===========================================================
Παρατίθενται με την σειρά κατωτέρω, σχετικά με τα Δραματικά της κατοχής και εμφυλίου στα χωριά Αγιονόρι και Λίμνες Αργολιδο-Κορινθίας:
1)Μαρτυρία Παναγ. Κων. Ηλία- Ιανουάριος 2013
2)Μαρτυρία Αναστ. Σωτ. Καλλιμάνη-Αύγουστος 2012
3)Μαρτυρία Παν. Παύλου Καλλιμάνη-Αύγουστος 2012
4)Μαρτυρία Αντων. Παν. Σκούπα- Ιανουάριος 2014
4)Μαρτυρία Αντων. Παν. Σκούπα- Ιανουάριος 2014
5)Μαρτυρία Ηλία Παν. Νώτη- Σεπτέμβριος 2012
6)Μαρτυρία Αναστ. Αλ. Τσούμπα- Αυγουστος 2012
7)Αποσπάσματα από το βιβλίο του Στέλιου Περράκη!
Οι σημειώσεις, υποσημειώσεις, υπομνηματισμοί, υπογραμμίσεις είναι του επιμεληθέντος της “αναρτήσεως”.Ο μόνος σκοπός και πρόθεση είναι αυτή καθ΄ αυτή ,η αποτύπωση των γεγονότων και της σχέσης με αυτά των πρωταγωνιστών ανθρώπων μέσα στο χρόνο και τον χώρο που συνέβησαν!
======================================================
(1).Μαρτυρία: Παν. Κων. Ηλία από το Αγιονόρι. Γεννηθέντος το 1930.
Tα “παιδιά” μας πήγανε σαν τα σκυλιά. Ήρθαν τα πήραν αρον-άρον τα πήρανε και τα πήγανε τα βάλανε……… το Σαββάτο……….!
Mικρός εγώ! Λοιπόν δεν ξέραμε από ζώνη να λέγαμε θα βγεί η ζώνη……….
Ήμαστε 5-6 μικρά χωριανοί και ζώ μόνο εγώ τώρα και ο "Γουρνάκος" γιός της αδερφής του Μπόμπου της ΟΛΓΑΣ(Όλγα Σπυρ. Μπαλάφα από Στεφάνι)ο πατέρας του "Νρτιβάλα", ο "Κακάβας"(Παπαχρήστος),ο "Κουτσουρός" οι "Καλογκιαραίοι"…!
Εφ΄ όσον είπανε ότι θα ρθεί ζώνη τα πράγματα(Γιδοπρόβατα) τα είχαμε στη ΝΤΑΡΙΖΑ! Ντάριζα (Περιοχή) είναι όλο το μέρος, ΠΑΡΑΣΠΟΡΙ (τοποθεσία)το λέγαμε το ειδικό μέρος! Είχαμε κάτι αρνιά και τ΄άχαμε χώργια , εδώ στο χωριό.
Λοιπόν είχαμε τα πρόβατα ήρθανε κεί πάνω (Παρασπόρι) το απόγευμα Παρασκευής (26-5-44) οι Γερμανοί με τους τσολιάδες, δηλ. ήταν απάνω που σκαρίζαμε τα πρόβατα! Οι Γερμανοτσολιάδες που ρίχνανε με τα πολυβόλα από το βουνό Νιφίτσα σε ότι έβλεπαν και κινιόταν και σκοτώσανε (από μακριά) μιά γυναίκα εδώ στα Λώνια, την Ελένη του Θανάση Καλλιμάνη την γυναίκα, που είχε τέσσερα κορίτσια.!
Όλο Ταγματασφαλίτες και κάτι Ιταλοί! Ήταν και ένας τσολιάς απ΄το Κοφίνι (Χωριό Αργολίδος) δεν ξέρω πως λεγότανε! Χρήστο το λέγανε το (Μικρό!) ονομά του! ’Εχω ακούσει- εγώ δεν τον είδα- με τους Ταγματασφαλίτες ήτανε και ένας τσολιάς από την Αρχ. Κόρινθο, Μαρίνης (Το επώνυμο) ! Δεν είχανε σκυλιά! Η προπαγάνδα ήτανε ότι είχανε σκυλιά εμείς δεν είδαμε! Έναν Ιταλό τον είδαμε ας πούμε και όταν περνάγανε τα γίδια και δεν ήθελε να μας σκοτώσει και σκότωνε τα γίδια.
Θάτανε 7 ώρα, εκεί στα φυλάκια είχαν ζώνη όποιος πέρναγε θα τον σκοτώνανε .
Ένας αδερφός μου ο Δημήτρης Ηλίας είχε πολεμήσει στην Κρήτη και ήτανε και τραυματίας και του είχανε δώσει και το χαρτί και τους τό έδειξε ,δεν του είπανε τίποτα! Τους είπανε: «θα κάτσετε ήσυχα μήπως τίποτα ακουστούν ντραβαλασιές θα σας σκοτώσουνε οι σκοποί»!
Το βράδυ εκεί (στο Παρασπόρι) σφάξανε 4 σφαχτά - γίδια του Νταρέλου τα πήρανε και τα πήγανε στο φυλάκιο κει πέρα που λέμε στο ΠΑΡΑΣΠΟΡΙ, τα βάλανε στις καρδάρες και τα βράσανε.O Χρήστος ο "Γουρνάκος" λέει:
-«Θέλουν νερό να τους πάμε με τα παγούρια»
και είχανε ένα γαϊδούρι ενός εκεί και μας στέλνε γιά νερό στο Αγιονόρι στο πηγάδι στ΄ Αλέντζι! Είχανε φέρει τα παιδιά κάτι ψευτο-μπετόνια που φτιάχναμε σε κάνα Φαρνανζή ετότες και τους τα γεμίσαμε!
Λοιπόν τέτοια ώρα ήτανε.(Σούρουπο). Πετάγεται κείνος ο τσολιά ο Χρήστος από το Κοφίνι και λέει: "Θα πάρουν (Τα παιδιά) και τα ρούχα τους να μείνουν εκεί" στο ΠΑΡΑΣΠΟΡΙ γιατί εάν γέρουν εδώθε (Για να παν στο χωριό να κοιμηθούνε )θα τους σκοτώσουν οι σκοποί! Το βράδυ κοιμηθήκανε εκεί, 27 Μαϊου ήτανε καλοκαίρι, σάμπας είχαμε τα...ράσα είχαμε καμιά παλιοφανέλα….
Λοιπόν μας είπανε το πρωί στις 8 ώρα θα τα απολύσετε τα πρόβατα. Τα είχαμε βάλει μέσα σε γκόρτσιασμα -με κλαδιά έτσι… είχαμε φτιάξει.
Το πρωί τα κάναμε τα πρόβατα πέρα, κατευθείαν εκεί που τους σκοτώσανε πήγανε τα πρόβατα!
Ο Νικολάκης ο Καλλιμάνης είχε γίδια και ήταν παρακάτου και φέρνει ένα λεβέτι γάλα το ξεφόρτωσε! και λέει :
-«Δώστε τους να πάν στο Διάβολο να φάν»!
-«Δώστε τους να πάν στο Διάβολο να φάν»!
Εγώ πάγαινα -μήπως είχα παπούτσια- προς τα εκεί! Μου λεν οι μεγάλοι που σκοτώσανε:
- «Ρε πάγαινε φέρε το γάλα να φάμε»! Γυρίζω εγώ!
(Εν τω μεταξύ)Την Παρασκευή Ο ΣΚΟΥΠΑΣ ΜΑΡΚΟΣ έρχεται το μεσημέρι στο χωριό και λέει:
-«Παιδιά προσέχτε μην πάθετε καμιά ζημιά να μη πιάσετε και λέτε τίποτα κουτσομπολιά ετούτος και εκείνος…! «Εμένανε δεν με πιάνε»! Είπε !«Εγώ θα φύγω! Που θα φτάσω ;Στην άκρη του κόσμου»!
Ζαλώνει ένα μαύρο μαντήλι το θυμάμαι και στο λέω σαν να είναι τώρα πιάνει μιά Λάκα, έτσι μιά στενή λουρίδα που λέμε ,σκαπέτησε κατά την Ντάριζα που λέμε προς τ΄Αγγελόκαστρο!
Εδώ στο χωριό είχανε(έκαναν) κονάκι (Διοικητήριο!!) οι Γερμανοί στου υπεύθυνου (του ΕΑΜ) ΣΚΟΥΠΑ ΜΑΡΚΟΥ το σπίτι. Αυτοί -οι Γερμανοί- που ήσαν εδώ στο χωριό σκληρύνανε ,(αυτό μας το είπε και ..) ένας αδερφός μου που κίνησε το βράδυ και ήρθε εδώ στο χωριό απ΄ έξω και γύρισε πάλι κει πάνω (ΠΑΡΑΣΠΟΡΙ) και κοιμήθηκε ,γιατί είπε «ρίχνανε …θα με σκότωναν»! και (ζητούσαν) λέει:
-"Θέλουμε τον Μάρκο"!
-«Τώρα λέει το αφήσαμε κει πάνω!» (Απαντούσαν οι Αϊνορίτες)
(Κυρίως) στο χωριό πελεκάγανε οι Γερμανοί τον Τσόγκα, -(Αυτός) μάζευε τα φαγητά για τους αντάρτες ήταν ο μαζευτής, της ΕΤΑ νοικοκύρης! Σκοτώσανε μετά όλη την οικογένεια του οι αντάρτες. Ήσανε εκείνοι που είχανε τα μίση ας πούμε ! Εμείς δεν είχαμε με τον ΤΣΟΓΚΑ τίποτα! Αλλά τους μπήκε ο Διάβολος ότι είπανε στους Γερμανούς δήθεν για τον ΜΑΡΚΟ:-«τάδε ώρα ήτανε στο Παρασπόρι»! (αυτός ήταν ο λόγος που θεωρείται ότι έσφαξαν κατόπιν την οικογένεια Τσόγκα)} τον κτυπάγανε γιά να μαρτυρήσει για τον ΜΑΡΚΟ και εκείνος δεν το πήρε καλά και πάνε εκείνες οι κοπέλες του Τσόγκα και λένε:
-«Την τάδε ώρα ,στις 12 (την προηγούμενη ημέρα) ήταν στην Ντάριζα ο ΜΑΡΚΟΣ.
(Εμάς μας το είπε) ο γαμπρός του ο «Τσιγαράς»(Παπαχρήστου) που είχε τα πρόβατα και τα φυλάγαμε εμείς!Και λέει:
-«τι δίαβολο τον πελεκάνε;»
(Εμάς μας το είπε) ο γαμπρός του ο «Τσιγαράς»(Παπαχρήστου) που είχε τα πρόβατα και τα φυλάγαμε εμείς!Και λέει:
-«τι δίαβολο τον πελεκάνε;»
Ρωτούσαν (και στο Παρασπόρι) για τον Μάρκο και τους λένε οι μεγάλοι:
-«Δεν υπάρχει!Άμα τον βρείτε…..να μας σκοτώσετε όλους»!
Ήτανε ο "Κακάβας" (Χρήστος Παπαχρήστος), ο "Γουρνάκος" (Ευαγγ. Παπαχρήστος) Σκούρτης Χρήστος ("Κοκκόνης"), Γιάννης Σκούρτης ("Κουτσουρός") και οι άλλοι ,είπανε:
Ήτανε ο "Κακάβας" (Χρήστος Παπαχρήστος), ο "Γουρνάκος" (Ευαγγ. Παπαχρήστος) Σκούρτης Χρήστος ("Κοκκόνης"), Γιάννης Σκούρτης ("Κουτσουρός") και οι άλλοι ,είπανε:
-«Δεν υπάρχει ο Μάρκος»!
Δεν μπροκάναμε το πρωί ξεκινήσανε αυτοί οι Γερμανοί-Τσολιάδες,από δω (Χωριό) και ήρθανε κει πάνω (Παρασπόρι), αφού βγάλανε συμβούλιο, σου λέει: «την τάδε ώρα αφού ήταν εκεί ο Μάρκος» .
Ο Νικολάκης ο Καλλιμάνης – {( έκρυβε τον Μάρκο) Ο ΜΑΡΚΟΣ (που) έκανε τον τσοπάνι μαζί του}-τά 'βγαλε το βράδυ τα γίδια στο σίραχο και τ΄ άρμεξε και το πρωί σου λένε:
-«Οι τσολιάδες και οι Γερμανοί ήρθανε τσει πάνω μας εξετάσανε , δεν θα μας ενοχλήσουν ξανά! Ζώνη ήτανε θα προχωρήσουν».
Τα σκάρισε ο Νικολάκης (τα γίδια το πρωϊ)να πάν να τα αρμέξουν εκεί κάτω στα "δύό ρέματα" που είχανε την στρούγκα .Ο ΜΑΡΚΟΣ που έκανε τον τσοπάνι στο ξένο κοπάδι, πήρε την "καπότα"-κάπα και ερχότανε και αυτός κάτου και παγαίνανε να τ΄αρμέξουν τα γίδια!
Κει κάτου κτυπηθήκανε !
-«Ταυτότητα»! λέει αυτός(του ζήτησε ο Τσολιάς)!
Βγαίνει την ταυτότητα! (Βλέπει ο τσολιάς ότι έγραφε η ταυτότητα)ΜΑΡΚΟΣ ΣΚΟΥΠΑΣ! Ταγκ..! κάτου... ! Του ρίξανε κατ΄ ευθείαν! (Μπορεί )ο τσολιάς να ήτανε (αυτός) από τον κάμπο και μπορεί να τον γνώριζε!
Αμέσως γυρίζουνε εκεί, ήτανε μιά γούβα, τους μαζεύουν όλους τους τσοπάνηδες, όλους όσοι ήσαν τους σκοτώσανε αμέσως αυτομάτως! (Συμπεράνανε) Βγάλανε ότι ήταν ομάδα και αρχηγός ο ΜΑΡΚΟΣ και είπανε (σκότωμα)μέχρι μικρό παιδί!
(Μετά)Ερχόνται αυτοί οι δύο που είχανε σκοτώσει κει κάτω τον ΜΑΡΚΟ ,κει χάμου που είχαμε τα παγούρια με το νερό και είμαστε μαζεμένα τα παιδιά! Ένας Γερμανός και ένας ταγματασφαλίτης θ΄άτανε ,δεν είχαμε πάει κει κάτω ακόμα (που εκτέλεσαν τους Αγιονορίτες)!!
Λέει (Μας ρωτάνε):
-«Που παπάς;» (Που είναι οι πατεράδες σας;)
-«Παπάς στο χωριό» του λέμε! Καμιά φορά που λέμε πως θέλει να σε σώσει ο θεός! -«Παπάς;» λέμε! -«Ναι!»- «Που;»- «Εκεί πέρα» του λέμε να μας παρατήσουν!
Τι σκεφτήκανε! Σου λέει αυτή είναι συμμορία! Λοιπόν θα πήγαμε κανά χιλιόμετρο από πίσω τους, 6 παιδιά-μικρά και τους τσεντάγαμε :
- «Να ρθούμε κοντά;» Δεν μας λέγανε τίποτα!
- «Να ρθούμε κοντά;» Δεν μας λέγανε τίποτα!
Πήγαμε (Τα παιδιά) τους είδαμε(τους φονευθέντες)! Μόλις φτάσαμε εκεί βλέπουμε το κοπελιάρι (Υπηρέτης ποιμήν του Νικόλα Καλλιμάνη , ο Γκότσης Μιχαήλ 40 ετών) αυτός φόραγε κάτι μπότες !Μόλις τον βλέπουμε (νομίσαμε ότι ) κοιμάται Γερμανός !Κάνουμε κάτου ξάνα και πάμε γύρου και πάμε κει πάνου! Τον κάναμε Γερμανό! Μόλις είδαμε την μπότα (είπαμε) :- «Γερμανός κοιμάται ο πούστης»!
(Για τους εκτελεσθέντες εκεί.)Τους είχαν μαζέψει και τους βάλανε ζώνη -γραμμή σε ένα τοίχο έτσι ..και πέσανε στον τοίχο τους κτυπήσανε από πίσω (πισόπλατα)!Του μικρού του αδελφού μου του είχε φύγει όλο το κάραφλο! Με πολυβόλο τους έριξαν! Ένας, ο "Κουτσουρός" είχε πεταχθεί από πάνου,(από τον τοίχο πήγε να φύγει) όταν του ρίξανε ας πούμε δεν τον κράτησε και μετά του ρίξανε την χαριστική βολή!
Τρία αδέλφια μου σκοτώσανε και άμα πάγαινα θα με σκοτώνανε και μένα!
Τον «Μητσαρέλο» με τον «Γιαννημάρα» που λέμε δεν τους σκοτώσανε εκεί με την παρέα, τους σκοτώσανε τσει κάτου στα μονοπάτια! Ο «Μητσαρέλος» το παιδί του ΜΑΡΚΟΥ, δεν θ΄άταν 17 χρονών αυτό είχε κρυφτεί σε μιά τρύπα και κάποιος γνωστός του φώναξε ότι: «σκοτώσανε το πατέρα σου» και βγήκε!
(Μετά την εκτέλεση) Πέρνουμε τα πρόβατα κατά τις 10-11 ώρα τα βαίνουμε στο δρόμο! Στο χωριό! Ήρθαμε στο χωριό! Μας λένε που είναι οι τσοπάνηδες; Τους σκοτώσανε τους λέμε!
