να αποδείξεις μετά στις ιταλικές αρχές κατοχής ή και στα ελληνικά δικαστήρια που λειτουργούσαν τότε ότι δεν έβρισες τον ιταλό δικτάτορα… Ήταν η εποχή όπου μιλούσαν τα όπλα και είχε μεγάλη πέραση η συκοφαντία. Δυστυχώς αυτό το τελευ6ταίο όπλο χρησιμοποιήθηκε και από πολλούς έλληνες εναντίον άλλων ελλήνων και στην πόλη και στο βουνό με διαφορετικό αντικείμενο κάθε φορά. Ο Μουσολίνι από τη μεριά ο λαϊκός αγώνας από την άλλη. Το αποτέλεσμα το ίδιο: Θάνατος!
Τα ελατήρια σχεδόν πάντα τα ίδια (ευτελή). Τα προσωπικά μίση…  

     36. Ιταλογερμανική Συμπλοκή
Ένα απριλιάτικο σούρουπο του 1943 βρισκόμουν με τον κορίνθιο φίλο μου Βασίλη Μιχαλόπουλο στο περίβολο του δικαστικού μεγάρου, κάτω από τους πανύψηλους ευκαλύπτους, απέναντι ακριβώς από το ξενοδοχείο ΑΡΚΑΔΙΑ. Στη γωνία των οδών Κύπρου και Εθνικής Αντίστασης, εκεί όπου είναι σήμερα η Εμπορική Τράπεζα. Στη διασταύρωση αυτή τράκαραν δύο αυτοκίνητα. Ένα ιταλικό επιβατικό με επιβάτες τέσσερις ιταλούς αξιωματικούς και ένα μεγάλο γερμανικό φορτηγό. Για το τρακάρισμα αυτό την ευθύνη είχε ο γερμανός οδηγός ο οποίος μάλλον φαινόταν μεθυσμένος, αυτός και ο συνοδηγός του.
Το μικρό ιταλικό επιβατικό έπαθε πολύ μεγάλη ζημιά αλλά οι επιβάτες του γλίτωσαν με κάτι μικροτραύματα. Μετά από το τρακάρισμα άρχισαν να βρίζονται οι μεν στα ιταλικά οι δε στα γερμανικά και με το γλωσσικό αυτό μπέρδεμα άναψε σε λίγο για τα καλά ο καβγάς τους μέχρι που τους είδαμε να έχουν πιστόλια στα χέρια τους αλλά δεν πυροβόλησε κανείς τους. Μόλις είδαμε τα όπλα φοβηθήκαμε και τρέξαμε απέναντι να κρυφτούμε στα πυκνά δέντρα της πλατείας ώστε να βλέπουμε εκ του ασφαλούς. Σε λίγο κατέφθασαν άνδρες της Γκεστάπο και της Καραμπινιερίας και οδήγησαν ιταλούς και γερμανούς στην ιταλική διοίκηση (οι Ιταλοί είχαν

-36-
τότε την ευθύνη της κατοχής της χώρας). Έτσι πήρε τέλος το γερμανοϊταλικό επεισόδιο και αποκαταστάθηκε η τάξη. Σε μας τους σκλαβωμένους όμως αναπτερωνόταν το ηθικό μας με κάτι τέτοια. Στην ουσία χαιρόμαστε για το πάθημα αυτό των κατακτητών.

37. Ο Κορίνθιος Κουρέας
Τον χρόνο εκείνο (1943) είχε επιβληθεί από τις αρχές κατοχής, απαγόρευση της κυκλοφορίας των πολιτών κατά  τη διάρκεια της νύχτας από τις 8 το βράδυ μέχρι τις 7 το πρωί. Οι περίπολοι των κατακτητών είχαν την εντολή να πυροβολούν κατά τη νύχτα αδιακρίτως και χωρίς προειδοποίηση.
Ένα βράδυ, κατά τις 10 ήμαστε στο σπίτι μας και ακούσαμε φωνές «αλτ-αλτ», μετά δύο πυροβολισμούς κατόπιν γοερές κραυγές που καλούσαν σε βοήθεια. Η Ιταλική περίπολος είχε πυροβολήσει προηγουμένως έναν έλληνα πολίτη. Αφού του φώναξαν αρχικά δύο φορές «αλτ» στη συνέχεια τον πυροβόλησαν και τον τραυμάτισαν βαρειά. Ήταν 200 μέτρα περίπου μακριά από το σπίτι μας στη γωνία των οδών Περιάνδρου και Κωστή Παλαμά.
Ο άνθρωπος που πυροβολήθηκε ήταν ο κορίνθιος κουρέας Παναγιώτης Τσαγκλής, οικογενειάρχης και καλός άνθρωπος. Μετά τον τραυματισμό του καλούσε σε βοήθεια, εμείς τον ακούσαμε αλλά δεν μπορούσαμε να βγούμε έξω. Σε λίγο ήρθε ένα αυτοκίνητο τον παρέλαβε και ενώ τον μετέφερε στο νοσοκομείο ο άνθρωπος ξεψύχησε. Τον λόγο για τον οποίο ο Τσαγκλής ήταν στο δρόμο παρά την απαγόρευση δεν τον έμαθα. Ένα ακόμα θύμα της κατοχής.

38. Φυλακίζονται ο Πατέρας μου και ο αδερφός μου.
Μια μέρα ήρθαν στο μαγαζί μας δύο ιταλοί επιλοχίες και παρήγγειλαν καινούργιες μπότες. Κανονίστηκε η αμοιβή μας, ένα τσουβάλι ρύζι, ένα τσουβάλι μακαρόνια κοφτά και ένα κεφάλι τυρί περμεζάν 15 οκάδων περίπου. Μετά από 10 ημέρες ήρθαν να πάρουν τις μπότες τους και η παράδοση των πραγμάτων για την πληρωμή τους κανονίστηκε να γίνει στις 10 το βράδυ στο σπίτι μας. Πράγματι τη συμφωνημένη ώρα ήρθαν οι ιταλοί (αυτοί δεν έμεναν στην Κόρινθο, αλλά στο Κιάτο και γνώριζαν τον Λορέντσο από το οποίο πήραν οδηγίες) με ένα μικρό φορτηγάκι πέταξαν τα τρία πράγματα στο πεζοδρόμιο μπροστά στην πόρτα αφού τα είχαν συσκευάσει καλά προηγουμένως και έφυγαν. Όλα αυτά έγιναν με τις απαραίτητες προφυλάξεις διότι, όπως έχει ήδη αναφερθεί. Οι ιταλοί αυτοί ήσαν κοινοί κλέφτες και τα πράγματα αυτά τα έκλεβαν από τις μονάδες τους.
Όλοι οι ιταλοί που μας έφερναν πράγματα για ανταλλαγή με παπούτσια μας έλεγαν πως σε οποιαδήποτε περίπτωση ελέγχου εμείς δεν θα έπρεπε να πούμε ποιος συγκεκριμένα ιταλός μας τα είχε φέρει. Θα έπρεπε να απαντήσουμε γενικά και αόριστα πως κάποιοι ιταλοί μας έφεραν αυτά τα πράγματα αλλά μας ήσαν άγνωστοι.
Θα έπρεπε επίσης να υποστηρίξουμε ότι οι ιταλοί δεν μας έδιναν χρήματα αλλά μόνο πράγματα και μάλιστα υπό την απειλή των όπλων. Αυτά θα έπρεπε μνα έχουμε υπόψη μας σε περίπτωση ελέγχου αφενός για να καλύψουμε τους ιταλούς κλέφτες και αφετέρου να δικαιολογήσουμε την κατοχή από εμάς ιταλικών ειδών πράγμα που απαγορευόταν.
Κοντά στο σπίτι μας έμενε μια νέα κοπέλα περίπου 20 ετών η οποία είχε αρραβωνιαστεί έναν ιταλό αξιωματικό του πυροβολικού. Ακόμα πιο πέρα μια άλλη κοπέλλα 17 ετών ήταν αρραβωνιασμένη με έναν ιταλό υποπλοίαρχο. Εκείνο το βράδυ που μας έφεραν οι ιταλοί τα πράγματα με φορτηγάκι, νομίζοντας η αρραβωνιαστικιά του αξιωματικού του πυροβολικού ότι ήρθε ο δικός της, άνοιξε το παράθυρο της και είδε εμένα μαζί με τον αδερφό μου που κουβαλούσαμε τα τσουβάλια από το πεζοδρόμιο μέσα στο σπίτι. Ο αρραβωνιαστικός της συνήθιζε να έρχεται τέτοια βραδινή ώρα στο σπίτι της με ένα μικρό

-37-
Αυτοκίνητο της μονάδας του. Αφού διαπίστωσε εκείνο το βράδυ ότι δεν ήταν ο αρραβωνιαστικός έκλεισε αμέσως το παράθυρο της. Εμένα όμως άρχισαν να με «τρώνε τα φίδια».
-Ρε συ μας είδε η Μ.Π. είπα στον αδερφό μου, λες να γίνει κάποιο μπέρδεμα με τους ιταλούς;
-Πάψε ρε μου απάντησε η Μ.Π. είναι καλό κορίτσι, καλή γειτόνισσα. Επί πλέον αυτή έχει το νου της στο δικό της, εμάς θα κοίταζε;
Την άλλη μέρα ήρθαν στο μαγαζί μας 10 ιταλοί καραμπινιέροι και ο επικεφαλής αξιωματικός διέταξε γενική έρευνα στο μαγαζί μας. Έψαξαν παντού και στο υπόγειο βρήκαν 20 ζεύγη ιταλικά άρβυλα και 150 λουρίδες του ελληνικού στρατού. Για τα ιταλικά άρβυλα έχω εξηγήσει ήδη τον τρόπο με τον οποίο έρχονταν στο μαγαζί μας. Οι ζώνες του ελληνικού στρατού είχαν έρθει σε μας από τον ίδιο δρόμο, δηλαδή μέσω των ιταλών, οι οποίοι τις βρήκαν μαζί με άλλο πολεμικό υλικό στους στρατώνες μετά την παράδοση του ελληνικού στρατού και οι ιταλοί κλέφτες με τη σειρά τους τις έπερναν σιγά-σιγά από τις μονάδες τους.
Μετά το τέλος της έρευνας, ο επικεφαλής αξιωματικός, κάποιος υπολοχαγός ονόματι Αντόνιο έθεσε υπό κράτηση τον πατέρα μου και τον μεγαλύτερο αδερφό μου. Μετά τους οδήγησαν στο σπίτι μας για έρευνα και εκεί βρήκαν τα πράγματα που μας είχαν φέρει οι ιταλοί το προηγούμενο βράδυ και φυσικά τα κατάσχεσαν όλα. Σε λίγο έφθασα και εγώ στο σπίτι και βρέθηκα μπρός στο εξής απρόοπτο:
-Εσύ τι θέλεις εδώ; Με ρώτησε ο επικεφαλής αξιωματικός.
-Είναι το σπίτι μου εδώ απάντησα φοβισμένα.
-Αυτά που φοράς να τα βγάλεις αμέσως δείχνοντας το παντελόνι και το πουκάμισο που φόραγα. Που τα βρήκες; Τα έκλεψες από ιταλούς;
-Όχι δεν τα έκλεψα, αλλά μου τα έδωσε ένας φίλος μου ιταλός.
-Ποιος ιταλός; Απαγορεύεται να φοράς ιταλικά ρούχα, Βγάλτα γρήγορα!
Ύστερα από την διαταγή αυτή τα έβγαλα και του τα έδωσα.
Με τις ανταλλαγές που κάναμε, παίρναμε και ιταλικά ρούχα τα οποία τα δίναμε στο γείτονα ράφτη Μαγκλάρα, τα μεταποιούσε, τάφερνε στα μέτρα μας και τα φορούσαμε.
Αφού τελείωσε η έρευνα σε όλο το σπίτι, οδήγησαν τον πατέρα μου και τον αδερφό μου στην κεντρική ιταλική διοίκηση (Κομμάντο Πρεζίντιο) που ήταν στο δικαστικό ,μέγαρο της Κορίνθου για ανάκριση. Τους έκλεισαν στο υπόγειο του κτιρίου σ΄ ένα στενό χώρο που είχαν διασκευάσει σε πρόχειρη φυλακή, για να περάσουν τη νύχτα. Το άλλο πρωί με χειροπέδες και με τη συνοδεία δύο καραμπινιέρων τους πήγαν στην Τρίπολη όπου ήταν η γενική στρατιωτική διοίκηση Πελοποννήσου, για να δικαστούν από το εκεί στρατοδικείο.
[……..]

-38-
[……..] Κατόπιν βγήκε η απόφαση του στρατοδικείου η οποία ήταν καταδικαστική και για τους δύο κατηγορούμενους με το αιτιολογικό της παράνομης κατοχής ιταλικών ειδών και αποδοχής προϊόντων κλοπής (κλεπταποδόχοι). Σύμφωνα με το σκεπτικό της απόφασης οι κατηγορούμενοι όφειλαν να καταγγείλουν στις ιταλικές αρχές τον εκβιασμό που τους γινόταν από τους ιταλούς στρατιώτες. Η ποινή που τους επιβλήθηκε ήταν φυλάκιση 6 μηνών λίαν επιεικώς. Ήταν Ιούνιος του 1943.
Μετά από τη σύντομη αυτή διαδικασία τους έφεραν με το τραίνο πάλι πίσω στην Κόρινθο και τους έκλεισαν στις ιταλικές φυλακές στου «Κολοκούρη». Έτσι λεγόταν το κτίριο που εχρησιμοποιείτο από τους ιταλούς σαν φυλακή. Βρισκόταν στη γωνία των οδών Κύπρου και Αποστόλου Παύλου. Την ευθύνη της φυλακής αυτής είχε η ελληνική χωροφυλακή. Εκεί κάθε ημέρα στις 3 μ. μ. είχε επισκεπτήριο και πηγαίναμε και τους βλέπαμε. Επικεφαλής ήταν ένας ενωματάρχης. Ήταν αυτός που μου έδινε τα πιστόλια (δύο λίρες το ένα) και το δίναμε στο ΕΑΜ για να καταλήξουν στα ένοπλα τμήματα του ΕΛΑΣ. Ο ενωμοτάρχης αυτός καταγόταν από την Κωνσταντινούπολη και ανήκε και αυτός στο ΕΑΜ. Τη δουλειά της παραλαβής και μεταφοράς των πιστολιών αυτών την είχε αναλάβει ο μεγαλύτερος αδερφός μου Γιώργος μέχρι πρίν συλληφθεί και κλεισθεί στη φυλακή αυτή. Εγώ ανήκα στο ΕΑΜ από τις αρχές του 1943 αλλά επειδή ήμουνα σχετικά μικρός (21 ετών) δεν μου εμπιστευόταν η οργάνωση τη συνέχιση της δουλειάς αυτής μετά τη σύλληψη του αδερφού μου.
Ο πατέρας μου και ο αδερφός μου έμειναν στη φυλακή 3 μήνες και μερικές μέρες μέχρι τα μέσα Σεπτεμβρίου του 1943 όπου κατάστρωσα ένα σχέδιο απόδρασης-απαγωγής τους από εκεί. Ήταν 12-13 Σεπτεμβρίου όταν ανατράπηκε ο Μουσουλίνι, ανέλαβε ο Μπαντόλιο και υπογράφηκε ανακωχή εκ μέρους των Ιταλών. Μετά από αυτό αφοπλίσθηκαν οι ιταλοί και όλη τη διοίκηση ανέλαβαν οι γερμανοί. Η φυλακή αυτή πέρασε σε γερμανικό έλεγχο και μετά τον Οκτώβριο του 1943 αλλά κυρίως τον επόμενο χρόνο που φούντωσε παντού η αντίσταση. Οι γερμανοί έπαιρναν από του φυλακισμένους και τους εκτελούσαν σαν αντίποινα σε ενέργειες του ΕΛΑΣ εναντίον τους. Εμείς ήμαστε οργανωμένοι από τους πρώτους στο ΕΑΜ και η θέση του πατέρα μου και του αδερφού μου από κεί και μετά ήταν πάρα πολύ επισφαλής.

39. Η Ρουφιανιά των Ιταλών
Δέκα ημέρες μετά τη φυλάκιση του πατέρα μου και του αδερφού μου ήρθε ένας καραμπινιέρος που ήταν γνωστός μας. Είχαμε συμφωνήσει να μας έφερνε από την Ιταλία, όταν πήγαινε με άδεια , ένα ακορντεόν μάρκας «ΚΑΣΤΕΛ-ΦΙΡΤΑΤΟ» με αμοιβή τρείς ντενεκέδες λάδι. Το λάδι, ο ιταλός το ήθελε να το δώσει σε κάποια γκόμενα που είχε εδώ στην Κόρινθο. Τότε είχα ένα φίλο υπαίθριο φωτογράφο. Τον Κώστα Μιχαηλίδη που έπαιζε ακορντεόν, μου άρεσε να τον ακούω και ήθελα να μάθω και εγώ.
Αυτός λοιπόν ο καραμπινιέρος ήρθε στο μαγαζί μας και μου είπε:
-Θα σας πω ένα μεγάλο μυστικό (ήταν παρούσα και η μητέρα μου) αλλά προσοχή μη το

-39-
πείτε πουθενά. Και όσο θα είμαστε εμείς εδώ να μη κάνετε καμμία πράξη αντιποίνων.
Τον βεβαιώσαμε ότι θα έχουμε το στόμα μας κλειστό και δεν θα κάνουμε τίποτα απολύτως. Αρχίζει λοιπόν τις αποκαλύψεις: Την τάδε ημέρα (μας είπε ακριβώς την ημέρα που έγινε η έρευνα στο μαγαζί και στο σπίτι μας) ήρθε μια δεσποινίδα ελληνίδα με τον αρραβωνιαστικό της, ιταλό λοχαγό του πυροβολικού και είπε πως στο σπίτι του Μπατσιαλιά το προηγούμενο βράδυ ένα μικρό ιταλικό φορτηγό ξεφόρτωσε μερικά τσουβάλια. Έδωσε πλήρη κατάθεση και ανέφερε λεπτομέρειες. Παρόντες στην κατάθεση ήμουν εγώ και ο αρραβωνιαστικός της Μετά το τέλος της κατάθεσης ο αξιωματικός με κράτησε περισσότερο στο γραφείο του και με παρακάλεσε να μη διαρρεύσει το μυστικό αυτό μέχρι να κάνει τη ιταλική διοίκηση τις; Απαραίτητες ενέργειες.
Μετά από αυτό έγινε η έρευνα στο μαγαζί και στο σπίτι μας με τις γνωστές συνέπειες. Η δεσποινίδα αυτή ήταν η Μαρία Πετίδου (Μ.Π.) η…γειτόνισσα.
Τελειώνοντας μας ξανατόνισε (ήταν παρούσα και η μητέρα μου, άκουγε τα όσα μου έλεγε ο ιταλός αλλά δεν καταλάβαινε, της εξήγησα κατόπιν) ότι έπρεπε να κρατήσουμε το στόμα μας κλειστό και να μην κάνουμε τίποτα εναντίον της όσο θα είναι οι ιταλοί στην Ελλάδα.
-Όταν φύγουμε εμείς κάντε ότι καταλαβαίνετε, είπε και έφυγε.
Όπως είναι φυσικό φούντωσε η αγανάκτηση μέσα μου αλλά έπρεπε να υπακούσουμε στη προτροπή του ιταλού. Μετά όμως τη συνθηκολόγηση της ιταλίας., εξαφανίσθηκε και ο αρραβωνιαστικός της γειτόνισας. Εμείς ήμαστε στο ΕΑΜ και μετά περάσαμε στον ΕΛΑΣ με διάφορα είδη για τα υποζύγια όπως καπιστρόνες, κολάνια, μπαλντούμια, επίσης έδινε αρβύλες και πιστόλια μέσω του κωσταντινουπολίτη ενωματάρχη που ανήκε στο ΕΑΜ. Θα μπορούσαμε, λοιπόν μετά την πτώση της ιταλίας να πάρουμε εκδίκηση για τη συμφορά που μας προξένησε αυτή η ρουφιάνα!
Τέτοιες αποδεδειγμένες περιπτώσεις ρουφιανιάς τιμώρησε η ΟΠΛΑ. Αλλά όπως λέει και η παροιμία, «Μαζί με τα ξερά καίγονται και τα χλωρά» οι εκτελεστές της ΟΠΛΑ δεν σταμάτησαν μόνο στις περιπτώσεις αυτές. Προχώρησαν σε ανήκουστα εγκλήματα εναντίον απλών ανθρώπων και τις περισσότερες φορές αθώων ανθρώπων οι οποίοι πέρασαν από το μαχαίρι των εκτελεστών της άλλοτε μετά από από τη συνοπτική και οπωσδήποτε όχι αντικειμενική διαδικασία κάποιου ανταρτοδικείου ή κάποιου λαϊκού δικαστηρίου και άλλοτε κατευθείαν μετά από απόφαση κάποιου καπετάνιου. Τα εγκλήματα όμως αυτά όχι μόνο δεν βοήθησαν την υπόθεση της εθνικής Αντίστασης αλλά αντίθετα αφενός μείωσαν όλους εμάς τους ένοπλους αγωνιστές του ΕΛΑΣ στη συνείδηση του υπόλοιπου πληθυσμού και αφετέρου ξεσήκωσαν αδερφικό μένος και ανάγκασαν πολλούς να ξεσπιτωθούν και άλλους να καταφύγουν στα μετέπειτα Τάγματα Ασφαλείας τα οποία συνεργάστηκαν με τον κατακτητή.
Στη γειτόνισά μας αυτή, εμείς δεν κάναμε απολύτως τίποτα! Μόνο την περιφρονήσαμε. Αργότερα μετά την απελευθέρωση, είπαμε το γεγονός αυτό σε μια φίλη της. Η φίλη της το μετέφερε στη γειτόνισα και αυτή πλέον μας είπε ότι όλα αυτά ήσαν ψέματα. Ήσαν παραμύθια του καραμπινιέρου που μας τα ανάφερε διότι αυτός (ο καραμπινιέρος) ήθελε να τα φτιάξει μαζί της αλλά αυτή (η Μαρία) δεν τον ήθελε και τότε ο καραμπινιέρος για να την εκδικηθεί έφτιαξε όλο το παραμύθι διότι ήξερε(!) ότι οι Μπατσαλιάδες ήσαν στο ΕΑΜ και έτσι θα την εκδικούταν αυτοί γιατί ο καραμπινιέρος δεν μπορούσε να της κάνει τίποτα επειδή αυτή ήταν αρραβωνιασμένη με ανώτερό του.
‘Όλα αυτά όμως συνιστούν τη μυθολογία της άλλης πλευράς χωρίς να ευσταθούν διότι ο ιταλός καραμπινιέρος δεν ήξερε καν ότι εμείς ήμαστε στο ΕΑΜ. Ήταν δυνατό να ήξερε ότι εμείς

-40-
Ανήκαμε στο ΕΑΜ και να μην έκανε κάτι για τη σύλληψη μας; Η προδοσία δυστυχώς έγινε. Και η προδοσία αυτή έγινε τελείως αδικαιολόγητα διότι, η κοπέλλα αυτή όπως και η άλλη τις γειτονιάς μας (αλλά και άλλες στην Κόρινθο) είχαν «αρραβωνιασθεί» ιταλούς μόνο και μόνο για να εξασφαλίσουν το «ψωμί» τους και για τον εαυτό τους και για τις οικογένειες τους. Πράγματι οι ιταλοί τους έφερναν πολλά πράγματα, κυρίως είδη τροφίμων. Πείνα δεν γνώρισαν οι οικογένειες τους. Τι θέση όμως είχε η προδοσία αυτή εναντίον μας; Μόνο σε ζήλεια ή προσωπικό μίσος μπορεί να αποδοθεί!
Εμείς δεν ανταποδώσαμε «οφθαλμόν αντί οφθαλμού» γιατί δεν θέλαμε να προκαλέσουμε αδερφοκτονία. Μετά την κατοχή χάσαμε τα ίχνη της. Έφυγε από την Κόρινθο.

ΙV.  ΠΑΡΑΔΟΣΗ  ΤΩΝ  ΙΤΑΛΩΝ

40. Οι Ιταλοί αφοπλίζονται
Στις 13 Σεπτεμβρίου 1943 ήμουν στο μαγαζί μας μαζί με τα άλλα αδέρφια μου και τους τεχνίτες.Ο πατέρας μου και ο αδερφό μου Γιώργος ήσαν φυλακισμένοι. Στις 9 το πρωί έφθασε ένα γερμανικό άρμα μάχης και στάθμευσε στη γωνία των οδών Κολοκοτρώνη και Κύπρου, Δέκα γερμανοί στρατιώτες με πλήρη πολεμική εξάρτυση είχαν ακροβολισθεί στη γωνία όπου είναι σήμερα το παντοπωλείο των αδερφών Νικολόπουλων. Απέναντι τους ήταν το Δικαστικό Μέγαρο της Κορίνθου όπου ήταν εγκατεστημένη η κεντρική Ιταλική Διοίκηση. Στην κύρια είσοδο του μεγάρου επί της οδού Κολοκοτρώνη ήταν ένας ιταλός σκοπός. Οι άλλες είσοδοι του κτιρίου ήσαν κλειστές. Γύρω-γύρω στον περίβολο υπήρχε απλωμένο διπλό αγκαθωτό σύρμα στηριγμένο σε σιδερένιους πασσάλους.
Μετά από λίγο, όταν δόθηκε το σύνθημα δράσης, οι γερμανοί στρατιώτες εισέβαλαν πυροβολώντας μέσα στο κτίριο. Αφόπλισαν πολύ εύκολα τον σκοπό της κεντρικής εισόδου και σε λίγο είχαν συλλάβει όλους τους ιταλούς που βρίσκονταν στο εσωτερικό, περίπου 200 άτομα.
Άλλοι 10 γερμανοί στρατιώτες κατέλαβαν το τηλεγραφείο-Τηλεφωνείο που βρισκόταν στη κεντρική Λεωφόρο Εθνικής Αντίστασης εκεί όπου είναι σήμερα το Δημαρχείο Κορίνθου. Άλλοι γερμανοί στρατιώτες (λίγοι τον αριθμό) κατέλαβαν άλλα κτίρια της πόλης που κατείχαν μέχρι εκείνη τη στιγμή οι ιταλοί. Οι ιταλοί συνελήφθησαν αιχμάλωτοι χωρίς αντίσταση. Σε όλη την Κόρινθο μόνο 50 γερμανοί στρατιώτες με 1 άρμα χρειάσθηκαν για να αφοπλίσουν 5.000 ιταλούς μέσα σε λίγες ώρες. Ο κυριότερος λόγος κατά την γνώμη μου, ήταν ότι οι ιταλοί δεν θέλησαν τον πόλεμο γιατί όταν τους δόθηκε η δυνατότητα να ενταχθούν στο γερμανικό στρατό για συνέχιση του πολέμου οι περισσότεροι δεν δέχθησαν και μετά κλείσθηκαν σε στρατόπεδα συγκέντρωσης και όπως ήταν επόμενο τους…έφαγε το σκοτάδι… Άλλοι πέθαναν από την πείνα, άλλοι από τις κακουχίες και άλλοι εξοντώθηκαν από τους γερμανούς για ασήμαντες αφορμές.
Ο Κορινθιακός λαός τα είχε χαμένα. Έβλεπε τους ιταλούς να αφοπλίζονται και να οδηγούνται στη στρατώνα της Κορίνθου και χαιρόταν γιατί έβλεπε τους μέχρι χθές κυρίαρχους με πεσμένα τα φτερά τους, να οδηγούνται άοπλοι, αιχμάλωτοι και χαιρόταν γιατί τελείωνε η κυριαρχία των ιταλών. Ιδιαίτερα χαρήκαμε όταν αφοπλίσθηκαν οι 300 ιταλοί του πυροβολικού που είχαν για έδρα τους το 2ο Δημοτικό Σχολείο και οι οποίοι κατέβαζαν

-41-
Κάθε Σάββατο την «Κουρελιάρα» εξαιτίας της οποίας είχαν φάει πολλοί κορίνθιοι πολύ ξύλο από τους «ξυλοκόπους».
Από την άλλη μεριά όμως μας διακατείχε μια αγωνία ανείπωτη γιατί δεν ξέραμε τι θα συνέβαινε μετά επειδή βλέπαμε ο αφοπλισμός των ιταλών να γίνεται από τους γερμανούς. «Μπρος γκρεμός και πίσω ρέμα» που λέει ο λαός μας. Μέχρι τότε δεν ξέραμε τη γερμανική κατοχή. Η αλλαγή του κατακτητή που συντελούνταν μπροστά στα μάτια μας ουσιαστικά αναίμακτα, αφού οι ιταλοί δεν πρόβαλαν αντίσταση, θα επιφύλασσε καλύτερες μέρες; (όλοι είχαμε ενδόμυχα αυτή την κρυφή ελπίδα!...).
Κατά τη διάρκεια της επιχείρησης αφοπλισμού των ιταλών πολλοί κορίνθιοι που είμαστε οργανωμένοι στο ΕΑΜ γιουχάραμε τους άοπλους ιταλούς, έτσι για να βγάλουμε το άχτι μας(!) αλλά πολύ σύντομα μας ήρθε εντολή από τους επικεφαλής της οργάνωσης να σταματήσουμε τις κοροϊδίες κατά των ιταλών. Το δικαιολογητικό ήταν ότι γιουχάροντας τους ιταλούς εγκρίναμε και επικροτούσαμε την επιχείρηση των γερμανών. Όλοι μας που βρεθήκαμε στο κέντρο της Κορίνθου αυτόπτες μάρτυρες του αφοπλισμού των πρώην κατακτητών μας, υπακούσαμε αμέσως στην εντολή της οργάνωσης του ΕΑΜ Κορίνθου.
Αντίθετα από το ΕΑΜ μας δόθηκε εντολή να τρέξουμε στις αποθήκες των ιταλών που εγκαταλείπονταν και να αρπάξουμε όσα περισσότερα μπορούσαμε. Και όχι μόνο στις αποθήκες αλλά και στα κτίρια που στεγάζονταν ιταλικές υπηρεσίες πήραμε εντολή να πάμε και να μαζέψουμε ότι μπορούσαμε. Υπήρχε ελπίδα να βρίσκαμε όπλα ξεχασμένα (τα κτίρια εγκαταλείπονταν από τους ιταλούς άρον-άρον) και οπωσδήποτε τρόφιμα, είδη ρουχισμού, άρβυλα, κουβέρτες κλπ. Είδη χρήσιμα για τον αγώνα που προβλεπόταν σκληρός παρά την αισιοδοξία που επικρατούσε προσωρινά ανάμεσα μας βλέποντας να μας εγκαταλείπουν οι ιταλοί. Απλώς ο κατακτητής άλλαζε πρόσωπο και ο αγώνας προβλεπόταν αδυσώπητος και έτσι πράγματι εξελίχθηκε λίγους μήνες2 αργότερα.
Πράγματι ξεχύθηκε ο κόσμος που ήταν οργανωμένος στο ΕΑΜ σε όλη την πόλη, ψάξαμε πολλά πράγματα. Πήραμε πολλά τρόφιμα, είδη ρουχισμού και κουβέρτες. Επίσης πήραμε και μερικά όπλα αλλά κυρίως πιστόλια και μερικές εκατοντάδες σφαίρες. Εγώ πήρα από μια ιταλική υπηρεσία που στεγαζόταν στο κτίριο της γωνίας των οδών Περιάνδρου και Θεοτόκη, δύο κράνη, δύο καραβάνες και μια αντιασφυξιογόνα μάσκα. Ακόμη από μια αποθήκη τροφίμων που βρισκόταν μία γωνία πιο πέρα, πήρα ένα κεφαλοτύρι τεράστιο. Θα πρέπει να ήταν πάνω από 30 οκάδες. Επειδή δεν μπορούσα να το σηκώσω το μετέφερα κυλώντας το στο δρόμο σαν ρόδα! Τη δεύτερη φορά που έκανα επιδρομή στην ίδια αποθήκη βούτηξα ένα μικρό βαρέλι κρασί και το κυλούσα στο δρόμο. Στάθηκα όμως άτυχος γιατί στο δρόμο, κοντά στην αποθήκη, με συνάντησε ένας γερμανός στρατιώτης μούβαλε το αυτόματο στην πλάτη και με υποχρέωσε να το γυρίσω πίσω. Ατυχία!...
Την ημέρα εκείνη ο κόσμος του ΕΑΜ πήρε πολλά πράγματα. Το πολεμικό υλικό που μαζεύτηκε τελικά ήταν σημαντικό. Εκτός από πιστόλια, το ΕΑΜ πήρε και μερικά πολυβόλα με πολλά κασόνια σφαίρες, πολλές χειροβομβίδες και αυτόματα. Όλο αυτό το υλικό συγκεντρώθηκε αρχικά στον Συνοικισμό της Κορίνθου και από εκεί πήρε το δρόμο για τα ένοπλα τμήματα που ήδη είχαν σχηματισθεί και δρούσαν στην ορεινή Κορινθία.