Την άλλη μέρα πήγανε οι γυναίκες με τα Μουλάρια και πήρανε τους νεκρούς.Ήταν (Θυμάμαι) του "Γουρνάκου" (Παπαχρήστου) η γυναίκα και είχε ρίξει τριχιά –σχοινί και είχε βγάλει τον άντρα της απ΄την γραμμή να τον φορτώσει στη πλάτη της να τον φέρει στο χωριό. Ε! δεν μπορούσε να τον σηκώσει! Και πήγαμε εμείς με το Γιώργο της "Κακάβενας"(και την βοηθήσαμε)!
Κανένας από αυτούς που σκοτώσανε εκεί δεν ήταν στο αντάρτικο (Εκτός του ΜΑΡΚΟΥ που ήταν υπεύθυνος του ΕΑΜ) ο αδελφός του ΜΑΡΚΟΥ, ο Γιάννης ήταν αγροφύλακας και ήτανε καλό ανθρωπάκι!
Αυτούς (Τους εκτελεσμένους) τους «έφαγε» ο ΜΑΡΚΟΣ !Αλλά παίξανε, δεν κάνανε και καλά οι δικοί μας! Ο ΜΑΡΚΟΣ φυγάδευε Εγκλέζους λέγανε!
Τους Σκουρταίους ,τα αδέλφια "Κωστάκο" και "Κιτσο-Μάλια" και τα αδέλφια Σπύρο και "Τσούλιο" -Μεταξύ τους(ήσαν) πρώτα ξαδέρφια- τους σκοτώσανε την ίδια μέρα εδώ προς τις Λίμνες στου «Τσαγκάρι»,στην εκκλησία στον Αϊγιάννη που λέμε λίγο παρακάτου!*
*(Μαζί με τους Σκουρταίους, εκεί σκότωσαν (27-5-1944) και τον Παπαγιαννόπουλο Αλέξ. ετών 50, δάσκαλο του Αγιονορίου ,καταγόμενου από το Μάκαρι Αρκαδίας γεν. το 1894 που είχε νυμφεφθεί την Αγιονορίτισα Σοφία Πέτρου Μπίντζου(1906-1984) και είχαν παιδιά την Ελένη 1931 και την Αγγελική 1932).
Τους Σκουρταίους λένε ότι τους καταδώσανε οι Νωταίοι από τις Λίμνες εγώ δεν ξέρω !Η μάνα τους ήταν από τις Λίμνες από τους Νωταίους!
Αυτά γινήκανε στις 27 Μαϊου του 1944!
Μετά (Τις εκτελέσεις )θέλανε να με πάρουν στο αντάρτικο! Ήτανε ένας από τις Λίμνες Σουφρίλας ήταν το επώνυμο του ,συγγενής μου (πρώτος εξάδερφος) γιατί η μάνα μου ήταν από τις Λίμνες Σουφρίλα το επώνυμο ,του είχαν σκοτώσει τον πατέρα του οι Γερμανοί (στην παγανιά). Μου λέει:
-«Δεν μας πέρνουν εμάς στο αντάρτικο μας θέλουν σαν οργάνωση» !
14 χρονών τι να κάναμε εμείς; Γι΄ αυτό σου λέω ήσαν καθάρματα και αυτά! Τι οργάνωση να ξερα εγώ;
Όταν μετά φέραν (Οι “αντάρτες” το πρωί 21-08-1944) τους Νωταίους εδώ στην εκκλησία (και τους σφάξανε) δεν ήμουν εδώ! ήμουν στα πρόβατα! Την ίδια μέρα μετά (την σφαγή) ήρθα -μικρός εγώ- και βλέπω το σκυλί του «Τσούλμπα» έτρωγε το αίμα! Ήταν ποτάμι τα αίματα, τόσο σαν να είχαν σφάξει 5 πρόβατα και είχα μιά σκύλα και πήγε να γυρίσει εκεί της λέω: "Έλα κοντά μωρή" και ήλθε κοντά και έγειρα κάτου που τους ρίξανε στο πηγάδι *(*Ξεροπήγαδο ,περί τα 500 μέτρα από την εκκλησία) και μου λέει η μάνα μου:
-«Γύρισε πίσω ρε που πας;» Και δεν πήγα!
Έχω ακούσει και εγώ ότι αυτός που έσφαζε ήταν χασάπης(στο επάγγελμα)!
----------------------------
Ο επόμενος λόγος-μαρτυρία της συμμετέχουσας στην συνέντευξη συζύγου του Παν. Κ. Ηλία της Χρυσούλας, το γένος Αργυροπούλου:
«Στην εκκλησία εγώ ήμουνα! Μικρή ήμουν ,10 χρονών γεννήθηκα το 1934, τους φέρανε εδώ στην εκκλησία 11 η ώρα ήταν! (μαζέψανε τον κόσμο στην εκκλησία) τα κορίτσια τραγουδώντας τα πήγανε! Κόταγες να μη τραγουδάς; Δεν ήσαν πολλοί αντάρτες κάνε 5 ήσανε! Μάνα και τ΄ άλλο παιδί τους σφάξανε πέρα στου «Τσαγκάρι». Ήτανε και η μάνα μου στην εκκλησία .Τον γέρο «Μπάτση» (Παρατσούκλι), πατέρα των παιδιών, η μάνα μου τον εγνώριζε που ήτανε Αγιανιώτισα και ήξερε τα αρβανίτικα και της λέει:
-«Μωρή Νότα, (Αρβανίτηκα)“Μποτσ η γι ου”!-Άντε φέρε μου λίγο νερό!»
Αχ !η “μαύρη “! Σκώνεται η μάνα μου να πάει να φέρει λίγο νερό!
-«Πιάστε την και σφάχτε την πρώτα» (Λένε οι σφαγείς)
«Ιιιιιιιιιιιιιιιιι» !!! Τι σκουϊλα εγώ…!! Και εάν δεν ήτανε αυτός ο Σταύρος του "Παραμύθα" θα τη σφάζανε πρώτα την μάνα μου!
-Ένας έσφαζε! Πω πω πω ανατριχιάζει το κορμί!!
-Εγώ μονάχα άκουσα εκείνο που λέγανε Θοδόση! Θα το θυμάμαι μέχρι να πεθάνω «ΑΔΙΚΑ-ΑΔΙΚΑ!» φώναζε το παιδί! Το σφάζανε και δεν σφαζότανε και ζωντανό μετά το πετάξανε σ΄ένα πηγάδι! Σκύψαμε το κεφάλι και ήτανε ένας γέρος Καλλιμάνης και είχε σκύψει (και αυτός) το κεφάλι κάτου να μην δει και πάνε του δείνε τρείς γροθιές και ανοίγει η μύτη του και μόλις είδα εγώ (έτσι) ,δρόμο έφυγα,Πα πα πα! Γιατί φοβηθήκαμε!!»
-------------------
H μαρτυρία του Γιάννη Δημ. Ηλία ανιψιού του Παν. Κ. Ηλία :
«Έχω και ένα Μπάρμπα τον Θεοφάνη Δ. Παπαχρήστου γεννημένος το 1936, ζει ακόμα στο Πειραιά και μου έχει πει ,τότε όταν ήταν πιτσιρίκος και είχε κρεμάσει και τα πόδια λέει στα κεραμίδια της εκκλησίας και κοίταζε που τους σφάζανε και μου τόχε πεί και για το σκυλί του «Τσούρμπα» (Αναστ. Παπαχρήστου)(που έγλυφε το αίμα) ένα κόκκινο λέει ήταν!» *(*Το οποίο σκυλί λέγεται ότι μετά ήταν επιθετικότερο στους ανθρώπους)
---------------------
Ο λόγος-μαρτυρία πάλι του Παναγιώτη Κ. Ηλία:
Την ίδια μέρα (όταν) πήρανε τους Τσογκαίους (οι αντάρτες και τους σφάξανε) τον «Ντι-Ντι» τον ΣΚΟΥΠΑ ΚΩΣΤΑ, μπάρμπα του ΜΑΡΚΟΥ ΣΚΟΥΠΑ, αδελφό του πατέρα του, το εβρήκανε (οι αντάρτες δεν) ξέρω τι διάβολο ήταν, εδώ χάμω στην εκκλησία-λέγανε εγώ δεν τον είδα- και λέει:
-"Καλώς τα παιδία! Περάσαμε καλά ο φίλος μου ο Τρίκκας τι κάνει;"*(*Γεώργιος Τρίκκας από χωριό Προσύμνη-Μπερμπάτι, Λοχαγός που είχε ενταχθεί στα Τάγματα ασφαλείας-Βλέπε και σημειώσεις ανάρτησης 047)!
Τους έκανε (νόμισε) ότι ήσαν Χίτες !Σηκώνει το στελιάρι ένας αντάρτης μιά του δίνει στο κεφάλι, κάτου (τον σκότωσε)!
-"Καλώς τα παιδία! Περάσαμε καλά ο φίλος μου ο Τρίκκας τι κάνει;"*(*Γεώργιος Τρίκκας από χωριό Προσύμνη-Μπερμπάτι, Λοχαγός που είχε ενταχθεί στα Τάγματα ασφαλείας-Βλέπε και σημειώσεις ανάρτησης 047)!
Τους έκανε (νόμισε) ότι ήσαν Χίτες !Σηκώνει το στελιάρι ένας αντάρτης μιά του δίνει στο κεφάλι, κάτου (τον σκότωσε)!
Ο γέρο «Ντι-Ντις» είχε τέσσερα κορίτσια ή τρία και είχε πράματα (αιγοπρόβατα) πήγαινε εκεί (στα μαντριά) ο Αλέκος Σκούρτης και την ΓΕΩΡΓΙΑ ΣΚΟΥΠΑ(μία κόρη του «Ντι-Ντί») την εκαβάλαγε (και έμεινε έγγειος και επειδή δεν την ήθελε) γιατί ήταν φτωχιά πήγε και της το΄ριξε στο Αγγελόκαστρο τότες !Και μετά πήγε και την πήρε ο ίδιος -εγώ δεν δεν πήγαινα να την πάρω -και την πήγε και την σφάξανε οι αντάρτες!
Την από τον Αγιάννη γυναίκα-χήρα του Ιωάννη Σκούρτη που τον σκότωσαν στο ΠΑΡΑΣΠΟΡΙ, την πήρε γυναίκα μετά το ΚΑΝΕΛΟΣ ο «Ντιρ-Ντομ)»!
Την από τον Αγιάννη γυναίκα-χήρα του Ιωάννη Σκούρτη που τον σκότωσαν στο ΠΑΡΑΣΠΟΡΙ, την πήρε γυναίκα μετά το ΚΑΝΕΛΟΣ ο «Ντιρ-Ντομ)»!
Τον ΣΚΟΥΠΑ τον ΜΙΧΑΛΗ που ήταν αντάρτης τον ξεπατώσανε οι Χίτες του ΜΑΓΓΑΝΑ και τον αδερφό του ΓΚΙΚΑ ΣΚΟΥΠΑ που έγινε χίτης τον σκοτώσανε οι αντάρτες, η γυναίκα του ήταν από τον Αγιάννη ΣΟΥΚΟΥΛΗ το γένος!
Οι Χίτες το 45΄ δεν αφήσαν κότες !Σεν αφήσανε....! Ήταν ένας ο "Λυγούρας" και πήγανε και του πήρανε το σακάκι ! Εμένα με πήρανε οι "Χίτες" του Μαγκανά και άλλα δύο παιδάκια από δω και μας ζαλώνε κάτι μαντίες κάτι καρβέλια κάτι...και τα πηγαίναμε προς τις Λίμνες! Τώρα τι να ξέραμε εμείς που μας πάνε! Έρχεται ένας εκεί και λέει : «Που τα πάτε ρε τα παιδιά;» και αρχίνησε κάτι βλαστήμιες! -
«Πετάτε τα κάτω» μας λέει.!Λοιπόν και τα πετάμε εμείς χάμου ερχόμαστε εκεί στου Καρασιώτη και λέει:
«Πετάτε τα κάτω» μας λέει.!Λοιπόν και τα πετάμε εμείς χάμου ερχόμαστε εκεί στου Καρασιώτη και λέει:
-«Ρε τα μαύρα τα παιδιά έχασαν τους δικού τους»!
Έ δεν είπανε τίποτα τσιμουδιά (Οι του Μαγγανά)!
Έ δεν είπανε τίποτα τσιμουδιά (Οι του Μαγγανά)!
Δεν ξέρω εάν είχε περάσει απ΄ δώ ο Άρης Βελουχιώτης και ο Φλωράκης δεν μ΄ άφηνε η μάνα μου ,να πάω στις συγκεντρώσεις!
Έτσι με το χίτικο εγώ έφυγα και πήγα στο Χιλιομόδι στου Πρασσά! Κρύφτηκα δυό μήνες και μετά φεύγω και πάω στον Συνοικισμό στην Κόρινθο .Η μάνα μου είχε δώσει μια αδερφή στον Αγιάννη και κείνος ο Αγιαννιώτης ήταν μπερδεμένος ήταν γραμματέας στο αντάρτικο! Είχαν φύγει (Οι της οικογένειας Αχιλλέα Δελλή –Πατέρας , Μάνα και τα 3 παιδιά ,Γεώργιος, Ελένη και Σοφία) από τον Αγιάννη και είχανε ένα σπιτάκι τέτοιο…! (Στην Κόρινθο) Ήσαν πέντε άτομα και μέναμε εκεί, δεν είχανε μέρος εμένα μου είχαν στρώσει ένα κουρελάκι κει χάμω στο τσιμέντο ,και κοιμόμουνα! Όταν πιάνανε όλους τους Κομμουνιστάς και τους πήγανε στην Μακρόνησο, ερχόνται οι Χίτες τ΄ Αϊβασιλιού(Την εορτή) περίπου βράδυ, εγώ είχα κουκουλωθεί(κοιμόμουνα)! και τους παίρνε το παιδί της κοπέλες και τους πήρανε στην Μακρόνησο! Εμένα (δεν με πήρανε) με πατάγανε, εγώ τίποτα δεν κουνήθηκα! Τώρα δεν με βλέπανε ξέρω τι διάβολο ;Σκεπασμένος ήμουνα! Σηκώνομαι το πρωί πετάγομαι επάνου βλέπω την Θείτσα τον Μπάρμπα κλαίγανε! -«Ρε τι πάθατε ;»- «Ρε πήρανε τα παιδιά!».Εάν με πέρνανε θα με ρίχνανε μες το κοπάδι και μένα!
Δεν ήσανε αυτοί τόσο μπλεγμένοι και τους αφήσανε μετά........................!
=========================================================================
Δεν ήσανε αυτοί τόσο μπλεγμένοι και τους αφήσανε μετά........................!
=========================================================================
Πεσόντες εκείνη την ημέρα...!
1) ΓΚΟΤΣΗΣ ΜΙΧΑΗΛ του Παν. Κτηνοτρόφος.Από το Αγγελάκαστρο ή Αθίκια.Ετών 40
2) ΗΛΙΑΣ ΔΗΜΗΤΡ. του Κων/νου.Κτηνοτρόφος.Γεννήθηκε στο Αγιονόρι το1917
3) ΗΛΙΑΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ του Κων/νου.Κτηνοτρόφος.Γεννήθηκε στο Αγιονόρι το1924
4) ΗΛΙΑΣ ΚΩΝ/ΝΟΣ του Κων/νου.Κτηνοτρόφος.Γεννήθηκε στο Αγιονόρι το1925
5) ΚΑΛΛΙΜΑΝΗ ΕΛΕΝΗ του Αθαν.Αγρότησσα.Γεννήθηκε στο Αγιονόρι το1902
6) ΚΑΛΛΙΜΑΝΗΣ ΝΙΚ. του Ιωάν.Κτηνοτρόφος.Γεννήθηκε στο Αγιονόρι το1900
7) ΠΑΠΑΧΡΗΣΤΟΣ ΕΥΑΓ. του Γεωργ.Αγρότης. Γεννήθηκε στο Αγιονόρι το1918
8) ΠΑΠΑΧΡΗΣΤΟΣ ΜΙΧΑΗΛ του Χρήστ. Αγρότης.Γεννήθηκε στο Αγιονόρι το1927
9) ΠΑΠΑΧΡΗΣΤΟΣ ΧΡΗΣΤΟΣ του Ιωάν. Κτη/φος.Γεννήθ. στο Αγιονόρι το1927 .Ήταν οργανωμένος στην ΕΠΟΝ
10) ΠΑΠΑΧΡΗΣΤΟΣ ΧΡΗΣΤΟΣ του Μιχαήλ. Κτην/φος. Γεννήθηκε στο Αγιονόρι το 1899. Ήταν στο ΕΑΜ και την ΕΤΑ.
11) ΠΑΠΑΓΙΑΝΝΟΠΟΥΛΟΣ ΑΛΕΞ. του Παναγ.Δάσκαλος.Γεννηθέντος στο Μάναρι Τριπόλεως 1894.(Ήταν στέλεχος του ΕΑΜ και του ΚΚΕ)
12) ΣΚΟΥΠΑΣ ΙΩΑΝΝΗΣ του Δημητρ.(Αδερφός του Μάρκου).Γεννήθηκε στο Αγιονόρι το 1908.
13) ΣΚΟΥΠΑΣ ΔΗΜ. του Μαρκου(γιός του Μάρκου) Αγρότης-Κτην/φος. Γεννήθηκε στο Αγιονόρι το 1927
14) ΣΚΟΥΠΑΣ ΜΑΡΚΟΣ του Δημητρ. Αγρότης-Κτην/φος. Γεννήθηκε στο Αγιονόρι το 1897. Στέλεχος προπολεμικά του ΚΚΕ και από τα πρώτα στελέχη του ΕΑΜ Αργολιδοκορινθίας ,είχε κάνει και μετανάστης στην Αμερική.
15) ΣΚΟΥΡΤΗΣ ΙΩΑΝ. του Γεωργ. Αγρότης-Κτην/φος.Γεννήθηκε στο Αγιονόρι το 1918
16) ΣΚΟΥΡΤΗΣ ΚΩΝ/ΝΟΣ του Ευθυμ.Αγρότης-Κτην/φος. Γεννήθηκε στο Αγιονόρι το 1901
17) ΣΚΟΥΡΤΗΣ ΣΠΥΡ. του Δημητρ. Αγρότης-Κτην/φος.Γεννήθηκε στο Αγιονόρι το 1899
18) ΣΚΟΥΡΤΗΣ ΧΡΗΣΤ. του Γεωργ. ΑγρότηςΚτην/φος.Γεννήθηκε στο Αγιονόρι το 1901
19) ΣΚΟΥΡΤΗΣ ΧΡΗΣΤ. του Δημητρ. Κτην/φος.Γεννήθηκε στο Αγιονόρι το 1901
20) ΣΚΟΥΡΤΗΣ ΧΡΗΣΤ. του Ευθυμ. Κτην/φος.Γεννήθηκε στο Αγιονόρι το 1901
1) ΓΚΟΤΣΗΣ ΜΙΧΑΗΛ του Παν. Κτηνοτρόφος.Από το Αγγελάκαστρο ή Αθίκια.Ετών 40
2) ΗΛΙΑΣ ΔΗΜΗΤΡ. του Κων/νου.Κτηνοτρόφος.Γεννήθηκε στο Αγιονόρι το1917
3) ΗΛΙΑΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ του Κων/νου.Κτηνοτρόφος.Γεννήθηκε στο Αγιονόρι το1924
4) ΗΛΙΑΣ ΚΩΝ/ΝΟΣ του Κων/νου.Κτηνοτρόφος.Γεννήθηκε στο Αγιονόρι το1925
5) ΚΑΛΛΙΜΑΝΗ ΕΛΕΝΗ του Αθαν.Αγρότησσα.Γεννήθηκε στο Αγιονόρι το1902
6) ΚΑΛΛΙΜΑΝΗΣ ΝΙΚ. του Ιωάν.Κτηνοτρόφος.Γεννήθηκε στο Αγιονόρι το1900
7) ΠΑΠΑΧΡΗΣΤΟΣ ΕΥΑΓ. του Γεωργ.Αγρότης. Γεννήθηκε στο Αγιονόρι το1918
8) ΠΑΠΑΧΡΗΣΤΟΣ ΜΙΧΑΗΛ του Χρήστ. Αγρότης.Γεννήθηκε στο Αγιονόρι το1927
9) ΠΑΠΑΧΡΗΣΤΟΣ ΧΡΗΣΤΟΣ του Ιωάν. Κτη/φος.Γεννήθ. στο Αγιονόρι το1927 .Ήταν οργανωμένος στην ΕΠΟΝ
10) ΠΑΠΑΧΡΗΣΤΟΣ ΧΡΗΣΤΟΣ του Μιχαήλ. Κτην/φος. Γεννήθηκε στο Αγιονόρι το 1899. Ήταν στο ΕΑΜ και την ΕΤΑ.
11) ΠΑΠΑΓΙΑΝΝΟΠΟΥΛΟΣ ΑΛΕΞ. του Παναγ.Δάσκαλος.Γεννηθέντος στο Μάναρι Τριπόλεως 1894.(Ήταν στέλεχος του ΕΑΜ και του ΚΚΕ)
12) ΣΚΟΥΠΑΣ ΙΩΑΝΝΗΣ του Δημητρ.(Αδερφός του Μάρκου).Γεννήθηκε στο Αγιονόρι το 1908.
13) ΣΚΟΥΠΑΣ ΔΗΜ. του Μαρκου(γιός του Μάρκου) Αγρότης-Κτην/φος. Γεννήθηκε στο Αγιονόρι το 1927
14) ΣΚΟΥΠΑΣ ΜΑΡΚΟΣ του Δημητρ. Αγρότης-Κτην/φος. Γεννήθηκε στο Αγιονόρι το 1897. Στέλεχος προπολεμικά του ΚΚΕ και από τα πρώτα στελέχη του ΕΑΜ Αργολιδοκορινθίας ,είχε κάνει και μετανάστης στην Αμερική.
15) ΣΚΟΥΡΤΗΣ ΙΩΑΝ. του Γεωργ. Αγρότης-Κτην/φος.Γεννήθηκε στο Αγιονόρι το 1918
16) ΣΚΟΥΡΤΗΣ ΚΩΝ/ΝΟΣ του Ευθυμ.Αγρότης-Κτην/φος. Γεννήθηκε στο Αγιονόρι το 1901
17) ΣΚΟΥΡΤΗΣ ΣΠΥΡ. του Δημητρ. Αγρότης-Κτην/φος.Γεννήθηκε στο Αγιονόρι το 1899
18) ΣΚΟΥΡΤΗΣ ΧΡΗΣΤ. του Γεωργ. ΑγρότηςΚτην/φος.Γεννήθηκε στο Αγιονόρι το 1901
19) ΣΚΟΥΡΤΗΣ ΧΡΗΣΤ. του Δημητρ. Κτην/φος.Γεννήθηκε στο Αγιονόρι το 1901
20) ΣΚΟΥΡΤΗΣ ΧΡΗΣΤ. του Ευθυμ. Κτην/φος.Γεννήθηκε στο Αγιονόρι το 1901
=============================================================
«...Πέρα εκεί, που ήτανε μιά γκορτσιά,*(*Ανάμεσα χωριών Αγιονορίου και Στεφανίου περί 2,5 χιλ νοτιο-δυτικά του Αγιονορίου. Δίπλα στο αρχαίο μονοπάτι-δρόμο της «Κοντοπορείας» που συνδέει τα χωριά Αγιονόρι με Μπερμπάτι-Πρόσυμνα) τους πήγαιναν δύο-δύο και τους σφάζανε. Τον Αύγουστο του ’44 τους σφάξανε. Ημερομηνία μη με ρωτάς, δε θυμάμαι. Εγώ ήμουν 8 χρονών τότε, γεννημένος το 1936.
-Εσύ, στην εκκλησία ήσουν μπροστά, που έσφαζαν την οικογένεια αυτή, του Νωταίους (Μπατσαίους το παρατσούκλι);
-Ναί. 3 παιδιά και τον πατέρα. Τη γυναίκα την πήγανε εκεί κάτω και τη σκοτώσανε με τους άλλους. Το τέταρτο παιδί, τον Χρήστο, το σκότωσαν από κεί, κοντά στις Λίμνες, στου Κατσιαδά που το λέμε. Ήταν άρρωστο, και το έσφαξαν στο δρόμο.
-Τι ώρα τους σφάξανε τους Νωταίους;
-Πρωϊ, 8-9 η ώρα θα ήτανε. Εγώ είχα εδώ 5-6 μαρτίνες γίδες στα αμπέλια να τις ταϊσω και γύριζα γιά το χωριό όταν είδα τους αντάρτες να πλένουν τα μαχαίρια τους. Πρέπει τότε να είχαν σφάξει τους άλλους εκεί κάτω.
-«Να πλένουν τα μαχαίρια;» Πού;
-Στη Βρύση. Κάτω στον κάμπο, πριν ανέβουμε επάνω, υπήρχε τότε Βρύση. Δεν ερχόταν το νερό επάνω στο χωριό. Εκεί πλένανε τα μαχαίρια τους. Ήτανε και ένας Αγιονορείτης.
- Ποιός ήτανε αυτός.
-Ο Κώστας ο Κανέλλος. Ζεί ακόμα, στην Αθήνα. Είναι 100 χρονών, γεννηθείς του 1912!
-Εσύ τώρα, μπάρμπα Τάσσο, τους είδες που πλένανε τα μαχαίρια ή το έχεις ακούσει;
-Βρε τους είδα! Πέρασα εκεί χάμου. Είχα τις γίδες μας, τις τάϊσα, και γύριζα στο χωριό. Όταν είδα αυτούς τους τρείς να πλένουνε τα μαχαίρια, πέρνω τις γίδες και γύρισα στο σπίτι μας στο χωριό.
-Τι ώρα ήτανε;
-Το πρωϊ, κατά τις 8 η ώρα.
-Και είδες μετά που σφάζανε τους Νωταίους;
-Ναί. Τρείς αντάρτες ήτανε που τους σφάζανε.
-Είχε συγκεντρωθεί κόσμος;
-Όλο το χωριό! Και τα παιδιά όλα είμαστα εκεί, μεσ’ την τρομάρα μας...
-Μίλησε κανείς αντάρτης πριν τους σκοτώσουν;
-Μίλησε ένας και τους έλεγε προδότες, γιατί λέει πρόδωσαν τους Σκουρταίους από το Αγιονόρι που σκότωσαν οι Γερμανοί τον Μάη που περάσανε από δω. Λεπτομέρειες δεν θυμάμαι τι είπε, τόσα χρόνια τώρα. Πάντως είπε :«Αγιονορίτες, ότι έχετε φέρτε το και ρίχτε το επάνω τους. Ότι ξύλα...».
- Και οι τρείς οι αντάρτες σφάζανε;
- Όχι, ο ένας έσφαζε. Ένας κοντός. ΄Εβαζε το μαχαίρι εδώ ...που πετάει ο λάρυγγας. Πεταγότανε το αίμα με άφρη. Ο σφαγιάς καθόταν επάνω στο μάρμαρο. Εκεί που λέγαμε τα ποιήματα, τα παιδιά του σχολείου. Τους πήγαιναν οι άλλοι δεμένους κοντά του. Ο Θοδόσης (σ.σ. ένα από τα 3 παιδιά Νώτη), του ρίξανε και σφαγμένον και δεν ξεψύχαγε, τον πετάξανε έτσι στο πηγάδι.
-Είπε κάποιος εκεί να πιούνε αίμα;
-Το είπε μιά χήρα. Της είχανε σκοτώσει οι Γερμανοί τον άντρα. Έχει πεθάνει 30 χρόνια τώρα. Έπινε αίμα με τη χούφτα....
-Μόνο μιά γυναίκα ήπιε αίμα;
-Όλες ήπιανε! Μόνο 4 δεν ήπιανε. Οι νυφάδες από το Στεφάνι ήταν οι μόνες που δεν ήπιανε. Του μπάρμπα Σπύρου του Μπαλάφα η κόρη (Ολγα Σπ. Μπαλάφα) και άλλες τρεις δεν ήπιανε. Όλες οι άλλες γυναίκες με τη χούφτα πίνανε το αίμα...
-Μετά τι έγινε;
- Τι μετά; Τους πήρανε στα ξυλοκρέβατα και τους πήγανε και τους ρίξανε στο πηγάδι. Μετά από 4-5 ημέρες ήρθανε οι Λιμνιάτες και τους πήρανε. Βρωμήσανε. Το έχουν χώσει πιά το πηγάδι, ένα ξεροπήγαδο ήτανε...
- Εχει ακουσθεί ότι ένας δεν είχε ξεψυχήσει, και του έριξαν μιά πέτρα μέσα στο πηγάδι γιά να τον τελειώσουν.
- Δεν το ξέρω αυτό. Τους είχαν ρίξει θανατική ( χαριστική βολή!) με το πιστόλι εκεί μπροστά στην εκκλησία, αλλά ο Θοδόσης δεν είχε και μ’αυτό ξεψυχήσει.
- Γιατί τους σφάξανε χωριστά, στο χωριό, τους 4 Νωταίους;
- Λέγανε ότι εκείνοι μαρτυρήσανε στους Γερμανούς ότι είναι αντάρτες οι Σκουρταίοι και τους σκοτώσανε. Αυτό λέγανε μετά, δεν ξέρω. Ότι έχω ακούσει. Εγώ σου είπα, ήμουνα μικρός τότε. Θυμάμαι ότι είδα. Γι’ αυτό και η γριά η Σκούρτενα έβαλε τους αντάρτες και σκοτώσανε τους Νοταίους, 6 άτομα, τους γονείς και 4 παιδιά. Δυό Νωταίοι γλυτώσανε. Μια κοπέλα παντρεμένη και ένα μικρό παιδί, ο Λιάκος. Αυτή η γριά τους έφαγε, την λέγανε "Κακύρω", παρατσούκλι, αλλά ήτανε η Ντίνα (;;;;) Σκούρτη! Της είχαν σκοτώσει οι Γερμανοί δυό παιδιά, και δυό ανίψια, πρώτα ξαδέρφια, Σκουρταίους. ;;;;;;;;;;;;;;;;
- Αυτή πρωτοστάτησε στην εκκλησία, γιά να πιούν αίμα;
- Αυτή ήταν ο αρχηγός του ΝΑΤ (;;;;;;;;;;;;;εννοεί ΝΑΤΟ). Αυτή έφαγε τα παιδιά....
-Αυτή είπε και στις άλλες γυναίκες στην εκκλησία να πιούν αίμα;
-Όλες μαζί πέσανε απάνου, αλλά αυτή ήταν ο αρχηγός. Τι ψάχνεις να βρεις τώρα....Πέσανε απάνου όλες. Μόνο 4 γυναίκες (από τις χήρες) δεν ήπιανε. Δεν ζυγώσανε (πλησιάσανε) καθόλου. Δυό Στεφανιώτισσες, νυφάδες στο Αγιονόρι, μιά θειά μου, η Κωνσταντίνα Καλλιμάνη, και μιά Λιμνιάτισσα νύφη στο Αγιονόρι. Η μάνα του Θύμιου του Σκούρτη δεν ήπιε !Αυτή ήταν και συγγενής των Νωταίων.
-Αυτός ο Κώστας ο Κανέλλος, που έπλενε το μαχαίρι του, ήταν μετά στο Αντάρτικο;
-Ναί, ήτανε.
- Δικάστηκε τίποτα μετά, τί έγινε;
- Αρ..ε.α δικάστηκε! Την έβγαλε λάδι. Είναι στην Αθήνα τώρα, 100 χρονών, ο Ντιρ-Ντομ έτσι τον λέμε στο χωριό. Ζει και η γυναίκα του, είναι από τον Αγιάννη. Είχε παντρευτεί αυτή μικρή. Μούτσιος ;;;;;;;;;;;; λεγότανε. Σκοτώσανε τον άντρα της οι Γερμανοί. Είχε και μιά κόρη, πέθανε αυτή και πήρε την κόρη της ο Κανέλλος.;;;;;;;
-Μόνο τους Λιμνιάτες έσφαξε ο Κανέλλος;
- Όχι, ήτανε σφαγιάς. Είχε σφάξει κι άλλους εδώ γύρω. Έσφαξε και 175 (;;;;;;;;;;;;;;;;;) άτομα στο ;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;Είχε πάρει ένα Τζαναβάρα από τα Αθίκια, νέο παιδί δάσκαλος. Τον πιάσανε δυό Κλενιάτες εδώ που ήτανε ο μύλος του Γιώργα,(ο αλευρόμυλος του Γιώργαρη, στο Χιλιομόδι) που αλέθαμε. Τον πήγανε πρώτα στην Κλένια, και μετά στο Αγιονόρι και τον παραδώσανε σ’αυτόν, τον Κανέλλο. Το έγδυσε το παιδί τελείως, τούβγαλε τα παπούτσια, και το έσφαξε! Το παιδί αυτό, ο δάσκαλος, ήταν από τα Αθίκια, αλλά φαίνεται ότι το είχαν στείλει σύνδεσμο όταν το έπιασαν.*(*Πρέπει να ήταν ο Τζαναβάρας Σωτήρης το παιδί που αναφέρει ο Καλλαράς Σταύρος-Τσελεπής στο βιβλίο του! Βλ. ανάρτηση 059 -Σελ. 28 )
-Και δεν δικάστηκε ποτέ, καθόλου ο Κανέλλος;
-Όχι. Είναι στην Αθήνα, 100 χρονών. Αλλά είναι τυφλός 20 χρόνια τώρα.......
- Ο Παναγιώτης Ηλίας, από το Αγιονόρι, τι δράση είχε τότε; Τι ξέρεις;
-Αυτός ήτανε τότε 20-21 χρονών. Μιά μάντρα χώριζε τα σπίτια μας. Ήτανε στον (Εφεδρικό!) ΕΛΑΣ, και δυό πρώτα ξαδέρφια του στην ΟΠΛΑ. Αυτοί οι δύο υπογράψανε και σφάξανε, αλλά ο Παναγιώτης δεν έε τίποτα . Είχε σώσει και κόσμο. Τον πατέρα μου τον έστειλε η Οργάνωση από δω 3 φορές να τον σφάξουνε στη Γκούρα. Τον στείλανε 3 φορές, και ήτανε τυχερός, γιατί έπεφτε απάνου στο σύνταγμα και τον γλύτωνε το παιδί αυτό, ο Ηλίας. Την τρίτη φορά, τούδωσε ένα χαρτί να το φέρει στην Οργάνωση εδώ στο χωριό, το Αγιονόρι, «όποιος πειράξει τον Σωτήρη τον Καλλιμάνη, θα πεθάνει, και θα κάψω όλο το Αγιονόρι».
Έχει πάει γαμπρός στο χωριό Καπαρέλι, κοντά στη Θήβα. Έκατσε φυλακή 22 χρόνια, δεν δήλωσε ούτε μετάνοια ούτε τίποτα.*(*Δικάστηκε ως συνυπεύθυνος για τις σφαγές των Νωταίων στο Αγιονόρι!) Ζεί ακόμα.