41. Ο Σινιόρε Τενέντε Πελεκάνο *{* σ.εμού: «…ο εν λόγω κ. Υποστράτηγος διαμένων εις Κόρινθον, είχεν υπόπτους σχέσεις με το ΙΙ Γραφείον της προπαγάνδας υπό τον Ιταλόν υπολοχαγόν Πελεκάνο,..» (Από έγγραφο του Ταγ/χη Εμμ. Βαζαίου) }


Στο σιδηροδρομικό σταθμό της Κορίνθου υπήρχε μια υπηρεσία των ιταλών που επιθεωρούσε τις άδειες των επιβατών που διακινούνταν από το σταθμό. Η υπηρεσία αυτή αποτελείτο από 15 άτομα με διοικητή τον σινιόρε Τενέντε Πελεκάνο. Ο Πελεκάνο ήταν λοχαγός (κολονέλλο) με ξανθό καφετί μουστάκι και κοκκινωπές τρίχες στο κεφάλι. Στην Κόρινθο ήταν από το 1941

-42-
από τότε που πρωτοήρθαν οι ιταλοί και κατέλαβαν την πόλη μας. Στην αρχή ήταν στο ιταλικό νοσοκομείο που στεγαζόταν στο κτίριο της μητρόπολης κορινθίας. Δεν ήταν γιατρός αλλά ήταν διοικητικός διευθυντής του νοσοκομείου.
Ήταν τύπος περίεργος και είχε κινήσει την προσοχή όλων των Κορινθίων διότι περιφερόταν μέσα στην πόλη της κορίνθου με ένα αρχαίο άρμα που το έσερνε ένα άλογο. Το άρμα αυτό είχε δύο ρόδες και έμοιαζε με τα αρχαία ρωμαϊκά των αρματοδρομών. Αυτός λοιπόν ο τύπος ήτο ή ρομαντικός ή αλαζόνας διότι ήθελε να παραστήσει τον απόγονο των αρχαίων ρωμαίων. Ρώτησα κάποτε έναν ιταλό στρατιώτη στο μαγαζί μας-τον Κοράλντο-που είχε κόκκινο σταυρό στο περιβραχιόνιο του (δείγμα ότι ήταν νοσοκόμος) για το άρμα του Πελεκάνο και μου είπε πως το είχε παραγγείλει σε σιδερά στο Άργος και είχε πληρώσει με είδη τροφίμων (και αυτός!). Όσο για το άλογο ήταν λάφυρο των ιταλών που το είχαν αρπάξει από κάποιο χωριό της ορεινής Κορινθίας.
Αυτός λοιπόν ο Πελεκάνο μετά από υπηρεσία ενός και πλέον χρόνου στο νοσοκομείο αποσπάστηκε στην υπηρεσία ελέγχου του σιδηροδρομικού σταθμού. Την ημέρα της επιχείρησης αφοπλισμού των ιταλών, ο γενικός διοικητής τους συνελήφθη από τους πρώτους στο δικαστικό μέγαρο και έδωσε αμέσως εντολή προς όλες τις ιταλικές μονάδες να παραδοθούν στους γερμανούς χωρίς αντίσταση. Η διαταγή αυτή δόθηκε είτε με τηλέφωνο ήτε με τους ασυρμάτους. Οι ιταλοί βέβαια δεν ενώθηκαν με το λαό της Κορίνθου-αν και και θα μπορούσε να γίνει αυτό ευκολότατα, οπότε θα τσακίζαμε ταχύτατα τους γερμανούς και μετά θα ανεβαίναμε στο βουνό για να προσχωρήσουμε στον ΕΛΑΣ. Οι ιταλοί όμως φοβόνταν ότι ο ΕΛΑΣ θα τους εκτελούσε όλους! Οι φόβοι τους όμως αυτοί ήσαν αβάσιμοι. Αν προσχωρούσαν τότε στον ΕΛΑΣ θα ήταν ευχής έργο γιατί θα αποτελούσαν σημαντικότατη βοήθεια για τουν ΕΛΑΣ βόρειας Πελοποννήσου τόσο σε έμψυχο όσο και σε πολεμικό υλικό. Αυτό έγινε στη Θεσσαλία με τη μεραρχία «ΠΙΝΕΡΟΛΟ» που παραδόθηκε ολόκληρη στον ΕΛΑΣ και κανένας ιταλός δεν έπαθε τίποτα. Το τέλος, όμως των ιταλών που παραδόθηκαν στους γερμανούς ήταν οικτρό. Εξοντώθηκαν με διάφορους τρόπους σχεδόν όλοι.
Την ημέρα λοιπόν του αφοπλισμού, πήγαν δύο γερμανοί για να αφοπλίσουν τους ιταλούς του σιδηροδρομικού σταθμού. Ένας γερμανός στρατιώτης ήρθε αντιμέτωπος με τον Πελεκάνο και όταν αυτός αρνήθηκε να παραδώσει το όπλο του και να ακολουθήσει το γερμανό, η απάντηση ήταν ακαριαία: Μια ριπή αυτομάτου και ο σινιόρε  Τενέντε Πελεκάνο έπεσε νεκρός στις ράγες του σιδηροδρομικού σταθμού.
Έτσι τελείωσε άδοξα η ζωή του περίεργου αυτού τύπου ο οποίος κάθε απόγευμα αποτελούσε το αξιοθέατο της πόλης μας γυρίζοντας με το άρμα του μέχρι το ηλιοβασίλεμα, επιδεικνύοντας ίσως την αρχαιολατρία του. Πάντως από τότε και μέχρι σήμερα δεν ξαναείδαμε αρχαίο άρμα στην Κόρινθο!...

42. Ο Διοικητής του Κομμάντο Τάππα
Είχα γνωρίσει τον ιπποκόμο του διοικητή της μονάδος ανεφοδιασμού των ιταλών, τον στρατιώτη Πρίμο Φερντινάντο που καταγόταν από το Μπιτόντο, μια πόλη της Νότιας Ιταλίας κοντά στο Μπάρι. Ήταν 25-26 ετών και το επάγγελμα του ήταν ζωγράφος.
Την ημέρα αφοπλισμού των ιταλών ήταν στο μαγαζί μας για κάποια επιδιόρθωση των παπουτσιών του και μόλις μάθαμε ότι εξελίσσεται η επιχείρηση των γερμανών τον κατεβάσαμε στο υπόγειο του μαγαζιού μας και του δώσαμε να φορέσει πολιτικά ρούχα (κάτι παλιά που μας βρίσκονταν). Στο υπόγειο υπήρχε πηγάδι με νερό που το χρησιμοποιούσαμε για να βρέχουμε τα δέρματα των παπουτσιών και τις σόλες. Επίσης είχαμε και ένα σαν πηγάδι-αποθήκη όπου αποθηκεύαμε την πρώτη ύλη για τα παπούτσια που

-43-
την αγοράζαμε σε μεγάλη συσκευασία (π.χ. Μπάλες βάρους 100 οκάδων) Επάνω ήταν το ισόγειο όπου ήταν χώρος εργασίας και πώλησης και πιο πάνω ένα μεγάλο πατάρι όπου ήταν ο κύριος χώρος εργασίας με 3 πάγκους για τεχνίτες.
Βάλαμε τον ιταλό στο υπόγειο, τον καμουφλάραμε καλά μέσα στο πηγάδι με το νερό και μετά από μερικές ώρες αφού απομακρύνθηκε και το γερμανικό άρμα από τη γωνία όπου ήταν σταθμευμένο έφυγε ο Φερτινάντο ντυμένος πολιτικά. Φεύγοντας μου είπε να πάω σπίτι όπου έμενε ο διοικητής του για να συζητήσουμε.
Ο διοικητής του έμενε στην οδό Δαμασκηνού στο σπίτι του Τάκη Παπαλεονάρδου. Πήγα εκεί το απόγευμα, μου άνοιξε ο Φερτινάντο, ανέβηκα στον πρώτο όροφο και συναντήθηκα με τον διοικητή του εφοδιασμού των ιταλών.
-Είναι ο φίλος που σας έχω μιλήσει, είπε ο Φερντινάντο.
Ο ιταλός διοικητής ήταν μέχρι 65 ετών κοντό-χοντρος και είχε μαζί του στο σπίτι μια κορίνθια που έμενε στην περιοχή της βρυσούλας και η οποία ήταν μαγείρισσα του. Του είπα ότι δεν θα μπορούσαμε να συζητήσουμε μπροστά στην ελληνίδα γιατί δεν της είχα εμπιστοσύνη και ο ιταλός της είπε να φύγει. Μόλις έφυγε η μαγείρισσα μπήκε στο σπίτι ο ιδιοκτήτης Τάκης Παπαλεονάρδος με τον οποίο γνωριζόμαστε παλαιότερα από τον προσκοπισμό. Εγώ δεν φοβόμουν να μιλήσω μπροστά στον Παπαλεονάρδο γιατί ήταν καλός άνθρωπος και τίμιος πατριώτης, άσχετα αν δεν ανήκε στο ΕΑΜ. Όμως γρήγορα έφυγε ο Παπαλεονάρδος και μείναμε στο ευρύχωρο δωμάτιο ο Πρίμο Φερντινάντο, ο διοικητής του και εγώ. Άρχισε να μιλάει πρώτος ο στρατηγός.
-Άκου νεαρέ, ξέρω πολλά για σας (εννοούσε το ΕΑΜ) και σας έχω εμπιστοσύνη. Είδαμε σήμερα τι μας έκαναν οι σύμμαχοι μας οι γερμανοί. Δεν θέλαμε να χυθεί αίμα σε ξένο έδαφος. Οι γερμανοί μας πρότειναν να πάμε μαζί τους. Εμείς όμως τους έχουμε σιχαθεί. Αυτοί είναι αιμοβόρα θηρία ενώ εμείς διαφέρουμε. Βέβαια πόλεμος ήταν, σκοτωμοί γίνονταν. Εγώ είμαι εναντίον του φασισμού και εναντίον του Χίτλερ . Εγώ και ο Φερτινάντο δεν θα ακολουθήσουμε τους γερμανούς, θέλουμε να πάμε με τους παρτιζάνους με τους εξής όρους: Να φοράμε τη στολή μας, να διατηρήσουμε το όπλο μας και να παίρνουμε διαταγές μόνο από ανώτερους σε βαθμό. Θα τρώμε φαγητό το ίδιο με τον έλληνα παρτιζάνο και σε όποια υπηρεσία με στείλει το αρχηγείο των ανταρτών θα υπακούσω. Δεν θέλω να μας μεταχειριστούν σαν αιχμαλώτους αλλά σαν συμμάχους. Επίσης θέλουμε να έχουμε εγγύηση του ΕΑΜ ότι η συμφωνία αυτή θα τηρηθεί και ότι δεν θα μας εκτελέσουν. Θα συμπολεμήσουμε μαζί με τους αντάρτες εναντίον των γερμανών.
Αυτά είπε ο στρατηγός ο οποίος ήταν πράγματι σαφής. Εγώ του απάντησα πως θα έπρεπε να μεταφέρω αυτά που μου είπε στους υπευθύνους του ΕΑΜ της Κορίνθου, που ήσαν τότε οι Πάνος Δούκας και Γιώργος Κακανέλης. Ο Δούκας ζει ακόμη ενώ ο Κακανέλης τουφεκίσθηκε κατά τη διάρκεια του εμφύλιου πολέμου το 1948, μαζί με 3-4 άλλους ύστερα από καταδίκη του σε θάνατο για συμμετοχή του στον εμφύλιο. Θύμα και αυτός ενός άκρατου φανατισμού που επικράτησε στη χώρα μας κατά τη διάρκεια όλης της δεκαετίας του ΄40. *(*σ.εμου: ΚΑΚΑΝΕΛΗΣ ΓΙΩΡΓΗΣ του Δημήτρη, φοιτητής Νομικής. Δούλευε και κουρέας. Ήταν στέλεχος της ΕΠΟΝ. Το 1943 αν Γραμματέας του Συμβουλίου της ΕΠΟΝ της πόλης της Κορίνθου. Μετά την Βάρκιζα ήταν στέλεχος στην οργάνωση του Κ.Κ.Ε. στην Κόρινθο. Τον συνέλαβαν και τον φυλάκισαν. Στη συνέχεια τον καταδίκασαν σε θάνατο στο Στρατοδικείο και τον εκτέλεσαν στην Πρόνοια Ναυπλίου το 1949.)
Συμφωνήσαμε ότι θα τους πήγαινα δύο κοστούμια πολιτικά ρούχα την επομένη μέρα και μετά θα με ακολουθούσαν στο δρομολόγιο που θα είχα διαταχθεί.
Συνάντησα βράδυ τον Κακανέλη και τον Δούκα (του οποίου η μητέρα διατηρούσε ταβέρνα στη γωνία των οδών Θεοτόκη και Εθνικής Αντίστασης) και συζητήσαμε για το θέμα αυτό. Τους είπα ότι ο στρατιώτης είχε δώσει σε μένα το όπλο του (αυτό είχε γίνει στο μαγαζί μας όταν τον κρύψαμε στο υπόγειο) και ότι με διαβεβαίωσαν ότι θα ερχόνταν στο βουνό. Το όπλο του Φερντινάντο θα έπρεπε να το επιστρέψω γιατί δεν γίνονταν δεκτοί ιταλοί στο βουνό χωρίς όπλο. Κανονίσαμε τις λεπτομέρειες της πεζοπορίας.

-44-
Συγκεκριμένα κανονίσαμε να τους οδηγούσα πρώτα στο σπίτι μου. Εκεί θα τους δίναμε άδειες τις οποίες θα έδειχναν στα φυλάκια της ΟΠΛΑ και τους σκοπούς του ΕΛΑΣ για να μη τους πείραζε κανείς ώστε να έφταναν ασφαλείς στο αρχηγείο του ΕΛΑΣ Κορινθίας. Η άδεια αυτή έγραφε τα εξής:
«Η οργάνωση ΕΑΜ Κορίνθου βεβαιώνει ότι ο (ονοματεπώνυμο) είναι αντιφασίστας και διώκεται από τους γερμανούς επί ποινή θανάτου. Παρακαλούνται όλες οι οργανώσεις να βοηθήσουν παντοιοτρόπως το συναγωνιστή να προωθηθεί στο στρατηγείο του ΕΛΑΣ.
Από κάτω υπέγραφε ο υπεύθυνος ΕΑΜ Κορίνθου. Γιώργος Κακανέλης.
Το άλλο πρωί στις 10, πήγα στο σπίτι του στρατηγού, χτύπησα την πόρτα, άνοιξε ο Φερντινάντο και μου είπε στα γρήγορα:
-Δεν γίνεται τίποτα . Πάμε επάνω και θα σου πει ο στρατηγός περισσότερα.
Ανεβήκαμε στον πρώτο όροφο, στο σαλόνι με περίμενε ο στρατηγός και μου είπε:
-Άκουσε νεαρέ, οι γερμανοί μας έδωσαν μία ημέρα περιθώριο να αποφασίσουμε αν θα πολεμήσουμε μαζί τους ή αν δε θέλουμε θα μας έχουν υπό κράτηση υπό την προστασία τους(!). Εμείς όμως θα προτιμήσουμε να μείνουμε να μείνουμε αιχμάλωτοι των γερμανών μέχρι το τέλος του πολέμου και αδιαφορούμε για το ποια θα είναι η τύχη μας. Η απόφαση μας αυτή δεν είναι τυχαία. Χθες μερικοί αξιωματικοί μου είπαν ότι 6 ιταλοί στρατιώτες πρόλαβαν και τόσκασαν από τους γερμανούς στο Κιάτο και πήγαν στους αντάρτες με τον οπλισμό τους. Οι αντάρτες τους πήραν τα όπλα τους και τον ρουχισμό τους και τους σκότωσαν! Μετά έκοψαν τα κεφάλια τους τους και τα περιέφεραν στα γύρο χωριά. Έχουμε τρομοκρατηθεί από το γεγονός αυτό που μάθαμε και φοβόμαστε μήπως και εμείς έχουμε την ίδια τύχη. Επί πλέον δεν έχουμε πολύ καιρό στη διάθεσή μας διότι το απόγευμα πρέπει να διαλέξουμε ένα από τα τρία: Να πάμε στους αντάρτες, ή να πολεμήσουμε με τους γερμανούς ή να είμαστε υπό την προστασία των γερμανών οπότε θα κλειστούμε σε στρατόπεδο αιχμαλώτων. Από δω και μπρός η ζωή των ιταλών διακυβεύεται. Αν είχαμε περισσότερες ημέρες στη διάθεση μας θα σου ζητούσα να με φέρεις σε επαφή με αξιωματικό των ανταρτών για να συζητούσαμε με λόγο στρατιωτικής τιμής. Εσύ είσαι ένα παιδί της οργάνωσης αλλά μπορεί άλλα να λένε σε σένα και άλλα να κάνουν σε μας.
Δεν θα πάμε στους αντάρτες διότι δεν έχουμε επαρκείς εγγυήσεις για τη ζωή μας. Θα προτιμήσουμε στρατόπεδο αιχμαλώτων όπου και αν είναι στη Γιουγκοσλαβία, στην Αυστρία, στην Πολωνία. Τους γερμανούς τους μισούμε! Χθες μάλιστα σκότωσαν μερικούς αξιωματικούς μας.
Μετά από τον μακρύ αυτό μονόλογο, ο ιταλός δάκρυσε. Εγώ τότε του είπα:
-Αυτά, στρατηγέ, είναι διαδόσεις της Γκεστάπο για να μη φύγετε και πάτε μαζί με τους αντάρτες. Μόλις χθες αφοπλίσθηκαν οι ιταλοί πότε προλάβατε και μάθατε ότι οι αντάρτες σκότωσαν ιταλούς και ότι πέρασαν τα κεφάλια τους σε κοντάρια και τα περιέφεραν στα χωριά! Όλα αυτά είναι ψέματα και να μη τα πιστεύετε. Το ΕΑΜ έχει κέρδος από σας διότι θα αυξήσει τη δύναμη του άσχετα αν δεν είσαστε έλληνες, αρκεί που είσαστε αντιχιτλερικοί. Είσαστε ελεύθεροι να κάνετε ότι θέλετε. Εγώ συζήτησα με τους υπευθύνους του ΕΑΜ και μου έδωσαν το λόγο τους ότι θα σας προωθήσουν στο στρατηγείο ανταρτών όπου θα είσαστε ασφαλείς. Αν όμως φοβόσαστε ακόμα για τη ζωή σας εγώ δεν μπορώ να κάνω τίποτα περισσότερο. Κάντε ότι νομίζετε.
Ετοιμάστηκα να φύγω και μου είπε:
-Στάσου να σου δώσω κάτι, ένα μικρό δώρο για να με θυμάσαι.
Μου έδωσε ένα πιστόλι Κολτ 38 καινούριο με μύλο. Όταν αργότερα, κατατάχθηκα στον αντάρτικο στρατό το είχα μαζί μου στη ζώνη μου.
Και ο στρατηγός συνέχισε:

-45-
- Αυτό το πιστόλι το είχα από καιρό κρυμμένο εδώ. Μαζί με το πιστόλι πάρε και αυτές τις σφαίρες. Άλλες δεν έχω να σου δώσω. Αν πέσουν στα χέρια σου ιταλοί αντιφασίστες να τους βοηθήσεις να τους θεωρείς συμμάχους σου. Αν πιάσετε γερμανούς και ιταλούς συμμάχους τους να τους σκοτώσετε, μην τους λυπόσαστε γιατί είναι πράγματι φασίστες.
Ο Φερντινάντο δίπλωσε το πιστόλι σε εφημερίδες και μου το έδωσε. Εκείνη τη στιγμή μπήκε στο σπίτι ένας ιταλός κατώτερος αξιωματικός, χαιρέτησε και είπε ότι 20 ιταλοί αξιωματικοί και στρατιώτες ακολουθούσαν τους γερμανούς και δήλωσαν ότι θα πάνε στο μέτωπο. Ο στρατηγός μετά από αυτό έβριζε αυτούς τους ιταλούς και έλεγε ότι αυτοί θέλουν σκότωμα. Όλοι οι άλλοι ιταλοί αξιωματικοί που ήσαν υπό τις διαταγές του στρατηγού προτίμησαν την αιχμαλωσία παρά να πολεμήσουν με τους γερμανούς.
Ετοιμάστηκα να φύγω, τους χαιρέτησα και μου είπαν να προσέχω την Γκεστάπο και κυρίως να έχω το στόμα μου κλειστό και να μην έχω εμπιστοσύνη σε πολλούς γιατί έτσι υπήρχε πιθανότητα να πέσω σε κάποιο προδότη. Συνηθισμένες συμβουλές από μεγαλύτερους σε μικρότερους για τη δύσκολη περίοδο που περνούσαμε τότε.
Έφυγα. Το βράδυ συναντήθηκα με τον Γ. Κοκανέλη, συζητήσαμε για το θέμα αυτό και καταλήξαμε στο συμπέρασμα ότι οι δύο αυτοί ιταλοί έχασαν μια ευκαιρία ότι οι δύο αυτοί ιταλοί έχασαν μια ευκαιρία να γλυτώσουν από την απανθρωπιά των γερμανών.
Πέρασαν πολλά χρόνια από τότε, χωρίς κανένα νέο από αυτούς τους δύο. Μετά από 22 χρόνια, το 1965, πήρα ένα γράμμα που μου έγραφε:
Αγαπητέ φίλε.
Εδώ στο Μπάρι συνάντησα ένα κορίνθιο και τον ρώτησα αν ζει η οικογένεια Μπατσαλιά και μου είπε ότι ζείτε όλοι σας. Αυτό με έκανε και χάρηκα πολύ γιατί εγώ σας θεωρούσα όλους για σκοτωμένους λόγω της δράσης σας κατά των γερμανών. Ο Διοικητής μου αυτοκτόνησε πέφτοντας από το τραίνο που μας πήγαινε στην Αυστρία, αφου τον χτύπησε βίαια ένας γερμανός φρουρός του τραίνου. Αυτό έγινε στη Γιουγκοσλαβία. Εγώ έζησα και τελικά από την Αυστρία μας απελευθέρωσαν οι Αμερικανοί στρατιώτες. Δώσε χαιρετίσματα στον πατέρα σου και στα αδέρφια σου, αν με θυμούνται. Περιμένω νέα σου ο φίλος σου.
Πρίμο Φερτινάντο(!)
Ήταν πράγματι ένα αναπάντεχο γράμμα μετά από τόσα χρόνια γεγονός όμως που με χαροποίησε ιδιαίτερα. Του έγραψα αλλά απάντηση δεν πήρα από τότε μου απέμεινε μόνο η ταχυδρομική του διεύθυνση στο όμορφο Μπάρι της Νότιας Ιταλίας.