-Τον πατέρα σου γιατί τον στέλνανε στη Γκούρα γιά σφαγή;
-Γιατί δεν πήγαινε στις συγκεντρώσεις τους, και τον νομίζανε ότι είναι αντίδραση. Είχαν σκοτώσει τον αδερφό του οι Γερμανοί και φύλαγε 800 γίδια στη Φανερωμένη (Μοναστήρι στο Χιλιομόδι). Ο πατέρας μου δεν είχε καιρό να πάει στις συγκεντρώσεις τους. Εμάς τα παιδιά μας πηγαίνανε στο Χιλιομόδι, μας γυρίζανε εδώ και κεί και μας μαθαίνανε αντάρτικα τραγούδια, «το αντάρτικο σπαθάκι, ποτέ μη παραδόσεις...», δεν το θυμάμαι πιά.
-Τον καπετάν Βόλγα τον είχες δει ποτέ;
-Έχω ακούσει γι αυτόν αλλά δεν τον είδα ποτέ. Αυτόν που είδα ήταν ο Φλωράκης, ο καπετάν Γιώτης. Πέρασε από το Αγιονόρι, ήταν καβάλα σε ένα ψαρί αλογάκι.
-Ποιός άλλος ήταν μπροστά εκείνη την ημέρα και ζει σήμερα;
-Όλο το χωριό ήταν μαζεμένο.
-Που να ζεί όμως σήμερα; Να ζεί στο χωριό;
Πολλοί ήταν, πολλοί. Αλλά στο χωριό πόσοι έχουν μείνει τώρα, 12-13 άτομα. Ο ξάδερφός μου ο Παναγιώτης Καλλιμάνης, 89 ετών, και η γυναίκα του 84 ετών ήταν εκεί, και μένουν ακόμη στο χωριό.
-Σκοτώσανε και από το Αγιονόρι οι αντάρτες, έτσι δεν είναι; Είναι αλήθεια ότι τον Τσόγκα τον σκότωσαν γιατί δεν τους έδινε τυριά;
- Λένε ότι τους αντάρτες τους είχανε δηλητηριάσει στο Στεφάνι με κεφαλοτύρι και ήρθανε στο Αγιονόρι και κυκλώσανε το σπίτι του, και πιάσανε τον Τσόγκα γιατί δεν έδινε λέει τυριά γιά τους αντάρτες. Το βαρέσανε πολύ. Τον βάλανε στο τομάρι. Τον αφήσανε τότε, αλλά σε μιά βδομάδα πήγανε και τον σφάξανε με όλη την οικογένεια. Αύγουστο τον σφάξανε. Σφάξανε 9 από το Αγιονόρι. Άμα πάμε στο ηρώο, θα σου πω τα ονόματα αυτών που είναι από δώ. Ήτανε 5 από μιά οικογένεια, ο Τσόγκας με τη γυναίκα και την κόρη του ….! Τους κόψανε τα χέρια, τους βγάζανε τα μάτια..... Να μην έρχουνται τέτοιες ημέρες...!
Τους έσφαξε ο Σπύρος ο Μελέτης(;;;;;;), Λιμνιάτης. Είχε κατέβει ο πατέρας του εδώ στο Αγιονόρι και μένανε. Εμένα με δέσανε στη γκορτσιά γιατί δε μαρτύραγα. Με φάγανε τα μυρμήγκια, και με αμολήσανε το βράδυ
-Ποιός σε έδεσε;
- Τρείς Λιμνιάτες αντάρτες, κατά τις 6 η ώρα το πρωϊ, και με αφήσανε στις έντεκα το βράδυ.
-Γιατί σε δέσανε;
-Γιατί δε μαρτύραγα. Άλλη φορά έγινε αυτό, όχι τότε που σφάξανε τους Λιμνιάτες. Με πελεκήσανε, μου βαράγανε μία από δω και γύριζα από κεί.
-Τι σου ζητούσαν να μαρτυρήσεις;
- Ποιός είναι Χίτης, ποιός είναι αντάρτης; Τέτοια. Εγώ είχα βγάλει τα μανάρια, να πάω να τα βοσκήσω. Πάνε και τα μανάρια, πέρασα την ημέρα δεμένος στη γκορτσιά, κάτω στα αλώνια.
- Ποιοί ήταν αυτοί οι Λιμνιάτες που σε δέσανε;
- Που διάολο να τους ξέρω. Παιδί ήμουνα. Τρομάρα με είχε πιάσει. Αλλά τα θυμάμαι όλα. Με απολύσανε 11 η ώρα το βράδυ. Και ψάχναν οι γονείς μου, και εγώ ήμουνα πίσω στα αλώνια. Η γκορτσιά είναι ακόμα. Ανήκε στον Τσόγκα που φάγανε αυτοί. Αυτού που έσφαξαν. Είχε 12 άλογα, μουλάρια, αλώνιζε μόνος του, έκανε 18 χιλιάδες οκάδες καρπό, έφτιαχνε τυριά! Νοικοκύρης! Τον φάγανε........
-Ποιόν παπά είχατε τότε στο Αγιονόρι; Τον παπα-Σκούρτη; Ξέρεις τι συνέβει σ’αυτόν;
- Ναι, τον παπα-Σκούρτη. Είχε γίνει παπάς το 1942. Του κάνανε μνημόσυνο σήμερα τα παιδιά του. Τον παπα-Σκούρτη πήγανε να τον σφάξουνε οι αντάρτες. Τον πήραν από δώ και τον πήγαν στη Δ(Κ)ολιάνιτσα (Κολόνιτσα!!!),εκεί ήτανε ένας Μαλιάττας (Το ψευδώνυμο του Γιώργη Παπαψωμά, από τις Λίμνες)
-Γιά να μου πείτε τώρα, με τους Χίτες από το Χιλιομόδι που ήρθαν εδώ, τι έγινε; Λένε ότι βιάσανε γυναίκες από το Αγιονόρι.
-Ψέματα είναι. Οι Χίτες πήρανε από δώ 4 άτομα, 3 άντρες και μιά γυναίκα. Τους άντρες τους βάλανε στο τομάρι, τη γυναίκα μπορεί να την βιάσανε. Γυναίκες τότε βιάζανε άμα θέλανε αυτοί, γιατί αλλιώς είχε μαχαίρι.
-Εννοείς οι Χίτες;
-Οι Χίτες και οι αντάρτες.
-Τον Χρήστο Κανέλλο, που είχε το μαγαζί στο Αγιονόρι, γιατί τον κτύπησαν οι Χίτες;
- Ο παππούς ο Χρήστος, έτσι τον λέγαμε. Πρώτος εξάδελφος του σφαγιά, του Κώστα του Κανέλλου. Η γυναίκα του ήταν καπετάνισσα στους αντάρτες, η Κατίνα Ζουζούνη, από τις Λίμνες και εκείνη. Αυτή τους έσφαξε τους Τσουμπαίους και τους άλλους από τις Λίμνες εκεί κάτου. Αυτή έδινε τις εντολές.
-Δεν έχεις ακούσει να έκανε κάτι άλλο; Ένα βιασμό;
-Όχι. Σου είπα ήμουν μικρός τότε γι αυτά. Δεν είμαστουν και γειτόνοι..................!
======================================================
(3).Μαρτυρία Παναγιώτη Παύλου Καλλιμάνη. Γεννηθέντος 1923
Λοιπόν είρθανε ... εδώ (οι Γερμανοτσολιάδες) !Εμείς φύγαμε πήγαμε απάνου προς τα βουνά Ντάρντιζα προς τα 'κει.......φάγαμε ήπιαμε κει στο βουνό, με τους τσολιάδες και τους Γερμανούς! ...το πηγαίνανε το μέρος γαζωτό, εκεί δεν έπερνε..........!
Λοιπόν ... ο Μάρκος ο Σπούπας ήταν υπεύθυνος ΕΑΜ ,ΕΛΑΣ ,ΕΠΟΝ τ' άχε όλα τα πόστα μοναχός του αυτός ......το χωριό περνούσε πολύ ωραία όμως, και του 'χαμε πει του μπάρμπα Μάρκου να φύγεις να μη σε βρούνε γιατί για σένα ψάχνε! Λοιπόν εκεί πάρα κάτου ήτανε μιά σπηλιά που δεν τον έβρησκε ούτε κουνούπι .....αλλά τον φάγανε η προπαγάντα είπανε ότι έχουνε σκυλιά και όπου να κρυφτείς σε βρίσκουνε ,δεν είχανε σκυλιά τίποτα και δεν πήγε να κρυφτεί ο μπάρμπα Μάρκος και την νύχτα φάγανε ήπιανε “χορέψανε” και τα βράσανε στο κακάβι! Λοιπόν είχανε πει εάν βρούμε τον Μάρκο θα σας σκοτώσουμε όλους !
Είχανε πει κει πάνου οι τσελιγκάδες που'χανε τα προβατόγιδα:
-“Άμα βρήτε Μάρκο δω ...να μας σκοτώσετε όλους”!
Και τσους εσκοτώσανε όλους γιατί ετσι πάνου(κάποτε) είχαμε τραβήξει και τους είχαμε σκοτώσει, (τους) ληστές που πηγαίνανε και ληστεύανε το (παλιό) μοναστήρι τ' Αϊνοριού στη Φανερωμένη στο Χιλιομόδι, τότε ήταν στη δικαιοδοσία τ' Αϊνοριού! Τώρα νεπήρανε οι Χιλιομοδιώτες!Πηγαίνανε και κλέβανε οι ανθρώποι και τρώγανε γιατί θέλανε να ζήσουνε! Τους μεθύσανε κει πέρα οι καλογέροι και πήγαμε εμείς οι Αϊνορίτες και τους επήραμε και τους εβγάλαμε κει πάνου στο “παρασπόρι” ζλέμε στη γούβα του “παρασποριού” και τους σκοτώσανε τους ανθρώπους! ......Και έμεινε ένας στο χάνι κει κάτου στον Αγιώρη,... είχε χάνι ένας εδώ το λέγαμε Λοκαϊτη, ήτανε μ' ένα χέρι κείνος και πήρε την "καπότα" του ληστή που έμεινε ζωντανός και πέρασε ένα δύο τρία χρόνια και πέρασε από κει ο ληστής και γνώρισε την "καπότα" και τον εγνώρισε και ο γέρο “Κιτσάνης” και λέει :
-«Που νε βρήκες αυτή την "καπότα" ρε γέρο;»
-«Εδώ πέρασε κάποιος και την άφησε και είπε θα γυρίσει «!
-«Να βγώ να μαζέψω κανα ξυλάκι......!» και τόβαλε στα πόδια ο Λοκαϊτης, με τ' ένα χέρι και ούτε ξαναπάτησε στο χάνι!..........!*
[*Από το βιβλίο: “Ο ΚΗΠΟΣ ΜΕ ΤΑ ΛΟΥΛΟΥΔΙΑ”- Γεώργιος Θ. Σιαπκαράς- Έκδοση 2012-(Επιμέλεια εγγονών του)
Σελ. 30
Λιάπηδες στο Παλιομοναστήρι (Διήγηση του πατέρα μας Θωμά Σιαπκαρά)
Από πληροφορίες που πήρε ο πατέρας μας από τον παππού μας στις 31-1-1986, οι οποίες μεταφέρθηκαν σ' αυτόν από τον γέρο-Χαρλέπα (Κώστα Σκούπα αδερφό της Χρήσταινας του Σιαπκαρά και παππού του Σωτήρου)
Ένα κοπάδι από Λιάπηδες (δεν αποκλείεται να ήταν και το ίδιο), είχε εγκατασταθεί στο Παλιο-Μοναστήρι και ελυμαίνετο την περιουσία του μοναστηριού τρώγοντας και πίνοντας αρκετό καιρό. Δεν έφευγαν, τους βόλευε η παράταση της παρουσίας τους εκεί, δεδομένου μάλιστα ότι η αποθήκη του μοναστηριού δεν τελείωνε εύκολα....Οι καλόγεροι, ανήσυχοι, συζήτησαν με τον πρόεδρο και τους κατοίκους του Αγιονορίου και αποφάσισαν να αντιδράσουν. Έτσι και έγινε. Την προγραμματισμένη μέρα, αφού οι καλόγεροι μέθυσαν όλους τους Λιάπηδες, τους έκαναν “στουπί” και δεν μπορούσαν πια αυτοί να αντιδράσουν, έφτασε ένα απόσπασμα οπλισμένων Αγιονοριτών και του “ξεπάστρεψαν” όλους. Λένε ότι ήσαν 17 τον αριθμό.
Ύστερα από εκατό χρόνια σχεδόν, οι Γερμανοί σκότωσαν (στο “παρασπόρι”, μιά περιοχή του Αγιονορίου,) δεκαεφτά Αγιονορίτες. Τότε ισχυρίστηκαν μερικοί ότι λειτούργησε η “Θεία Δίκη”.
Από πληροφορία του πατέρα μου, που συνέλεξε από τον Ιωάννη Χρ. Παπαχρήστου (Ντριβάλα) αυτό το χρονικό έλαβε χώρα από τους Γερμανούς τον Μάιο του 1944, ημέρα Σάββατο, στη θέση “Κώστα Κλαρί” και “παρασπόρι” του Αγιονορίου. Αιτία ή ....υποψία των Γερμανών για προβολή αντίστασης.]
Τονε βρήκανε τον Μάρκο φόραγε μιά "καποτούλα" και έκανε το τσοπάνι!Του λένε:
-“Παπίον”(Ταυτότητα)!
-“Παπίον”; (βλέπουν) Μάρκος Σκούπας και τον σκότωσε ...........!
Κει πάνου είμουνα γλύτωσα εγώ γιατί έφυγα προς τα κάτου και ήρθα πιό χαμηλά, με βρήκανε και κει εμένα οι τσολιάδες με τους Γεμανούς και λέει πόσο χρονών είσαι ,πόσο αυτό.Του είπα πόσο χρονό λέει υπάρχει νερό εδώ να μας φέρεις να ........υπάρχει κι πέρα στην εκκλησία την Αγια μαρίνα λέει πάρτω γκουβά και να πας να φέρεις. Πέρνω τον γκουβά ,μόλις έφθασα κανά 500ριά μέτρα, μού 'ρχεται μιά ριπή Γκριιιιιιιιιιιιιιργ, απ' δω μέχρι την πόρτα στα 5 βήματα!Δεν έπεσα χάμω εγώ, σήκωσα το χέρι ψηλά με τον γκουβά και σταμάτησα εκεί όρθια! Πήγανε από κει πέρα οι άλλοι που 'σανε στα 500 -1000 μέτρα και λέει αφήστε το παιδί μην το πειράξετε γιατί το στείλαμε εμείς για νερό και δεν ξανά με πειράξανε !
Τους πήγα νερό τι ν' άκανα ....τους είχανε σκοτώσει (τους άλλους) και γω ενεγλύτωσα γιατί έπεσα πιό χαμηλά .........ήτανε στρατιώτης λέει με τον πατέρα μου ένας τσολιάς , τον εγνώριζε, ........γιαυτό δεν με σκοτώσανε. Και να σου πω και το άλλο ο πατέρας μου έλεγε στους Γερμανούς και τους τσολιάδες εδώ στο χωριό: “ρε συναγωνιστές ρε ........ δεν λυπόσαστε που σκοτώνετε τον κόσμο;” ........!Θα τον σκοτώνανε αλλά τον γλύτωσε ο τσολιάς.
Ο Μάρκος έπερνε τους Εγγλέζους από το Χιλιομόδι και τους έβγαινε στην ......θάλασσα (στις ακτές του Σαρωνικού για να φυγαδευτούν) ....δεν ξέρω πόσες λύρες έπερνε γιά τον κάθε εγκλέζο.........!
Μύλος γυνότανε τότε!Λοιπόν στα σύνορα με τους Λιμνιάτες οι Αϊνορίτες είχανε εδώ την στρούγκα, μετά στα είκοσι μέτρα είχανε την στρούγκα οι Λιμνιάτες!Περνάει τώρα η φάλαγγα ......οι Γερμανοί.......!Πήγαινε αμπάλα η "παγάνα" και τους Αϊνορίτες τους εσκοτώσανε και τους Λιμνιάτες δεν τους εσκοτώσανε! Και πάει τώρα εκείνη η γυναίκα “Κατσίρο” την ελέγανε .........και λέει :«γιατί οι Γερμανοί σκοτώσανε τα δικά μου παιδιά και τα Λιμνιάτικα δεν τα σκοτώσανε;». Τα προδώσανε!
Ερχόνται τώρα οι Αντάρτες ,γιατί πήγανε κολήσανε την πέρα μεριά (Στις Σπέτσες….!) και ξανάρθανε! Τα πήρανε τα παιδιά και λέει γιατί αυτουνούς τους εσκοτώσανε και σας δεν σας σκοτώσανε;Κάτι γίνεται !Το 'να παιδί το μεγάλο ήτανε αντάρτης !Το πήρανε και το παιδί δεμένο και τους 6 και λοιπόν τους εφέρανε στης εκκλησιά τ' αλώνι ,στα σκαλοπάτια της εκκλησίας.Καλέσανε όσοι ήσανε μες στα σπίτια να πάνε όλοι, τώρα λέει: «για να γλυτώσεις εσύ» τούπανε του αντάρτη «πρέπει να σκοτώσεις τ' αδέρφια σου τον πατέρα σου......όλους!». Είναι δυνατόν; ........!Και τους σφάξανε όλους ........!Εκείνη η «κατσίρο» άγλυφε το μαχαίρι με τα αίματα. Δεν ξέρω ....αν έπιναν αίμα !!!!!!
Πήγανε και τσους ρίξανε σένα ξεροπήγαδο και με πήρανε και μένα και με βάλανε (να μεταφέρω) στα.....καδρόνια σκάλα και πήγαινα ζαλωμένος και κει κάτου στο ξεροπήγαδο δεν έριχνα πέτρες και με βουτάει ένας αντάρτης
-“Ρίχτετο και τούτο μέσα γιατί δεν πλακώνει” ...και με κράτησε ένας άλλος αντάρτης!
Τους τα πήρανε όλα τα ρούχα πίπουλους, τους ρίξανε μέσα κανα δεκαργιά (αντάρτες) είσανε στην εκκλησία, ένας τους έσφαζε όλους!Τα σκαλοπάτια της εκκλησίας είχαν γεμίσει αίμα !
Αίμα ρε...!!!
======================================================
(4).Μαρτυρία Αντ. Παν. Σκούπα. Γεννηθέντος το 1938
…Έχω γεννηθεί το 1938 τον πατέρα μου τον σκοτώσανε οι Ιταλοί το 42' στο σταυροδρόμι στην Αρχαία Κόρινθο ερχότανε το πρωί, δεν είχε πάρει η μέρα, από τον Άσσο Βόχας με την αδερφή μου Βασίλο (γεννηθήσα το 1926) και το μουλάρι φορτωμένο ήτανε ο πατέρας μου προϊστάμενος σ' ένα ελαιοτριβείο Μπάση το επώνυμο λεγότανε ...ερχόσανε κάθε Κυριακή (στο Αγιονόρι) ....την ώρα που προχώραγε το μουλάρι και πίσω η κοπέλα με τον πατέρα μου , ο φύλακας ο φρουρός κοιμότανε, φαίνετε με τα πατήματα τον ξυπνήσανε αλλά απότομα την ώρα που πλησιάζανε , με το που σηκώνεται προγκάει το μουλάρι ,.....! αυτό ήτανε που τον έφαγε! Ο πατέρα μου με το που προγκάει το μουλάρι πάει να το πιάσει. (ο Ιταλός) Αυτός πανικοβλήθηκε του λέει Αλτ -Άλτ με την δεύτερη του ρίχνει ....τον πήρε εδώ...! ( μια σφαίρα στο λαιμό) .......! 17-Σεπτεμβρίου του 42 τον σκοτώσανε , ανήμερα της γιορτής της μητέρας μου Σοφίας! Παναγιώτη τον λέγανε τον πατέρα μου, είχε γεννηθεί το 1901.
..................................
Μικρά παιδιά είμαστε…..! (Όταν ήρθαν οι Γερμανοί) Θυμάμαι μια περίπτωση τότε με την ζώνη, είμαστε εκεί στην αυλή, τραβούσε ένας Γερμανός μιά γαϊδούρα φορτωμένη όλο τυριά και μάλλον από το Στεφάνι τα φέρνανε και έξω απ' την αυλή μας, ήτανε τόσο φορτωμένη και έπεσε κάτω !Οι Γερμανοί είχαν το στέκι τους επάνου στου Μάρκου το σπίτι! Ο Γερμανός έπρεπε να φύγει τι να κάνει τι -να κάνει; Η γαϊδούρα τίποτα, δεν μπορούσε να σηκωθεί από το φορτίο ,πιάνει και παίρνει τη Γαϊδούρα της μάνας μου και φορτώνει τα τυριά , εν το μεταξύ η Γαϊδούρα όμως είχε και Γαϊδουράκι.....!Πήγε κει πάνω ο Γερμανός στο αρχηγείο (των Γερμανών, στο σπίτι του Μάρκου Σκούπα) !Αφού σουρούπωσε λιγάκι πάει και η μάνα μου και κόβει το λουρί απού κάτου, γυρνάει το σαμάρι ,έφυγε η γαϊδούρα να πάει στο σπίτι μας , γιατί είχε το γαϊδουράκι της! Την άλλη μέρα θα πήρανε άλλο ζώο οι Γερμανοί και φορτώσανε τα τυριά!
Δεύτερα ή τρίτα ξαδέρφια ήτανε με τον πατέρα μου ο Μάρκος (Σκούπας)
…………………………………..
Θυμάμαι τους φέρανε πάνω στην πλατεία μες τα κοφίνια με τα ζα δύο-δύο …! (Τους εκτελεσμένους στο Παρασπόρι Αϊνορίτες)
…………………………………
Εκεί που σφάξανε τους Λιμνιάτες στη ρεματιά, “τραχανάδες” το λέγαμε το μέρος, μεταξύ αυτών σφάξανε και έναν γιατρό, τον Λαδή*[*Ο ΛΑΔΗΣ ΝΙΚ. Ετών 30 ήταν ιατρός και εξυπηρετούσε τα χωριά Αγιονόρι ,Λίμνες και ίσως και το Χέλι! Η καταγωγή του δεν ήταν της περιοχής, αλλά από κάποιο νησί. Αναφέρεται ότι όταν ένας Λόχος ανταρτών πέρασε από το χωριό Στεφάνι και έφαγαν κεφαλοτύρια εκεί ,μετά πηγαίνοντας προς Αγιονόρι έπαθαν δηλητηρίαση.
Ο ιατρός Λαδής Νικ. τους έσωσε με την ιατρική φροντίδα του, δίνοντάς τους κυρίως να καταπιούν κάρβουνα ώστε αυτά να απορροφήσουν το δηλητήριο από το στομάχι τους, όπως και έγινε, αυτό το επικαλέστηκε κατά την σύλληψή του αλλά δεν εισακούσθη διότι κρίθηκε ότι είχε συνεργασία και συμμετοχή με τους ταγματασφαλίτες του Αραχναίου-Χελίου, σχετικά με τα τραγικά που συνέβησαν εκεί την 29 Ιουλίου 1944 -Βλ. ανάρτηση 050!
Οι Αγιονορίτες προσέφεραν και αυτοί φροντίδα στους δηλητηριασμένους μεταξύ αυτών και ο παπάς του Αγιονορίου Παναγιώτης Σκούρτης, συγγενής και οπαδός του Σταύρου Καλλαρά, που περιέθαλψε στο σπίτι του τον Λιμνιάτη Δήμα Αναστ. (ή Αχιλλέας) στέλεχος της ΟΠΛΑ, και όταν κατόπιν έστειλαν τον παπά στις Λίμνες με μιά επιστολή την γνωστή, που έγραφε: "Ο φέρων την επιστολή να εκτελεσθή".Ο Δήμας Αν. του έσωσε την ζωή! Αυτά εξιστορούσε ο ίδιος ο παπάς σε στενούς συγγενείς του].
Εκεί το μόνο που θυμάμαι που μας έλεγε η συχωρεμένη η μάνα μου, γιατί αυτή τα ´ζησε ,είχε πάθει ένα κλονισμό λόγω του πατέρα μου κλπ. και δεν κοιμότανε την νύχτα και ότι έβλεπε ήταν έτοιμη να......! Και μας ξυπνάει την νύχτα και μας λέει:
-“Ελάτε δω να δείτε” !
Πιό κάτου απ' εμάς ήταν η βρύση και ήτανε φεγγάρι και γυαλίζανε τα μαχαίρια! Αυτοί όταν σφάξανε κει κάτω έπρεπε να πλυθούνε και να πλύνουνε και τα μαχαίρια τους! Και πλένανε τα μαχαίρια και γυαλίζανε! Κι' έλεγε η σχωρεμένη η μάνα μου:
-“Κύταξτε παιδιά μου πως γυαλίζουν τα μαχαίρια”
Είναι απόσταση από το σπίτι μας μέχρι κει κάτου κάνα κατοστοί μέτρα ! Και γυαλίζανε τα μαχαίργια! (Θυμάμαι) την εικόνα !Ναι! Νύχτα ήτανε δηλαδή πρωί ,μπορεί να τους σφάξανε το βράδυ και......!.4-5 άτομα ήσαν! Και απ' εκεί λέει δεν ήρθανε σε μας , αλλάξανε δρόμο και φύγανε γιά τις Λίμνες,...δεν ήρθανε απ' το δικό μας χωριό!
...................................................................
Όταν του πετάξανε μέσα στο πηγάδι τους τα βγάλανε τα ρούχα και μετά πήγε αυτός να πάρει τα ρούχα! Κι' έλεγε η σχωρεμένη η μάνα μου “πως τα φόρεσε αυτός τα ρούχα;” , ο Καννέλος με το παρατσούκλι Ντιρ-Ντομς.
Οι Αγιονορίτες την πληρώσανε! Τώρα έχουνε φτιάξει κι χάμου μια πλάκα και έχουμε βάλει και τα ονόματα , ανάμικτα και των ανταρτών και των....(Χίτηδων)!Πρώτο θύμα έχουνε βάλει τον πατέρα μου, Παναγιώτης Σκούπας του Χρήστου.Εκεί έχω εγώ τρείς - τέσσερους θείους, ένας ήτανε της μάνας μου ο μπάρμπας Χρήστος Παπαχρήστου και άλλοι δυό Σκουπαίοι, ο Μιχάλης και ο Γκίκας!
Τον Γκίκα τον σκοτώσανε οι αντάρτες , αυτός με ένανε άλλονε Λιμνιάτη, ήσανε “Χίτες”-“Μάϊδες” και ο άλλος ήτανε αντάρτης, ο Μιχάλης που τον σκότωσε ο Μαγγανάς εκεί στο χωριό .......!
Αυτός (ο Μιχάλης) όπως είχα μάθει εγώ .....είχανε πάει στο Χέλι μια ομάδα ανταρτών, και εκεί λέει δεν μπορούσες να μπείς μέσα στο χωριό, ήτανε οι “Χίτες”! Πάνε για να μπούνε μέσα σ' ένα σπίτι και είχαν βάλει πολυβόλο ένα γύρο δεν μπορούσαν να πλησιάσουν......και βρήκε τρόπο τάχα μου ο Μιχάλης και πάει και ρίχνει μιά χειροβομβίδα μέσα και τους καθαρίζει όλους ,και είχανε και μιά οικογένεια μέσα !Και από αυτούς τους Χελιώτες ήτανε ένας που τον ήξερε και (το είπανε) στο Μαγγανά!
Ο Γκίκας έγινε «Χίτης» μαζί με ένανε από τις Λίμνες Μεκρε(ι)ζής....λεγότανε! *(* Λιμνιάτης "χίτης" με ψευδώνυμο "Καραθανάσης" που στο τέλος της ζωής του είχε καταληφθεί από"τέρατα" που δεν αποχωρούσαν εύκολα και από τον τάφο του)! Κάνανε πολλά πράγματα ήσανε ....“λουλούδια”! Τι κάνανε; Αφήσανε γυναίκες που είχανε μείνει χήρες στο χωριό;
Ένας απ' αυτούς (τους «Χίτες» από το χωριό) είπε και για τον μπάρμπα Μιχάλη και έβαλε και τον καθαρίσανε! (Οι Μαγγανάδες!!)................................ήρθανε στο χωριό 3-4 μαζί αντάρτες και ψάχνανε γι' αυτόν (Τον Γκίκα) .....!Ο μπάρμπα Γκίκας όταν τον πιάσανε κει χάμω προς τις Λίμνες που πηγαίνανε να σπείρουνε με την κόρη του Βασίλω (Τ0 1945 ή 1946) και γνώρισε αυτούς ποιοί ήσανε!Τι έκανε; Σου λέει τώρα θα με βασανίσουνε και έκανε να φύγει και του ρίχνε και τον σκοτώσανε..!Η κοπέλα άρχισε και φώναζε...........................! Εγώ, πήρε η μέρα σηκώθηκα και πάω κει πάνω εκεί στο “πρόδρομο” (που τον σκοτώσανε) ...... και τον βλέπω ποιό κάτω από το δρόμο .........!Κοίταζα κι χάμω! τι να κάνω; Φωνάζει ένας τσοπάνος κει πιό πάνω ο “Ντορής” :
-“Ρε σύ Αντώνη τι κάνεις εκεί;”
Τους είδε 'ρχόσανε απ' το χωριό, γυρνάγανε αυτοί (οι αντάρτες)! Κάνω κάτου και κρύφτηκα μέσα σε μιά πατουλιά, ήσανε 4 ,δεν τους γνώριζα, πήγανε κι χάμου κοιτάξανε, ρίξανε μια κλοτσιά και φύγανε!
Αυτοί οι τρείς ήσανε οι επικεφαλείς στο χωριό μας στο Αγιονόρι, ήτανε ο Σκούρτης ο Σταύρος ο “παλαμίδας”,....είχε κάνει μετά φυλακή στην ακροναυπλία,*{*Από μαρτυρία του Στεφανιώτη Βασ. Μιχαλούρου :" Που σκοτώσανε τους Μπατσαίους; Δεν ξέρω αλλά αυτό θυμάμαι που το είπε αυτός εδώ ότι: "Αύριο θα γίνει εκτέλεση. Στο Αγιονόρι θα φέρουν τους Μπατσαίους επί τόπου να τους εκτελέσουν". Το είπε ο "Παλαμίδας", έβγαζε λόγο δω κάτου στο σχολείο το δικό μας (του Στεφανίου), ήτανε ο Αϊνορίτης Σκούρτης Σταύρος οργανωμένος στο ΕΑΜ (Δικάστηκε και φυλακίστηκε )}, ο Καλλιμάνης του “Βαρβάρα” το παιδί,*(*Ιωάννης Παν. Καλλιμάνης."Πάρκαρε" κατόπιν στα καράβια και δεν βρέθηκε για να διωχθή!)......και ο Ηλίας(Παναγιώτης του Κων/νου) ,αυτοί κάνανε κουμάντο!
----------------------------------------------------
Του Τσόγκα εκείνο το σπίτι ρε παιδί μου ......!!!Ο Τσόγκας ήτανε καλός νοικοκύρης ,είχε τρείς κόρες, αυτός ήτανε απ' τον Αγιάννη είχε έρθει γαμπρός στο χωριό. Να σημειώσεις ότι λέει.....τα υπάρχοντα που είχε ,του τα πήρανε όλα, τα πάντα , μιά βδομάδα κουβαλάγανε τα ζώα......είχε τρείς γιούκους γιά τα κορίτσια ,είσανε τα κορίτσια για παντρειά 21,...22 ...κλπ. *(*Οι Γονείς Τσόγκας Κων/νος ετών 53 ,η Τσόγκα Κων/να ετών 51 και οι δύο κόρες Τσόγκα Μαρ. 20 ετών, Τσόγκα Γεωρ. 18, εσφάγησαν τέλος Ιουλίου του 1944 στις Λίμνες η δε Τσόγκα Ευαγγ. 14 ετών στο Σοφικό, αρχές Αυγούστου του 1944 )!Και νεράϊδες ! Την μία εκείνος από το χωριό μου ,ξαδερφός μου πρώτος, του Νταλαίουνε ο Βασίλης Μπίντζος , την είχε και θα την έπερνε, και εφ' όσον εκείνος ο μπαγάσιας ,ήτανε μες τα πράματα και αυτός, με τον Σταύρο (Σκούρτη) κτλ.... και δεν πήγε να την γλυτώσει, νά ΄λεγε: «αυτή η κοπέλα είναι δικιά μου ,εγώ θα την παντρευτώ!» ..... και δεν πήγε...!*(*Λέγεται ότι οι κοπέλες του Τσόγκα κακοποιήθηκαν-βιάστηκαν; κατά την σύλληψή τους και στο ιερό της εκκλησίας του Αγιονορίου)
==========================================================
(5).Μαρτυρία Ηλία Παν. Νώτη. Γεννηθέντος το 1931.
“Μέσα εδώ (στο κρατητήριο) τους είχανε βάλει, τον πατέρα μου και τ' άλλα αδέρφια.Μας βάζανε όλους μέσα ...είχανε κανά εικοσαριά..... μιά κλοτσιά τους ρίχνανε μέσα! Εγώ έμπαινα έβγαινα στην αρχή, δεν με είχανε δέσει δηλ. ...!Μετά στο τέλος που τους δέσανε για να τους βγάλουν να τους σκοτώσουν, πήγανε και μένα μέσα !Πετάγεται ένας εκεί σιγά ,αλλά τ´ άκουσα εγώ και λέει :
-“Δεν τ' αφήνουμε, μικρό παιδί άι πάει στο Διάβολο, δεν τ' αφήνουμε να μη το σκοτώσουμε και τούτο δω;”
... και μου λέει :
-“ Άντε στο σπίτι και να μην βγείς όξω , να κάτσεις μέσα! Ε! ήρθα στο σπίτι ..............!”
……………………………………………….
.........! Την άλλη μέρα τους πήγανε για σκοτωμό..... ήσανε τα τέσσερα αδέρφια ο Γιάννης, ο Θοδόσης, ο Γιώρης, ο Χρήστος,.... ο πατέρας μου και η μάνα μου ........... ! Που βγήκαν απ' το χωριό, έτσι πιό πάνου ,ο πέμπτος αδερφός μου ήτανε άρρωστο τότενες και δεν είχε την δύναμη για να περπάταγε... !
-“Δεν μπορώ”!
...Τάγκ μιά μαχαιριά
-“Ωωω Μαμάααααα!”
Τά 'κουσε η Μάνα μου.
-“Ωωωωωωωω...Που-πουουουουουου”!
Μου λέγανε (αυτά)κάτι Λιμνιάτες!
Τους άλλους τους Λιμνιάτες τους πήγανε κατ' ευθείαν....και τους σκοτώσανε.....εκεί κάτου, έτσι σιαπέρα προς το Στεφάνι...................!