43. Σχέδιο Απόδρασης
Στις 23 Σεπτεμβρίου 1943 που έγινε η επιχείρηση αφοπλισμού των ιταλών ο πατέρας και αδερφός μου ήσαν στις φυλακές «Κολοκούρη» όπου εξέτιαν ποινή φυλάκισης 6 μηνών, που τους είχε επιβληθεί από ιταλικό στρατοδικείο τον Ιούνιο του χρόνου αυτού. Έπρεπε να μείνουν άλλους τρεις μήνες στη φυλακή για να τελειώσει η ποινή τους. Τα πράγματα όμως χειροτέρευαν από μέρα σε μέρα επειδή το αντάρτικο φούντωνε διαρκώς και ακούγαμε ότι υπήρχε διαταγή από τη γερμανική διοίκηση να εκτελούνται 50 έλληνες σαν αντίποινα για κάθε ένα γερμανό που θα σκοτωνόταν σε συγκρούσεις με τους αντάρτες. Είχαμε μάθει επίσης τότε ότι στη κατεχόμενη Ρωσία για κάθε ένα γερμανό εκτελούσαν 100 ρώσους(!) Σ΄ εμάς φαίνεται πως έκαναν… χάρη! Τα αντίποινα αυτά όμως είχαν σαν συνέπεια την προσχώρηση στο αντάρτικο ελλήνων πατριωτών κατά εκατοντάδες και χιλιάδες μετά από κάθε πράξη αντιποίνων των γερμανών εναντίον των ελλήνων. Οι γερμανοί εκτελούσαν ελληνες πατριώτες που ήσαν φυλακισμένοι ύστερα από υπόδειξη των ελλήνων συνεργατών τους οι οποίοι πολλές φορές φορούσαν κουκούλες για να μην αναγνωρίζονται από τους άλλους κρατουμένους και να αποφεύγουν έτσι αντεκδικήσεις σε

-46-
σε βάρος τους από τον ΕΛΑΣ.
Αυτά τα είχαμε συζητήσει με τη μητέρα μου και είχαμε καταλήξει ότι η θέση των φυλακισμένων μας ήταν εξαιρετικά επισφαλής, ιδίως από τη στιγμή που θα αναλάμβανε η διοίκηση φυλακών η Γκεστάπο. Μέχρι τότε την επιτήρηση φυλακών «Κολοκούρη» είχε η ελληνική χωροφυλακή. Τι θα μπορούσαμε να κάνουμε: Το αφήσαμε στην τύχη ή στο Θεό!...
-Ο θεός ας τους βοηθήσει, έλεγε και ξανάλεγε η μητέρα μου.
Η τύχη των ελλήνων ήταν ίδια τότε. Ήσαν όλοι όμηροι των γερμανών. Έκαναν συλλήψεις όποτε ήθελαν, όσους ήθελαν. Διέταζε ο γερμανός διοικητής τη Γκεστάπο να του φέρει 50 ή 100 έλληνες μέσα σε δύο ώρες. Έβγαιναν με ένα στρατιωτικό φορτηγό 10-15 άνδρες της Γκεστάπο μέσα στην πόλη και έπιαναν αδιάκριτα όποιον έβρισκαν μπροστά τους, εκτός από τα μικρά παιδιά. Αυτοί που συλλαμβάνονταν ήσαν άνθρωποι κάθε κατηγορίας και επαγγέλματος οι οποίοι πήγαιναν στις δουλείες τους. Απ΄ αυτούς ξεδιάλεγαν μετά για την εκτέλεση.
Μια Κυριακή πρωί στην αίθουσα του κινηματογράφου «ΗΛΕΚΤΡΑ» που βρισκόταν στην οδό Δαμασκινού, μίλησε ένας γερμανός λοχαγός και μεταξύ άλλων είπε ότι τα βουνά της Κορινθίας είναι γεμάτα από ληστές, εγκληματίες, φονιάδες και κλέφτες. Με αυτά τα λόγια «στόλιζε» ο γερμανός τους μαχητές του ΕΛΑΣ!...και συνέχισε:
-Αυτοί οι κλέφτες αποφεύγουν να δώσουν μάχη εκ του συστάδην με τον γερμανικό στρατό, αλλά μας χτυπούν πισώπλατα. Εμείς θα πρέπει να κονιορτοποιήσουμε την πόλη της Κορίνθου και να σκοτώσουμε όλους εσάς και τα γυναικόπαιδα να τα στείλουμε σε στρατόπεδα συγκεντρώσεως. Αλλά για να μη γίνουν όλα αυτά θα πρέπει να μας βοηθήσετε όλοι σας, μικροί μεγάλοι, να εξοντώσουμε τους αντάρτες, για να μη φοβάται κανένας πλέον. Σας παρέχουμε τη διαβεβαίωση ότι θα σας προστατέψουν τα γερμανικά όπλα. Εάν όμως η κατάσταση χειροτερέψει τότε με λύπη μας σας ανακοινώνουμε ότι θα υπάρξουν σκληρά αντίποινα. Ο ίδιος ο Χίτλερ μας έχει δώσει διαταγή να εκτελούμε 50 έλληνες για κάθε ένα γερμανό που θα σκοτώνεται. Μπορεί και μερικοί από σας εδώ να έχετε την ίδια τύχη. Εμείς έχουμε πόλεμο με τους άγγλους και ρώσους, όχι με τους έλληνες.
Αυτό είπε ο γερμανός και όπως ήταν φυσικό το ακροατήριο πάγωσε. Μετά το τέλος της ομιλίας έφυγαν όλοι πιο σκεπτικοί από πριν. Στην είσοδο του κινηματογράφου ήσαν δύο γερμανοί ένοπλοι φρουροί και απέξω ήταν παρατεταγμένη μία γερμανική διμοιρία, προφανώς για λόγους ασφαλείας. Δεν συνέβη όμως τίποτα το ιδιαίτερο. Ήταν μια προπαγανδιστική ομιλία εκ μέρους των κατακτητών. Τα λόγια όμως του γερμανού με επηρέασαν και σκεπτόμουνα περισσότερο τα αντίποινα.
Μετά μερικές ημέρες ήρθε στο μαγαζί ένας γερμανός και ζήτησε τσαρούχια με νούμερο 39. Ο πατέρας μου ήταν μεν τσαγκάρης αλλά η ειδικότητα του κυρίως τσαρουχάς. Έφτιαχνε τα τσαρούχια με πολύ μεράκι και τα στόλιζε με πολλά διακοσμητικά, με πολύχρωμες φούντες και πούλιες. Έφτιαχνε επίσης τα κλασικά τσαρούχια με μαύρη φούντα και κάτω στη σόλα με αρβυλόπροκες. Αυτό το αγόραζαν οι τσελιγκάδες και οι τσοπαναραίοι των βουνών καθώς και μερικοί ηλικιωμένοι σοφικίτες και περαχωρίτες. Μου φάνηκε παράξενο, στην αρχή, που ο γερμανός μου ζήτησε τσαρούχια. Μου εξήγησε όμως σχεδόν αμέσως ότι ήθελε να τα στείλει δώρο για την αρραβωνιαστικιά του στη γερμανία. Τον ρώτησα από πού είναι και μου απάντησε πως καταγόταν από ένα χωριό κοντά στο Αμβούργο. Έψαξα όλα τα ζευγάρια τσαρουχιών που είχαμε αλλά δεν βρήκα το νούμερο 39 που μου ζήτησε. Κοτόπιν του είπα ότι μπορούμε να του φτιάξουμε καινούρια τσαρούχια και κανονίσαμε να έρθει να τα πάρει μετά από 5-6 ημέρες.
Εκείνη τη στιγμή, ενώ ήταν έτοιμος να φύγει ο γερμανός, συνέλαβα ξαφνικά και απροετοίμαστα ένα σχέδιο απελευθέρωσης του πατέρα

-47-
Μου και του αδερφού μου από τη φυλακή. Εκείνη τη στιγμή δεν σκέφτηκα άλλο μόνο ότι έπρεπε να τα παίξω όλα για όλα.
Ενώ λοιπόν ετοιμαζόταν να φύγει ο γερμανός του είπα:
-Δυστιχώς δεν μπορούμε να φτιάξουμε τα τσαρούχια που θέλεις σε 5-6 ημέρες.
-Γιατί; Ρώτησε γεμάτος απορία και με κάποια συσχέτιση.
-Διότι αυτοί που φτιάχνουν τα τσαρούχια, βρίσκονται στη φυλακή.
Όταν άκουσε φυλακή, παραξενεύτηκε και ρώτησε με μεγαλύτερη περιέργεια:
-Βαρουμ; Παρτιζάν;Κομμουνίστ;
-Όχι, όχι, του είπα, είναι ο πατέρας μου και αδερφός μου. Δεν είναι ούτε αντάρτες ούτε κομμουνιστές. Οι ιταλοί βρήκαν εδώ στο μαγαζί ένα ζευγάρι ιταλικά άρβυλα και επειδή απαγορευόταν να έχουμε ιταλικά πράγματα, τους έπιασαν οι ιταλοί και τους δίκασαν στην Τρίπολη σε 6 μήνες φυλακή και τώρα είναι μέσα.
Εγώ, υπακούοντας στον κανόνα». Ο σκοπός αγιάζει τα μέσα» είπα και ένα ψέμα, ότι δηλαδή οι ιταλοί βρήκαν μόνο ένα ζευγάρι ιταλικά άρβυλα, ενώ βρήκαν πολλά περισσότερα και αρβύλα και άλλα είδη.
Μετά ο γερμανός με ρώτησε:
-Οι άλλοι τεχνίτες δεν ξέρουν να φτιάχνουν τσαρούχια;
-Ακούστε κύριε, οι τεχνίτες αυτοί έχουν διάφορες ειδικότητες. Άλλος έχει ειδικότητα στα παιδικά, άλλος στα γυναικεία και άλλος στα ανδρικά. Στα τσαρούχια ειδικός είναι μόνο ο πατέρας μου και ο αδερφός μου.
-Εγώ θέλω οπωσδήποτε τσαρούχια νούμερο 39!επέμενε ο γερμανός.
-Δυστυχώς δεν έχουμε το νούμερο αυτό εδώ στο μαγαζί και οι τεχνίτες των τσαρουχιών βρίσκονται στη φυλακή.
Τότε ο γερμανός έκανε μια γκριμάτσα αποστροφίας για τους ιταλούς λέγοντας:
-Α! Ιταλιένες σάιζε!!
Με την γκριμάτσα αυτή, σαν να φωτίστηκε το μυαλό μου και αποφάσισα να κάνω το πρώτο βήμα προς την κατεύθυνση της πραγματοποίησης του μεγάλου πόθου: της απελευθέρωσης των δικών μου από τη φυλακή. Είπα στον γερμανό:
-Ακούστε κύριε, σκέφτηκα να κάνουμε κάτι και αν θα πετύχουμε θα σας δώσουμε τα τσαρούχια σαν δώρο προς την αρραβωνιαστικιά σας.
-Τι θέλετε να κάνουμε;
Αρχίζω να εξηγώ αποφασιστικά. Από εκείνη τη στιγμή άρχισα να τα παίζω όλα για όλα:
-Ο πατέρας μου και ο αδερφός μου βρίσκονται στη φυλακή που είναι ακόμα υπό τον έλεγχο της ελληνικής χωροφυλακής. Θα πάμε εκεί και θα τους πάρουμε με τη μοτοσυκλέττα σου! Εκεί θα βρούμε μόνο έλληνες χωροφύλακες και θα τους πούμε ότι τους ζητάει η Κομμαντατούρ για ανάκριση. Θα σου γράφω τα ονόματα τους σε ένα χαρτί και όταν πάμε εκεί εσύ θα τα διαβάσεις όπως θα τα έχω γράψει. Εμένα δεν με ξέρει κανείς εκεί.
Ο γερμανός παρακολουθούσε με προσοχή και εγώ συνέχισα με περισσότερες λεπτομέρειες.
-Όταν ο έλληνας χωροφύλακας δει γερμανό λοχία όπως εσύ, θα υπακούσει αμέσως, αλλά και σε περίπτωση που αρνηθεί θα του βάλεις τις φωνές και να είσαι σίγουρος ότι δεν θα σου φέρει την παραμικρή αντίρρηση. Όσο για σένα δεν υπάρχει ο παραμικρός κίνδυνος γιατί εμείς θέλουμε να πετύχουμε το στόχο μας οπότε δεν πρόκειται να μάθει καννένας τίποτα (εκτός από τους αναγνώστες του βιβλίου μετά από 47 χρόνια!...)
Ο γερμανός άρχισε να σκέφτεται αυτά που του είπα. Έκανα μια μικρή διακοπή και συνέχισα:
-Εμπρός πάμε και μη φοβάσαι.
-Εντάξει! Πάμε!
-Εγώ θα παρουσιαστώ σαν διερμηνέας που δουλεύω στην Κομμαντατούρα.
-Γιαβόλ!
Έγραφα σ΄ένα χαρτί τα ονόματα με λατινικά

-48-
γράμματα:
KOSTADINOS  BATSALIAS
GEORGIOS BATSALIAS
και ξεκινήσαμε.
Ήταν απογευματάκι μιας ωραίας ημέρας και στο μυαλό μου περιστρέφονταν διάφορες σκέψεις γύρο από τις πιθανές δυσκολίες που ενδεχόμενα να συναντούσαμε. Όμως ήμουν πολύ αισιόδοξος, σχεδόν πέταγα από τη χαρά μου!
Ανέβηκα στο πίσω κάθισμα της μοτοσυκλέττας (η οποία είχε και καλάθι) και τον οδήγησα στη φυλακή «Κολοκούρη». Η φυλακή αυτή ήταν πολύ κοντά στο μαγαζί μας, μόνο δύο τετράγωνα ήταν η απόσταση. Ήταν ένα παλαιό κτίριο, με ένα όροφο πάνω από το ισόγειο και οι κρατούμενοι ήσαν κατανεμημένοι πάνω και κάτω. Μπροστά στην είσοδο είχε μια μεγάλη σιδερένια πόρτα με ένα μικρό παραθυράκι.
Όταν φτάσαμε εκεί, κατέβηκα από τη μοτοσυκλέττα, χτύπησα την πόρτα, άνοιξε ο χωροφύλακας το παραθυράκι, του είπα πως είμαστε από την Κομμαντατούρα και ήρθαμε για μερικούς κρατουμένους. Χωροφύλακας εκεί ήταν κάποιος ονόματι Αυγερινός, πρώην μόνιμος επιλοχίας στο 6ο Σύνταγμα Πεζικού Κορίνθου όπου υπηρετούσε εκπαιδευτής αρχισαλπιγκτής, προπολεμικά μαζί με τον Κορίνθιο Ευάγγελο Δημ. Τάρταρη που υπηρέτησε τη θητεία του σαν λοχίας. Τον επόμενο χρόνο ο Αυγερινός κατατάχτηκε στον ΕΛΑΣ και μετά την απελευθέρωση το 1945, κατατάχθηκε πάλι στον στρατό σαν ανθυπασπιστής. Αυτός εμένα δεν με ήξερε καθόλου και αυτό ήταν θετικό.*{*σ. εμού: ΧΡΗΣΤΟΣ ΑΥΓΕΡΙΝΟΣ του Οδυσσέα. Γεννηθείς το 1901 στην Κων/λη και κατοικούντος τότε στην Κόρινθο. Προπολεμικά ήτο μόνιμος επιλοχίας του Ελληνικού Στρατού , υπηρετών στο 6ο Σ.Π. Στην κατοχή υπηρετούσε στην Χωροφυλακή Κορίνθου ως ενωμοτάρχης μέχρι τον Απρίλιο του 1943. Την 27 Δεκεμβρίου 1943 δια διαταγής του ΥΕΑ(Υπουργείο Εθνικής Αμύνης) καλέστηκε μαζί με άλλους μόνιμους υπαξιωματικούς της Κορίνθου, να λάβει Φύλο Πορείας για να υπηρετήσει στα Τάγματα Ασφαλείας Αθηνών. Μετά από λίγες ημέρες, λίγο πρίν την αναχώρηση των άλλων Υπαξιωματικών για την Αθήνα, την 3η η 4η Ιανουαρίου 1944, ο Χρήστος Αυγερινός εντάσσεται στον ΕΛΑΣ, εξ “ανάγκης” λόγω απαγωγής του από ΕΛΑΣίτες, όπως ισχυρίστηκε κατόπιν ο ίδιος (Για τον ίδιο λόγο έφυγε από την Κόρινθο και εντάχτηκε οικιοθελώς στον ΕΛΑΣ και ο επιλοχίας Κατσαρός Αλέξανδρος !)
Το 1945 επανήλθε στον Ελληνικό Στρατό. Το 1949 προαχθείς εν τω μεταξύ σε ανθυπολοχαγό, κρίθηκε αποστρατευτέος, ύστερα από προανακριτικές επιτροπές του Στρατού για τον ρόλο του στον ΕΛΑΣ, οι οποίες  αποφάνθηκαν ότι, έλεγε ψέματα ότι απήχθει από ΕΛΑΣίτες και ότι: «ήτο μέλος εκτελεστικού αποσπάσματος του ΕΛΑΣ και ότι κατά τας αρχάς του μηνός Ιανουαρίου 1944 εξετέλεσεν έξωθεν του χωρίου Λαύκα τους πολίτας Νικολούλιαν ιδιοκτήτην Ξενοδοχείου Σαρανταπήγου, Πυργάκην εξ Ασπροκάμπου και έτερον άγνωστον.» (Πηγή: έγγραφα της Υπηρεσίας Αρχείων Στρατού)}
Άνοιξε τη σιδερένια πόρτα της φυλακής μπήκα πρώτα εγώ και μετά ο γερμανός. Μετά τις χαιρετούρες σε στάση προσοχής μπήκα αμέσως στο θέμα:
-Θέλουμε δύο κρατούμενους για ανάκριση στην Κομμαντατούρα και μετά ή θα τους κρατήσουμε ή θα τους φέρουμε πάλι πίσω.
-Ποιους θέλετε; Ρώτησε ο χωροφύλακας
-Ο γερμανός έχει τα ονόματα τους.
Έβγαλε το χαρτί ο γερμανός και διάβασε τα δύο ονόματα και μετά ο χωροφύλακας φώναξε δυνατά:
-Μπατσαλιάς, Μπατσαλιάς ελάτε κάτω!
-Μαζί με τα πράγματα τους πρόσθεσα
-Και τα πράγματα σας να πάρετε μαζί σας, συμπλήρωσε και γρήγορα ελάτε κάτω!
Οι δικοί μου όταν με είδαν με το γερμανό ίσως να κατάλαβαν κάτι αλλά προσποιήθηκαν τέλεια τον ανήξερο. Οι άλλοι κρατούμενοι έβλεπαν με αγωνία τη σκηνή και όταν κατέβηκαν οι δικοί μου και ήρθαν μπροστά στο γερμανό τους φώναξαν όλοι μαζί μ΄ ένα στόμα:
-Θάρρος μπάρμπα Κώστα! Μη φοβάστε Ζήτω η Ελλάδα!
Κάποιος κρατούμενος τους φώναξε:
-Μπάρμπα Κώστα άφησε μας την στάμνα να πίνουμε κρύο νεράκι και να σε θυμόμαστε!
Ήσαν σίγουροι οι κρατούμενοι ότι δεν θα τους ξανάβλεπαν αλλά με την έννοια ότι οι γερμανοί θα τους εκτελούσαν…
-Όχι στάμνα κοντά, έχει νερό εκεί που θα πάμε πρόσθεσα.
Πήγαμε στο γραφείο της φυλακής όπου ήταν το βιβλίο κινήσεως. Ο χωροφύλακας μου είπε να γράψω το όνομα και τη διεύθυνση της γερμανικής υπηρεσίας που ζητούσε τους κρατούμενους. Έπρεπε να φαίνεται ότι έφυγαν από τη φυλακή με διαταγή γερμανικής υπηρεσίας. Το εξήγησα στον γερμανό και εκείνος αρνήθηκε!
-Δυστυχώς μου είπε, δεν μπορώ να το κάνω αυτό γιατί θα με βρούν από την υπηρεσία μου και σίγουρα θα με τουφεκίσουν γιατί θα έχουν ελευθερωθεί δύο κρατούμενοι που μπορεί να είναι κλέφτες ή παρτιζάνοι!
Προς στιγμή φάνηκε ότι το σχέδιο ναυαγεί αλλά το δαιμόνιο μυαλό του αποφασισμένου έλληνα βρήκε πάλι τη λύση. Του είπα εκείνη τη στιγμή ότι θα μπορούσε να γράψει ψεύτικα στοιχεία της μονάδας και για τον εαυτό του. Έλαμψε το πρόσωπο του γερμανού, με χτύπησε φιλικά

-49-
στη πλάτη και μου είπε μερικές κουβέντες από τις οποίες δεν κατάλαβα σχεδόν καμμία. Το μόνο που μπόρεσα να καταλάβω ήταν πως η λύση που του πρότεινα τον έβγαζε από ένα αδιέξοδο. Κάθισε λοιπόν στην καρέκλα και άρχισε να γράφει:
«Τάγμα 24» αντί του σωστού 380 Τάγμα
«Λόχος 9ος « αντί του 3ου λόχου
«F.I.D.H Kommandatur» το 4 γράμματα F.I.D.H ήταν δικά του δεν ανταποκρίνονταν σε καμμιά πραγματικότητα.
-Καμμαράντ, όλα ψέματα γράφτα του είπα
-Γιαβόλ καμμαράντ μου απάντησε περιχαρής ο γερμανός.
Και στο τέλος υπέγραψε σαν “Κούρτ Λιμπάγιες” αντί του “Χανς Μπράουν” που ήταν το πραγματικό του όνομα.
Μόλις τελείωσε του είπα να το διαβάσει δυνατά ώστε να τ΄ ακούσει και ο χωροφύλακας της φυλακής και να πεισθεί! Αφού τα διάβασε, χαιρέτησε ναζιστικά ο γερμανός, κοκκάλωσε σε στάση προσοχής ο χωροφύλακας της φυλακής και βγήκαμε έξω από τη φυλακή. Βάλαμε τους «πρώην» κρατούμενους στο καλάθι της μοτοσυκλέττας και γραμμή κατευθείαν για το σπίτι μας. Τους αφήσαμε εκεί μισοσαστιμένους, επειδή δεν μπορούσαν ακόμα να πιστέψουν για τα καλά ότι βρίσκονταν εκτός φυλακής και το κυριότερο με «νόμιμο» τρόπο!...
Μετά πήγαμε με το γερμανό στο μαγαζί, του είπα να περάσει μετά από 4-5 ημέρες για να πάρει τα τσαρούχια και έφυγε.
Ο πατέρας και ο αδερφός μου στο σπίτι πρώτα-πρώτα έπρεπε να πλυθούν επιμελώς γιατί οι τρεισήμισι μήνες μέσα στη φυλακή ήσαν αρκετοί να τους γεμίσουν ψείρες και μετά τα ρούχα τους μπήκαν στο καζάνι για αποστείρωση. Την άλλη μέρα στο μαγαζί για δουλειά, στο γνώριμο στέκι. Ο πατέρας μου άρχισε αμέσως να φτιάχνει τα τσαρούχια του γερμανού στα οποία έβαλε όλη την τέχνη του και όλο το μεράκι του. Το αποτέλεσμα ήταν να γίνουν κάτι τσαρούχια μοναδικά! Ήρθε ο Χανς τα πήρε και του άρεσαν πολύ. Ήθελε να τα πληρώσει αλλά εγώ του υπενθύμισα αυτά που είχαμε πει, τον ευχαρίστησα πάρα πολύ και έφυγε. Εδώ πρέπει να γίνει μια παρένθεση που αφορά τη χωροφυλακή της Κορίνθου. Στη χωροφυλακή υπηρετούσαν πολλοί αγγλόφιλοι άνδρες και συμπαθούντες το ΕΑΜ. Τον πατέρα μου και τον αδερφό μου δεν τον πείραξε κανείς μετά από την μυθιστορηματική αυτή «απόδραση» τους από τη φυλακή. Η χωροφυλακή της Κορίνθου κανένα δεν παρέδωσε στη Γκεστάπο. Μόνο τα τάγματα ασφαλείας συνεργάσθηκαν με τους γερμανούς.
Αλλά η ιστορία, η πραγματική ιστορία των ταγμάτων ασφαλείας νομίζω πως δεν έχει γραφεί ακόμα. Πολλοί έχουν καταδικάσει τα τάγματα ασφαλείας και τους «Ταγματασφαλίτες» τους περιγράφουν με τα μελανότερα χρώματα χωρίς να προσπαθήσουν να διεισδύσουν βαθύτερα στο φαινόμενο. Τα ονομάζουν «προδοτικά» και ο χαρακτηρισμός του προδότη αποδίδεται εξίσου εύκολα και στους χωροφύλακες. Έχω λοιπόν τη γνώμη ότι το κοινωνικό φαινόμενο που αποτέλεσαν τα τάγματα ασφαλείας δεν περιέλαβε στους κόλπους του μόνο προδότες! Πρέπει να εξεταστούν περισσότερο τα αίτια του κοινωνικού αυτού φαινομένου, να γραφτεί η ιστορία του και κυρίως να απαλειφθούν από το ελληνικό λεξιλόγιο λέξεις όπως «ταγματασφαλήτες» κ. α. γιατί σίγουρα δε βοηθάνε την ανάπτυξη του πνεύματος εθνικής συμφιλίωσης στην περίοδο του οποίου μπήκαμε από το καλοκαίρι του 1989 μετά την ιστορική συνεργασία της πάλαι ποτέ Δεξιάς με την Αριστερά, τους δύο αντίπαλους, ή ταξικούς εχθρούς όπως τους ήθελε η αριστερή προπαγάνδα με την οποία γαλουχήθηκαν τρεις γεννιές ελλήνων.
44. Και άλλος κρατούμενος απελευθερώνεται
Συγκρατούμενος του πατέρα μου στη φυλακή ήταν ένας δημόσιος υπάλληλος από το Δερβένι. Αυτός είχε καταδικασθεί σε θάνατο διότι οι ιταλοί βρήκαν στο σπίτι του ένα δίκανο το οποίο σύμφωνα με τις ιταλικές διαταγές θα έπρεπε να είχε παραδώσει στις αρχές κατοχής.

-50-
Δεν ξέρω πως είχε συλληφθεί αλλά είναι βέβαιο πως και εδώ ο ρουφιάνος είχε κάνει τη δουλειά του. Λίγες μέρες μετά την απομάκρυνση των δικών μου από τη φυλακή πήγε η σύζυγος του ανθρώπου αυτού, ο οποίος υπηρετούσε πριν σαν αγρονόμος, στη φυλακή και μεταξύ των άλλων συζήτησαν και για τον πατέρα μου. Είχαν αγωνία στη φυλακή, επειδή δεν τους ξαναείδαν νόμισαν ότι θα είχαν εκτελεσθεί από τη γκεστάπο. Της είπε λοιπόν να περάσει από το μαγαζί μας να μάθει νέα για τους Μπατσιαλιάδες. Το μαγαζί μας ήταν γνωστό τότε σε όλη την Κορινθία.
Κάποιο απόγευμα, μετά από το επισκεπτήριο τις φυλακής ήρθε στο μαγαζί μας μία γυναίκα. Θα πρέπει να ήταν μέχρι 35 ετών. Μπήκε μέσα και όταν είδε τον πατέρα μου ξέσπασε σε λυγμούς. Ο πατέρας μου είχε γνωριστεί με την γυναίκα αυτή όταν ήταν στη φυλακή γιατί ερχόταν τρεις φορές την εβδομάδα την ώρα του επισκεπτηρίου. Του έλεγε λοιπόν, ότι αυτός γλύτωσε από τη φυλακή ενώ ο άνδρας της δεν είχε καμμία ελπίδα αφού ήταν αφού ήταν καταδικασμένος σε θάνατο και οι λυγμοί της δεν είχαν τέλος. Κατάλαβα ότι κάτι το πολύ σοβαρό συνέβαινε. Λυπήθηκα τη γυναίκα και άρχισα να σκέπτομαι αν θα μπορούσε να εφαρμοσθεί το ίδιο σχέδιο και στην περίπτωση αυτή. Οι σκέψεις μου αυτές έγιναν πιο πιεστικές όταν μετά από λίγο ο πατέρας μου δείχνοντας εμένα είπε:
-Αυτός ο γιός μου που ξέρει γερμανικά, ίσως μπορεί να σε βοηθήσει.
Τη στιγμή εκείνη εγώ έγινα για τη γυναίκα αυτή σανίδα σωτηρίας. Ήρθε δίπλα μου, έπεσε στα πόδια μου και με χιλιοπαρακαλούσε να κάνω κάτι για τον άντρα της, τάζοντας υπέρογκα ποσά σε χρήματα και σε είδη. Εγώ βέβαια από μέσα μου σκεπτόμουνα τον Χανς αλλά που να τον έβρισκες τέτοια ώρα.
-Καλά, θα πάω και θα γυρίσω γρήγορα της είπα.
Έφυγα από το μαγαζί και πήγα στην αστυνομία η οποία τότε στεγαζόταν στο κτίριο Παπαφίλη στη γωνιά των οδών Αποστόλου Παύλου και Κολιάτσου(και εδώ υψώνεται τώρα πολυκατοικία) . Ήθελα να ζητήσω τη βοήθεια ενός γνωστού μου που υπηρετούσε εκεί. Στην αστυνομία είχα δύο ανθρώπους πολύ γνωστούς. Ο ένας ήταν ο διοικητής της μοίραρχος Μανούσος *(*σ.εμου:.«Τον αγώνα εντός της πόλεως είχε αναλάβει η χωροφυλακή απαριθμούσα περί τους 150 οπλίτες υπό την Διοίκησιν, του Τ/χου Χωρ/κής Ράπτη Ηρακλή, Τ/χου Μανούσου και Υπομοιράρχων Ανδρικοπούλου και Λαλιώτη» (Έκθεσις δράσεως του ΙΙΙ Τάγματος Ασφαλείας Κορίνθου» του Διοικητή του τάγματος από 25/8/1944, Γεωργίου Οικονόμου)
 Ο άλλος ήταν ο χωροφύλακας Χαρίτος από το Χαλκί Κορινθίας. Σ΄ αυτόν υπολόγιζα περισσότερο. Ήταν ένα εξαίρετο παιδί, 25 ετών, με τον οποίο είχαμε προσωπική φιλία γιατί ήμασταν μαζί στο ΕΑΜ.
Μέχρι να φτάσω στο κτίριο της αστυνομίας αποφάσισα να ζητήσω τη βοήθεια του Χαρίτου. Του είχα περισσότερη εμπιστοσύνη. Πήγα στο γραφείο του και του είπα για κάτι παπούτσια ότι ήσαν έτοιμα και μπορούσε να τα παραλάβει. Τα «παπούτσια» ήταν συνθηματικό. Αυτός κατάλαβε και μου είπε να περιμένω έξω από το γραφείο του. Σε 2-3 λεπτά βγήκε από το γραφείο του και όντας μόνοι μας του ζήτησα ένα ζευγάρι χειροπέδες με το κλειδί. Του εξήγησα ότι ήθελα να ελευθερώσω έναν κρατούμενο από τη φυλακή «Κολοκούρη»
Σε λίγο μούφερε ο Χαρίτος τις χειροπέδες τυλιγμένες σε εφημερίδα και πήγα κατευθείαν στο σπίτι να δοκιμάσω πως κλειδώνουν και ξεκλειδώνουν. Άνοιξα και το ελληνογερμανικό λεξικό να βρω τη λέξη «Χειροπέδες» στη γερμανική γλώσσα (=Handwchelle) και μετά πήγα πάλι στο μαγαζί.
Μια παρένθεση για τους δυό φίλους μου στην αστυνομία. Ο μοίραρχος Μανούσος σκοτώθηκε στη μάχη της Αθήνας(Δεκεμβριανά) Ο χωροφύλακας Χαρίτος ανήκε από το 1943 στον ΕΛΑΣ και το Μάρτη του 1944 έγινε υπεύθυνος του ΕΑΜ στο χωριό του. Εξυπερέτησε πολλούς κορίνθιους και βοχαίτες που προχωρούσαν ομαδικά τότε στον ΕΛΑΣ. Διαχειριζόταν και την ΕΤΑ(= Επιμελητεία του Αντάρτη) στην περιοχή του χωριού του. Αυτό το εξαιρετικό παιδί, που είχε σώσει από το θάνατο πολλούς ανθρώπους, βρήκε τραγικό θάνατο τον επόμενο χρόνο το 1945. Τον σκότωσαν για λόγους εκδίκησης οι αντίπαλοι του ΕΛΑΣ που