Τους δικούς μας τους πήγανε στ' Αγιονόρι! Γιατί εδώ στο "Λακουβίτσι" που είχαμε εμείς τα πρόβατα απού πιό πέρα ήσανε Αϊνορίτες με πρόβατα ,τάχαμ ...κουμπάροι με πολύ φιλία και τα λοιπά (με τους δικούς μας)! Ήρθε ο «Γερμανός» και δεν σκότωσε τους δικούς μας γιατί γνώριζε ο αδερφό μου ο μεγάλος ένα τσολιά, απουκάτου (από την Αργολίδα) με τον τσολιά είχανε κάνει φαντάροι μαζί......! Το ΄λεγε μετά ο σχωρεμένος , αυτά μου έχουνε μείνει :
-“Ρε Νώτη εγώ είμαι” του λέει “αλλά είναι πολύ άσχημα τα πράματα...!”
………………………………..................!
Ο Γιώρης (αδερφός μου) ήτανε στην οργάνωση (“Αντάρτικου”).Ήτανε φτιαγμένα! Τον επήρανε να τον σκοτώσουνε και δεν τον σκοτώσανε και τον εβάλανε αρχηγό στο κόμμα,(!!!!) ....! Γιατί λέγανε άμα το σκοτώσουμε οι άλλοι (της οικογένειας) θα πάνε τσολιάδες και θα 'ρθούνε μετά να μας σκοτώσουνε .Του δώσανε όπλο ,...! Μετά τον απολύσανε!
---------------------------------------------------------------------------!
.....! Στ' Αϊνόρι ... τους είχανε μέσα στην εκκλησία τους βγάλανε απ' όξω ...στο προάβλι (τους μαζέψανε) -οι.. καπεταναραίοι η οργάνωση να πούμε- όλο το χωριό και οι χήρες ! Οι χήρες φωνάζανε γιατί τους προδώσαμε εμείς ας πούμε, στο "Λακουβίτσι"! Σόι είμαστε (με την μάνα δύο Σκουρταίων που σκότωσαν οι Γερμανοσολιάδες) απ' τις Λίμνες ήτανε! Νώτη το σόϊ, κάποια συγγένεια είχαμε....τα 'χαμε πολύ καλά!
Τους βγάλανε έξω απ' την εκκλησία λοιπόν τους δικούς μας και τους αρχίσανε ξύλο και μετά τους εκτελέσανε .....και μετά τους ρίξανε σε ξεροπήγαδο! Έχει ακουστεί αυτό ας πούμε....(ότι πίνανε αίμα οι χήρες)!
Μετά από λίγες μέρες πήγανε από δω ..ανθρώποι, (αφού) τους δώσανε άδεια να τους βγάλουνε ,η οργάνωση..(γιατί) αλλιώς δεν (τολμούσες) να πήγαινες! Σε σκοτώνανε! Πήγανε κει πάνου τους βγάλανε και τους σκεπάσανε εκεί δίπλα στο χώμα, για να μην ήσανε μέσα στο πηγάδι!
Μετά ήρθε το «χίτικο» , πήγε όλο το χωριό κεί πάνου και τους πήρανε ! Πιό μπροστά δεν κόταγες να πήγαινες γιατί σε σκοτώνανε!
Μετά ήρθε το «χίτικο» , πήγε όλο το χωριό κεί πάνου και τους πήρανε ! Πιό μπροστά δεν κόταγες να πήγαινες γιατί σε σκοτώνανε!
………………………………………………………….!
Ο “Γκαβός” ήτανε εδώ έτσι λέγανε, εγώ ήμουνα μικρός.....! Μετά εγώ μεγάλωσα με τους παππούδες με δυό αδερφάδες και δυό χήρες ,(οι αδερφές μου) ήσαν μικρές η μία ήταν 17-18 χρονών η άλλη 14....! Δεν τις πειράξανε αυτές ! ..........!Οι δικοί μου ,την μεγάλη αδερφή μου την πήγανε στην Αθήνα στο αδερφό του πατέρα μου, είχε σπίτι εκεί, έμενε από παλιά! Αυτός ήρθε (αφού) σκοτώσανε τους ανθρώπους μετά, εδώ στην Αργολίδα και έγινε “Χίτης”. Λεγότανε Δημ Ι. Νώτης ,αδερφός του πατέρα μου ,ο άλλος αδερφός ο μπάρμπα Γιώρης ήτανε ο ποιό μεγάλος ήτανε στην Αμερική........! Η μάνα μου ήταν από το σόι Γιώργα!
Ο “Γκαβός” ήτανε εδώ έτσι λέγανε, εγώ ήμουνα μικρός.....! Μετά εγώ μεγάλωσα με τους παππούδες με δυό αδερφάδες και δυό χήρες ,(οι αδερφές μου) ήσαν μικρές η μία ήταν 17-18 χρονών η άλλη 14....! Δεν τις πειράξανε αυτές ! ..........!Οι δικοί μου ,την μεγάλη αδερφή μου την πήγανε στην Αθήνα στο αδερφό του πατέρα μου, είχε σπίτι εκεί, έμενε από παλιά! Αυτός ήρθε (αφού) σκοτώσανε τους ανθρώπους μετά, εδώ στην Αργολίδα και έγινε “Χίτης”. Λεγότανε Δημ Ι. Νώτης ,αδερφός του πατέρα μου ,ο άλλος αδερφός ο μπάρμπα Γιώρης ήτανε ο ποιό μεγάλος ήτανε στην Αμερική........! Η μάνα μου ήταν από το σόι Γιώργα!
======================================================
Μνημείο σφαγιασθέντων Λιμιατών στον τόπο σφαγής των
(6).Από το «ημερολόγιο» του Αναστασίου Αλεξάνδρου Τσούμπα παίρνω και διαβάζω.*(*Η Δημόσια αφήγηση ,του Αλεξάνδρου Αναστ. Τσούμπα)
Την 19ην του μηνός Αυγούστου 1944 ημέραν Σάββατον περί ώραν 6ην μετά μεσημβρίας, οι ενταύθα ληστοκομμουνισταί συνωμοτικώς και δολίως, ενώ εκάλουν τον πληθυσμόν για να ακούει τας κομμουνιστικάς διαλέξεις των, και ενώ ανύποπτοι επηγαίναμεν εις τον ορισθέντα χώρον μην μπορώντας διαφορετικά, κατόπιν των πολλών σφαγών και υπό την πίεσιν της βίας, προέβησαν όλως απροόπτως εις συλλήψεις κατά τον τρόπον της KGB .
Οι συλλήψεις έγιναν εις βάρος των κάτωθι:
Πρώτον, Αλεξάνδρου Β. Τσούμπα πατρός μου, ετών 56. Δεύτερον, Αναστασίου Αλεξάνδρου Τσούμπα ετών 29. Τρίτον Κων/νου Φ. Κολεβέντην και λοιπόν συγχωριανών.
Εμείνομεν απολιθωμένοι μη γνωρίζοντες την αιτίαν. Εσυνοδεύθημεν εις το κομμουνιστικόν γραφείων υπό πολλών ξένων αγνώστων ληστών, εδέθημεν εμαστιγώθημεν, γερά φρουρούμενοι υπό πολλών κομμουνιστών.
Την νύχταν περί την 10ην περίπου ώραν εσυνοδεύθημεν εις τίναν τοποθεσίαν ονομαζομένην “ΖΙΕΣΑ” εκεί εκοιμήθημεν δέσμιοι φρουρούμενοι υπό πενήντα και πλέον κομμουνιστών και κομμουνιστριών μεταξύ των οποίων εγνώριζον τους κάτωθει:
Χρήστον Παπαγεωργόπουλον ή «Μπακατσέλαν» εκ Μιδέας.
Μαρίαν Δ. Λιλή εκ Μιδέας
Γεώργιον Μελέτη ή «Τσέκα» εκ Λιμνών.
και πολλών άλλων αγνώστων εις εμέ. Παρέλειψα να αναφέρω ότι φρουρούμεθα και από τον ΓΕΩΡΓΙΟΝ ΨΩΜΑΝ αρχηγόν των κομμουνιστών Λιμνιατών.
Αφού ανέτειλεν ο ήλιος ο Ψωμάς ανεχώρησεν για Λίμνες. Αμέσως εκλήθη ο Φώτης Κολεβέντης κρατούμενος ,διά ανάκρησιν δήθεν, 100 μέτρα μακρόθεν από ημάς. Μετ΄ ολίγον επέστρεψεν ο δι΄ ου ο λόγος, μόλις μπορών να σταθεί όρθιος κατόπιν σκληρού ξυλοκοπήματος, διέκρινα δε μώλωπας πολλούς εις την κεφαλήν του. Κατόπιν εκλήθη ο Αλέξανδρος Τσούμπας ο οποίος με την επιστροφήν του, μου είπε ότι:
-«Μας κατηγορούν ως αντιδραστικούς διότι ο Βασίλης επήγε στο Κάϊρον και δεν ηκολούθησε το αντάρτικο».
Πράγμα το οποίον εφοβούμεθα αφ΄ότου ο Βασίλης ανεχώρησεν δια Αίγυπτον. Όταν δε εκαλούντο δια ανάκρισιν ερωτούντο δια της λέξεως :
-«Μετάλαβες;».
Ανεκρίθη και ο εκ των κρατουμένων Ανδρέας Πίτσιος, ο οποίος επιστρέψας μου λέει ότι:
-«Με κατηγορούν διότι ο υιός μου Βασίλειος έφυγεν εις Κόρινθον χωρίς την εγκρισή τους».
Περι ώραν 9ην πρωϊνήν, ημέραν Κυριακήν δέσμιοι και κατά δυάδας, ανά μίαν δυάδαν και είς ληστοκομμουνιστής, εσυνοδεύθημεν ενταύθα και ενεκλείσθημεν και πάλιν εις το ίδιον κρατητήριον, ως τοιούτον είχον την οικίαν του Ιωάννου Κακούρου ή Λούρμπα.
Περί ώραν 2αν μ.μ. εκλήθη εις άλλο δωμάτιον ο Αλέξανδρος Τσούμπας, και μετά πείσμονα διαλόγου, τον οποίον ήκουον με τα ίδια μου τ΄ αυτιά μου, με τον Γεώργιον Ψωμάν, Ιωάννη Χ. Οικονόμου, Τάκην Παπασωτηρίου, Ευάγγελον Παπαγεωργόπουλο ιερέα αρχηκομμουνιστή τέως υπεύθυνον του κόμματος, επέστεψεν και ως άνθρωπος ο οποίος ψύχραιμα είχεν αντικρίσει το μαχαίρι των κομμουνιστών μου είπεν ότι:
-«Παιδί μου εμένα θα με σκοτώσουν, έτσι το θέλουν, διότι νομίζουν ότι εγώ μεταπολεμικώς θα είμαι αντιδραστικός κομματάρχης».Μου είπον δε ότι:
-«Ας έρθει ο υιός σου Βασίλειος από το Κάϊρο με την μπότα να βρεί τους τέσσερους τοίχους εις το σπίτι σου αφού δεν ήθελεν να μας ακολουθήσει. Φοβάμαι μην εφαρμόσουν την τακτική τους εις το σπίτι μας, δηλαδή ξεπάστρεμα μέχρι γάτας όπως συνηθίζουν να λένε!»
Εν το μεταξύ όστις επιχειρούσε να ομιλήση εμαστιγώνετο ,όπως π. χ. ο Κων. Κολεβέντης εμαστιγώθειν διά την αιτίαν αυτήν, ο Αλεξ. Τσούμπας, εγώ ο ίδιος και σχεδόν όλοι οι κρατούμενοι! Ουδείς άλλος επεβλήθη εις ανάκρισιν, ουδείς λέω άλλος επεβλήθη εις την παραμικράν ανάκρισιν.
Εν το μεταξύ όλοι οι Λιμνιάτες κομμουνισταί είχον συρρεύσει έξωθεν του κομμουνιστικού γραφείου ουρλιάζοντες ως τίγρεις:
-"Θάνατος, Θάνατος στους αντιδραστικούς"!
Μας ονόμαζον δε και προδότες. Ο εκ των κομμουνιστών Δημ. Α. Κατεμής εζήτησεν να λιντσαριστούν όλοι οι κρατούμενοι, ομοίως δε και ο Ευαγγ. Δ. Κακούρος.
Περί ώραν 3ην μ.μ. ενώ ηκούομεν τας φωνάς όλων των κομμουνιστών
-"Θάνατος, Θάνατος στην αντιδραση", ηκούσθη αίφνης ο ιερεύς Ευαγγ. Παπαγεωργόπουλος ,ζητών την θανατικήν εκτέλεσιν και της γάτας ακόμη των οικογενειών των κρατουμένων. Ο δε κομμουνιστής Γεώργ. Κούκος λαβών τον λόγον λέει ότι:
-«Είμαι ο πρώτος μάρτυρας και ομολογώ ότι είναι πράγματι ολόκληρη η οικογένεια Αλεξάνδρου Τσούμπα αντιδραστική και πρέπει να εκτελεστεί διότι ήθελεν να κτυπήσει το κομμουνιστικόν αντάρτικο και με όπλα ,ως και ο ιατρός Νικόλαος Λαδής και ο δικηγόρος Δημ. Ρωμέσης ομού με τον Δημοδιδάσκαλον Παν. Οικονόμου.»
Επικολούθησαν χειροκροτήματα, εξερουμένων μερικών μη όντος κομμουνιστών. Ως εκ τούτου οι εντός κρατούμενοι ηκούοντες όλα τα ως άνω επεριμέναμεν το λεπίδι, καθώς έλεγεν ο Χρ. Γιώργας και όλοι οι λοιποί κομμουνισταί, να μας αποκόψει την κεφαλήν.
Έξαφνα βλέπομεν περί ώραν 5ην μ. μ. να φέρουν συνοδεία , μεταξύ αυτών τους δύο αδερφούς μου Γεώργιον Αλ. Τσούμπα ετών 22 και Ευάγγελον Αλ. Τσούμπα ετών 20. Μονολογών εγώ λέγω ότι:
-«Θα επαληθεύσει του παπά ο λόγος μέχρι γάτας».
Πλήν όμως μου λέει κρυφά και σιγά ο πατέρας ότι:
-«Πιστεύω ότι θα φεισθούν της ζωής τέτοιων νέων,τοιαύτης καλλονής»
Μόλις προ ολίγον είχον φέρει τον Νικ. Λαδήν ιατρόν, τον οποίον εμαστίγωσαν και έδεσαν, επίσης και τους δύο αδερφούς μου εμαστίγωσαν και αφού τους έδεσαν, με μίαν κλοτσίαν έριξαν αυτούς μεταξύ των άλλων. Αμέσως μπαίνουν μερικοί λησταί μέσα και μας διέταξαν να προεκτείνουμε τα χέρια. Ανάμεσα εις στους ξένους ληστάς διέκρινα και ενχωρίους τους: Γ. Ψωμάν, Ιωαν. Χ. Οικονόμου κλπ.
Αίφνης ηκούσθη είς ξένος ληστής φωνάζων:
-«Όποιος έχει δακτυλίδια να τα φέρει εδώ αμέσως».
Ο Γεώργιος Κούκος και άλλοι ξένοι και ο παπάς, ήρχισαν ν΄ αφερούν τα δακτυλίδια μας. Ολίγον ύστερον ηκούωμεν εκ του διπλανού δωματίου συζητούντες μερικούς εκ των ενχωρίων κομμουνιστών και λέγοντας:
-«Εμένα μου χρειάζεται ένα παντελόνι»-«Εμένα ένα πουκάμισο»- «Εμένα παπούτσια»-«Εγώ θα πάρω του γιατρού το σακάκι».Ο Ιωάν. Οικονόμου λέει :
-"Εγώ θα πάρω το παντελόνι του Ευάγγ. Τσούμπα επειδή είναι μάλλινο»- «Εγώ μιά φανέλα» κλπ.- κλπ.
Ξαφνικά ακούομεν:
-«Τους αναπτήρες σας»
-«Ρε παιδιά»; Λέγομεν όλοι μαζί!
-«Δεν μας τους αφήνετε να ανάψουμε κανα τσιγάρο»;
Επακολούθησε άγριος ξυλοδαρμός:
-"Σκάστε προδότες θέλετε και τσιγάρο! Σε λίγη ώρα θα σας φάει το αντάρτικο λεπίδι! Τι τσιγάρο ζητάτε;».
Εν το μεταξύ άλλοι απ΄ έξω ετραγουδούσαν τραγούδια κομμουνιστικά.
Ήσαν αι εκτελεσταί, στους οποίους ο Ιωάννης Οικονόμου εφώναζεν διότι επλησίαζεν η ώρα δια την εκτελέσιν.
Αίφνης επαρουσιάσθη προ εμού μου ο Ιωάννης Οικονόμου ή "Μπάτος" και μου λέει:
-«Θα σε απολύσω εσένα! Ήθελα να απολύσω και τον αδερφόν σου τον Βαγγέλη αλλά θα σκεφτούμε»
Εγώ απ΄εκείνης της ώρας απελύθειν περιμένων και την απόλυσιν του αδερφού μου τουλάχιστον.
Νύχτα σκοτάδι η ώρα 11:30 με 12:00. Εζήτησαν τριχιά από τον Θεοδόσιον Γ. Δήμα. Την επήραν τους βγάζουν έξω , τους δένουν για δευτέραν φοράν με την τριχιάν, ο ένας κοντά στον άλλον κατά διάδας.
Μερικοί εφώναζαν νερό , οι τρομοκράτες απήντων διά του γρόνθου!Ήσαν 21 άνδρες και τρείς γυναίκες. Εδόθη η διαταγή αναχωρήσεως:
-«Εμπρός Μαρςς».
Εκατέρωθεν της γραμμής των δυάδων παρατεταγμένοι, περί τους σαράντα τρομοκράτας ως φρουρά και εκτελεσταί. Καθ΄οδόν οι γυναίκες εφώναζαν, αλλά εσύροντο οσάν ψοφίμια!
Αφού έφθασαν στη θέση “Τσαγκάρι”, εις κρατούμενος ασθενής από μηνός δεν ημπορούσε να ακολουθήσει ακόμη. Αυτός ήτο ο Χρήστος Α. Νώτης ετών 16 περίπου. Τον εσταμάτησαν και αφού τον διέταξαν να πάρει την στάσιν της προσοχής, οι βάρβαροι οι φονιάδες, του λέγουν:
-«Σήκω το κεφάλι»
Και αμέσως ηκούσθη εις βρόγχος ως να επρόκειτο περί εσφαζομένου αρνίου! Την πρωϊαν εβρέθη το πτώμα ,απαγορεύσαντες όμως την ταφήν.
Η κρατούμενη μητέρα αντιλήφθη ότι έλειπεν από την γραμμήν ο Χρήστος της και φωνάζουσα, με τον μητρικόν πόνον, απεκεφαλίσθη καθ΄οδόν! Αλλού κεφάλι αλλού σώμα.
Η άλλη γυναίκα Μαρίνα σύζυγος Α. Μπάρμπα βλέπουσα εφώναξεν:
-«Βοήθεια»
Για απάντησιν της αποκόπτουν τις κοτσίδες της και τις βάζουν επάνω σε κλαριά για να τις βλέπουν οι διαβάτες!
Τέλος αφού έφθασαν εις τίνα τοποθεσίαν της περιοχής Στεφάνι, πάντοτε δερνόμενοι καθ΄ οδόν, εσταμάτησαν!
Εκεί, εικών απερίγραπτος!
Οι λυσσαλέοι σκύλοι, αι τίγρεις υπό ανθρώπινην μορφήν, οι πράκτορες της Μόσχας , οι λησταί , οι κανίβαλοι και μη ευρίσκω και πως να τους ονομάσω!
Εκεί λέγω παρά τας ικεσίας των αθώων αδερφών μου, πατρός μου και γενικώς όλων των ετοιμοθανάτων, παρά τα δακρυά των και αντί να λυπηθούν νιάτα, καλλονές, λεβεντιές νέων, έμπηξαν με τα κακούργα χέρια των, τις μαχαιρές των εις τους λαιμούς και εις τα στήθη των αθώων αυτών υπάρξεων! Ω !!Δεν υπάρχει θεός να βλέπει να κρίνει; Να κρίνει το δίκαιον; Δεν υπάρχει ανωτέρα δύναμις; Δυστυχώς δεν υπάρχει τίποτε; Οι προσφιλείς μας εκρεουργήθησαν. Τα αθώα, λέγω αδέρφια, ο αθοώτατος και καλοκάγαθος πατέρας κρεουργήται ! Οποία βοήθεια; Από που; Καμία; Δυστυχώς αλήμονον!
Ερίφθησαν εις χάνδακα! Εγυμνώθησαν ζώντες και τα ιμάτια εμοιράσαντο εαυτείς και έβαλον κλήρον!
Επιστρέψαντες ενταύθα προβαίνουν εις δημεύσεις! Εκδιώχνουν τα εναπομείναντα μέλη των οικογενειών των σφαγιασθέντων, δημεύουν ό τι υπάρχει μέσα στα σπίτια των "προδοτών"! Οποία αθλιότης! Χρησιμοποιούν τα σπίτια διά στάβλους, αποθήκας, δια αιθούσας λαϊκών δικαστηρίων, δια επιμελητείας και δια καταλύματα παντός ληστοκομμουνιστοσημμορίτου!
======================================================
(7). Από το βιβλίου του Στέλιου Περράκη: «ΦΑΝΤΑΣΜΑΤΑ ΕΜΦΥΛΙΟΥ» - Εκδόσεις ΕΠΙΚΕΝΤΡΟ-2010
Σελ.274
.................................!Στις 15 Αυγούστου του 1944, ο ΕΛΑΣ κατέλαβε το Γκέρμεσι και εκτέλεσε είκοσι τρία άτομα, μιά ομαδική ανθρωποθυσία για να γιορτάσει τη νίκη του. Τα περισσσότερα θύματα ανήκαν σε πέντε οικογένειες και μερικά από αυτά μικρά παιδιά.
Δύο μέρες αργότερα ήρθε η ώρα και γιά τις Λίμνες. Το χωριό κατελήφθη από ένα μεγάλο ένοπλο τμήμα του ΕΛΑΣ,*(*Σημειωσή μου: Δεν προκύπτει από πουθενά ότι συντεταγμένο τμήμα του ΕΛΑΣ κατέλαβε την Μιδέα-Κέρμπεσι και τις Λίμνες!Δεν υπήρχε λόγος , μιάς και δεν υπήρχαν εκεί οπλισμένοι ταγματασφαλίτες, κατά πάσαν πιθανότητα όμως έλαβαν μέρος συνεπικουρικά των επιχειρήσεων των ΟΠΛΑτζίδων, άτομα του ΕΛΑΣ !) στον ΕΛΑΣ που συνοδευόταν και από ανώτερα πολιτικά στελέχη του ΕΑΜ και του ΚΚΕ υπό την ηγεσία του ιδίου του υπαρχηγού του Ζέγγου του Δημήτρη Ανδρεαδάκη ή Γκαβού. Μαζί τους ήταν κι ένα κλιμάκιο της ΟΠΛΑ από την Νέα Κίο. Στις επόμενες τρεις ή τέσσερες μέρες εικοσιτέσσερα άτομα από τις Λίμνες θα χάσουν τη ζωή τους, με τα περισσότερα θύματα να ανήκουν, όπως και
Σελ.274
Γκέρμπεσι, σε τρεις ή τέσσερις οικογένειες. Ανάμεσα στα θύματα γυναίκες και παιδιά.*(*Βλέπε σχετικά την "ανάρτηση" 065)
Μερικά από τα στελέχη του ΚΚΕ και της ΟΠΛΑ, που είχαμε ήδη συναντήσει στην υπόθεση του Μίλτη Μελισσηνού και στις εκτελέσεις στη περιοχή Δίδυμα-Κρανίδι- Σπέτσες, ήσαν παρόντα και στις εκτελέσεις που έγιναν στις Λίμνες. Μεταξύ αυτών ήταν και ο Γεώργιος Κατριλιώτης ή Καπετάν Γιώργης, το στέλεχος της ΟΠΛΑ από τη Νέα Κίο που ήταν υπεύθυνος για την αποστολή του Μίλτη και των άλλων συλληφθέντων στο τελικό προορισμό και ο Δημήτρης Δημάκης, ο άνθρωπος που είχε συλλάβει τον Μίλτη έξω από το Άργος. Μεταξύ τους και επίσης και δύο μέλη της ομάδας του Λευτεριά, που είχε καταφέρει να ξεφύγουν από τους Γερμανούς στις εκκαθαριστικές επιχειρήσεις του Μαϊου- Ιουνίου, ο Νικόλαος Σμυρλής, που όπως είδαμε είχε παίξει σημαντικό ρόλο στις εκτελέσεις των Σπετσιωτών, και κάποιος Κοσμάς Μώρος ή Καπετάν Κοσμάς, ένας σοφέρ από το Κρανίδι που ήταν κι αυτός τοπικός ηγέτης της ΟΠΛΑ και ανέλαβε τη διοίκηση του κλιμακίου της οργανώσεως στις Λίμνες. Από τους πολιτικούς ηγέτες του ΚΚΕ που έχουμε ήδη συναντήσει, παρών στις Λίμνες ήταν ο Τάκης Παπασωτηρίου,………………………
Οι εκτελέσεις στις Λίμνες έγιναν ύστερα από προσεκτική προετοιμασία, και η όλη διαδικασία έμοιαζε πολύ με μακάβρια θεατρική παράσταση του είδους Gtand Guignol*(*Σημειωσή μου: η "παράσταση του είδους Gtand Guignol" που αναφέρει ο Περράκης έγινε στο Αγιονόρι και όχι στις Λίμνες!) οργανωμένη και σκηνοθετημένη από τον Γκαβό με τη βοήθεια και άλλων μελών του ΚΚΕ. Η παράσταση άρχισε με μια συγκέντρωση μπροστά στην εκκλησία του χωριού, στην οποία ο Γκαβός και ο Παπασωτηρίου εκφώνησαν συντόμους αλλά βίαιους λόγους
Σελ.275
στους οποίους παρομοίαζαν το χωριό με ένα χωράφι γεμάτο αγκάθια που έπρεπε να ξεριζωθούν για μπορέσει να καλλιεργηθεί. Αυτή η συμβολική παρομοίωση, στην οποία φαίνονταν καθαρά οι δασκαλίστικες καταγωγές των δύο ομιλητών, αποδείχτηκε προοίμιο για το όργιο αίματος που ακολούθησε.*(*ΣΗΜΕΙΩΣΗ ΜΟΥ: Ο Παπασωτηρίου Τάκης ήταν πράγματι δάσκαλος από το χωριό Μπερμπάτι-Πρόσυμνα,δικάστηκε σε θάνατο ως ηθικός αυτουργός των εκτελέσεων στις Λίμνες, συμμετείχε κατόπιν στο Δ.Σ.Ε. όπου εφονεύθη το 1948 κοντά στις Μυκήνες !
Δημήτρης Ανδρεδάκης ή "Ο Μήτσος ο Γκαβός" ή "Δάσκαλος"
Περί του βιογραφικού του «Γκαβού»:{O Δημ. Αθ. Ανδρεαδάκης ή "Μήτσος ο Γκαβός" ή "Δάσκαλος" (Δεν ήταν δάσκαλος απλώς είχε "λόγο δασκάλου") από το Λουτράκι Κορινθίας γεννηθέντος το 1919,περιφεριακό στέλεχος ΕΑΜ-ΚΚΕ-ΟΠΛΑ Αργολίδος επί κατοχής και ίσως και μετά της ΟΠΛΑ, αφού δεν εντάχτηκε ως μάχιμος στο Δημοκρατικό Στρατό. Από το 1945 κρυβόταν και δραστηριοποιούταν σε ομάδα (διαφώτισης!!!) στους ορεινούς όγκους Γεράνεια ... Ελικώνας. Τον Απρίλιο του 1948(29-4-48).στη περιοχή Δήλεσι Αττικής(Πάρνηθος-Οινόφυτα-Συκάμινο) όταν "έπεσε" σε ενέδρα με άλλους τέσσερις και αφού τραυματίστηκε από έκρηξη χειροβομβίδας εξέπνευσε από ακατάσχετη αιμορραγία και ετάφη σε ομαδικό τάφο στο νεκροταφείο του Δήλεσι! Είχε καταδικαστεί ερήμην στο Ναύπλιο το 1945 για τις σφαγές στις Λίμνες Αργολίδος!
Ήταν από εύπορη οικογένεια του Λουτρακίου, ο παππούς του ήταν Μικρασιάτης, ο πατέρας του μαζί με τον θείο του είχαν κεντρικά ξενοδοχεία εκεί (Το ΕΘΝΙΚΟΝ και το ΒΥΡΩΝ), είχε φοιτήσει γυμνασιακές σπουδές στην ιερατική σχολή Κορίνθου. Από την πολυπληθή οικογένειά του άλλα δύο αδέρφια ο Λευτέρης και ο Κωστάκης(Κων/νος) φονεύτηκαν ό μεν πρώτος κατά την κατοχή-8ος του 1944- από τους Γερμανούς και ο δεύτερος αρχές του 1949 στο ΔΣΕ όπου ήταν ενταγμένος.
Η Γυναίκα του ήταν η Κική(Κυριακή-Μαρία) Μασμανίδη που η οικογένειά της, ομογενείς-ποντιακής καταγωγής- από τo SOCHI Ρωσίας, είχε εγκατασταθεί στα Αθίκια Κορινθίας από το 1938 όταν ήρθαν στην Ελλάδα μετά τις διώξεις των Ελλήνων από τον Στάλιν. Εκεί ο πατέρας της Φωκίων εφονεύθη από θραύσμα βόμβας από τον βομβαρδισμό των Γερμανών όταν πρωτοκατέλαβαν την Κορινθία , όπως και ο αδερφός της Γιάννης από "Γερμανοτσιολιάδες" το Μάϊο του 1944 στη τοποθεσία-εκκλησία Παναγιά Ρη(ει)τού των Αθικίων *(*μαζί του εκεί εκτελέστηκε και ο Αθικιώτης Χρήστος Δημ.Τόγιας και θάφτηκαν κοντά στην εκκλησία από τους εντοποίους τους),η ίδια ήταν αντάρτισσα στον ΕΛΑΣ ως ασυρματίστρια και κατόπιν στον Δημ. Στρατό. Συνελήφθηκε το 1948 και έκανε φυλακή στη Λάρισα μέχρι το 1950. Απέκτησαν ένα γιό με Δημ. Ανρεαδάκη το 1943 ή 1944!}
Η παράσταση άρχισε με ένα λιντσάρισμα στην πλατεία του χωριού που έμοιαζε πολύ με την εκτέλεση του καπετάν Ρήγα δυο εβδομάδες νωρίτερα στο Ναύπλιο. Το θύμα ήταν ένας βοσκός που είχε κατηγορηθεί ότι είχε προδώσει τους συγγενείς ορισμένων χωρικών που είχαν εκτελεστεί από τους Γερμανούς. Οι πολιτικοί ηγέτες παρότρυναν τον κόσμο να τον τιμωρήσει όπως του άξιζε. Ένας όχλος από Λιμνιάτες άρχισαν τότε να ξυλοκοπούν τον βοσκό, που στο τέλος δέχτηκε τη χαριστική βολή από ένα στέλεχος του ΚΚΕ στο χωριό, που είπε στη δίκη του ενάμισι χρόνο αργότερα ότι το έκανε για να του συντομεύσει τα βάσανα(87)*(*ΑΚΝ, Υπόθεση 5-20 Νοεμβρίου 1945, απολογία Γεωργίου Παπαψωμά.)*(*ΣΗΜΕΙΩΣΗ ΜΟΥ:Το γεγονός της παραπάνου εκτελέσεως έγινε άλλη φορά την 14η/8ου/1944 και αφορά την εκτέλεση του ΑΓΓΕΛΟΥ ΔΗΜ. (ΜΠΕΚΑΣ το παρατσούκλι) από το Αγγελόκαστρο ο οποίος είχε διαφορές με την οικ. Δημ. Κων. Παπαγεωργόπουλου και ειδικότερα με έναν Λιμνιάτη(Λέκκα Κων/νο του Ιωανν.) που είχαν κοντά-κοντά τα κοπάδια τους στα σύνορα Λιμνών και Αγγελοκάστρου και λέγεται ότι οι Λιμνιάτες του έκλεβαν "ζωντανά" και ότι ό "Μπέκας" είχε κάποτε ξυλοκοπήσει "αγρίως" τον Λέκκα και τον είχε παραδόσει στην "Ιταλική αστυνομία" στο Σοφικό! Όταν τον συνέλαβαν και τον έφεραν στις Λίμνες κτύπησαν τις καμπάνες για να μαζευτεί ο κόσμος και εκεί στη πλατεία ο Γκαβός έβγαλε λόγο και είπε ότι είναι προδότης και ότι έχει γιό στα τάγματα ασφαλείας στο Αγγελόκαστρο! Ο "Μπέκας" λιντσαρίστηκε και πετροβολήθηκε από τους Λιμνιάτες με την "χαριστική βολή" από τον Γ.Παπαψωμά με δύο "πιστολιές".Θάφτηκε έξω από τις Λίμνες με πέτρες και το πτώμα του το πήραν οι οικείοι του μετά από 8 μήνες!(Για την υπόθεση αυτή δικάστηκαν 10/12/1945 και οι Λιμνιάτες: Δημ. Κων. Παπαγεωργόπουλος και άλλοι τέσσεροι της οικογενειάς του όπως και ο Κων/νος Ιωαν. Λέκκας, χωρίς να καταδικαστούν όλοι!).
Ο Λιμιάτης Γεώργιος Παπαψωμάς ή "Μαλιάτας" το παρατσούκλι, τότε ήταν φοιτητής της ιατρικής!Ήταν από τους πρώτους από τις Λίμνες στην "άντίσταση"!Στο βιβλίο του Γεωργ. Παπαλιλή -βλέπε ανάρτηση 050, σελ.7- αναφέρεται σχετικά:«Στις Λίμνες του Άργους οι Αναστ. Δήμας, Αναστ. Καραμάνος, *(* Αναστάσιος Γεωργ. Καραμάνος ή "Κουκούμης". Ετών 35. Κάτοικος Λιμνών Άργους, εκτελέστηκε 2/4/1948 όπισθεν Σανατορίου Σωτηρία/Γουδί–ΦΕΚ 43/9-5-1948) Ιωάννης και Αναστάσιος Οικονόμου*(*Εκτελέστηκε!) και Γεώργιος Παπαψωμάς φοιτητής της ιατρικής»!