-51-
επικράτησαν μετά τη συμφωνία της Βάρκιζας. Ας είναι αιώνια η μνήμη αυτού του λεβέντη!...
Όταν έφτασα στο μαγαζί η γυναίκα του αγρονόμου από το Δερβένι, που λεγόταν Γεώργιος Πεθαίνος, ήταν ακόμα εκεί. Της είπα να μην ανησυχεί και εάν ο σύζυγος της είχε λίγη τύχη θα μπορούσε να ελευθερωθεί και το ίδιο απόγευμα. Έλαμψαν τα α μάτια της γυναίκας, γιατί τα λόγια μου της έδωσαν κάποια ελπίδα.
Μετά από λίγο μπήκε ένας γερμανός αξιωματικός-ανθυπολοχαγός ήταν- καλοντυμένος και με καινούργια στολή. Ζήτησε τρία ζευγάρια παιδικά παπούτσια με νούμερα 27, 30 και 33. Τα ήθελε για τα παιδιά του. Εγώ άρχισα αμέσως να τον διερευνώ μα τα μάτια μου προσπαθώντας να καταλάβω τι είδους άνθρωπος ήταν, μήπως ήταν κανένας αιμοβόρος σαν πολλούς τέτοιους που είχαμε γνωρίσει ή μήπως ήταν κάπως καλύτερος. Τον παρακολούθησα. Σε όλη τη συζήτηση ήταν χαμογελαστός και μου φάνηκε σαν καλός άνθρωπος. Αφού βρήκαμε και τα τρία ζευγάρια που ζήτησε με ρώτησε πόσο στοίχιζαν:
-Βι φιλ κάστεμ ζι;
Τότε αποφάσισσα να του προτείνω αυτό που είχα στο μυαλό μου.
-Είναι πολύ ακριβά, του είπα, γιατί είναι φτιαγμένα από το πιο ακριβό αδιάβροχο δέρμα που έχουμε. Επειδή όμως βλέπω ότι είσαι καλός άνθρωπος θα σου τα δώσω δωρεάν επειδή και εγώ είμαι φίλος των γερμανών. Θέλω να μου κάνεις μια δουλειά που για μένα είναι πολύ δύσκολη ενώ για σένα είναι πολύ εύκολη.
-Τι θέλεις; Με ρώτησε γεμάτος περιέργεια.
Του έδωσα καρέκλα να καθίσει και ταυτόχρονα είπα στη γυναίκα να έρθει πιο κοντά μήπως με τα κλάματα και τους λυγμούς συγκινηθεί ο γερμανός.
Άρχισα να του εξηγώ ότι η γυναίκα που ήταν στο μαγαζί, ήταν ξαδέρφη μου και είχε τον άνδρα της κρατούμενο στις φυλακές λόγω των ιταλών, επειδή τον είδαν να φοράει ιταλικά άρβυλα. Τα άρβυλα αυτά δεν τα είχε κλέψει αλλά του τα έδωσαν δύο ιταλοί στρατιώτες για να τους πληρώσουν 4 κότες και 30 αυγά που είχαν πάρει από το σπίτι του. Αυτός χωρίς να ξέρει ότι οι ιταλικές αρχές απαγόρευαν στους έλληνες να έχουν ιταλικά πράγματα, τα φορούσε με αποτέλεσμα να τον συλλάβουν στο Κιάτο οι καραμπινιέροι και αφού του έδωσαν μπόλικο ξύλο τον έστειλαν στο στρατοδικείο και τον δίκασαν σε ένα χρόνο φυλάκιση!
Το παραμύθι ήταν σχεδόν ίδιο με αυτό που είχα χρησιμοποιήσει στην περίπτωση των δικών μου. Αλλά εδώ η πραγματικότητα ήταν πολύ διαφορετική και οπωσδήποτε αν μαθευόταν η αλήθεια κινδυνεύαμε πολύ. Πάντως δεν το έβαλα κάτω και συνέχυσα:
-Θέλω να πάμε στη φυλακή και να τον πάρουμε τον άνθρωπο για να πάει σπίτι του επειδή μένει μακριά, 45 χιλιόμετρα από εδώ και η γυναίκα του είναι μόνη της με τα μικρά παιδιά τους και δεν μπορούν να ζήσουν.
Ο γερμανός με διέκοψε λέγοντάς μου ότι δεν μπορούσε να γίνει κάτι τέτοιο γιατί η υπηρεσία του δεν μπορούσε να βγάλει έλληνα κρατούμενο από την φυλακή. Μου είπε ακόμα ότι αυτός ήταν του πεζικού ενώ για τους κρατουμένους ήταν άλλη υπηρεσία. Φαίνεται ότι ο γερμανός δεν κατάλαβε το νόημα αυτών που του είπα και μου απάντησε εντελώς υπηρεσιακά. Έπρεπε επομένως να συνεχίσω.
Συνέχισα να του εξηγώ ότι ο άντρας της ξαδέρφης μου δεν έχει σχέση με τους παρτιζάνους ούτε με τους κλέφτες ούτε με τους μαυραγορίτες, αλλά είναι τίμιος άνθρωπος και καλός οικογενειάρχης αλλά ήταν άτυχος γιατί έπεσε στα χέρια ιταλών κλεφτών που έκλεβαν πράγματα από τις μονάδες τους και με αυτά έπερναν διάφορα πράγματα από τους αθώους και ανυποψίαστους Έλληνες. Τα πράγματα αυτά τα έδιναν στη συνέχεια σε παλιογυναίκες (πουτάνες) και έκαναν όργια ! και κατέληξα:
-Αυτά τα κακά μας έκαναν οι ιταλοί

-52-
σύμμαχοί μας!
Μόλις μάκουσε για τους ιταλούς, σηκώθηκε από την καρέκλα του και είπε την ίδια βρισιά που είχε πει παλιότερα ο Χανς:
-Ιταλιένις Σάιτε!
Αυτό μου έδωσε θάρρος να συνεχίσω αναπτύσοντας το σχέδιό μου. Του είπα ότι γιαυτόν ήταν πάρα πολύ εύκολο να πάρουμε τον κρατούμενο από τη φυλακή, του εξήγησα για την «ανάκριση» του είπα για τη χωροφυλακή που είχε ακόμα τον έλεγχο της φυλακής, ακόμα του είπα ότι δεν υπήρχε κανένας γερμανός στη φυλακή και ότι η ελληνική χωροφυλακή υπακούει αμέσως στους γερμανούς χωρίς να ζητάει έγγραφα κλπ, του εξήγησα ακόμα ότι κανένας δεν θα το μάθαινε γιατί στο βιβλίο της φυλακής θα έγραφε ψεύτικα στοιχεία για τη μονάδα του και για τον ίδιο.
Ήταν αρκετά διστακτικός στην αρχή και όταν του είπα για τα ψεύτικα στοιχεία έκαμε μια κίνηση αρνητική. Συνέχισα να του εξηγώ ότι δεν επρόκειτο να το μάθει κανείς αλλά μάλλον τα ασταμάτητα κλάματα της γυναίκας θα πρέπει να τον λύγισαν και μου είπε:
-Εντάξει πάμε!
Τον πήγα πίσω από τον πάγκο του έδειξα τις χειροπέδες και του είπα ότι για να είμαστε πειστικοί θα πρέπει να πάρουμε τον κρατούμενο με χειροπέδες.
-Θα τις κρατώ εγώ αλλά θα τις βάλεις εσύ στον κρατούμενο.
Μετά άρχισα να επαινώ τη γερμανία, το γερμανικό λαό, του είπα ότι του χρωστάμε ευγνωμοσύνη σε όλη τη ζωή μας για το καλό αυτό που μας έκανε κλπ. Του έγραψα το όνομα του κρατουμένου Georgios Perhenos και ξεκινήσαμε για τη δεύτερη επιχείρηση απελευθέρωσης κρατουμένου από τη φυλακή «κολοκούρη» Αυτή η δεύτερη επιχείρηση ήταν πιο μελετημένη από την πρώτη διότι υπήρχε η προηγούμενη εμπειρία. Επί πλέον είχα μαζί μου τον Χανς που ήταν λοχίας.
Η επιχείρηση εξελίχθηκε όπως ακριβώς είχε καταστρωθεί. Δυσκολίες είχαμε μόνο με τον ίδιο τον κρατούμενο που όταν τον φώναξε ο χωροφύλακας να παρουσιασθεί μαζί με τα πράγματά του αυτός μόλις ήρθε αντιμέτωπος με τον γερμανό αξιωματικό και μη ξέροντας την τύχη των Μπατσιαλιάδων, νόμισε ότι έφτανε το τέλος του, έχασε το θάρρος του κυριολεκτικά. Σκέφτηκε ότι τους Μπατσαλιάδες με τον ίδιο τρόπο τους πήραν και δεν τους είχαν γυρίσει πίσω παρά το γεγονός ότι δεν ήσαν θανατοποινίτες. Αυτός που ήταν καταδικασμένος σε θάνατο Έτρεμε ολόκληρος και όταν του περάσαμε τις χειροπέδες σωριάστηκε στο δάπεδο!
-Κουράγιο Γιώργη, του φώναζαν οι άλλοι κρατούμενοι, Ζήτω η Ελλάδα! Μετά από σένα και η δική μας σειρά… Είμαστε αθάνατοι!!!...
Ο γερμανός έγραψε τα «στοιχεία» του στο βιβλίο της φυλακής και μετά τις χαιρετούρες τον πήραμε ουσιαστικά σηκωτό και βγήκαμε από τη φυλακή. Προχωρήσαμε με τα πόδια προς το μαγαζί μας και λίγα μέτρα πιο πέρα του ξεκλείδωσα τις χειροπέδες με προσοχή να μην μας δουν μάτια περίεργων και του εξήγησα ότι:
-Είμαι ο γιός του Μπατσιαλιά!
Συνήλθε αμέσως.
-Οι Μπατσιαλιάδες ζουν!
Δεύτερη έκπληξη για τον άνθρωπο μας αλλά ευχάριστη.
-Πάμε στο μαγαζί μας τώρα (όπου σε περιμένει και Τρίτη έκπληξη, είπε από μέσα μου) Φτάσαμε και οι τρεις στο μαγαζί και να το μεγάλο γεγονός. Αλλά κλάματα και φωνές, αλλά από χαρά αυτή τη φορά!
Ο γερμανός παρακολουθούσε τις σκηνές αυτές με ικανοποίηση διότι όπως μου είπε μετά, ότι έκανε το έκανε εναντίον των ιταλών. Του έδωσα τα παπούτσια, τον ευχαρίστησα και έφυγε.
Κατόπιν, το ανδρόγυνο, έβγαλαν και οι δύο τα παπούτσια τους και μας είπαν ότι η γυναίκα είχε κάνει τάμα, σε περίπτωση που ο σύζυγος της θα γλύτωνε, θα πήγαιναν ξυπόλητοι στην

-53-
εκκλησιά του Αποστόλου Παύλου για να ανάψουν δύο μεγάλες λαμπάδες.
Το βράδυ επέστρεψα τις χειροπέδες στον φίλο μου Χαρίτο και τέλος καλά όλα καλά!
Τα κατοπινά χρόνια δεν έμαθα τίποτα για τον άνθρωπο που απελευθερώθηκε από τη φυλακή με τίμημα τρία ζευγάρια παιδικά παπούτσια.*(*σ.εμου: Ο Γεώργιος Πεθαίνος μεταπολεμικά, μετανάστευσε οικογενειακώς στην Αμερική)

45. Ο Μικρός Έλληνας.
Μετά τον αφοπλισμό των ιταλών και τον εγκλεισμό τους στο στρατόπεδο της Κορίνθου κάθε μέρα δύο γερμανικά αυτοκίνητα κατέβαιναν στην πόλη με ιταλούς και με συνοδεία ένοπλων φρουρών. Με τα αυτοκίνητα μεταφέρονταν τα πράγματα που ήσαν απαραίτητα για τη συντήρηση των αιχμαλώτων.
Μια ημέρα ένα τέτοιο φορτηγό σταμάτησε μπροστά στο μαγαζί μας και μπήκαν μερικοί ιταλοί να πάρουν είδη υποδηματοποιίας. Ένας πιτσιρικάς που είχε ένα «ταβλά» κρεμασμένο και πουλούσε τσιγάρα, πλησίασε το φορτηγό. Ο «επικεφαλής» αξιωματικός ξαναγύρισε. Ήθελε να πουλήσει την… πραμάτεια του. Αφού τον ξανάδιωξε και ο πιτσιρικάς ξαναγύρισε μετά δύο τρείς φορές μιλούσε όπλο. Ο γερμανός αξιωματικός έστρεψε προς τον μικρό παιδί το όπλο του και πυροβόλησε. Η σφαίρα βρήκε το παιδί στο πόδι, λίγο πιο πάνω από το γόνατο και καρφώθηκε στην ξύλινη πόρτα του μαγαζιού μας.
Ο μικρός έπεσε κάτω, το αίμα πεταγόταν από το πόδι του και οι φωνές του έσκιζαν τον αέρα και τις καρδιές όλων όσων τον ακούγαμε. Εγώ μάλιστα που είδα τη σκηνή από την αρχή νόμισα ότι σημάδευε το παιδί στο στήθος αλλά ευτυχώς το9 βρήκε στο πόδι . Αμέσως πετάχτηκαν έξω από το διπλανά μαγαζιά ο υποδηματοποιός Γεώργιος Αδρακτάς, ο Κώστας Μαρμαράς, παντοφλάς και ο μεγαλύτερος αδερφός μου. Πήραν το παιδί και το πήγαιναν στα χέρια προς το νοσοκομείο. Στο δρόμο βρήκαν το μεταφορέα Πούλο με το καρότσι του και μεταφέρθηκε το παιδί στο νοσοκομείο. Τελικά μάθαμε ότι το παιδί σώθηκε αλλά δεν έμαθα ποτέ το ονομά του.
Σήμερα οι δύο από τους προηγούμενους, ο Γεώργιος Αδρακτάς και μεταφορέας Πούλος δεν ζούν. Τότε μιλούσαν τα όπλα. Η ανθρώπινη ζωή είχε εξευτελισθεί και οι άνθρωποι είχαν γίνει τόσοι σκληροί…

-54-
V.  ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ

46. Κύπριοι στα χωριά και στη πόλη
Οι άνδρες του συμμαχικού εκστρατευτικού σώματος που αποκόπηκαν από την κύρια φάλαγγα κατά την οπισθοχώρηση τους και δεν μπόρεσαν να φύγουν, διασκορπίστηκαν στα χωριά της Κορινθίας και προσπαθούσαν, με την βοήθεια των Ελλήνων, να αποφύγουν τη σύλληψη. Τελικά ύστερα από διάφορες προδοσίες πιάστηκαν σχεδόν όλοι είτε από τους ιταλούς είτε από τους γερμανούς. Αυτοί που κατάφεραν να αποφύγουν τη σύλληψη ήσαν μόνο 10-15 κύπριοι στρατιώτες. Αυτοί γλίτωσαν λόγω του ότι αφενός ήξεραν την ελληνική γλώσσα και αφετέρου τους προμήθευσαν ψεύτικες ταυτότητες οι άνθρωποι του ΕΑΜ που ήθελαν να τους προστατέψουν.
Εμείς, όλοι στην οικογένεια μας ήμαστε στο ΕΑΜ και συμμετείχαμε στην επιχείρηση απόκρυψης των ανθρώπων αυτών. Το 1943 η οργάνωση του ΕΑΜ Κορίνθου μας έφερε έναν Κύπριο που το ονομά του ήταν Γιώργος. Αυτός ήταν αγρότης από την Λεμεσό, ήταν ένα καλό παιδί, καλός πατριώτης και πίστευε ακράδαντα στη νίκη των συμμάχων. Τον κρατήσαμε ένα μήνα στο σπίτι μας. Κατά το διάστημα αυτό κατόρθωσαν μερικοί φίλοι να τον φέρουν σε επαφή, πάντα στο σπίτι μας, με έναν άλλο Κύπριο ονόματι Δημήτρη αλλά όλοι μας τον λέγαμε Μήτσο.
Ο Μήτσος δεν ήταν Κύπριος αλλά ρουφιάνος των ιταλών. Καταγόταν από ένα χωριό της Ηπείρου και δούλευε σαν προδότης των ιταλών. Είχε ζήσει πολλά χρόνια στην Αθήνα και είχε με την ηπειρωτική προφορά αλλά την άλλαζε έντεχνα και φαινόταν σαν κύπριος. Τότε εμείς δεν ξέραμε ότι δούλευε για τους ιταλούς με σκοπό να ξετρυπώνει κύπριους αγωνιστές και να προδίδονται έτσι οι άνθρωποι του ΕΑΜ που παρείχαν άσυλο σε καταζητούμενους από τις αρχές κατοχής, άνδρες του εκστρατευτικού σώματος.
Αυτόν λοιπόν τον ψευτοκύπριο τον γνώρισαν οι φίλοι μου στην παραλιακή πλατεία του φλοίσβου. Οι φίλοι που τον γνώρισαν ήσαν οι Πέτρος Κωσταντίνου και οι αδερφοί Μάριος και Τάκης Αλμπανόπουλος. Ο Μάριος ήταν γιατρός αλλά πέθανε νωρίς από την επάρατη νόσο. Ο αδερφός του Τάκης ήταν σπουδαίος αγωνιστής, πήρε μέρος και στον εμφύλιο πόλεμο με τον Δημοκρατικό Στρατό αλλά συνελήφθη αιχμάλωτος και εκτελέστηκε έξω από το νεκροταφείο Κορίνθου. *(*σ. εμού: ΑΛΜΠΑΝΟΠΟΥΛΟΣ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ του Μιχάλη, Γεννήθηκε στην Κόρινθο 1924. Ο πατέρας, του ήταν Δημοτικός Ιατρός. Στην κατοχή οργανώθηκε στην ΕΠΟΝ. Μέλος του ΚΚΕ. Κατατάχτηκε στον ΕΛΑΣ και πολέμησε τον κατακτητή. Μετά την απελευθέρωση διώχτηκε και φυλακίστηκε. Επειδή δεν βρέθηκε κατηγορία σε βάρος του αποφυλακίστηκε. Κατόπιν στην Αθήνα γράφτηκε στην ιατρική σχολή για να συνεχίσει τις σπουδές του.
Το Νοέμβρη του 1947, μαζί με τον Θανάση Πέππα και τον Φάνη Αλμπάνη, ντυμένοι με την φόρμα του σιδηροδρομικού υπαλλήλου φεύγουν από την Αθήνα και προσχωρούν στο Β΄ Αντάρτικο, που μόλις είχε εμφανιστεί στην ορεινή Κορινθία. Βοηθάει ποικιλότροπα τον ένοπλο αγώνα. Γίνεται μέλος της Διοίκησης του Συγκροτήματος Αργολιδοκορινθίας σαν υπεύθυνος υγειονομικού.
Όταν το αντάρτικο στη Β. Πελοπόννησο το πρώτο τρίμηνο του 1949 κατέρρευσε, παραδόθηκε στο Στρατό στις 17-2-1949. Στις 17-6-1949 καταδικάζεται σε θάνατο από το Έκτατο Στρατοδικείο Κορίνθου. Εκτελέστηκε στις 24-6-1949 στην Κόρινθο.)
Όταν οι φίλοι αυτοί μου σύστησαν τον «κύπριο» αυτόν, σκέφτηκα πρώτα- πρώτα μήπως ήταν κιαυτός κάποιος κομπιναδόρος που παρίστανε τον κύπριο για να βολεύεται με ασφάλεια στα σπίτια των ΕΑΜιτών που παρείχαν τροφή και κυρίως άσυλο στις δύσκολες εκείνες εποχές.
Οι πιο πάνω τρεις φίλοι το έφεραν ένα βράδυ στο σπίτι μου και συνάντησε τον πραγματικό κύπριο. Μάλιστα τους αφήσαμε αρκετή ώρα μόνους μέσα στο δωμάτιο για να συζητήσουν ιδιαιτέρως. Ο άλλος, ο Μήτσος, δεν τον πρόδωσε αμέσως διότι ήθελε να ξετρυπώσει και άλλους κύπριους που κρυβόταν στο χωριό Σοφικό, ότι ήταν από ένα χωριό κοντά στην Κυρήνεια και ότι αν ήξερε και άλλους κύπριους να τον έφερνε σε επαφή μαζί τους για να έφευγαν όλοι μαζί για το Κάϊρο.
Κάθε δύο-τρείς μέρες ερχόταν ο ψευτοκύπριος στο σπίτι μας, τρώγαμε μαζί και συναντιόταν με τον πραγματικό κύπριο. Ο πατέρας μου αλλά και όλοι μας τον περιποιόμαστε διότι νομίζαμε ότι ήταν πραγματικός αγωνιστής. Όμως είχαμε πέσει έξω! Σ΄ αυτή την περίπτωση δεν πέσαμε έξω μόνο εμείς αλλά όλη η οργάνωση του ΕΑΜ Κορίνθου.
Μετά από ένα μήνα παρέδωσα τον πραγματικό κύπριο, τον Γιώργο, σε ένα λιμενεργάτη, που είχε ένα γιό τσαγκάρη, ονόματι Θόδωρα, στον συνοικισμό της Κορίνθου που ήταν στο ΕΑΜ. Το επίθετο του δεν το θυμάμαι. Οι πρώτες υποψίες

-55-
μας κινήθηκαν όταν βλέπαμε τον ένα κύπριο, τον πραγματικό, να φοβάται να βγει έξω από το σπίτι για να μην το δεί κάποιο μάτι, ενώ ο άλλος «κύπριος» έμενε σ΄ ένα σπίτι κοντά στη «Βρυσούλα» που ανήκε σε ΕΑΜίτη αλλά κυκλοφορούσε ελεύθερα όλη την ημέρα χωρίς ιδιαίτερες προφυλάξεις. Ερχόταν στο μαγαζί μας, μίλαγε ελεύθερα και με τους ιταλούς ακόμα. Οι υποψίες μας ενισχύθηκαν όταν μία ημέρα είδα να έχει επάνω του ένα ιταλικό πιστόλι ΜΠΕΡΕΤΑ με διπλή δεσμίδα και γεμάτο με σφαίρες.
-Που το βρήκες ρε Μήτσο; Τον ρώτησα
-Τόχω, μήπως και πέσω πάνω σε ιταλούς για να αμυνθώ. Να σκοτώσω μερικούς από δαύτους και μετά δε με νοιάζει ας σκοτωθώ,
Δεν είχαμε δε το Μήτσο να μπαίνει σε ιταλική υπηρεσία αλλά μάλλον συναντιόταν κρυφά τα βράδυα με ιταλούς ή με ιταλούς ή με άλλους έλληνες συνεργάτες τους. Ο Μήτσος συνέχισε τις επαφές τους με τον πραγματικό κύπριο στο νέο του κρησφύγετο στον συνοικισμό. Μετά από ένα μήνα άλλαξε πάλι το κρησφύγετο του κύπριου με διαταγή του ΕΑΜ. Κάθε ένα μήνα άλλαζε το κρησφύγετο για λόγους ασφαλείας. Όταν ο Γιώργος βρισκόταν στο νέο του αυτό καταφύγιο εκδηλώθηκε η προδοσία του Μήτσου.
Ένα βράδυ πήγαν ο Μήτσος με ένα ιταλό αξιωματικό στο κρησφύγετο του κύπριου και με τα όπλα τον υποχρέωσαν να τους ακολουθήσει. Κατέβαιναν τον κεντρικό δρόμο του Συνοικισμού (Λεωφόρος Κορίνθου) περπατώντας μπροστά ο Μήτσος, πίσω ο πραγματικός κύπριος Γιώργος και από πίσω ο ιταλός με τα όπλα στο χέρι. Όταν έφτασαν στη γωνία των οδών Κύπρου και Εθνικής Αντίστασης, αποφάσισε ο Γιώργος να δράσει, Αποφάσισε να παίξει τη ζωή του εκείνη τη στιγμή και προσπάθησε να αποδράσει.
Χτύπησε το Μήτσο ελαφρά στην πλάτη, σαν να ήθελε να του πει κάτι και τη στιγμή που γύρισε πίσω ο Μήτσος άρπαξε μια γροθιά στο πρόσωπο από τον Γιώργο. Η γροθιά ήταν τόσο δυνατή που ο Μήτσος ζαλίστηκε, έπεσε κάτω του έφυγε το όπλο και ο ιταλός πριν προλάβει καλά καλά να καταλάβει τι συμβαίνει δέχτηκε ένα δυνατό σπρώξιμο και έπεσε πάνω στο Μήτσο. Αμέσως ο Γιώργος τόβαλε στα πόδια, έστριψε στην οδό θεοτόκη δεξιά προς το σιδηροδρομικό σταθμό και κάπου, κοντά στο σπίτι του Δ. Μουγουλιανίτη έγινε άφαντος. Τον κατάπιε το σκοτάδι!...
Βέβαια και η τύχη ήταν λίγο με το μέρος του διότι ο ιταλός προσπάθησε να πυροβολήσει αλλά το όπλο του δεν υπάκουσε. Έπαθε εμπλοκή; Ίσως. Βλάβη του καψουλιού; Μπορεί. Όπως και νάχει το πράγμα, ο Γιώργος γλύτωσε από τα χέρια των ιταλών και ξαναγύρισε στην ελευθερία του, αλλά προσωρινά.
Εκείνο το βράδυ, χώθηκε σε μια αυλή, κοντά στο σπίτι του Δ. Μαγουλιανίτη και κρύφτηκε μέσα στο πηγάδι. Έμεινε μέσα εκεί όλη την επόμενην ημέρα και την επόμενη νύχτα βγήκε έξω. Ακολουθώντας τη σιδηροδρομική γραμμή βγήκε έξω από την Κόρινθο έφτασε στην Αρχαία Κόρινθο και κρύφτηκε στο σπίτι ενός ΕΑΜίτη. Δεν πέρασε όμως πολύς καιρός (ένας μήνας ίσως και λίγο περισσότερο) και ύστερα από νέα προδοσία αποκαλύφθηκε το νέο του κρησφύγετο, κυκλώθηκε από ενόπλους ιταλούς και αναγκάστηκε να παραδοθεί. Τη φορά αυτή οι ιταλοί ήσαν πιο προσεκτικοί. Τον μετέφεραν όχι μόνο με ένοπλη συνοδεία αλλά και με χειροπέδες στην Κόρινθο και τον έκλεισαν σ΄ ένα υπόγειο στην οδό Κύπρου, εκεί όπου ήσαν τα γραφεία της οργάνωσης Αναπήρων της Κορίνθου.
Οι ιταλοί δεν τον ικανοποίησαν. Μετά από λίγες ημέρες πήρα ένα σημείωμα από τον Γιώργο με το οποίο μου ζητούσε τσιγάρα. Του πήγα τσιγάρα στο υπόγειο κρατητήριο και αυτή ήταν η τελευταία συνάντηση που είχα μαζί του. Μετά τον χάσαμε οριστικά και δεν μάθαμε τι απέγινε.
Ο άλλος, ο ψευτοκύπριος, ο ρουφιάνος των ιταλών τι απέγινε;
Μετά από την πρώτη σύλληψη και απόδραση του πραγματικού κύπριου πεισθήκαμε ότι οι υποψίες που είχαμε για τον Μήτσο ήσαν βάσιμες

-56-
και αποφασίσθηκε η δράση. Σε λιγότερο από ένα μήνα κατέβηκαν νύχτα άνδρες του ΕΛΑΣ μέσα στην Κόρινθο και με την βοήθεια τη δική μας απήγαγαν το Μήτσο από το σπίτι του. Τον οδήγησαν στο αρχηγείο του ΕΛΑΣ στην περιοχή της Γκούρας. Εκεί δικάστηκε από λαϊκό δικαστήριο. Δύο από τους δικαστές ήσαν ο Πελοπίδας και ο κορίνθιος γιατρός Αλέκος Ντόκας που ήταν αρχίατρος του ΕΛΑΣ Πελοποννήσου. Ο ψευτοκύπριος καταδικάστηκε δις εις θάνατο, εκτελέσθηκε και τάθηκε στη τοποθεσία «Σκαφιδιά».
Έτσι ο ΕΛΑΣ τιμώρησε έναν προδότη όπως πραγματικά του άξιζε.

47. Εβραίοι στα Ανταρτοχώρια
Πρίν από την κατοχή, ο πατέρας μου είχε γνωρίσει δύο αδερφούς εβραίους δερματέμπορους οι οποίοι είχαν κατάστημα στην Αθήνα, στην πλατεία του Ψυρρή. Ο ένας από τους δύο αδερφούς ήταν κουτσός αλλά και οι δύο ήσαν πολύ καλοί και τίμιοι επαγγελματίες. Κοιτούσαν τη δουλειά τους και ήσαν πολύ εντάξει σε όλες τις συναλλαγές τους. Ο πατέρας μου με αυτούς ήταν φίλος διότι κάθε δύο εβδομάδες τους επισκεπτόταν και ψώνιζε πράγματα για το μαγαζί μας.
Όταν ξέσπασε ο πόλεμος και η κατάσταση χειροτέρεψε για τους εβραίους (διωγμοί, συλλήψεις) έκλεισαν το μαγαζί τους και κρύβονταν στην Αθήνα σε διάφορα σπίτια. Ο πατέρας μου, από κάποια στιγμή και μετά, τους έχασε, δεν ήξερε που βρίσκονταν διότι δεν του είχαν δώσει κανένα σημείο ζωής.
Μια ημέρα του 1943. Θα πρέπει να ήταν αρχές καλοκαιριού, εμφανίστηκε ο μεγαλύτερος από τους δύο αδερφούς, ο Ραούλ. Ήρθε στο σπίτι μας και ζήτησε από τον πατέρα μου να τον φυγαδέψει σε ασφαλέστερο μέρος. Ο πατέρας μου είχε δύο αδερφούς του στη Γκούρα. Η περιοχή αυτή και των γύρω χωριών του Φενεού δεν είχε στρατεύματα κατοχής, ήταν ανταρτοκρατούμενη από τον ΕΛΑΣ.
Ο Ραούλ ήταν περίπου 45 ετών, ήταν παντρεμένος και είχε ένα γιό και μια κόρη 10 και 12 ετών. Ο μικρότερος αδερφός του Ραούν ήταν περίπου 40 ετών και λίγο κουτσός. Είχαν και τους δύο γονείς τους, δύο σεβάσμια γεροντάκια που είχαν βαθειά πίστη στη θρησκεία τους. Ο Ραούλ είπε στον πατέρα μου ό τι η αστυνομία Αθηνών της οποίας διευθυντής ήταν τότε ο εξαίρετος πατριώτης Άγγελος Έβερτ, τους είχε δώσει ελληνικές ταυτότητες για να φαίνονται κανονικοί έλληνες εφόσον μιλούσαν την ελληνική γλώσσα. Του έδωσε μάλιστα και τη διεύθυνση του σπιτιού στην Αθήνα όπου κρυβόταν.
Ο πατέρας μου έπρεπε να έρθει σε επαφή με το ΕΑΜ για να αποφασισθεί τι θα έπρεπε να γίνει. Μετά από δύο μέρες πάρθηκε απόφαση να μη πάνε στη Γκούρα αλλά στο χωριό Μάτσανι(σημερηρινό όνομα Κρυονέρι) Το Μάτσανι είναι ένα μικρό χωριό πάνω από το Κιάτο σε απόσταση 1-1,5 ώρα με τα πόδια. Εκεί υπήρχε έτοιμο σπίτι για να μείνουν οι Εβραίοι αυτοί και η οργάνωση του ΕΑΜ θα αναλάμβανε την ασφάλεια τους και η τροφοδοσία τους.
Ο πατέρας μου μετέφερε την απόφαση αυτή του ΕΑΜ στους εβραίους αυτούς στην Αθήνα και μετά από λίγες ημέρες έφθασε στο σπίτι μας όλη η οικογένεια τους. Αφού διανυκτέρευσαν στο σπίτι μας, την επομένη μέρα το απόγευμα ξεκίνησαν με δύο σούστες για το Κιάτο. Τις σούστες τις είχε διαθέσει η οργάνωση ΕΑΜ Κιάτου. Όταν έφτασαν στο Κιάτο πήγαν στο σπίτι του Δημήτρη Σοφιανόπουλου που ήταν κουρέας και είχε παστρευτεί πρώτη μου εξαδέλφη. Ο πατέρας του Δημήτρη Σοφιανόπουλου είχε φτιάξει πολύ ισχυρή οργάνωση του ΕΑΜ στο Κιάτο ήταν η «Μικρή Μόσχα»! Ήταν τότε η εποχή που η αίγλη της Μόσχας ήταν ακόμα αλώδητη και για τους έλληνες κομμουνιστές η πόλη αυτή ήταν κάτι το ιερό. Σαρανταπέντε χρόνια αργότερα αποδείχθηκε ότι όλα αυτά δεν ήταν τίποτε άλλο παρά μυθολογία. Η πραγματικότητα ήταν εντελώς διαφορετική!...

-57- και -58-
Ποίημα «ΣΤΟΝ ΑΓΓΕΛΟ ΕΒΕΡΤ»
[………………………………….]

-59-
Με τον αδερφό του Δημήτρη Σοφιανόπουλου τον Βασίλη, ήμαστε αντάρτες στον 30 λόχο του 6ου Συντάγματος του ΕΛΑΣ. Ο Βασίλης ήταν κι  αυτός κουρέας του λόχου. Είχε μάλιστα ένα παλιό χαρακτηριστικό ξυράφι και ξύριζε τους αντάρτες. Σπουδαίος αγωνιστής ο Βασίλης που έμεινε αφανής όπως χιλιάδες άλλοι αγωνιστές.
Μετά από 20 ημέρες μου έδωσε ο πατέρας μου μερικά ρούχα για να πάω σε κάποιον Κουτρουμπή στο Βέλο, που έενε κοντά στον σιδηροδρομικό σταθμό και ο οποίος ήταν σύνδεσμος του ΕΑΜ. Τα ρούχα αυτά προορίζονταν για τους εβραίους στο Μάτσανι. Σε λίγες μέρες ξαναπήγα στον Κουτρουμπή και του παρέδωσα ένα κλειστό φάκελλο που κι  αυτός προοριζόταν για τους Εβραίους. Το καλοκαίρι του 1943, λίγο πρίν φυλακισθεί ο πατέρας μου , μετέφερα ένα δέμα με ρουχισμό και ένα κλειστό φάκελλο στον ξάδερφό μου Δημήτρη Σοφιανόπουλο στο Κιάτο. Αυτά τα δύο πράγματα προορίζονταν για τους εβραίους φίλους μας. Ο ξέδερφος με κράτησε στο σπίτι του εκείνο το βράδυ και την άλλη μέρα ξεκινήσαμε μαζί για το Μάτσανι.
Έξω από το Κιάτο κοντά στο πρώτο χωριό, το Βασιλικό, μας σταμάτησαν δύο ένοπλοι πολίτες που είχαν στο αριστερό χέρι ένα περιβραχιόνιο τα αρχικά ΟΠΛΑ (=Οργάνωση Περιφρούρησης Λαϊκού Αγώνα). Ήταν μια οργάνωση της οποίας τα μέλη έκαναν πολλά εγκλήματα, τα πιο πολλά αδικαιολόγητα, με θύματα πολλούς αθώους πολίτες. Και η ιστορία της οργάνωσης αυτής δεν έχει γραφεί ακόμα. Αυτοί οι δύο ένοπλοι της ΟΠΛΑ μας ζήτησαν τις ειδικές άδειες που έδινε το ΕΑΜ και μας ρώτησαν που πηγαίναμε. Ο ξάδερφος είχε ετοιμάσει αυτές τις άδειες και μετά την επίδειξη τους συνεχίσαμε την πορεία μας προς το Μάτσανι.
Φτάσαμε στο χωριό, βρήκαμε το σπίτι πο έμεναν οι φίλοι μας και μπήκαμε μέσα. Εκεί ήσαν μόνο οι γονείς τους, οι άλλοι είχαν πάει στην εκκλησία. Μετά τη λειτουργία γινόταν ομιλία από διάφορους που όριζαν οι οργανώσεις του ΕΑΜ και που σκοπό είχαν να προπαγανδίζουν τις ιδέες του και να μπορούν τα ένοπλα τμήματα που μάχονταν τους κατακτητές να έχουν την υποστήριξη των κατοίκων της ελληνικής υπαίθρου. Ο ένας από τους δύο εβραίους, ο μεγαλύτερος, είχε προσχωρήσει στο ΕΑΜ, είχε αναλάβει ρόλο καθοδηγητή και έκανε τέτοιες ομιλίες στα γύρω χωριά. Του είχαν παραχωρήσει και ένα μαύρο μουλάρι για τις μετακινήσεις του. Όπως έμαθα αργότερα, οι λόγοι που εκφωνούσε στα χωριά ήσαν θερμότατοι υπέρ του ΕΑΜ και της αντίστασης.
Δώσαμε το δέμα με τα ρούχα και το φάκελλο στους εβραίους και φύγαμε. Για μένα ήταν η πρώτη φορά που πήγαινα σ΄ εκείνα τα μέρη και το κυριότερο ήταν η πρώτη μου επαφή με την ΟΠΛΑ και τους ελέγχους της.
Γυρίζοντας στην Κόρινθο με το ποδήλατο μου, με σταμάτησαν δύο γερμανοί στρατιώτες μπροστά από την εκκλησία του Περιγιαλιού. Και αυτοί για το δικό τους έλεγχο. Τους έδειξα την ταυτότητά μου και μετά από ένα «γκουτ» με άφησαν ελεύθερο και συνέχισα το δρόμο της επιστροφής για να φτάσω τελικά στην Κόρινθο ασφαλής! Ήταν η εποχή που ο κάθε δρόμος είχε τα δικά του εμπόδια. Κάθε μετακίνηση μας είχε πολλές δυσκολίες και γιαυτό παίρναμε πάντα τα μέτρα μας. Όταν πήγαινα προς το Κιάτο για να βρώ τον ξαδερφό μου και να του δώσω τον φάκελο, δεν πήγα από το δημόσιο δρόμο και το φάκελλο τον είχα κρύψει μέσα στο σωλήνα του σκελετού του ποδηλάτου. Στην άκρη του σωλήνα είχα βάλει τη λαστιχένια λαβή του τιμονιού και έτσι ο φάκελλος ταξίδευε ασφαλής και εγώ ήμουν πάνω από κάθε υποψία!... Μερικές φορές τα σημειώματα μεταφέρονταν μές στο κουδούνι του ποδηλάτου. Κάθε φορά προσπαθούσαμε να επινοούμε και διαφορετικό τρόπο για να είμαστε πιο ασφαλείς στις μετακινήσεις μας.
Μετά την απελευθέρωση αφού κατέλαβε ο ΕΛΑΣ την Κόρινθο, ήρθαν και οι εβραίοι σώοι στο σπίτι μας. Έμειναν δύο μέρες μαζί μας και μετά έφυγαν για την Πάτρα. Από εκεί με τη βοήθεια

-60-
Άγγλων έφυγαν για την Ιταλία………..
………………………………………………………………….]

-61-
48. Εφημερίδες των τοίχων
Το καλοκαίρι του 1943 είχε πάρει αρκετά μεγάλες διαστάσεις η οργάνωση του ΕΑΜ στην Κόρινθο. Είχαν οργανωθεί πολλοί κορίνθιοι και κορίνθιες, ήμαστε χωρισμένοι σε ομάδες και τηρούσαμε αυστηρούς συνωμοτικούς κανόνες για λόγους ασφαλείας. Εκείνο το καλοκαίρι αποφασίσθηκε να γίνει η παρουσία μας γνωστή με συνθήματα γραμμένα στους τοίχους. Αυτό έγινε για να τονώσουμε το ηθικό των συμπατριωτών μας αλλά και για να συσφιχθούν περισσότερο οι σχέσεις ανάμεσα στα οργανωμένα μέλη ώστε να είμαστε πάντα σε ετοιμότητα να δράσουμε.
Έγινε μία σύσκεψη στο υπόγειο κατάστημα των αδερφών Τ. και Γ. Μιχαλόπουλου στην οδό Κύπρου. Εκεί αρχίσαμε να μαζευόμαστε από τις 4 μ.μ. Μπαίναμε ένας ένας εκεί για λόγους ασφαλείας. Μαζευτήκαμε συνολικά 30 άτομα που ανήκαμε όλοι στην ΕΠΟΝ Κορίνθου. Κατά το σούρουπο ήρθε ο Πατρίκιος ο οποίος ήταν τότε επικεφαλής της οργάνωσης ΕΠΟΝ της Κορίνθου. Ήταν τότε 23 ετών φοιτητής της Νομικής. Αυτός ο φλογερός πατριώτης εκτελέστηκε τον επόμενο χρόνο, τον Μάρτη του 1944, μαζί με άλλους πατριώτες στου «Νέγρη». Την στιγμή της εκτέλεσης μόνο αυτός φώναξε: «Αδέλφια, το θανατό μας θα εκδικηθούν τα παιδιά του ΕΛΑΣ. Ζήτω η κοινωνική επανάσταση!»* {*σ.εμού: ΠΑΤΡΙΚΙΟΣ ΚΩΣΤΑΣ του Μηνά, φοιτητής-λογοτέχνης. Γεννήθηκε στην Κεφαλλονιά το 1922. Ήρθε στην Κόρινθο το 1938 και έμενε στο Καλαμάκι. Από μαθητής οργανώθηκε στην ΟΚΝΕ. Είχε πνευματική δύναμη. Ήταν μυαλό θετικό. Σπάνιο λογοτεχνικό ταλέντο. Για να ζήσει έκανε φροντιστήρια σε άλλους μαθητές ή γύριζε στα χωριά και πουλούσε ψιλικά. Ήταν Γραμματέας του Επαρχιακού Συμβουλίου της ΕΠΟΝ Κορινθίας. Το 1943 και 1944 ήταν Γραμματέας του Επαρχιακού Συμβουλίου της ΕΠΟΝ Αργοναυπλίας.
Πιάστηκε δύο φορές από τους Γερμανούς. Την πρώτη φορά στην Κόρινθο. Τον έπιασε ένας Γερμανός αξιωματικός, καθώς πετούσε προκηρύξεις. Τον παρέδωσε σε ένα παλιό ιταλικό φυλάκιο ώστε να ειδοποιήσει την Γκεστάπο. Ιταλοί αντιφασίστες φαντάροι, με κίνδυνο της ζωής τους το φυγάδευσαν. Την δεύτερη φορά πιάστηκε σε τυχαίο μπλόκο στη Ναυπλία. Οι γερμανοί δεν τον γνώριζαν, αλλά τον γνώρισαν οι συνεργάτες τους. Τον εκτέλεσαν στην περιοχή Κοράκου στην Κόρινθο στις 19-4-1944.}
Στην αρχή της συγκέντρωσης συμφωνήσαμε ότι αν παρά τα μέτρα προφύλαξης που είχαμε πάρει για τη μυστικότητα της συγκέντρωσης, γινόμαστε αντιληπτοί από την αστυνομία, θα λέγαμε ότι είχαμε μαζευτεί εκεί για να ιδρύσουμε μια ποδοσφαιρική ομάδα με το όνομα «ΚΕΝΤΑΥΡΟΣ». ¨Ήταν ένα λογικοφανές καμουφλάζ που δε θα κινούσε ιδιαίτερες υποψίες.
Κατόπιν άρχισε να μιλά ο Πατρίκιος που ήταν αρκετά πειστικός και μας είπε πως ήρθε η ώρα να αρχίσουμε να γράφουμε στους τοίχους των σπιτιών τη νύχτα διάφορα συνθήματα εναντίον των κατακτητών και υπέρ του ΕΑΝ, ΕΛΑΣ και ΕΠΟΝ. Αυτό έπρεπε να το κάνουμε για να τονώσουμε το πιθανό του λαού εκείνη τη δύσκολη ώρα που βρισκόταν σε άθλια κατάσταση κάτω από τη μπότα του κατακτητή. Επί πλέον υπήρχε και άλλος λόγος να κάνουμε την εμφάνιση μας. Ήταν η δύσκολη θέση στην οποία είχε περιέλθει ο γερμανικός στρατός στο ρωσικό μέτωπο και γιαυτό θα έπρεπε εμείς να εντείνουμε τη δράση μας.
Στη σύσκεψη εκτός από μένα και τον αδερφό μου Γιάννη, ήσαν παρόντες και οι Σώστης Δασκαλόπουλος, Πάνος Ορφανός, Βασίλης Κίκερας, Πέτρος Κωσταντίνου, οι αδερφοί Μάριος και Τάκης Αλμπανόπουλος, ο Διονύσης Δούκας μετέπειτα καπετάνιος του 6ου λόχου του ΕΛΑΣ, κάποιος Δημητρίου που εκτελέστηκε το 44 στου «Νέγρη» μαζί με τον Πατρίκιο και μερικοί άλλοι.
Στην συνέχεια είπαμε λεπτομέρειες για το πώς θα γίνεται το γράψιμο, πως θα επιλέγονται οι τοίχοι στους οποίους θα γράφουμε. Θα καταρτίζονταν συνεργεία από τρία άτομα εκ των οποίων ο ένας θα έγραφε και οι άλλοι δύο, οι τσιλιαδόροι, θα κρατούσαν τσίλιες δηλαδή θα παρακολουθούσαν στις γωνίες στις δύο άκρες του τετραγώνου. Όταν οι τσιλιαδόροι θα έβλεπαν κάποιον να πλησιάζει στην τοποθεσία του γραψίματος θα τραγουδούσαν το πολύ γνωστό τραγούδι «Βαγκελίτσα» σαν σύνθημα:
Και με ένα δηκτικό καλαμπούρι δικό μου με το οποίο έδωσα σεξουαλικό περιεχόμενο στο τραγούδι-σύνθημα έληξε η σύσκεψη αυτή. Συγκεκριμένα το τραγούδι αυτό αρχίζει με τους εξής στίχους:
Το μόνο μου παράπονο
Είναι που δεν σε βλέπω
Βαγγελίτσα μου
-Ρε παιδιά, είπα, το τραγούδι αυτό είναι για κάτι κοιλαράδες που καλοτρώνε στην Κατοχή και από τη κοιλιά τους δεν μπορούν να δουν τη… Ριρίκα τους ενώ ο πολύς λαός πεινάει…
Όλοι γελάσαμε και δώσαμε ραντεβού για την άλλη μέρα το σούρουπο στην κεντρική πλατεία της Κορίνθου (τα περιβολάκια)
Πράγματι, στο σούρουπο της άλλης ημέρας

-62-
Μαζευτήκαμε στην άκρη της πλατείας προς την οδό Αδειμάντου. Χωριστήκαμε γρήγορα σε παρέες των δύο-τριών ατόμων για να μην κινήσουμε τις υποψίες των ιταλικών αρχών. Ο Πατρίκιος μαζί με τον Διονύση Δούκα ήσαν επικεφαλής της επιχείρησης ΓΡΑΨΙΜΟ ΣΤΟΥΣ ΤΟΙΧΟΥΣ που θα άρχιζε εκείνη την νύχτα. Κάθε ομάδα πήρε από ένα μπουκάλι με μπλε υγρό(νερό και λουλάκι) και ένα μικρό θαλασσινό σφουγγάρι σε μέγεθος πορτοκαλιού και κατευθυνθήκαμε, αφού είχε νυχτώσει καλά, προς τους δρόμους που είχαν καθορίσει οι αρχηγοί της επιχείρησης για γράψιμο. Στην ομάδα μου ανατέθηκε η οδός Κολιάτσου.
Εκείνο το βράδυ σχηματίστηκαν δέκα ομάδες των τριών ατόμων, συνολικά 30 ΕΠΟΝίτες από την Κόρινθο. Τη νύχτα επικρατούσε συσκότιση ύστερα από διαταγή των αρχών κατοχής, πράγμα που διευκόλυνε το έργο των ΕΠΟΝιτών. Την πρώτη νύχτα όλα εξελίχθηκαν όπως ακριβώς είχαν προυπολογισθεί, χωρίς κανένα απρόοπτο.
Την ομάδα μου αποτελούσαν ο αδερφός μου Γιάννης, ο Βασίλης Κίκερας και εγώ. Αρχίσαμε το γράψιμο από την αρχή της οδού Κολιάτσου, στη σιδηροδρομική γραμμή και συνέχεια προς τα κάτω στη θάλασσα, αλλά λίγο πριν από τη διασταύρωση της οδού Κολιάτσου με την οδό Αποστόλου Παύλου σταματήσαμε. Στη διασταύρωση αυτή ήταν η έδρα της Αστυνομίας. Εξάλλου μετά από κει η οδός Κολιάτσου δεν είχε ιδιαίτερη σημασία τότε, ήταν ένας έρημος δρόμος. Τα συνθήματα που γράψαμε ήσαν:
ΕΛΛΗΝΕΣ ΜΠΕΙΤΕ ΣΤΟ ΕΑΜ
ΕΛΛΗΝΕΣ Η ΛΕΥΤΕΡΙΑ ΜΑΣ ΠΛΗΣΙΑΖΕΙ
ΠΕΡΙΦΡΟΝΕΙΣΤΕ ΤΟΥΣ ΚΑΤΑΚΤΗΤΕΣ
ΘΑΝΑΤΟΣ ΣΤΟΥΣ ΠΡΟΔΟΤΕΣ
ΖΗΤΟ ΤΟ ΕΑΜ
ΖΗΤΟ Ο ΕΛΑΣ
Στον τοίχο ενός συγκεκριμένου σπιτιού γράψαμε: «ΕΔΩ ΜΕΝΕΙ ΕΝΑΣ ΠΡΟΔΟΤΗΣ» επειδή πράγματι εκεί έμενε ένας προδότης που τον ξέραμε. Σήμερα 45 χρόνια μετά , δεν θα ήθελα να προσδιορίσω το σπίτι και να κατανομάσω αυτόν επειδή πιστεύω πως μετά τόσα χρόνια θα πρέπει να επικρατεί λήθη στα γεγονότα και τα πρόσωπα εκείνα που αμαύρωσαν το μεγαλειώδες Έπος της Εθνικής μας Αντίστασης. Επί πλέον τέτοια πρόσωπα υπήρξαν σε όλες τις πλευρές, επομένως δεν προάγεται το πνεύμα της Εθνικής Συμφιλίωσης στην περίοδο του οποίου ζούμε σήμερα που εγκαινιάσθηκε πριν ένα χρόνο από την Κυβέρνηση της ιστορικής συνεργασίας (την επονομαζόμενη Κυβέρνηση Τζαννετάκη). Αυτό το πνεύμα της εθνικής συμφιλίωσης θα πρέπει να το καλλιεργήσουν και με αυτό να ζήσουν οι μελλοντικές γενεές. Είναι ύψιστη Εθνική Ανάγκη.
Την άλλη μέρα ξύπνησε η πόλη και είδαν οι κορίνθιοι για πρώτη φερά συνθήματα γραμμένα στους τοίχους των περισσότερων κεντρικών δρόμων, γεγονός που οπωσδήποτε τόνωσε το ηθικό τους. Οι ιταλοί απ΄ την άλλη μεριά εκπλαγήκανε γιατί δεν περίμεναν κάτι τέτοιο και γιαυτό διέταξαν την ελληνική αστυνομία να φροντίσει ώστε να σβηστούν το ταχύτερο δυνατό.
Εγώ πήγα άλλη μία φορά για γράψιμο. Τη δεύτερη φορά πήγαμε στην οδό Δαμασκηνού, εγώ έγραφα και οι άλλοι δύο κρατούσαν «τσίλιες». Αυτή τη φορά έκανα δύο ορθογραφικά λάθη στα συνθήματα διότι έπρεπε να φανεί ότι τα συνθήματα δεν γράφονται από ανοργάνωτα παιδαρέλια αλλά ότι ήταν προϊόν οργανωμένης δουλειάς. Οι ομάδες των συνθημάτων άλλαζαν από τους υπευθύνους της οργάνωσης του ΕΑΜ για λόγους ασφαλείας. Δεν έπρεπε να είναι πάντοτε οι ίδιοι.
Γενική εκτίμηση ήταν ότι το γράψιμο συνθημάτων στους τοίχους πέτυχε στο σκοπό του γιατί έδειξε ότι ο λαός είχε οργανωθεί και αντιμετώπιζε τον κατακτητή όχι μοιρολατρικά αλλά δυναμικά, οργανωμένα κάνοντας συλλογική προσπάθεια. Αυτό ήταν που τόνωσε το ηθικό μας και μας έδινε κουράγιο να συνεχίσουμε τον αγώνα μας χωρίς ουσιαστικά να φοβόμαστε τις συνέπειες.

-63-
49. Χαρακώματα στον Ισθμό
Μια καλοκαιριάτικη ημέρα του 1943 πήγαινα, ως συνήθως, στο μαγαζί μας. Κοντά στο δικαστικό μέγαρο σταμάτησε ένα γερμανικό φορτηγό με 5-6 οπλισμένους στρατιώτες της Γκεστάπο που άρχισαν αμέσως να κάνουν «μπλόκο» να πιάνουν δηλαδή έλληνες πολίτες. Έπιασαν περίπου 20 άτομα μεταξύ των οποίων και μένα. Μας ανέβασαν στο φορτηγό και ξεκινήσαμε για άγνωστη προς το παρόν κατεύθυνση. Τέτοιες συλλήψεις μέχρι εκείνη την στιγμή δεν ήταν συνηθισμένες. Τον επόμενο χρόνο έγινα ποια συχνές.
Το φορτηγό κατευθύνθηκε προς τον ισθμό όπου φτάσαμε μετά από ένα τέταρτο της ώρας περίπου. Πάνω στο φορτηγό κατευθύνθηκε προς τον ισθμό όπου φτάσαμε μετά από ένα τέταρτο της ώρας περίπου. Πάνω στο φορτηγό βρισκόταν ένας ντυμένος στρατιωτικά, που έκανε χρέη διερμηνέα μάλλον έλληνας θα ήταν, και που μας εξήγησε ότι επιστρατευόμαστε από τις αρχές κατοχής για να προσφέρουμε κάποιο έργο στους γερμανούς. Συγκεκριμένα μας είπε ότι, για μια εβδομάδα, από Δευτέρα μέχρι Σάββατο, θα έπρεπε να εργαστούμε δωρεάν για να κατασκευάσουμε χαρακώματα και συρματοπλέγματα στον ισθμό. Μετά από μία εβδομάδα θα μας άφηναν ελεύθερους και εφόσον θα είχαμε τελειώσει το έργο που ήθελαν δεν θα επιστράτευαν άλλους. Μας πήραν τα ονόματα και μας είπαν ότι κάθε πρωί θα αναχωρούσαμε στις 8 από τον «Φλοίσβο» απέναντι από τον κινηματογράφο «ΗΕΚΤΡΑ» και θα επιστρέφαμε στο ίδιο σημείο το βράδυ με τη δύση του ηλίου. Το βράδυ θα είμαστε ελεύθεροι να κοιμόμαστε στα σπίτια μας αλλά το πρωί στις 8 έπρεπε να ήμαστε παρόντες στο προσκλητήριο. Το μεσημέρι και το απόγευμα θα είχαμε διακοπή μισή ώρα κάθε φορά για διανομή συσσίτιου. Όλα αυτά μας τα εξήγησε ο διερμηνέας και στο τέλος πρόσθεσε ότι δεν θα έπρεπε κανείς να κάνει καμμιά κουταμάρα διότι θα είχε συνέπειες από την Γκεστάπο λόγω άρνησης εργασίας.
Από την επόμενη μέρα αρχίσαμε δουλειά. Επικεφαλής ήταν κάποιος Γεράσιμος από το συνοικισμό. Μας χώρισαν σε δύο συνεργεία. Το ένα έσκαβε την τάφρο με κασμά και φτυάρι και το άλλο συνεργείο, που είχε επικεφαλής ένα γερμανό λοχία, τοποθετούσε τα συρματοπλέγματα. Εμένα με έβαλαν στο δεύτερο συνεργείο και μαζί μου ήσαν οι αδερφοί Νίκος και Φάνης Σωτηρόπουλος που ήσαν και οι δύο ξυλουργοί. Στο συνεργείο αυτό η δουλειά ήταν πιο ελαφριά και δεν κουραζόμαστε όσο στο πρώτο. Το μεσημέρι σταματούσαμε για φαγητό. Μας έδιναν κάθε μέρα κρέας μαγειρεμένο αλά γερμανικά που μας φαινόταν τελείως άνοστο.
[……………………………………………………]

-64-
50. Σύλληψη και εκτέλεση του υπομοίραρχου Γαντέ
Ένας από τους καλούς πατριώτες αξιωματικούς της Χωροφυλακής ήταν ο αθάνατος ήρωας Γαντές υπομοίραρχος. Καλό παλληκάρι που δε έκρυβε το μίσος του για τους κατακτητές της πατρίδας μας. Αυτό το πάθος του για λευτεριά και την αγάπη του για το λαό της Κορίνθου που πάλευε εναντίον του κατακτητή, το πλήρωσε τελικά με τη ζωή του.
Στην Κόρινθο, όπως και σε όλες τις μεγάλες πόλεις της Ελλάδος έγινε μεγάλο συλλαλητήριο, οργανωμένο από το ΕΑΜ εναντίον της βουλγαρικής κατοχής ενός μέρους της Βορειοανατολικής Ελλάδος. Τόπος της συγκέντρωσης ήταν η κεντρική πλατεία της Κορίνθου, «τα περιβολάκια». Ήταν εκεί ο διοικητής της χωροφυλακής, μοίραρχος Μανούσος, πολλοί χωροφύλακες και ο υπομοίραρχος Γαντές. Ο Γαντές μας έλεγε κρυφά να μη μαζευόμαστε πολλοί μαζί αλλά να είμαστε σε μικρές ομάδες των δύο ή τριών ατόμων για να μη μας χτυπήσουν οι ιταλοί που θα έρχονταν μετά από λίγο.
Σε λίγο έφτασαν οι καραμπινιέροι με τα φανταχτερά ναπολεόντεια καπέλλα και αρκετοί ιταλοί έφιπποι αστυνομικοί. Ο κορινθιακός λαός φώναζε συνθήματα ‘Έξω οι Βούλγαροι». «Ζήτω η Ελλάδα». «¨Όχι στην πολιτική Επιστράτευση». Κανένα απολύτως σύνθημα εναντίον των γερμανών και ιταλών, Επίσης τραγουδούσαμε όλοι μαζί τον Εθνικό Ύμνο.
Ο επικεφαλής των ιταλών καραμπινιέρων έδωσε διαταγή να διαλυθούν οι πολίτες μέσα σε πέντε λεπτά. Ο διοικητής αυτός είχε ένα εβραίο σαν διερμηνέα. Μετά τη συνθηκολόγηση της Ιταλίας, οι γερμανοί συνέλαβαν τον εβραίο αυτό, τη γυναίκα του, τη κόρη του Ματθίλδη 15 ετών και το γιό του Γιαννάκη 13 ετών και τους έστειλαν στο στρατόπεδο Άουσβιτς. Αφού πέρασαν τα πέντε λεπτά χωρίς να διαλυθεί ο κόσμος, διατάχθηκε η έφιππη αστυνομία να χτυπήσει μαζί με τους καραμπινιέρους τον κορινθιακό λαό και να διαλύσει τους συγκεντρωμένους. Ο Γαντές μας έλεγα κρυφά να μη διαλυθούμε αλλά να μετακινούμαστε συνέχεια και να φωνάζουμε εναντίον των βουλγάρων.
Κατόπιν ο ιταλός διοικητής διέταξε τον διοικητή της ελληνικής χωροφυλακής να κάνει συλλήψεις. Εγώ ο ίδιος άκουσα τον Μανούσο να λέει του Γαντέ: «Βούτα μερικούς ταραξίες και τράβα τους στο τμήμα της χωροφυλακής έτσι για τα μάτια για να δούν οι ιταλοί». Πράγματι ο Γαντές διέταξε 4-5 χωροφύλακες να πιάσουν καμιά δεκαριά άτομα και μετά από 3-4 γωνίες να τους αφήσουν ελεύθερους. Έτσι έγινε σύλληψη περίπου 30 ατόμων με διαταγή του Γαντέ. Οι συλλήψεις αυτές ήσαν εικονικές. Ο υπεύθυνος του ΕΑΜ Κορίνθου Γ. Κακανέλης ζήτησε από τον Ιταλό διοικητή να του επιτραπεί να πει λίγα λόγια στους συγκεντρωμένους αλλά αυτό δεν έγινε δεκτό. Ύστερα από λίγο διαλυθήκαμε αφού φάγαμε λίγο ξύλο από τους ιταλούς καραμπινιέρους.
Εκεί ήσαν αρκετοί ΕΠΟΝίτες, ο Πέτρος Κωσταντίνου, οι αδερφοί Αλμανόπουλοι(Μάριος και Τάκης) ο Βούλης Μιχαλόπουλος. Πάνος Ορφανός, Ηλίας Βαρελάς, Ντίνος Κούης και πολλοί άλλοι. Με τον τελευταίο αυτό ήμαστε συμμαθητές 6 χρόνια στο δημοτικό σχολείο. Και αυτός ήταν τσαγκάρης. Δυστυχώς και αυτός ο φίλος σε ηλικία 22 ετών τουφεκίσθηκε στου «Νέγρη». Είχε συλληφθεί ύστερα από ένα σαμποτάζ εναντίον γερμανικής αποθήκης και μετά από λίγο καιρό εκτελέστηκε. Το πλέον δραματικό στοιχείο της εκτέλεσης αυτής ήταν ότι 4 μέλη του εκτελεστικού αποσπάσματος ήσαν…Έλληνες(!) Δυστυχώς έλληνες εναντίον ελλήνων*(*σ.εμου: ΚΟΥΗΣ ΚΩΣΤΑΣ του Χρήστου, τσαγκάρης. Γεννήθηκε στην Κόρινθο το 1920. Ήταν οργανωμένος στην ΕΠΟΝ. Τον συνέλαβαν οι Γερμανοί στην Κόρινθο και τον εκτέλεσαν στο Περιβόλι του Νέγρη στις 11-6-1944.)
Ο υπομοίραρχος Γαντές ήταν φιλικά προσκείμενος προς το ΕΑΜ, ίσως και να ήταν μέλος του. Ακόμα ήταν μέλος και μιάς άλλης αντιστασιακής οργάνωσης που είχε επικοινωνία με το Κάιρο. Κάποτε όμως προδόθηκε.
Ένα βράδυ τον αναζήτησαν 4 άνδρες της Γκεστάπο στην έδρα της χωροφυλακής αλλά αυτό απουσίαζε. Ο Γαντές εκείνη την ώρα ήταν

-65 και 66-
στον κινηματογράφο «Ηλέκτρα» στην οδό Δαμασκηνού» Στην Κόρινθο τότε λειτουργούσαν δύο κινηματογράφοι «Ηλέκτρα» και «Παλλάς».
Μετά τον κινηματογράφο πήγε στο σπίτι του όπου τον περίμενε η Γκεστάπο!
Ύστερα από λίγες ημέρες το παλληκάρι αυτό έπεφτε κρεμασμένο στον Ισθμό. Ήταν και αυτός ένας ακόμα ήρωας που πότισαν και μεγάλωσαν το δέντρο της λευτεριάς. Η μνήμη του ας είναι αιώνια και το παράδειγμα του ας είναι φωτεινό για τις ερχόμενες γεννεές.
Ένα ποίημα στη μνήμη του αθάνατου υπομοίραρχου Γαντέ *
(*σ.εμου: Φωτ.: ΓΑΝΤΕΣ ΜΙΧ. Ανθυπασπιτής χωροφυλακής Καταγόμενος από την Αρκαδία,.Ανήκε στην μυστικήν εθνικιστική οργάνωση "Ερμής" ήταν ένας από τους 200 που εκτελέστηκαν στο σκοπευτήριο της Κεσαριανή την πρωτομαγιά 1944, (και όχι ό τι κρεμάστηκε στον Ισθμό ως αναφέρει  ο συγγραφές)...Από τη χωροφυλακή Κορίνθου, εκτελέσθηκαν από τους Γερμανούς με την κατηγορία της κατασκοπίας ή την συμετοχή τους σε αντιστασιακές οργανώσεις και οι: Υπενωματάρχες Δ.ΠΕΤΡΟΠΟΥΛΟΣ και Κ. ΛΑΜΠΡΟΠΟΥΛΟΣ και δύο Χωροφύλακες)
[…………………………………………………………….]

-67-
51. Αερόστατα στον Ισθμό
Το φθινόπωρο του 1943, μετά τον αφοπλισμό των ιταλών, οι γερμανοί ετοιμάζονταν να αντιμετωπίσουν κάποια στρατιωτική ενέργεια των άγγλων στην Πελοπόννησο. Είχαν τέτοιες πληροφορίες αλλά κάπως συγκεχυμένες. Δεν ήξεραν ακριβώς αν θα ήταν αποβατική επιχείρηση από την θάλασσα μη δράση αλεξιπτωτιστών. Για τον λόγο αυτό άρχισαν να κάνουν οχυρώσεις. Μέσα στα πλαίσια αυτών των οχυρωματικών έργων ήταν τα χαρακώματα και τα συρματοπλέγματα κατά μήκος του καναλιού. Στα έργα αυτά είχα επιστρατευθεί και εγώ, όπως περιγράφηκε προηγουμένως. Η τάφρος που ανοίχθηκε υπάρχει ακόμα μέχρι σήμερα προς το μέρος της Στερεάς Ελλάδος. Προς το μέρος της Πελοποννήσου έχει σχεδόν εξαφανισθεί από τις βροχές διότι τα χώματα ήσαν λιγότερα συνεκτικά.
Μετά από τα συρματοπλέγματα εγκατέστησαν εκεί μεγάλα αερόστατα σε ύψος 200 μέτρων από το έδαφος και σε μικρή απόσταση το ένα από το άλλο. Συνολικά 17 αερόστατα που έμοιαζαν με αχλάδια τοποθετήθηκαν κατά μήκος του καναλιού και 3-4 πάνω από τη γέφυρα. Σκοπός τους ήταν να καλύπτουν τη γέφυρα από πάνω ώστε να την κάνουν ώστε να την κάνουν αθέατη από αεροπλάνο προς αποφυγή βομβαρδισμού. Όλα τα αερόστατα ήσαν δεμένα από το έδαφος με συρματόσχοινο. Μερικές ημέρες τα κατέβαζαν χαμηλά στο έδαφος και κατόπιν τα ανέβαζαν πιο ψηλά.
Για τη σκοπιμότητα αυτών πολλά λέγονταν αλλά ήσαν φήμες. Η πιο εύλογη εξήγηση φαίνεται πως ήταν η προστασία της γέφυρας του καναλιού από αεροπορικό βομβαρδισμό αλλά μήπως δεν θα μπορούσαν τα αεροπλάνα σε περίπτωση επίθεσης να πολυβολήσουν πρώτα αυτά τα αερόστατα που ήσαν ακίνητα και πολύ μεγάλα για να ελευθερώσουν το οπτικό τους πεδίο;
Τα αερόστατα αυτά ανεβοκατέβαιναν κατά μήκος του καναλιού πάντα , μέχρι τον Οκτώβριο του 1944 που έφυγαν οι γερμανοί από την Κόρινθο χωρίς να συμβεί μέχρι το τέλος της κατοχής καμμία αεροπορική επίθεση.*{*σ.εμού: Κατά τα τέλη Σεπτεμβρίου 1943 λαμβάνω εντολήν[…] να εισέλθω πάση θυσία εις την πόλιν της Κορίνθου, ίνα εξακριβώσω τας εχθρικάς δυνάμεις της εδρευούσης εν αυτή και εάν υπάρχη εν φράγμα αεροστάτων υπεράνω της γέφυρας του Ισθμού της Κορίνθου, και εις ποίου ύψους ευρίσκεται τούτο από ταύτης,(Σελ. 80-Βιβλίο Βαζαίου)}
52. Γράμμα από τη Napoli
Όπως έχει προαναφερθεί, κατά την κατοχή κρύψαμε και περιθάλψαμε έναν κύπριο του αγγλικού εκστρατευτικού σώματος ο οποίος είχε αποκοπεί από τη μονάδα του και για να μη πιαστεί αιχμάλωτος από τους γερμανούς είχε βρει καταφύγιο στα χωριά του Φενεού και της Στυμφαλίας. Αυτός ήταν ο Γεώργιος Αγρότης, καλό και εξαιρετικό παλληκάρι. Το ΕΑΜ είχε ορίσει τις οικογένειες που θα τον παραλάμβαναν διαδοχικά και θα τον κρατούσαν για ένα μήνα μαζί τους για να του προσφέρουν καταφύγιο, φαγητό κλπ.
Αυτός ο κύπριος προδόθηκε στους ιταλούς από ένα προδότη, τον Μήτσο, που παρίστανε τον Κύπριο. Κατά την προσαγωγή του στην Καραμπινιέρα, ο Γεώργιος Αγρότης κατάφερε να το σκάσει αλλά μετά από λίγο καιρό ξαναπιάστηκε. Οι ιταλοί τον έστειλαν μετά απ΄ αυτό σε στρατόπεδο συγκέντρωσης που βρίσκονταν έξω από τη Νάπολη, στη Νότια Ιταλία.
Ο προδότης Μήτσος πιάστηκε από τον ΕΛΑΣ και μετά από συνοπτική διαδικασία ανταρτοδικείου εκτελέστηκε στη θέση Σκοφιδιά του Φενεού.
Μετά την κατοχή πήραμε ένα γράμμα από τη Νάπολη που μας έγραφε:
«Κύριε Κώστα
Δεν ξέρω αν ζείτε, αν ζήσατε όλοι από τη λαίλαπα του πολέμου. Είμαι ο κύπριος Γεώργιος Αγρότης που με φιλοξενήσατε στην κατοχή στο σπίτι σας με κίνδυνο της ζωής σας. Σαν έλληνας κύπριος θα σας είμαι ευγνώμων δια βίου. Από το στρατόπεδο συγκεντρώσεως στη Νάπολι μας ελευθέρωσαν οι αμερικανοί. Σε λίγες ημέρες θα φύγω για την Κύπρο για το σπίτι μου. Ανυπομονώ να συναντήσω τους δικούς μου οι οποίοι δεν ξέρουν για μένα τίποτα ούτε και εγώ για αυτούς από το 1941.
Σας ευχαριστώ πολύ και θα σας ξαναγράψω»
Χαρήκαμε πολύ γιαυτό το γράμμα διότι μάθαμε πως ο φίλος μας κύπριος ζούσε!
Λίγο αργότερα, το Μάιο του 1945, ήρθε στην Κόρινθο αντιπροσωπεία μιας αγγλικής υπηρεσίας,

-68-
Εγκαταστάθηκε στο Δημαρχείο Κορίνθου και ανακοίνωσε ότι όποιος έλληνας είχε φιλοξενήσει αξιωματικούς ή στρατιώτες του αγγλικού εκστρατευτικού σώματος, δηλαδή αγγλο,καναδό,νεοζηλανδό ή κύπριο, θα μπορούσε να παρουσιασθεί στο δημαρχείο στην υπηρεσία αυτή για να του απονεμηθεί τίτλος ευγνωμοσύνης και τιμής της Α.Μ. του βασιλιά της Αγγλίας. Πήγαν συνολικά 30-40 άτομα κατά το 10ήμερο της παρανομής της υπηρεσίας αυτής στην Κόρινθο. Μεταξύ αυτών που πήγαν ήταν ο αδερφός μου που τους έδειξε το γράμμα αυτό του φίλου κύπριου και τους περιέγραψε προφορικά περισσότερες λεπτομέρειες. Ο επικεφαλής της αγγλικής υπηρεσίας έδωσε στον αδερφό μου τον τίτλο τιμής και ευγνωμοσύνης του βασιλιά της αγγλίας και 4 χρυσές λίρες.
Αργότερα , στη δεκαετία του 50 ο πατέρας μου επέστρεψε τον τίτλο αυτό στην αγγλική πρεσβεία της Αθήνας και ζήτησε να πάει αυτός στη θέση των κύπριων αγωνιστών Καραολή και Δημητρίου που είχαν συλληφθεί από τους άγγλους και επρόκειτο να εκτελεσθούν. Η αγγλική πρεσβεία κράτησε τον τίτλο τιμής και μας απάντησε ότι οι αγγλικοί νόμοι δεν επιτρέπουν να εκτελεσθεί ένας αθώος στη θέση ενός εγκληματία! (Οι κύπριοι αγωνιστές της ελευθερίας του τόπου τους ήσαν για το στρατό κατοχής εγκληματίες!...)

53. Προμήθεια πιστολιών από γερμανό λοχία
Το φθινόπωρο του 1943 οι γερμανοί συγκρότησαν συνεργείο από 150-200 κορίνθιους οι οποίοι αποσυναρμολογούσαν και έσπαζαν παντός είδους οπλισμό του ελληνικού στρατού καθώς και όπλα των ιταλών που έπεσαν στα χέρια τους μετά τον αφοπλισμό τους. Τα διαλυόμενα όπλα γίνονταν όγκοι σιδερικών, φορτώνονταν σε βαγόνια και στέλνονταν σε γερμανικά εργοστάσια για χύτευση. Επί κεφαλής του συνεργείου αυτού ήταν ένας γερμανός λοχίας. Αυτός ο λοχίας ήρθε μια μέρα στο μαγαζί μας, ζήτησε τον μεγαλύτερο αδερφό μου και του πρότεινε να του πουλήσει 100 πιστόλια παραμπέλλουμ αντί 2 χρυσών λιρών το καθένα. Τα πιστόλια αυτά ήσαν καινούρια. Ο αδερφός μου προσποιήθηκε το ανήξερο.
-Εδώ ο κόσμος πεινάει, ποιος θα αγοράσει όπλο; Του είπε. Εξάλλου κανείς δεν είχε χρυσές λίρες.
Ο γερμανός επέμενε και του είπε πως οι παριζιάνοι έχουν λίρες διότι τους δίνουν οι άγγλοι. Ο αδερφός μου προσπάθησε να τον αποθαρύνει λέγοντας του ότι δεν θα τον συνέφερε η πώληση όπλων στους έλληνες παρτιζάνους διότι οι παρτιζάνοι σκοτώνουν γερμανούς στρατιώτες. Ο γερμανός όμως ενδιαφερόταν μόνο για τις 200 λίρες και τίποτε περισσότερο. Επανήλθε τη επόμενη μέρα αλλά πάλι έφυγε άπρακτος. Ο αδερφός μου δεν του είπε τίποτα το θετικό διότι φοβόταν. Το περιστατικό αυτό δεν το αναφέραμε ούτε στην οργάνωση του ΕΑΜ διότι η οργάνωση ενδιαφερόταν για μεγαλύτερα όπλα και αφετέρου δεν ήταν δυνατό να βρεθούν σ΄ εκείνη τη φάση 200 χρυσές λίρες. Έτσι δεν έγινε η αγοροπωλησία των πιστολιών με αυτόν τον γερμανό ο οποίος ήθελε να πλουτίσει από τους αντάρτες με κλεμμένα όπλα.
54. Στρατολόγηση στην Αεράμυνα.
Μετά τη συνθηκολόγηση των ιταλών τον Σεπτέμβρη του 1943, τα πράγματα δυσκόλεψαν αρκετά. Οι σύμμαχοι έκαναν απόβαση στην Σικελία και οι γερμανοί εδώ στην Ελλάδα περίμεναν βομβαρδισμούς. Στο δημαρχείο Κορίνθου έγινε σύσκεψη τότε με τους γερμανούς και τον δήμαρχο Κορίνθου. Δήμαρχος ήταν τότε ο δικηγόρος Τάσος Παπαδόπουλος. Αποφασίστηκε  να δημιουργηθεί μία ομάδα νέων ανθρώπων περίπου 200 που θα είχε σαν αποστολή την περισυλλογή και μεταφορά τραυματιών στο νοσοκομείο σε περίπτωση αεροπορικού βομβαρδισμού της πόλης. Η ομάδα αυτή ονομάσθηκε Ομάδα αεράμυνας.
Από τους καταλόγους του δήμου επέλεξαν 200 άτομα για την ομάδα αυτή, μεταξύ των οποίων

-69-
και εμένα. Το πώς μας επέλεξαν δεν το ξέρω. Μας κάλεσαν όλους με ατομικές προσκλήσεις να παρουσιασθούμε μια Κυριακή πρωί στο δημαρχείο. Εκεί παρουσία γερμανών αξιωματικών ο δήμαρχος μας μίλησε σχετικά με την ομάδα και τα καθήκοντα μας. Μας είπε επίσης ότι θα μας εφόδιαζαν με ειδική ταυτότητα γραμμένη στα ελληνικά και γερμανικά και ότι σε περίπτωση συναγερμού θα έπρεπε να συγκεντρωθούμε χωρίς καμμιά καθυστέρηση στο καφενείο του Μακρή που ήταν στην οδό Θεοτόκη, λίγα μέτρα από την διασταύρωση με την κεντρική οδό Εθνικής Αντίστασης. Η ομάδα μας εξαιρείτο από την απαγόρευση της νυχτερινής κυκλοφορίας και σε περίπτωση νυχτερινού συναγερμού θα έπρεπε να συγκεντρωθούμε στο ίδιο μέρος. Το γεγονός της εξαίρεσης από τη νυχτερινή κυκλοφορία μου έδωσε μια επί πλέον δυνατότητα επειδή ήμουν στην ΕΠΟΝ, να κυκλοφορώ ανετότερα για τις υποθέσεις της οργάνωσης. Τα μηνύματα και οι «παράνομες» δουλειές τη νύχτα εξυπηρετούνται καλύτερα.
Την ταυτότητα που μου έδωσαν την είχα μαζί μου μέχρι που κατατάχθηκα στον ΕΛΑΣ. Την έχασα σε μια αποστολή στη Νεμέα. Εκεί έβγαλα την αντάρτικη στολή και με πολιτική πλέον περιβολή ήρθα σε επαφή με γερμανούς αξιωματικούς στο σπίτι του Παπαπάνου όπου φιλοξενήθηκα μαζί με 5 αντάρτες για δύο ημέρες. Αργότερα έμαθα ότι τον Παπαπάνο τον εκτέλεσαν άντρες της ΟΠΛΑ εντελώς αδικαιολόγητα…[…..]
Η ¨θητεία» μου στην ομάδα της αεράμυνας έληξε μετά από μερικούς μήνες όταν πήγα στον ΕΛΑΣ. Κατά τη σύντομη διάρκεια της είχαμε μερικούς συναγερμούς για εκπαιδευτικούς λόγους . Δεν χρειάστηκε να επέμβουμε διότι δεν συνέβη κανένας αεροπορικός βομβαρδισμός.
55. Αρπαγή Πολυγράφου
Μετά τη συνθηκολόγηση των Ιταλών τα πράγματα όσο περνούσε ο καιρός δυσκόλευαν πιο πολύ. Ο ΕΛΑΣ πύκνωνε τις επιθέσεις του εναντίον των κατακτητών στα βουνά της Κορινθίας και εμείς στην πόλη έπρεπε να εντείνουμε την αντίσταση.
Μαζευτήκαμε ένα απόγευμα του φθινοπώρου του 43 στο υπόγειο του μαγαζιού του Βούλη Μιχαλόπουλου και αποφασίσαμε να αρπάξουμε ένα πολύγραφο για να από το ΕΑΜ για διανομή προκηρύξεων. Οι πολύγραφος που θα παίρναμε ανήκε στην Εθνική Τράπεζα και την επιχείρηση θα την αναλάμβανε η ΕΠΟΝ Κορίνθου. Συγκεντρωθήκαμε 15-20 άτομα και επιλεγήκαμε για την επιχείρηση εγώ, ο Βούλης Μιχαλόπουλος ο Πέτρος Κωσταντίνου, Ο Τάκης Αλμπανόπουλος και ο αδερφός του Μάριος. Αρχηγός της επιχείρησης ορίστηκε ο ατρόμητος αγωνιστής Νιόνιος Δούκας.
Ο Διευθυντής της τράπεζας έμενε στο πίσω μέρος του ιδίου κτιρίου που στεγαζόταν η τράπεζα και είχε μία υπηρέτρια φίλη του Τάκη Αλμπανόπουλου η οποία ήταν και μέλος της ΕΠΟΝ επομένως δεν κινδυνεύαμε από προδοσία. Την ημέρα που ορίσαμε για δράση πήγαμε οπλισμένοι στο σπίτι του διευθυντή για να τον απειλήσουμε να μας δώσει τον πολύγραφο αλλά αποτύχαμε διότι έλειπε. Είχε φύγει ξαφνικά εκτός Κορίνθου αργά το απόγευμα και δεν πρόλαβε η υπηρέτρια να μας ειδοποιήσει.
Η επιχείρηση αυτή επαναλήφθηκε λίγες ημέρες αργότερα από άλλη ομάδα του ΕΑΜ. Τη δεύτερη φορά ήταν πιο καλά σχεδιασμένη και είχε απόλυτη επιτυχία. Ο πολύγραφος ήρθε στα χέρια του ΕΑΜ και για πολύ καιρό τον δούλευαν οι αγωνιστές Αντώνης Λύτινας και Χρίστος Τσοναϊτης. Τον είχαν καλά κρυμμένο στο σπίτι του Λύτινο και δεν συνέβη τίποτα το έκτατο. Κατόπιν ο πολύγραφος προωθήθηκε στη διοίκηση του 6ου Συντάγματος του ΕΛΑΣ και χρησιμοποιήθηκε για τις ανάγκες των ενόπλων τμημάτων.


-70-
56. Το Ραδιόφωνο του ΕΑΜ
Το Νοέμβριο του ιδίου χρόνου μας ειδοποίησε η οργάνωση του ΕΑΜ να ετοιμαστούμε να παραλάβουμε το ραδιόφωνο του ΕΑΜ και να το κρατήσουμε για 15 ημέρες μόνο. Με την είσοδο των στρατευμάτων κατοχής στην Κόρινθο κατασχέθηκαν τα όπλα και τα λιγοστά ραδιόφωνα που υπήρχαν στην Κόρινθο. Το ΕΑΜ όμως αργότερα κατόρθωσε και είχε στην κατοχή του ένα ραδιόφωνο-δεν ξέρω πως- το οποίο εχρησιμοποιείτο για να ακούμε τις εκπομπές των ξένων ραδιοσταθμών και κυρίως του αγγλικού ΒΒC και να ενημερωνόμαστε. Ο ραδιοφωνικός σταθμός του Λονδίνου του ΒΒC πρόσφερε πολύτιμες υπηρεσίες σε όλη την κατεχόμενη Ευρώπη και σε μας τους Έλληνες πολυτιμότατες ήσαν οι εκπομπές του τις οποίες τις ακούγαμε κάθε βράδυ και μετά κυκλοφορούσαμε τις ειδήσεις σε πρόχειρες σημειώσεις στα μέλη του ΕΑΜ και της ΕΠΟΝ. Στο τομέα αυτόν σημαντικές υπηρεσίες πρόσφερε ο αγωνιστής
 Πάνος Νταβαρίνος που ήταν και γραμματέας του ΕΑΜ υπεύθυνος για τον τομέα της Κάτω Πόλης Κορίνθου [……]
Η κατοχή και χρήση ραδιοφώνου τότε ήταν αυστηρά απαγορευμένη και γιαυτό το ραδιόφωνο δεν έμενε στο ίδιο τόπο για πολύ καιρό.
[……………………………………………]
Μετά από μας το πήραν οι αδερφοί Γεώργος και Θεμιστοκλής Κουμπάρος…. Μετά από αυτούς πήγε σε άλλους αγωνιστές και από χέρι σε χέρι κατέληξε στο Νίκο Τσίγκο. Δυστυχώς στα χέρια αυτού του καλού ΕΑΜίτη το ραδιόφωνο προδόθηκε και αποκαλύφθηκε.
Από προδοσία ή λόγω μη σχολαστικής τήρησης των κανόνων ασφαλείας; Δεν ξέρω ακριβώς. Ο αγωνιστής Νίκος Τσίγκος *(*σ.εμου:ΤΣΙΚΟΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ του Θανάση, σχεδιαστή;-τοπογράφος. Γεννήθηκε στην Κόρινθο το 1919. Ήταν οργανωμένος στο ΕΑΜ. Τον συνέλαβαν οι Ιταλοί στην Κόρινθο και τον εξετέλεσαν στους Αγίους Θεοδώρους το 1943.) συνελήφθη από τους Γερμανούς βασανίσθηκε άγρια από τη Γκεστάπο αλλά δεν πρόδωσε κανένα μυστικό και αυτό είναι προς τιμή του. Μετά από τον βασανισμό ακολούθησε ο απαγχονισμός του αγωνιστή που έγινε την ίδια ημέρα με τον άλλο ήρωα τον υπομοίραρχο Γαντέ.[…..]































*(*σ.εμού. Για την παραπάνω αναφορά- σελ. 88 : "Ήταν η ζοφερή ημέρα της 23 Μαρτίου 1944 όπου θρήνησε η Κόρινθος τα θύματα της πρώτης εκτέλεσης. Ανάμεσα τους, ο Πατρίκιος, ο ξάδερφος μου Παύλος Λογοθέτης, Ο Δημητρίου, ο Αποστολίδης και άλλοι." Για τους αναφερόμενους γνωρίζουμε:

1) Πατρίκιος βλ. σελ.67.....
2) .."ο ξάδερφος μου Παύλος Λογοθέτης": ΛΟΓΟΘΕΤΗΣ ΠΑΥΛΟΣ του Κώστα, "Άρης", φοιτητής. Γεννήθηκε στην Κόρινθο το 1920. Ήταν Γραμματέας της ΟΚΝΕ, προπολεμικά. Στην κατοχή ήταν στέλεχος του ΚΚΕ. Τον συνέλαβαν οι Γερμανοντολιάδες στην Κόρινθο και να εκτέλεσαν στο Περιβόλι του Νέγρη στις 21/3/1944.
3) Ο αναφερόμενος ως "Δημητρίου" ήταν ο : ΔΗΜΗΤΡΙΑΔΗΣ ΤΙΜΟΘΕΟΣ του Χριστόφορου, τσαγκάρης. Γεννήθηκε στην Κόρινθο το 1900. Ήταν οργανωμένος στο ΕΑΜ. Τον συνέλαβαν οι Γερμανοί και τον εκτέλεσαν στο Περιβόλι του Νέγρη στην Κόρινθο στις 21/3/1944.
4) ΑΠΟΣΤΟΛΙΔΗΣ ΑΠΟΣΤΟΛΟΣ του Γιώργη, ράπτης. Γεννήθηκε στη Μ. Ασία το 1904. Ήρθε στην Κόρινθο μετά την Μικρασιατική καταστροφή και άνοιξε ραφείο. Ήταν παλιός Αγωνιστής μέλος της ΟΚΝΕ προπολεμικά. Στην κατοχή οργανώθηκε στο ΕΑΜ. Τον συνέλαβαν οι Γερμανοί στην Κόρινθο και τον εκτέλεσαν στο Περιβόλι του Νέγρη στις 21/3/1944. 


*Διευκρινίζεται ότι 21 Μαρτίου 1944 έγινε η πρώτη εκτέλεση στου "Νέγρη" και όχι 23, όπως αναφέρει ο συγγραφέας .




*{*σ.εμού περί του αναφερόμενου απογχονισθέντος : "ΠΑΣΠΑΛΑΣ ΚΟΣΜΑΣ του Γιάννη, επαγγελματίας. Γεννήθηκε στο Χιλιομόδι το 1919. Ήταν οργανωμένος στο ΕΑΜ. Τον συνέλαβαν οι Γερμανοί στο χωριό του και τον κρέμασαν στο Ξυλόκαστρο το 1944."



*{*σ.εμού. Για τους αναφερόμενους στην άνω σελ.-91, γνωρίζουμε:
(1) ΧΡΗΣΤΟΣ ΑΝΤΩΝΙΟΥ του Μιχαήλ (Σωκράτης). Αγρότης. Γεννήθηκε στο Λουτράκι το 1902. Ήταν παλιό στέλεχος του ΚΚΕ. Οργανώθηκε το 1927 στο Λουτράκι Τον συνέλαβαν κατά τη διάρκεια της δικτατορίας του Μεταξά και το φυλάκισαν στην Ακροναυπλία. Από τους κατακτητές μεταφέρθηκε σε στρατόπεδο στην σε στρατόπεδο στην Κατούνα Ξηρομέρου, ύστερα στην Βόνιτσα και τελικά στο Λαζαρέτο Κέρκυρας  τον Ιούνιο του 1942.
Κατά την συνθηκολόγηση της Ιταλίας 10/8/1943 δραπέτευσε με άλλους 24 κρατουμένους. Νε τα πόδια έφτασε στην Αθήνα και από εκεί ήρθε στην Κορινθία. Πήγε στο βουνό και οργανώθηκε στην αντίσταση.
Τον συνέλαβαν οι Γερμανοί στη Βόχα από προδοσία και τον κρέμασαν στην Κόρινθο σε πεύκο κοντά στο Δικαστικό Μέγαρο στις 4 Μαϊου 1944.
Πρίν τον κρεμάσουν πρόλαβε να φωνάξει στους Κορίνθιους που είχαν μαζευτεί να παρακολουθήσουν την εκτέλεση:
«Ο φασισμός πεθαίνει! Ο Χίτλερ πεθαίνει» και, απευθυνόμενος στον έντρομο ταγματασφαλίτη δήμιο είπε: «Πέρασε την θηλιά και σου ζητώ μια χάρη. Να γίνεις Έλληνας πάλι».
Και κρεμάστηκε, κλωτσώντας, μόνος του το σκαμνί που πατούσε. Απέδρασε από τις φυλακές Λαζαρέτο Κέρκυρας μαζί με άλλους 24, μετά τη συνθηκολόγηση της Ιταλίας και ανέβηκε στο βουνό, όπου δούλεψε ως στέλεχος της Αντίστασης. Πιάστηκε από τους Γερμανούς και εκτελέστηκε-κρεμάστηκε  στην Κόρινθο στις 4 Μαϊου 1944.*
(2) ΜΑΓΟΥΛΑΣ ΓΙΩΡΓΟΣ, φοιτητής, Νομικής. Γεννήθκε το 1922. Κατοικούσε στον Πειραιά. Ήταν αντάρτης του ΕΛΑΣ στην Κορινθία. Καπετάνιος Ομάδας στο 6ο Σύνταγμα του ΕΛΑΣ. Τον συνέλαβαν οι Γερμανοί στα Τρίκαλα και τον κρέμασαν στο Ξυλόκαστρο αρχές του 1944.

*{ο Λευτ. Μπατσιαλιάς. αναφέρει αλλού ότι ο εικονιζόμενος στη κατωτέρω πρώτη αριστερά φωτογραφία (Από γερμανικά αρχεία -Βιβλίο «Εικόνες Κατοχής» -, με αναφορά "κοντά στην Κόρινθο " του Βάσου Μαθιόπουλου) είναι ο «Σωκράτης» ενώ δεν είναι…. Η δεύτερη φωτογραγία δεξιά είναι του"Σωκράτη"από την φυλακή, και η τρίτη είναι ο πράγματι  "Σωκράτης" κρεμασμένος  και που είναι από το αρχείο Αλέκου Σουσάνη, Λουτράκι και παρατίθεται για πρώτη φορά στο βιβλίο "Ο ΚΑΠΕΤΑΝΙΟΣ ΠΕΛΟΠΙΔΑΣ"/Αντώνης Περώνης/εκδ. ΕΝΤΟΣ}














*{*σ.εμού. Για τους αναφερόμενους (άνω- 96 σελ.)  φονευθέντες, γνωρίζουμε:
(1) ΚΟΥΡΉΣ  ΑΝΔΡΕΑΣ του Βασίλη, αγρότης. Γεννήθηκε στο Περιγιάλι το 1917. Ήταν αντάρτης του ΕΛΑΣ. Σκοτώθηκε σε μάχη με τους Γερμανούς και τους συνεργάτες τους τσολιάδες, στην ορεινή Κορινθία το 1944.

(2) ΦΛΩΡΗΣ ΑΛΕΚΟΣ του Παναγιώτη, οικοδόμος. Γεννήθηκε στην Κόρινθο το 1922. Ήταν αντάρτης στον ΕΛΑΣ. Σκοτώθηκε σε μάχη με τους Γερμανούς στα Τρίκαλα Κορινθίας το 1944.}


































Υ.Γ.(1)  Κατωτέρω άλλοι φονευθέντες Κορίνθιοι τότε !

        ΑΛΜΠΑΝΗΣ ΔΗΜΗΤΡΗΣ του Γιάννη, έμπορος, Γεννήθηκε στην Κόρινθο το 1916. Ήταν οργανωμένος στον ΕΛΑΣ. Τον συνέλαβε ο μόνιμος Αξιωματικός Ταγματασφαλίτης Μαυρίδης για αντίσταση , επειδή δραπέτευσε ο αδερφός του Φάνης το Μάρτη 1944 που ήταν κρατούμενος των Γερμανών. Στην ανάκριση τον βασάνισαν οι Ταγματασφαλίτες Τσαντήλας και άλλοι. Τον παρέδωσαν στους Γερμανούς και τον εκτέλεσαν με άλλους Κορίνθιους στο Περιβόλι του Νέγρη, στις 21-3-1944.
ΑΝΤΩΝΕΛΗ ΕΥΤΥΧΙΑ του Θανάση.
Γεννήθηκε στο Συνοικισμό Κορίνθου (Σμύρνης 17) το 1933. Σκοτώθηκε στον Ισθμό της Κορίνθου σε βομβαρδισμό τις 4-10-44.
ΒΑΣΙΛΟΠΟΥΛΟΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ, οργανοπαίχτης.
Γεννήθηκε στη Μςσσηνία το 1888 και κατοικούσε στην Κόρινθο, δούκευε ως εργάτης. Τον συνέλαβαν οι Γερμανοί στην Κόρινθο και τον εκτέλεσαν στο περιβόλι του Νέγρη στις 22-4-1944.
ΒΕΝΙΕΡΗΣ ΓΙΩΡΓΗΣ του Αντώνη, λεβητοποιός
Γεννήθηκε στην Κόρινθο το 1920. Στην κατοχή ήταν οργανωμένος στην ΕΠΟΝ. Τον συνέλαβαν οι Ταγματασφαλίτες, απέναντι από το Φαρμακείο του Πανούση στην Κόρινθο. Τον εκτέλεσαν στο Περιβόλι του Νέγρη στις 22-4-1944.
ΒΛΑΣΣΗΣ ΧΡΗΣΤΟΣ του Γιώργη, εργάτης
Γεννήθηκε στην Κορινθία το 1925. Σκοτώθηκε από νάρκη στις 8-2-1944
ΒΛΑΣΣΗΣ ΧΡΗΣΤΟΣ του Δημήτρη, συμβολαιογράφος.
Γεννήθηκε στο Ζευγολατιό το 1910. Ήταν στέλεχος του ΕΑΜ. Κατοικούσε στην Κόρινθο. Τον συνέλαβαν οι Γερμανοί στην Επίδαυρο, στις εκκαθαριστικές επιχειρήσεις και τον εκτέλεσαν στη Δήμαινα στις 21-6-1944,
ΓΕΩΡΓΙΑΔΗΣ ΓΙΩΡΓΗΣ του Παύλου, εργάτης. Γεννήθηκε στην Κόρινθο το 1925. Ήταν Αντάρτης του ΕΛΑΣ. Σκοτώθηκε στη μάχη του Αχλαδοκάμπου στις 18-9-1944.
ΓΙΑΝΝΟΠΟΥΛΟΣ ΘΕΟΦΑΝΗΣ του Σπύρου, μικροπωλητής. Γεννήθηκε στην Τροπίτσα Ναυπάκτου. Τον συνέλαβαν οι Γερμανοί στην Κορινθία και τον εκτέλεσαν στο Περιβόλι του Νέγρη στις 26-4-1944.
ΔΗΜΗΤΡΙΑΔΗΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ του Αντώνη. Κουρέας. Γεννήθηκε στην Κόρινθο το 1933. Σκοτώθηκε από νάρκη στις 23-12-1944.
ΔΗΜΗΤΡΙΑΔΗΣ ΦΩΚΙΩΝΑΣ, καθηγητής αγγλικών. Γεννήθηκε στη Μ. Ασία το 1885. Κατοικούσε στην Κόρινθο. Ήταν στέλεχος του ΕΑΜ Κορίνθου. Τον σκότωσαν οι Γερμανοί στην Αγνάντα το 1944.
ΕΥΛΟΓΗΜΕΝΟΣ ΣΠΥΡΟΣ του Παναγιώτη, επιπλοποιός.
Γεννήθηκε στην Κόρινθο(Βας. Σοφίας 33) το 1924. Ήταν Αντάρτης στον ΕΛΑΣ. Τον συνέλαβαν οι γερμανοτσολιάδες και τον εκτέλεσαν στο περιβόλι του Νέγρη στις 21-4-1944.
ΖΕΡΒΟΣ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ του Σπύρου, κτηματίας. Γεννήθηκε στην Κόρινθο(Δερβενακίων 83) το 1867. Σκοτώθηκε στις 6-7-1942.
ΗΛΙΟΠΟΥΛΟΣ ΒΑΓΓΕΛΗΣ, μαθητής. Γεννήθηκε στην Κόρινθο το 1930. Σκοτώθηκε από Γερμανούς με τραύμα στην κοιλιά, στην Κόρινθο στις 16-8-1944.
ΗΛΙΟΠΟΥΛΟΣ ΓΙΑΝΝΗΣ του Γιώργη, δούλευε στη ΣΠΑΠ. Γεννήθηκε στην Κόρινθο το 1921. Ήταν οργανωμένος στο ΕΑΜ. Τον δολοφόνησαν οι ταγματασφαλίτες με επικεφλής τον Καραμεσήνη στις γραμμές του τρένου στην Κόρινθο, πάνω από τη Βρυσούλα, στις 21-4-1944, στις 12 τα μεσάνυκτα.
ΘΑΛΑΣΣΙΔΗΣ ΚΩΣΤΑΝΤΙΝΟΣ του Αναστάση. Εργάτης. Γεννήθηκε στη Ρωσία το 1916. Ήρθε στην Ελλάδα και κατοικούσε στην Κόρινθο. Ήταν Αντάρτης στον ΕΛΑΣ.
Ήταν άρρωστος στο μοναστήρι των Τρικάλων Κορινθίας «Άγιος Βλάσης». Τον συνέλαβαν οι Γερμανοί, ύστερα από προδοσία ενός χωροφύλακα. Τον εκτέλεσαν στο Περιβόλι του Νέγρη στις 21-3-1944.
ΚΑΛΥΒΙΤΗΣ  ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ του Αντώνη, κουρέας. Γεννήθηκε στην Κόρινθο το 1920. Ήταν οργανωμένος στο ΕΑΜ. Τον συνέλαβαν οι Γερμανοί στην Κόρινθο και τον εκτέλεσαν στο περιβόλι του Τρύπου το 1944.
ΚΑΛΥΒΙΤΗΣ ΠΑΥΛΟΣ του Αντώνη, κουρέας. Γεννήθηκε στην Κορινθία το1914. Ήταν οργανωμένος στο ΕΑΜ. Τον συνέλαβαν οι γερμανοτσολιάδες στην Κόρινθο και τον εκτέλεσαν στο Περιβόλι του Νέγρη στις 21-3-1944.
ΚΑΡΑΒΟΥΝΗΣ ΠΑΥΛΟΣ του Παναγιώτη, εργάτης. Γεννήθηκε στην Κόρινθο (Αγίας Άννης 38) το 1925. Ήταν οργανωμένος στην ΕΠΟΝ τον συνέλαβαν οι Γερμανοί στην Κόρινθο και τον κρέμασαν στον ισθμό της Κορίνθου στις 20-7-1944.
ΚΕΛΙΜΠΟΓΛΑΚΗΣ ΜΑΝΩΛΗΣ του Γιώργη, εργάτης. Γεννήθηκε στη Μ. Ασία το 1920. Κατοικούσε στην Κόρινθο. Ήταν Αντάρτης στον ΕΛΑΣ, στον 9ο Λόχο. Σκοτώθηκε στο Κρανίδι το Μάη του 1944.
ΚΛΗΡΗΣ  ΑΝΤΩΝΗΣ του Γιώργη, μαθητής. Γεννήθηκε στο Συνοικισμό Κορίνθου (Σπυρίδωνος 3) το 1930. Σκοτώθηκε στον Ισθμό της Κορίνθου, σε βομβαρδισμό, στις 30-10-1944.
ΚΟΝΤΗΣ ΑΝΤΩΝΗΣ του Νικόλα , εργάτης. Γεννήθηκε στην Κόρινθο το 1922. Ήταν Αντάρτης στον ΕΛΑΣ. Αρρώστησε από φυματίωση, από τις στερήσεις και τις κακουχίες που αντιμετώπιζαν οι Αντάρτες και πέθανε το 1944.
ΚΟΥΗΣ ΚΩΣΤΑΣ του Χρήστου, τσαγκάρης. Γεννήθηκε στην Κόρινθο το 1920. Ήταν οργανωμένος στην ΕΠΟΝ. Τον συνέλαβαν οι Γερμανοί στην Κόρινθο και τον εκτέλεσαν στο Περιβόλι του Νέγρη στις 11-6-1944.
ΚΑΡΑΤΖΗΣ ΑΝΕΣΤΗΣ του Νικόλα, εργάτης. Γεννήθηκε το 1880. Κατοικούσε στην Κόρινθο. Σκοτώθηκε από νάρκη το 1944.
ΚΑΣΤΕΤΖΗ ΓΕΩΡΓΙΑ του Βασίλη, οικοκυρά. Γεννήθηκε στην Καισσάρεια της Μ. Ασίας, το 1907 και κατοικούσε στην Κόρινθο. Σκοτώθηκε σε βομβαρδισμό στις 27-4-1944.
ΚΥΡΙΑΚΟΣ ΓΙΑΝΝΗΣ του Βασίλη, «Καρτούτσος», αγρότης. Γεννήθηκε στην Κορινθία το 1906. Ήταν παλιός αγωνιστής, μαχητικό μέλος του ΚΚΕ. Στο συλλαλητήριο των σεισμοπαθών της Κορίνθου το 1929, ο διοικητής του Συντάγματος διέταξε πυρ. Ο Καρτούτσος πέταξε μια πέτρα και χτύπησε το διοικητή, του έσπασε το γείσο του καπέλου του. Ήταν από τους πρώτους οργανωμένους στο ΕΑΜ. Πήγε Αντάρτης στον ΕΛΑΣ. ¨Ηταν γενναίος μαχητής. Σκοτώθηκε σε μάχη στην περιοχή της Νεμέας το 1944.
ΚΥΡΙΑΚΟΠΟΥΛΟΣ ΚΩΣΤΑΣ του Παναγιώτη, ή «Μουσουρλής» ή «Ντινάκος». Εργάτης. Γεννήθηκε στην Κόρινθο το 1922. Ήταν οργανωμένος στην ΕΠΟΝ, τον συνέλαβαν οι Γερμανοί στην Κόρινθο, απέναντι από το φαρμακείο του Πανούση και τον εκτέλεσαν στο Περιβόλι του Νέγρη στις 21-3-1944.
ΚΥΡΙΑΚΟΠΟΥΛΟΣ ΚΩΣΤΑΣ του Κώστα. Γεννήθηκε το 1920. Τον εκτέλεσαν στο Περιβόλι του Νέγρη στις 21-3-1944.
ΛΑΖΑΝΑΣ ΘΑΝΟΣ του Γιάννη, δικηγόρος. Γεννήθηκε στην Κόρινθο το 1918. Ήταν παλιός Αγωνιστής. Γραμματέας της ΟΚΝΕ Κορινθίας και Γραμματέας της Κομματικής Οργάνωσης του ΚΚΕ Κορίνθου προπολεμικά. Τον συνέλαβαν στην περίοδο της δικτατορίας του Μεταξά και τον έστειλαν εξορία στον Αη Στράτη. Μετά την υποδούλωση της πατρίδος μας, οι αρχές τον παρέδωσαν στους κατακτητές, όπως παρέδωσαν όλους τους κρατούμενους κομμουνιστές.
Τον μετέφεραν στις φυλακές του Παύλου Μελά στη Θεσσαλονίκη και τον εκτέλεσαν το Μάρτη του 1944.
ΛΑΔΑΣ ΑΡΓΥΡΗΣ του Βασίλη, εργάτης. Γεννήθηκε στην Κόρινθο το 1917. Ήταν οργανωμένος στο ΕΑΝ. Τον συνέλαβαν οι Ιταλοί στην Κόρινθο και τον φυλάκισαν στις φυλακές «Κολοκούρη» της Κορίνθου. Εκεί πέθανε από τα φρικτά και απάνθρωπα βασανιστήρια, το 1943.
ΛΑΔΑΣ  ΝΙΚΟΣ του Βασίλη, επαγγελματίας. Γεννήθηκε στην Κόρινθο το 1915. Ήταν στέλεχος του ΕΑΜ. Σκοτώθηκε από τους Γερμανούς στην ορεινή Κορινθία όπου δούλευε για τον Αγώνα το 1944.
ΛΕΙΝΤΗ ΣΟΦΙΑ του Νικολάου, μαθήτρια. Γεννήθηκε στην Κόρινθο το 1930. Την σκότωσαν οι Γερμανοί έξω από το σπίτι της στο Συνοικισμό της Κορίνθου στις 19-Νάη 1944.
ΛΥΜΠΕΡΟΠΟΥΛΟΣ ΠΑΥΛΟΣ τσαγκάρης. Γεννήθηκε στην Κόρινθο. Ήταν παλιός αγωνιστής, στέλεχος του ΚΚΚΕ . Τον συνέλαβαν κατά την περίοδο της δικτατορίας του Μεταξά και τον φυλάκισαν.
Στη κατοχή τον παρέδωσαν οι Έλληνικές αρχές στους κατακτητές. Τον εκτέλεσαν μαζί με τους 200 της Πρωτομαγιάς του 1944, στο σκοπευτήριο της Καισαριανής.
ΜΑΝΙΑΤΕΑΣ ΘΟΔΩΡΑΣ του Νικόλα, τσαγκάρης. Γεννήθηκε στη Μ. Ασία το 1902. Ήρθε πρόσφυγας στην Κόρινθο και δούλευε σε τσαγκαράδικο, τεχνίτης. Στέλεχος του ΚΚΕ προπολεμικά και υποψήφιος στις Βουλευτικές Εκλογές του 1935.
Τον συνέλαβαν κατά την περίοδο της δικτατορίας του Μεταξά. Οι Ελληνικές αρχές τον παρέδωσαν στους κατακτητές μαζί με άλλους, κομμουνιστές. Από φυλακή σε φυλακή, βρέθηκε στο Χαϊδάρι. Τον εκτέλεσαν στην Καισαριανή με την εκτέλεση των 200 την Πρωτομαγιά του 1944.
ΜΠΑΛΑΣΚΑΣ ΣΠΥΡΟΣ του Γιώργη, τσαγκάρης. Γεννήθηκε στον Πειραιά το 1912 και κατοικούσε στην Κόρινθο (Ερμού 107). Ήταν Αντάρτης στον ΕΛΑΣ. Τον συνέλαβαν οι Γερμανοί και ταγματασφαλίτες στο Σοφικό και τον εκτέλεσαν μαζί με δύο άλλους στις 8-5-1944.
ΜΕΛΕΤΗΣ . Γεννήθηκε στην Κόρινθο. Ήταν Αντάρτης του ΕΛΑΣ. Σκοτώθηκε στην περιοχή Φενεού το 1944.
ΜΙΧΑΛΟΠΟΥΛΟΣ ΚΩΣΤΑΣ του Γιώργη, οδηγός. Γεννήθηκε στην Κόρινθο το 1906. Σκοτώθηκε από νάρκη στο Κορομπίλι στην Κόρινθο στις 21-12-1944.
ΝΤΟΤΑΣ ΓΙΑΝΝΗΣ του Αποστόλη, ράφτης. Γεννήθηκε στην Κόρινθο το 1909. Ήταν παλιός Αγωνιστής, μέλος του Κ.Κ.Ε. Τον συνέλαβαν οι ταγματασφαλίτες στην Κόρινθο από προδοσία. Τον εκτέλεσαν στο Περιβόλι του Νέγρη στις 23 του Μάρτη 1944.
ΠΑΝΤΑΖΗΣ ΓΙΩΡΓΟΣ ή «Τσαμπάς» του Αναστάση, αγρότης. Γεννήθηκε στην Κόρινθο το 1886. Ήταν οργανωμένος στο ΕΑΜ. Τον συνέλαβαν οι Γερμανοί και τον εκτέλεσαν στο περιβόλι του Νέγρη στην Κόρινθο στις 22-7-1944.
ΠΑΠΑΓΙΑΝΟΠΟΥΛΟΣ ΜΙΧΑΗΛ του Δημήτρη, κτηματίας. Γεννήθηκε στην Κόρινθο το 1917. Ήταν οργανωμένος στο ΕΑΜ. Τον συνέλαβαν οι Γερμανοί και τον εκτέλεσαν στο Περιβόλι του Νέγρη στην Κόρινθο στις 22-7-1944.
ΠΑΠΠΑΣ ΜΙΧΑΗΛ , μαθητής. Γεννήθηκε στην Κόρινθο το 1922. Τον σκότωσαν οι Γερμανοί!
ΠΑΥΛΙΔΗΣ ΧΡΗΣΤΟΣ, εργάτης. Γεννήθηκε στη Σινώπη της Μ. Ασίας το 1919. Ήρθε στην Ελλάδα το 1922 και κατοικούσε στην Κόρινθο. Ήταν αντάρτης του ΕΛΑΣ. Στις εκκαθαριστικές επιχειρήσεις των Γερμανών τον Αύγουστο του 1944 ήταν στο φυλάκιο που ήταν μεταξύ Λαύκας και Σκοτεινής και έδινε πληροφορίες για τις κινήσεις των Γερμανών. Εκεί τον μπλόκαραν οι Γερμανοί και τον σκότωσαν.
ΠΛΕΣΤΗΣ ΚΩΣΤΑΣ του Δημήτρη, κτηματίας. Γεννήθηκε στην Κόρινθο το 1915. Ήταν οργανωμένος στ ΕΑΜ τον συνέλαβαν οι γερμανοτσολιάδες και τον εκτέλεσαν στο Περιβόλι του Νέγρη στις 21-3-1944.
ΠΕΤΡΙΔΗΣ ΤΑΚΗΣ του Παναγιώτη, δικηγόρος.
Γεννήθηκε στην Κόρινθο το 1918. Ήταν οργανωμένος στο ΕΑΜ. Ήταν εκλεγμένος Εθνοσύμβουλος, Αργολιδοκορινθίας. Είχε πάρει μέρος στο Εθνικό Συμβούλιο στους Κορυσχάδες. Όταν επέστρεψε από το Συμβούλιο τον συνέλαβαν οι Γερμανοί στο Αίγιο ύστερα από προδοσία.
Τον κρέμασαν μαζί με τον Ιάσονα Μπούκουρα, Εθνοσύμβουλο Αργολίδας, στα «Ψηλά Αλώνια» της Πάτρας στις 10-5-1944.
   ΡΑΦΤΟΠΟΥΛΟΣ ΣΠΥΡΟΣ του Γιώργη, μηχανικός αυτοκινήτων. Γεννήθηκε στην Κόρινθο το 1926. Σκοτώθηκε σε βομβαρισμό στις 21-9-1944.
ΡΙΖΟΓΙΑΝΝΗΣ ΓΙΑΝΝΗΣ του Δημήτρη, αγρότης. Γεννήθηκε στο Στεφάνι Κορινθίας το 1901 και κατοικούσε στην Κόρινθο, κάτω από το Νεκροταφείο Κορίνθου. Σκοτώθηκε σε γερμανικό βομβαρδισμό έξω από το σπίτι του, στο ρέμα, τον Μάη του 1944. (σ. εμού: Μαζί του σκοτώθηκε και ο έφηβος γιός του Κώστας).
ΣΑΜΙΟΣ ΓΙΩΡΓΗΣ του Σταύρου, φοιτητής. Γεννήθηκε στην Κόρινθο το 1917. Ήταν παλιό στέλεχος της ΟΚΝΕ και του ΚΚΕ. Ήταν δημοσιογράφος και ποιητής. Τον συνέλαβαν κατά την περίοδο της δικτατορίας του Μεταξά. Όταν απολύθηκε συνέχισε τον αγώνα. Τον συνέλαβαν οι Γερμανοί και τσολιάδες και τον εκτέλεσαν στου Αγίους Θεοδώρους, στις 3 Μάη του 1944, σε ομαδική εκτέλεση.
ΣΑΜΙΑΝΤΟΥΡΟΣ  ΠΑΥΛΟΣ του Γιάννη, Καραγωγέας. Γεννήθηκε στην Κόρινθο το 1890. Ήταν οργανωμένος στο ΕΑΜ. Τον συνέλαβαν οι Γερμανοτσολιάδες στην Κόρινθο και τον εκτέλεσαν στο Περιβόλι του Νέγρη το 1944.
ΣΤΕΦΗΣ ΑΡΓΥΡΗΣ του Αναστάση, εργάτης. Γεννήθηκε στην Κόρινθο το 1922. Ήταν Αντάρτης στον ΕΛΑΣ. Σκοτώθηκε σε μάχη στο Ζεμενό Κορινθίας το 1944.
ΤΑΡΤΑΡΗΣ ΧΡΗΣΤΟΣ Γεννήθηκε στην Κόρινθο το 1916. Ήταν οργανωμένος στο ΕΑΜ. Τον συνέλαβαν οι Γερμανοί στην Κόρινθο και τον εκτέλεσαν στο Περιβόλι του Νέγρη το 1944.
ΤΖΕΚΟΣ ΠΑΥΛΟΣ του Σπύρου, τσαγκάρης. Γεννήθηκε στην Κόρινθο το 1922. Ήταν στέλεχος του ΚΚΕ και του ΕΑΜ. Ήταν αντάρτης του ΕΛΑΣ στην ΟΠΛΑ στην Κόρινθο. Τον πρόδωσε ο Παύλος ο Κριμίτσας στους Γερμανούς. Τον συνέλαβαν και τον εκτέλεσαν στο Περιβόλι του Νέγρη στις 21-3-1944.
ΤΡΙΑΝΤΑΦΥΛΟΥ ΘΥΜΙΟΣ του Γιώργη. Γεννήθηκε στην Κόρινθο το 1917. Ήταν διαχειριστής του Μονοπωλείου Κορίνθου. Παλιό στέλεχος του ΚΚΕ, οργανωμένος στο ΕΑΜ Τον συνέλαβαν Γερμανοί και ταγματασφαλίτες στη Νεμέα και τον εκτέλεσαν στο Περιβόλι του Νέγρη στις 21-3-1944.
ΤΡΙΑΝΤΑΦΥΛΟΥ ΚΩΣΤΑΣ του Γιώργη. Γεννήθηκε στην Κόρινθο το 1915. Ήταν διευθυντής της Αγροτικής Τράπεζας στην Κόρινθο. Παλιό στέλεχος του ΚΚΕ, οργανωμένος στο ΕΑΜ. Τον συνέλαβαν οι Γερμανοτσολιάδες στη Νεμέα. Τον εκτέλεσαν στο περιβόλι του Νέγρη στις 21-3-1944.
ΤΣΟΛΑΚΗ ΜΑΡΙΑ του Χρήστου, οικοκυρά. Γεννήθηκε στο Συνοικισμό της Κορίνθου (Χίου 5) το 1896. Σκοτώθηκε σε βομβαρδισμό, στο δημόσιο δρόμο στην Κόρινθο, στις 20-9-1944.
ΦΕΛΕΚΗΣ ΚΥΡΑΚΟΣ του Σπύρου, μικροπωλητής. Γεννήθηκε στην Κόρινθο το 1930. Σκοτώθηκε από νάρκη στην Κόρινθο στις 3-10-1914.
ΦΙΛΙΑΝΔΡΑΚΗ ΤΑΣΙΑ του Γιώργη. Γεννήθηκε στην Κόρινθο (Αγίας Άννης 12) το 1922. Ήταν οργανωμένη στην ΕΠΟΝ. Την πυροβόλησε και την σκότωσε ο ταγματασφαλίτης Δάφνης μέσα στο σπίτι της στις 28-9-1944.
ΧΑΡΙΤΩΝΙΔΗΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ του Χρήστου, δάσκαλος. Γεννήθηκε στη Μ. Ασία το 1914 και κατοικούσε στην Κόρινθο. Ήταν οργανωμένος στο ΚΚΕ και στο ΕΑΜ. Τον συνέλαβαν οι Γερμανοί στην Κόρινθο και τον εκτέλεσαν στο περιβόλι του Νέγρη στις 21-3-1944.
ΧΑΤΖΗΠΑΝΤΕΛΗΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ του Παντελή, εργάτης. Γεννήθηκε στη Μ. Ασία και κατοικούσε στο Συνοικισμό της Κορίνθου. Ήταν Αντάρτης στον ΕΛΑΣ και σκοτώθηκε στην ορεινή Κορινθία.
ΧΑΤΖΗΪΩΑΝΝΟΥ ΑΝΕΣΤΗΣ του Γιώργη, μαθητής. Γεννήθηκε στην Κόρινθο το 1926. Σκοτώθηκε από νάρκη στις 3-10-1944.
ΧΡΥΣΟΧΑΙΡΗΣ ΜΑΝΩΛΗΣ του Ανδρέα, εργάτης. Γεννήθηκε στο Βαθύ Σάμου το 1916 και κατοικούσε στην Κόρινθο τον σκότωσαν οι Γερμανοί με όπλο στην Κόρινθο στις 7-10-1944.

ΔΕΚΕΜΒΡΙΑΝΑ

ΜΑΥΡΟΚΟΡΙΔΗΣ  ΠΑΡΑΣΚΕΥΑΣ του Σωκράτη, τσαγκάρης. Γεννήθηκε στην Κόρινθο το 1923. Στην κατοχή πήγε αντάρτης στον ΕΛΑΣ. Σκοτώθηκε στην μάχη της Αθήνας, στου Μακρυγιάννη το Δεκέμβρη του 1944.
ΣΤΑΤΗΡΗΣ  ΚΩΣΤΑΣ του Αθανασίου. Γεννήθηκε στην Κόρινθο το 1920. Στην κατοχή πήγε αντάρτης στον ΕΛΑΣ . Σκοτώθηκε στην μάχη της Αθήνας το Δεκέμβρη 1944.

ΜΕΤΑ ΤΗ ΒΑΡΚΙΖΑ

ΑΛΜΠΑΝΗΣ ΦΑΝΗΣ του Γιάννη, φοιτητής Ιατρικής. Γεννήθηκε στην Κόρινθο στις 6-1-1922. Το 1938. Μαθητής του Γυμνασίου, οργανώθηκε στην ΟΚΝΕ στην Αθήνα. Στην κατοχή επέστρεψε στην Κόρινθο, για να βοηθήσει στην ανάπτυξη του κινήματος μέσα στην πόλη.
Το καλοκαίρι του 1943 ανέβηκε στο βουνό στον ΕΛΑΣ. Το Μάρτη του 1944 κατέβηκε με αποστολή στο Κιάτο. Εκεί προδόθηκε, τον συνέλαβαν και τον οδήγησαν στην Κόρινθο. Αφού βασανίστηκε στη Γκεστάπο, τον φυλάκισαν στο μπουτρούμι του Μετζελόπουλου. Η οργάνωση του ΕΑΜ Κορίνθου κινητοποιήθηκε και με επικεφαλής τον Μιχάλη Κυριακόπουλο τον βοήθησαν να δραπετεύσει. Για αντίποινα οι Ναζί μετά από λίγες ημέρες εκτέλεσαν τον αδερφό του.
Στον ΕΛΑΣ ήταν κομματικός καθοδηγητής της ΕΠΟΝ του 6ου Συντάγματος.
Μετά την Βάρκιζα προσπάθησε να βοηθήσει το κίνημα μέσα από τις πατριωτικές οργανώσεις. Όμως επειδή κινδύνευε από τις επιθέσεις των Χιτών, έφυγε το Γενάρη του 1947 και πήγε στην Αθήνα. Εκεί προσελήφθη σαν υπάλληλος στο Υπουργείο Συγκοινωνιών. Όταν τέλη Οκτώβρη του 1947 έφτασε στην Κορινθία ο καπετάνιος  Μανώλης  Σταθάκης, προερχόμενος από το Μαίναλο, μπήκε επιτακτικά το καθήκον στους Κορίνθιους κομμουνιστές όπου κι  αν ήσαν να καταταχθούν στο συγκροτημά του και να βοηθήσουν στην ανάπτυξή του.
Ο Φάνης μαζί με δύο συναγωνιστές του Κορίνθιους, τον Τάκη Αλμπανόπουλο και Θανάση Πέππα, άφησαν τα φοιτητικά έδρανα της Αθήνας και στις 15-11-1947 ήσαν ήδη στο βουνό.
Σο Β΄ Αντάρτικο ανέπτυξε πλούσια δράση. Δούλεψε σε πολλά πόστα, παίρνοντας μέρος σε επικίνδυνες αποστολές. Με την ομάδα του ανατίναξε το εργοστάσιο ηλεκτροφωτισμού στο Ξυλόκαστρο.
Όταν το Γενάρη του 1949 διενεργήθηκαν μεγάλης κλίμακας εκκαθαριστικές επιχειρήσεις, το αντάρτικο λόγω έλλειψης πυρομαχικών υπέκυψε. Ο Φάνης κρυβόταν στο χωριό Αμυγδαλίτσα με άλλους δύο συναγωνιστές του. Προδόθηκαν και συνελήφθηκαν. Βγαίνοντας 100 μέτρα από το χωριό, οι χωροφύλακες τους εκτέλεσαν εν ψυχρώ. Ήταν 23 Μάρτη του 1949.
ΒΙΡΛΑΣ ΓΙΩΡΓΗΣ του Θανάση, φοιτητής. Γεννήθηκε στην Κόρινθο το 1922. Ήταν στέλεχος της ΕΠΟΝ «Ο Πέτρος της ΕΠΟΝ- το γελαστό παιδί της Κορίνθου». Ήταν αντάρτης στον ΕΛΑΣ. Μετά τη Βάρκιζα τον συνέλαβαν και τον φυλάκισαν στην Πάτρα. Τον αποφυλάκισαν και γύριζε στην Κόρινθο, με τον το αποφυλακιστήριο στην τσέπη. Οι παρακρατικοί της συμμορίας Μαγγανά τον κατέβασαν από το τρένο, έξω από την Κόρινθο και τον δολοφόνησαν άγρια το 1947.
ΖΕΡΒΟΣ Π. (Βρήκα το όνομα σε κάποια κατάσταση, αλλά δεν μπόρεσα να βρώ άλλα στοιχεία)
ΔΡΙΤΣΑΣ  ΚΩΣΤΑΣ του Νικόλα, μαθητής. Γεννήθηκε στην Κόρινθο το 1924. Ήταν οργανωμένος στην ΕΠΟΝ. Μετά τη Βάρκιζα πήγε στο Δημοκρατικό Στρατό Ελλάδας. Σκοτώθηκε το 1949 από το στρατό.
ΚΥΡΙΑΚΟΠΟΥΛΟΣ ΜΙΧΑΗΛ του Στυλιανού, μηχανουργός. Γεννήθηκε στην Κόρινθο το 1920. Στην κατοχή ήταν στέλεχος της ΕΠΟΝ. Μετά τη Βάρκιζα ήταν στέλεχος του ΚΚΕ στην οργάνωση της Κορίνθου. Τον συνέλαβε η χωροφυλακή στην Κόρινθο. Καταδικάστηκε από το Στρατοδικείο «Θανατοδικείο» της Κορίνθου σε θάνατο. Εκτελέστηκε μαζί με τον Τζοναϊτη και τους άλλους στην Πρόνοια Ναυπλίου το 1949.
ΝΙΟΧΟΡΙΤΗΣ ΗΛΙΑΣ του Γιώργη. (Γεννήθηκε στα Ματζαβινάτα Κεφαλλονιάς το 1921) …
ΝΙΟΧΟΡΙΤΗΣ ΠΑΝΑΓΗΣ του Γιώργη (Γεννήθηκε στα Ματζαβινάτα Κεφαλλονιάς το 1921)
Δύο αδέρφια αγωνιστές. Βγήκαν μια ομάδα για να οργανώσουν το Δημοκρατικό στρατό στην περιοχή Πατρών, τέλη Δεκέμβρη 1947. Προδόθηκαν και πιάστηκαν ύστερα από συμπλοκή. Τους πήγαν στη φυλακή Πατρών. Τους έστειλαν στην Κόρινθο.
Το Στρατοδικείο τους κατεδίκασε σε θάνατο τέλη Γενάρη 1948. Τους εκτέλεσαν στις 3 Φλεβάρη 1948 στην Κόρινθο (δεν ξέρουμε σε ποιο σημείο ακριβώς)
ΝΩΤΗ ΓΕΩΡΓΙΑ του Γιάννη. Οικοκυρά.
Γεννήθηκε στην Κόρινθο το 1927. Στην κατοχή ήταν οργανωμένη στην ΕΠΟΝ. Μετά την Βάρκιζα πήγε στο Δημοκρατικό Στρατό Ελλάδας. Στις εκκαθαριστικές επιχειρήσεις βρέθηκε στο χωριό Καστράκι, μαζί με τρείς άνδρες και τέσσερις γυναίκες συναγωνιστές της. Εκεί κρυβόντουσαν κρυοπαγημένοι και νηστικοί. Το απόσπασμα χωροφυλακής Ξυλοκάστρου, με επικεφαλής τον ανθυπασπιστή Βλαχάλη, τους συνέλαβε και τους δολοφόνησε όλους στις 10-2-1949.
ΠΕΠΠΑΣ  ΘΑΝΑΣΗΣ του Χρήστου. «Ορφέας».
Γεννήθηκε στην Κόρινθο το 1924. Τελείωσε το Γυμνάσιο και ασχολήθηκε με την ποίηση και γενικά τα γράμματα. Το 1943 οργανώθηκε στην ΕΠΟΝ. Γρήγορα αναδείχτηκε σε καθοδηγητικό στέλεχος της ΕΠΟΝ του νομού Αργολιδοκορινθίας. Μετά την Βάρκιζα, διέφυγε στην Αθήνα , όπου και κρυβόταν.
Κατατάχτηκε εθελοντής στο Δημοκρατικό Στρατό Ελλάδας στις 15-11-1947 περίπου με τους συμπατριώτες και συναγωνιστές του στην ΕΠΟΝ Φάνη Αλμπάνη και Τάκη Αλμπανόπουλο και πρόσφερε τις υπηρεσίες του.
Στην Μεραρχία του Κυβερνητικού στρατού πέρασε στο Μωριά για να πνίξει το αντάρτικο, ένας από τους πρώτους μαχητές που σκοτώθηκαν αντιμετωπίζοντας τους χορτάτους στρατιώτες ήταν και ο Θανάσης Πέππας. Σκοτώθηκε με φρικιαστικό τρόπο, τραυματίας ύστερα από μάχη, στο χωριό «Μάρκασι»(Μάνα) Κορινθίας, το πρώτο δεκαήμερο του Γενάρη του 1949.
ΡΑΛΛΗ ΑΝΔΡΙΑΝΗ του Σπύρου, αδερφή του Βασίλη Ράλλη(Γέρακα).
Γεννήθηκε στην Κόρινθο το 1924. Ο πατέρας της ήταν ταχυδρομικός διορισμένος στην Κόρινθο. Δεν ξέρουμε από ποιο μέρος ήταν. Φλογερή ΕΠΟΝίτισσα , την συνέλαβαν οι Γερμανοί στην Κόρινθο και την έστειλαν όμηρο στα στρατόπεδα της Γερμανίας απ΄ όπου δεν ξαναγύρισε. Κάπου την εξόντωσαν.
ΡΑΛΛΗΣ ΒΑΣΙΛΗΣ του Σπύρου, «Γέρακας», φοιτητής.Γεννήθηκε το 1920. Αδερφός της Ανδριανής. Ήταν και μουσικός. Στην κατοχή ήταν οργανωμένος στην ΕΠΟΝ. Πήγε στον ΕΛΑΣ αντάρτης. Έγινε καπετάνιος της υποδειγματικής ΕΠΟΝ Τάγματος και αργότερα Διοικητής της πολιτοφυλακής Κρανιδίου.
Μετά τη Βάρκιζα τον συνέλαβε το κράτος των δοσιλόγων και τον φυλάκισε. Καταδικάστηκε σε θάνατο, για την πατριωτική του δράση και τη συμμετοχή του στην Εθνική Αντίσταση. Ήταν λαμπρός αγωνιστής και θαυμάσιος άνθρωπος. Γραμματέας της ομάδας συμβίωσης κρατουμένων στις φυλακές Αίγινας. Εκτελέστηκε στην Αίγινα στις 2-4-1948.
ΣΟΥΚΟΥΛΗΣ ΓΙΩΡΓΗΣ του Κώστα, φοιτητής. Γεννήθηκε στην Κόρινθο το 1922. Στην κατοχή πήγε αντάρτης στον ΕΛΑΣ. Μετά τη Βάρκιζα ήταν στέλεχος του ΚΚΕ, στην οργάνωση της Κορίνθου. Συνελήφθη στην Κόρινθο και φυλακίστηκε. Καταδικάστηκε σε θάνατο από το Στρατοδικείο Κορίνθου και εκτελέστηκε μαζί με τον Τζοναϊτη και τους άλλους στην Πρόνοια του Ναυπλίου το 1949.
ΣΤΑΘΟΠΟΥΛΟΣ  ΓΙΩΡΓΗΣ του Χρήστου, «Χότζας», κουρέας.
Γεννήθηκε στην Κόρινθο το 1908. Στέλεχος του ΚΚΕ από προπολεμικά. Στην κατοχή πήγε αντάρτης στον ΕΛΑΣ. Μετά την Βάρκιζα ήταν στέλεχος του ΚΚΕ στην οργάνωση της Κορίνθου. Τον συνέλαβαν για την αντιστασιακή του δράση και τον φυλάκισαν στην Ακροναυπλία. Τον αποφυλάκισαν γιατί δεν μπορούσαν να στηρίξουν κατηγορία σε βάρος του, αλλά είχε συνεχείς, διωγμούς από τις παρακρατικές οργανώσεις. Κατέφυγε στο ΔΣΕ στην Κορινθία. Υπηρέτησε στο Αρχηγείο σαν κουρέας και διαφωτιστής στην ομάδα ασφαλείας. Με την κιθάρα του ψυχαγωγούσε τους μαχητές, στις λίγες ανέμελες ώρες.
Όταν το Αντάρτικο κατέρευσε, παραδόθηκε στη στρατιωτική δύναμη που έδρευε στο χωριό Πλανητέρου στο Χελμό. Όταν έμαθαν την ιδιότητα του, τον βασάνισαν απάνθρωπα. Τέλος τον κρέμασαν χωρίς δίκη. Το πτώμα του έμεινε άταφο, το γενάρη του 1949.
ΣΩΤΗΡΟΠΟΥΛΟΣ ΓΙΑΝΝΗΣ του Βλάση, επιπλοποιός. Γεννήθηκε στην Κόρινθο το 1922. Στην κατοχή ήταν οργανωμένος στην ΕΠΟΝ. Πήγε αντάρτης στον ΕΛΑΣ στην υποδειγματική ΕΠΟΝ. Μετά τη Βάρκιζα τον συνέλαβαν και τον βασάνισαν για την συμμετοχή του στην στην Εθνική Αντίσταση. Τον φυλάκισαν σε διάφορες φυλακές και στο τέλος τον έστειλαν στην Μακρόνησο. Τον απέλυσαν το 1950 , αλλά τον συνέλαβαν αμέσως και τον πήγαν στο Στρατιωτικό Νοσοκομείο 401. Εκεί βρέθηκε κρεμασμένος . Είπαν ότι αυτοκτόνησε. Όμως τον κρέμασαν το 1950.
ΤΖΑΝΑΒΑΡΑΣ ΠΑΥΛΟΣ του Γιώργη, ξυλουργός.
Γεννήθηκε στην Κόρινθο το 1917. Στην κατοχή ήταν οργανωμένος στην ΕΠΟΝ. Μετά την Βάρκιζα ήταν στέλεχος του ΚΚΕ στην οργάνωση της Κορίνθου. Τον συνέλαβε η χωροφυλακή και τον φυλάκισε. Καταδικάστηκε σε θάνατο από το Στρατοδικείο Κορίνθου και εκτελέστηκε στο Ναύπλιο μαζί με τον Τζοναϊτη και τους άλλους αγωνιστές Κορίνθιους το 1949.
ΤΖΟΝΑΪΤΗΣ ΧΡΗΣΤΟΣ του Γιώργη, φοιτητής. Γεννήθηκε στην Κόρινθο το 1920. Ήταν οργανωμένος στην ΕΠΟΝ. Μετά την Βάρκιζα ήταν στέλεχος στην οργάνωση του ΚΚΕ στην Κόρινθο. Τον συνέλαβε η χωροφυλακή και τον φυλάκισε. Καταδικάστηκε σε θάνατο από το Στρατοδικείο Κορίνθου και εκτελέστηκε στο Ναύπλιο μαζί με τους άλλους το 1949.
ΤΡΥΦΩΝΑΣ  ΓΕΩΡΓΙΟΣ του Χρήστου, κουρέας.
Γεννήθηκε το 1904 στην Κόρινθο. Στην κατοχή ήταν οργανωμένος στο ΕΑΜ. Μετά την Βάρκιζα εξακολούθησε παρά την τρομοκρατία να βοηθάει τον αγώνα της οργάνωσης του ΚΚΕ Κορίνθου.
Συνελήφθη από την Ασφάλεια Κορίνθου και στις 5-12-1948 καταδικάστηκε σε θάνατο από το Στρατοδικείο Κορίνθου. Εκτελέστηκε στην Πάτρα στις 18-12-1948.
ΦΑΡΜΑΞΗΣ ΚΩΣΤΑΣ του Γιάννη, αγρότης.
Γεννήθηκε στη Μ. Ασία το 1922. Ήταν παντρεμένος και κατοικούσε στην Κόρινθο. Ήταν αντάρτης στον ΕΛΑΣ. Μετά τη Βάρκιζα πήγε στο ΔΣΕ. Σκοτώθηκε κάπου στην ορεινή Πελοπόννησο, άγνωστο που.
ΧΑΤΖΗΝΙΚΟΛΑΟΥ  ΜΕΝΕΛΑΟΣ, φοιτητής. Γεννήθηκε στη Μ. Ασία το 1920 και κατοικούσε στην Κόρινθο. Ήταν παλιός αγωνιστής οργανωμένος προπολεμικά στην ΟΚΝΕ. Τον συνέλαβαν στην περίοδο της δικτατορίας του Μεταξά και τον κλείσανε στην Ακροναυπλία. Στην κατοχή οι αρχές της δικτατορίας τον παραδώσανε στους κατακτητές, όπως και όλους τους κρατουμένους Κομμουνιστές.
Απέδρασε και δούλεψε στην ΕΠΟΝ. Ήταν και μέλος της Κ.Ε. του ΚΚΕ . Μετά τη Βάρκιζα πέρασε από την Κόρινθο και πήγε στην Αθήνα. Κατατάχτηκε στο ΔΣΕ και σκοτώθηκε σε μάχη το 1949. 

    *Τα σύντομα βιογραφικά φονευθέντων Κορινθίων,  τόσο των ανωτέρω, όσο και αρκετών άλλων που παρατίθενται στο κυρίως κείμενο, προέρχονται από το βιβλίο: «ΜΑΡΤΥΡΟΛΟΓΙΟ»-ΜΗΤΣΟΣ ΡΗΓΑΣ 1998»


Υ.Γ.(2)
Περισσότερα κατωτέρω, για την κατάληψη Ισθμού-Κορίνθου και…!

Η κατάληψη του Ισθμού της Κορίνθου

Την 25η Απριλίου, τα Βρετανικά στρατεύματα είχαν αρχίσει να υποχωρούν από την τελευταία αμυντική τοποθεσία των Θερμοπυλών, όπου είχαν ανακόψει για λίγες ημέρες την προέλαση των Γερμανικών στρατευμάτων, δίνοντας τον χρόνο στον όγκο του Βρετανικού εκστρατευτικού σώματος στην Ελλάδα να συμπτυχθεί προς Νότο, ανενόχλητα. Με την εγκατάλειψη της τοποθεσίας των Θερμοπυλών, άνοιξε ο δρόμος προς την Αθήνα και ταυτόχρονα άναψε το πράσινο φως, για την επιχείρηση των αλεξιπτωτιστών προς κατάληψη άθικτης της γέφυρας του Ισθμού της Κορίνθου, με σκοπό τον εγκλωβισμό και την καταστροφή των Βρετανικών στρατευμάτων, που συμπτύσσονταν προς την Πελοπόννησο.

ΣΧΕΔΙΑΣΗ ΤΗΣ ΑΕΡΑΠΟΒΑΤΙΚΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗΣ
Από Γερμανικό σταθμό υποκλοπών αποκρυπτογραφήθηκαν σήματα, που αφορούσαν σε σχέδια, τα οποία είχε συντάξει η Διοίκηση των Βρετανικών στρατευμάτων για ανατίναξη της γέφυρας του Ισθμού της Κορίνθου, μετά τη διέλευση των συμπτυσσόμενων Μονάδων προς την Πελοπόννησο και από εκεί δια θαλάσσης προς την Κρήτη και Μέση Ανατολή.
Το σχέδιο κατάληψης της γέφυρας του Ισθμού συνέταξε ο Γερμανός Επιτελάρχης του 4ου Αεροπορικού Στόλου Υποπτέραρχος Κόρτεν, με σκοπό αφενός μεν τον εγκλωβισμό των Βρετανικών στρατευμάτων με την απαγόρευση της κίνησής των προς Νότο και αφετέρου δε την εξασφάλιση άθικτης της γέφυρας, ώστε τα προελαύνοντα Γερμανικά στρατεύματα της 12ης Στρατιάς, που συνέχιζαν την καταδίωξη των Βρετανικών στρατευμάτων προς την Πελοπόννησο, να επιτύχουν την ολοκληρωτική καταστροφή τους. Η όλη επιχείρηση θα ήταν ένα κλασικό παράδειγμα κατακόρυφης υπερκέρασης όμοιας αυτής, που τον προηγούμενο χρόνο (Μάιος του 1940) είχαν υλοποιήσει οι Γερμανοί για την κατάληψη των γεφυρών του Βελγίου. Η αεραποβατική επιχείρηση θα άρχιζε μετά την κατάληψη της Βοιωτίας, ώστε να εξασφαλίζονταν η ταχεία και βεβαία υποστήριξη των αλεξιπτωτιστών από τις προελαύνουσες Μηχανοκίνητες και Τεθωρακισμένες Γερμανικές Μονάδες.

Η ΑΕΡΑΠΟΒΑΤΙΚΗ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗ
Την νύκτα της 25ης προς 26η Απριλίου 1941 το 1ο και το 2ο Τάγμα του 2ου Συντάγματος αλεξιπτωτιστών, με Διοικητή τον Συνταγματάρχη Άλφρεντ Στούρμ, ενισχυμένα με τμήματα Υποστήριξης Μάχης και Διοικητικής Μέριμνας της 7ης Αεραποβατικής Μεραρχίας, επιβιβάστηκαν σε 270 Ju-52, στο αεροδρόμιο της Φιλιππούπολης της Βουλγαρίας, που απογειώθηκαν με προορισμό και πρώτο σταθμό το αεροδρόμιο της Λάρισας. Μετά τον ανεφοδιασμό σε καύσιμα, την 05.30 της 26ης Απριλίου, ο αεροπορικός στόλος των μεταφορικών, με πρώτα τρία ανεμόπτερα DFS- 230, απογειωνόταν εκ νέου με τελικό προορισμό την περιοχή του Ισθμού της Κορίνθου.
Τα μεταφορικά αεροσκάφη, μετά από πτήση περίπου δύο ωρών, πλησίασαν από Δυτικά τις Ζώνες Ρίψεων, ενώ είχε προηγηθεί σφοδρός βομβαρδισμός της περιοχής από βομβαρδιστικά και κάθετης εφόρμησης αεροσκάφη «Στούκας», για την εξουδετέρωση των αντιαεροπορικών όπλων των Βρετανών.
Την 07.10 ώρα, μετά την αποχώρηση των βομβαρδιστικών αεροσκαφών από την περιοχή του Ισθμού της Κορίνθου, τα μεταφορικά αεροσκάφη πλησίασαν στην περιοχή από την πλευρά του Κορινθιακού Κόλπου, όπου δέχθηκαν ισχυρά πυρά από τα αντιαεροπορικά όπλα των Βρετανών. Οι αλεξιπτωτιστές της Διμοιρίας Μηχανικού, που προηγούνταν της αεραποβατικής εφόδου, μετά από σκληρό αγώνα με τα τοπικά στοιχεία ασφαλείας και τους υπηρέτες των αντιαεροπορικών όπλων επί της γέφυρας, αποσύνδεσαν τα εκρηκτικά και τα συγκέντρωσαν πάνω στη γέφυρα. Σε λίγο ακούσθηκε μια φοβερή έκρηξη, η γέφυρα κόπηκε στη μέση και έπεσε μέσα στη διώρυγα, συμπαρασύροντας με τα συντρίμμια της και πολλούς άνδρες της Διμοιρίας Μηχανικού.
Κατά την άποψη των Γερμανών, η γέφυρα ανατινάχθηκε από την έκρηξη των εκρηκτικών του καταστρώματος, που προκλήθηκε από βλήμα αντιαεροπορικού πυροβόλου με άμεση βολή.
Κατά τους Βρετανούς, δύο Αξιωματικοί τους, ο Λοχαγός Τζ. Φ. Φίλιπς και ο Υπολοχαγός Τζ. Τ. Τάυσον, άρχισαν να βάλλουν με τα τυφέκιά τους κατά των συγκεντρωθέντων εκρηκτικών και κάποια από τις βολίδες, προφανώς βρήκε τα εκρηκτικά, με αποτέλεσμα αυτά να εκραγούν και να καταστραφεί η γέφυρα.
Παράλληλα, τα δύο Τάγματα των αλεξιπτωτιστών είχαν ριφθεί και προσγειωθεί στην περιοχή, πριν από την καταστροφή της γέφυρας. Το 1ο Τάγμα, που έπεσε στη βόρεια πλευρά του Ισθμού αντιμετώπισε μικρή αντίσταση και κατέλαβε τον στόχο του σε ελάχιστο χρόνο, συλλαμβάνοντας πολλούς αιχμάλωτους. Το 2ο Τάγμα όμως, που έπεσε στο νότιο άκρο της γέφυρας, αντιμετώπισε σοβαρή αντίσταση από τη Βρετανική φρουρά της γέφυρας και μετά από σκληρό αγώνα κατόρθωσε να δημιουργήσει το αεροπρογεφύρωμα, να καταλάβει την περιοχή, τον σιδηροδρομικό σταθμό της Κορίνθου και την πόλη της Κορίνθου, χωρίς σοβαρή αντίσταση.
Ο συνολικός αριθμός των αιχμαλώτων, που συνέλαβε το Σύνταγμα Αλεξιπτωτιστών, ανήλθε σε 2.000 Βρετανούς και 8.000 Έλληνες και Γιουγκοσλάβους. Όσοι όμως διέφυγαν, είχαν διδαχθεί αρκετά για τις δυνατότητες και τις αδυναμίες των
αεραποβατικών επιχειρήσεων, οι οποίες τον επόμενο μήνα επρόκειτο να θέσουν σε δεινή δοκιμασία στη Κρήτη τις αεραποβατικές δυνάμεις των Γερμανών.
Οι απώλειες των Γερμανών αλεξιπτωτιστών ανήλθαν σε 240 νεκρούς, τραυματίες και αγνοούμενους. Ένα από τα Ju-52 χάθηκε με όλο το προσωπικό του στην οροσειρά της Πίνδου.

ΕΠΙΛΟΓΟΣ
Η γέφυρα της διώρυγας της Κορίνθου δεν καταλήφθηκε, όπως αναλύθηκε πιο πάνω, άθικτη. Οι σκαπανείς αλεξιπτωτιστές κατασκεύασαν στην ανατολική έξοδο της διώρυγας, στα Ίσθμια, μια πρόχειρη γέφυρα, για να αποκατασταθεί σε ελάχιστο χρόνο η συγκοινωνία της Στερεάς Ελλάδας με την Πελοπόννησο, χωρίς να ανακοπεί η προέλαση των Μονάδων της 5ης Τεθωρακισμένης Μεραρχίας, που προπορεύονταν, ως δύναμη κάλυψης της 12ης Γερμανικής Στρατιάς. Οι Μονάδες αυτές έφθασαν τη νύκτα της 27ης προς 28η Απριλίου στον Ισθμό και αμέσως, χωρίς καθυστέρηση, διαπεραιώθηκαν στην Πελοπόννησο και συνέχισαν την καταδίωξη των συμπτυσσόμενων Βρετανικών στρατευμάτων.
Η έλλειψη καυσίμων για τον ανεφοδιασμό των μηχανοκίνητων και των τεθωρακισμένων, αλλά και των αεροσκαφών, όπως αποδείχθηκε, και όχι η καταστροφή της γέφυρας του Ισθμού, ανέστειλε επί διήμερο την προέλαση των Γερμανικών στρατευμάτων προς καταδίωξη και καταστροφή των Βρετανικών στρατευμάτων, με αποτέλεσμα το μεγαλύτερο μέρος αυτών να διαφύγει από την Πελοπόννησο, μέσω θαλάσσης, προς τη Κρήτη και τη Μέση Ανατολή. Η αποτυχία της στρατηγικής των Γερμανών, στην κατάληψη άθικτης της γέφυρας του Ισθμού, αποτέλεσε τον προάγγελο, έναν μήνα αργότερα, των σοβαρότατων απωλειών, που είχε το ΧΙ αεραποβατικό σώμα στη Μάχη της Κρήτης. Μια τραγική καταστροφή του επίλεκτου αυτού σώματος, που ανάγκασε τον Χίτλερ να δηλώσει ότι οι αεραποβατικές επιχειρήσεις θα ανήκουν πια στο παρελθόν των Γερμανικών Ενόπλων Δυνάμεων, όπως πράγματι συνέβη μέχρι το τέλος του πολέμου, πλην μιας αεραποβατικής επιχείρησης μικρής έκτασης, στην αντεπίθεση των Αρδεννών, κατά τον Δεκέμβριο του 1944 και τον Ιανουάριο του 1945.
Κωνσταντίνος Πατιαλιάκας, Αντιστράτηγος ε.α.
ΠΗΓΗ:https://galanoleykoblog.wordpress.com/2017/04/26/%CE%B4%CE%B9%CF%8E%CF%81%CF%85%CE%B3%CE%B1-%CE%B9%CF%83%CE%B8%CE%BC%CE%BF%CF%8D-26-%CE%B1%CF%80%CF%81%CE%B9%CE%BB%CE%AF%CE%BF%CF%85-1941-operation-hannibal/
=====================================

Κατωτέρω σχετικές φωτογραφίες από διάφορες ιστοσελίδες ( Κυρίως ξένες , όπως την http://www.feldgrau.net/forum/viewtopic.php?f=45&t=27776  και https://www.ibiblio.org/hyperwar/ETO/East/Balkans/Campaigns/Campaigns-3.html με σχετικές ιστορικές αναφορές)

 Ισθμός, Κόρινθος (Σε μεγέθυνση το Στρατόπεδο Κορίνθου),… προτού την Επιχείρηση (4 Απριλίου 1941)

=====================================

Ο Γενικός Στρατιωτικός, διοικητής Στρατηγός Ringel του τμήματος Fallschirmjager, συζητά για την επικείμενη επιχείρηση με τους Merkur, Operation Mercury!

=====================================

Χάρτης που δείχνει την πορεία των Γερμανικών αεροπλάνων
=====================================
========================================================
Βρετανοί φτιάχνουν οχυρώματα στον Ισθμό προτού την αεροπορική επίθεση

===========================================

===========================================










Γερμανοί  αλεξιπτωτιστές πέφτουν στην περιοχή του Ισθμού


=============================================


Μόλις πριν  την ανατίναξη της γέφυρας του Ισθμού

=====================================
Μετά την ανατίναξη της γέφυρας Ισθμού
=====================================
Έλληνες Στρατιώτες αιχμάλωτοι των Γερμανών αλεξιπτωτιστών
=====================================



Βρετανοί Στρατιώτες αιχμάλωτοι των Γερμανών

================================================



Τάφοι Γερμανών δίπλα στην Γέφυρα του Ισθμού!
=====================================

Αλεξιπτωτιστές πλησιάζουν αγροικία στο Ισθμό(PK Rechenberg)
=====================================





Γερμανοί Στρατιώτες-Αλεξιπτωτιστές στην περιοχή του Ισθμού
=====================================




Παράδοση  στους Γερμανούς αλεξιπτωτιστές μέσα στην πόλη της Κορίνθου.
=====================================

Πρόχειρες γέφυρες των Γερμανών στον Ισθμό,  μετά την ανατίναξη της κύριας γέφυρας
=====================================


   Μονάδα  των Γερμανών που κατέλαβε μετά την Κορινθία την Άργο-Nαυπλία !




09-07-18
Αετίων Σωτήριος Ριζόγιαννης 

ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΑΥΤΗΣ ΤΗΣ ΑΝΑΡΤΗΣΗΣhttp://rozosotiris.blogspot.com/2018/07/097.html