Ο Λιμιάτης Γεώργιος Παπαψωμάς ή "Μαλιάτας" το παρατσούκλι, τότε ήταν φοιτητής της ιατρικής!Ήταν από τους πρώτους από τις Λίμνες στην "άντίσταση"!Στο βιβλίο του Γεωργ. Παπαλιλή -βλέπε ανάρτηση 050, σελ.7- αναφέρεται σχετικά:«Στις Λίμνες του Άργους οι Αναστ. Δήμας, Αναστ. Καραμάνος, *(* Αναστάσιος Γεωργ. Καραμάνος ή "Κουκούμης". Ετών 35. Κάτοικος Λιμνών Άργους, εκτελέστηκε 2/4/1948 όπισθεν Σανατορίου Σωτηρία/Γουδί–ΦΕΚ 43/9-5-1948) Ιωάννης και Αναστάσιος Οικονόμου*(*Εκτελέστηκε!) και Γεώργιος Παπαψωμάς φοιτητής της ιατρικής»!
Αυτή η μεμονωμένη εκτέλεση ήταν μόνο το ορεκτικό για την κεντρική σκηνή του δράματος, που έλαβε χώρα τις επόμενες μέρες. Προηγήθηκαν ομαδικές δίκες των υποτιθεμένων «προδοτών», που έγιναν μπροστά σε μια αναγκαστική συνεδρίαση όλων των κατοίκων του χωριού. Για να μην υπάρξουν παρατράγουδα, ένας από τους πολιτικούς υπευθύνους είπε στους συγκεντρωμένους ότι όποιος τολμήσει να μιλήσει για να υπερασπισθεί τους κατηγορουμένους θα συμμερισθεί την τύχη τους. Κάτω από τέτοιες συνθήκες η ενοχή των κατηγορουμένων δεν χρειαζόταν άλλες αποδείξεις εκτός από τα λόγια της κομματικής ηγεσίας. Είκοσι τρία άτομα κηρύχτηκαν έτσι ένοχοι προδοσίας και κλίστηκαν σε μια αυτοσχέδια φυλακή για να περάσουν τη νύχτα.
Σελ.276
Πρωί-πρωί την άλλη μέρα ο Καπετάν Κοσμάς πήρε τους καταδίκους με ένα μεγάλο κλιμάκιο της ΟΠΛΑ και προχώρησε προς την ύπαιθρο έξω από το χωριό.*(*Τα μεσάνυχτα της 20/8/44 προς 21/8/44 άρχισε η πορεία προς τον τόπο σφαγής , ανάμεσα στα χωριά Αγιονόρι και Στεφάνι. Επισημαίνεται ότι δεν τους οδήγησαν στον κύριο τόπο-κέντρο σφαγών των Λιμνών, που ήταν η τοποθεσία "Βιγλατούρι" ή "Βελατούρι" ή γιατί δεν ήθελαν να γνωρίζουν οι οικείοι τους που θα τους σφάξουν ή διότι ήθελαν να είναι πιό κοντά στο Αγιονόρι ώστε το πρωί να οδηγήσουν τους Νωταίους στην πλατεία του χωριού. Στο Βελατούρι, βόρεια των Λιμνών, ακόμα σήμερα είναι διάσπαρτα πάμπολλα οστά σφραγισθέντων. Παρ΄ ότι τελευταία έγινε κάποια προσπάθεια για την συλλογή τους από ιδιώτες, υπάρχει μέχρι σήμερα αντίδραση για την συλλογή τους από αρκετούς Λιμνιάτες και βέβαια οι Δημόσιες αρχές ;;;;;;;)
Έτσι κι έγινε. Δεκαεννέα από τα θύματα οδηγήθηκαν έξω από το χωριό, όπου σφάχτηκαν με χασαπομάχαιρα από τους δύο εκτελεστές, και τα πτώματα τους θάφτηκαν πρόχειρα στα χωράφια, όπου συγγενείς τους έκαναν δυο μήνες για να τα βρούν.*(*Δεν ήταν δύσκολος ο άμεσος εντοπισμός τους. Ήταν σφαγμένοι δίπλα στο μονοπάτι που οδηγούσε στο Μπερμπάτι και στο Άργος-κοντοπορεία! Ο Αντ.Παν.Σκούπας μαρτυρεί ότι το πρωί μετά την σφαγή ή κάποια άλλη ημέρα, κάποιοι Αγιονορίτες με ζώα πήγαιναν στο Άργος, και τα ζώα πλησιάζοντας στο τόπο της σφαγής "στύλωσαν τα πόδια" και δεν προχωρούσαν, διότι "οσμίστηκαν" το αίμα ανθρώπων!Όπως από άλλη μαρτυρία ,αναφέρεται ότι ένα κοπάδι γίδια δεν προχωρούσαν να περάσουν από το μέρος αυτό , παρ' όλο το "ξύλο" απ' το βοσκό που δεν ήξερε σχετικά!)
Οι εκτελέσεις στις Λίμνες έχουν ιδιαίτερη πολιτική σημασία που ξεπερνάει τη φρίκη που μας προκαλούν, όπως φάνηκε ενάμισι χρόνο αργότερα όταν έγινε η δίκη των υπευθύνων στο Ναύπλιο. Στα μέσα Αυγούστου του 1944, η πολιτική κατάσταση στην Ελλάδα δεν δικαιολογούσε με κανένα τρόπο το ξέσπασμα της Αριστεράς στις Λίμνες. Το ΕΑΜ είχε δεχθεί να πάρει μέρος στην Κυβέρνηση Εθνικής Ενότητας και η ΠΕΕΑ
Σελ.277
είχε δώσει ρητές εντολές να μην γίνουν άλλες εκτελέσεις ως την απελευθέρωση. Αυτό το υπενθύμισε ένας από τους κατηγορούμενους στη μετέπειτα δίκη, αλλά προφανώς το ΚΚΕ, είχε τα δικά του σχέδια ανεξάρτητα από την ΠΕΕΑ. Επιπλέον, οι εκτελέσεις δεν μπορούσαν πια να αποδοθούν στο σύντροφο Στάθη, τον Θεόδωρο Ζέγγο, ο οποίος είχε όπως φαίνεται ήδη απομακρυνθεί από την ιεραρχία του ΚΚΕ στην Αργολιδοκορινθία. Ένας από τους κατηγορουμένους στο Ναύπλιο είπε εξήντα χρόνια αργότερα ότι οι πολιτικές του Ζέγγου εξακολουθούσαν να εφαρμόζονται ακόμα και μετά την απομάκρυνσή του.88*(*Γεώργιος Παπαψωμάς, συνέντευξη, Ιούνιος 2003).Το πιθανότερο όμως είναι ότι οι εκτελέσεις στις Λίμνες απηχούσαν μακροχρόνια πολιτική του ΚΚΕ, η οποία ήταν ανεξάρτητη των προσώπων που την εξέφραζαν.
Τα γεγονότα στις Λίμνες και η δίκη που επακολούθησε είναι επίσης σημαντικά γιατί μας επιτρέπουν να ακούσουμε μερικές φωνές από τα ανώτερα κλιμάκια της Αριστεράς, από τους ιθύνοντες του ΚΚΕ που δικάστηκαν για τα γεγονότα και που κατά πάσα πιθανότητα ήσαν επίσης υπεύθυνοι για την εκτέλεση του Μίλτη και των άλλων θυμάτων στα Δίδυμα. Συνήθως, όταν συναντάμε αυτούς τους ανθρώπους στα πρακτικά μιας δίκης, μας αναφέρονται σαν απρόσωπα όντα που κρύβονται πίσω από ψευδώνυμα, και από τα οποία απορρέουν όλες οι διαταγές, όπως σε ένα μυθιστόρημα του Ftanz Kafka. Αντίθετα ,στη δίκη που έγινε για τις Λίμνες υπήρχαν αρκετά υψηλόβαθμα στελέχη του ΚΚΕ, στα οποία δόθηκε η ευκαιρία να αναπτύξουν τις απόψεις τους στο δικαστήριο και τους ενόρκους. Έτσι, οι καταθέσεις τους περιέχουν χρήσιμα στοιχεία ακόμα και γι΄ αυτούς που ασχολούνται με άλλες υποθέσεις. Όλοι τους είχαν να πουν ενδιαφέροντα πράγματα, ακόμα κι όταν έλεγαν ψέματα.
Το πιο σημαίνον από τα πολιτικά στελέχη του ΚΚΕ που δικαζόταν για τις εκτελέσεις που είχαν γίνει στις Λίμνες ήταν ο
Σελ. 278
Ανδρέας Φρούσιος, ένας νέος τριάντα δύο ετών από τη Νεμέα, παλιός φοιτητής της Νομικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών που πιθανώς να γνώριζε τον Μίλτη Μελισσηνό. Ο Φρούσιος, που χρησιμοποιούσε το ψευδώνυμο Γραβιάς,*(*Ανδρέας Φρούσιος.Γεννήθηκε
το 1913.Σπούδασε Φιλολογία και Νομικά.Προπολεμικά ήταν οργανωμένος στην ΟΚΝΕ .
Ήταν από τα ιδρυτικά μέλη του ΕΑΜ Νεμέας και Γραμματέας του ΕΑΜ Αργολίδος. Μετά
την Βάρκιζα φυλακίστηκε σε διάφορες φυλακές, Κορίνθου Ακροναυπλίας, Καλαμίου
Κρήτης. Καταδικάστηκε σε θάνατο και εκτελέστηκε στον Κάλαμο Κρήτης στις
20-4-1949. Ο αδερφός του Παύλος Φρούσιος ήταν μεγαλοστέλεχος της ΕΤΑ Κορινθίας.
Φυλακίστηκε το 1945 εξορίστηκε και απελευθερώθηκε το 1952 .Με την βοήθεια ενός
Δεσπότη από τα μέρη της Γκούρας έγινες Διάκος στην μονή Πεντέλης και κατόπιν
λειτουργούσε στην Αγ. Παρασκευή στον ομώνυμο εκεί ναό! Την δεκαετία του 1970
βρίσκεται στο Χαρτούμ-Σουδάν ως Δεσπότης και"ιερο"διδάσκαλος! Μετά
από "σάλο" που έγινε από Νεμεάτες καθαιρέθηκε από Δεσπότης από την
"εκκλησιαστική δικαιοσύνη" Κορίνθου"! )
ήταν γραμματέας της επιτροπής του ΕΑΜ Αργολίδας. Στη θέση του αυτή
ήταν προϊστάμενος ανθρώπων που δεν ήσαν στην πλειοψηφία τους κομμουνιστές, και
υπετίθετο ότι δεν ανήκε στην οργανωτική δομή του ΚΚΕ. Στην πραγματικότητα ,
ήταν αφοσιωμένος στο κόμμα και είχε ως κύριο ρόλο την καθοδήγηση του ΕΑΜ
σύμφωνα με την πολιτική γραμμή του ΚΚΕ. Έτσι η θέση του θα πρέπει να ήταν
αμέσως κάτω από τον Ζέγγο στην κομματική ιεραρχία της
Αργολίδας...................................!
Τέτοιες αδικίες μας κάνουν σχεδόν να αισθανόμαστε συμπάθεια ακόμα και για τους ανθροπωσφάχτες που πήγαν τελικά στο απόσπασμα, όση απέχθεια και να μας προξενούν οι πράξεις τους,αφού ήσαν σχεδόν πάντα εκτελεστικά όργανα που πειθαρχούσαν σε εντολές των ανωτέρων τους.
Έτσι για παράδειγμα, ο Δημήτρης Κούρος του οποίου η λεπτομερή των εκτελέσεων στις Λίμνες μας παγώνει την καρδιά ακόμα και σήμερα, εξηντα πέντε χρόνια αργότερα, ακούστηκε από ένα μάρτυρα να λέει όταν έκανε τις συλλήψεις πριν από τις εκτελέσεις, πως ήταν μόνο ένας χασάπης εκτελούσε διαταγές(128)*(*ΑΚΝ, Υπόθεση 5-20 Νοεμβρίου 1945, κατάθεση Αναστασίου Τσούμπα) ακριβώς τα ίδια που είχε πει και ο Λευτεριάς στις Σπέτσες πριν το κρεμάσουν. Παρόμοια δικαιολογία έδωσε και ο Καπετάν Κοσμάς, που τελείωσε την απολογία του με τα εξής λόγια, που πιθανόν βοήθησαν τελικά να αποφύγει το απόσπασμα:"Ό, τι έλεγε ο Γκαβός έπρεπε να γίνη, αλλοιώς θα μας σκότωνε. Υπήρχε και μεταξύ μας τρομοκρατία(129)*(*Ο.π., απολογία Κοσμά Μώρου).Τις διαταγές του Γκαβού να εγκληματήσουν φαίνεται ότι ακολουθούσαν τυφλά ακόμα και ασήμαντα άτομα στη μικρή κοινωνία ενός χωριού, όπως στις Λίμνες, όπως δείχνει η απολογία ενός ενός από τους χωρικούς που είχαν λάβει μέρος στο λιτζάρισμα με το οποίο άρχισαν οι εκτελέσεις στις Λίμνες: "Μίλησε ο Γκαβός και είπε να τον σκοτώσουν και τον κτύπησα και εγώ τρεις με το ραβδί μαζί με όλους του χωριού. (130)*(*Ο.π.,απολογία Γεωργίου Παπαγεωργόπουλου.)*(*Εννοείται η εκτέλεση 14/8/1944 του "Μπέκα" ,από το Αγγελόκαστρο)
Πολλοί από αυτούς που απέφυγαν την εκτέλεση κατάφεραν να ξαναφτιάξουν τη ζωή τους μετά την απελευθέρωση τους. Ένας νεαρός φοιτητής της ιατρικής *(*Σημειωσή μου: Ο Γεώργιος Παπαψωμάς ή "Μαλιάτας") που είχε καταδικαστεί σε θάνατο για τις εκτελέσεις στις Λίμνες και έμεινε φυλακή για δεκαεννέα χρόνια ξαναγύρισε στο πανεπιστήμιο μετά τη αποφυλάκισή του όταν ήταν πια σαραντάρης, αποφοίτησε και εργάστηκε ως γιατρός για είκοσι χρόνια πριν συνταξιοδοτηθεί. Ο Κώστας Χαύτας ξαναγύρισε επαγγελματικά ως χασάπης από τα δίποδα στα τετράποδα ζώα και έφτιαξε δικό του χασάπικο που έκανε καλές δουλειές μέχρι πρόσφατα.
Από σελ.381
...........!Άλλα μέλη της ΟΠΛΑ, που είχαν κι αυτοί λάβει μέρος σε μαζικές σφαγές, κατάφεραν να αποφύγουν την εκτέλεση, παίρνοντας συνέχεια αναβολές μέχρι το τέλος του Τρίτου Γύρου. Ανάμεσα σε αυτούς ήταν και ο Κώστας Χαύτας,*(*Από σελ.355 του αυτού βιβλίου: "...Λίγο
πιο τυχερός στάθηκε ο Κώστας Χαύτας, ο Ναυπλίώτης που ήταν μέλος της ΟΠΛΑ και
πήρε αργότερα γυναίκα την κόρη του Σεληνιωτάκη. Έγινε κι αυτός φιγόδικος μετά
την βάρκιζα, όπως και ο Δημάκης και κρύβονταν κοντά στο Ναύπλιο με την βοήθεια
των συγγενών του.......συνελήφθη....πέρασε από δίκη για διάφορα
εγκλήματα......συγκεκριμένα για τις μαζικές εκτελέσεις στο Γκέρμπεσι και στις
Λίμνες και για τον φόνο ενός αξιωματικού της χωροφυλακής........Καταδικάστηκε
σε θάνατο, αλλά γλυτωσε την εκτέλεση.....!") όπως επίσης και ο Κοσμάς Μώρος
ή Καπετάν Κοσμάς,*(* σ.σ. Από αναφορά του Βασ. Λαδά από το Κρανίδι στο
βιβλίο του «ΤΟ ΚΡΑΝΙΔΙ ΚΑΙ ΟΙ ΑΛΗΘΕΙΕΣ ΤΟΥ»-2008, αναφέρει για τον Μώρο, με
διαφορετικό όμως το μικρό του όνομα, τα εξής: "Γεώργιος Μώρος. Καταδικάστηκε 6
φορές εις θάνατον. Μετά δύο χρόνια φυλακής, άντεξε και δεν έκανε δήλωση
αποκήρυξης του ΚΚΕ.
Αμέσως έγινε αναθεώρηση της δίκης, αθωώθηκε και σε 6 μήνες αποφυλακίστηκε. Όλα αυτά τα γνωρίζω από θετικές πληροφορίες, διότι στο Κρανίδι ο Μώρος δεν επέστρεψε ποτέ και μετά από λίγα χρόνια πέθανε."), που ξεκίνησε από την ομάδα του Λευτεριά και κατέληξε αργότερα αρχηγός του εκτελεστικού αποσπάσματος στις Λίμνες. Εναι άγνωστο το πως κατάφερε ο Κοσμάς να αποφύγει το απόσπασμα, κάτι που δεν το κατόρθωσαν οι δύο υφιστάμενοί του στις Λίμνες, ο Κούρος*
Αμέσως έγινε αναθεώρηση της δίκης, αθωώθηκε και σε 6 μήνες αποφυλακίστηκε. Όλα αυτά τα γνωρίζω από θετικές πληροφορίες, διότι στο Κρανίδι ο Μώρος δεν επέστρεψε ποτέ και μετά από λίγα χρόνια πέθανε."), που ξεκίνησε από την ομάδα του Λευτεριά και κατέληξε αργότερα αρχηγός του εκτελεστικού αποσπάσματος στις Λίμνες. Εναι άγνωστο το πως κατάφερε ο Κοσμάς να αποφύγει το απόσπασμα, κάτι που δεν το κατόρθωσαν οι δύο υφιστάμενοί του στις Λίμνες, ο Κούρος*
{*1/.Δημήτριος
Κούρος από το Άργος , χασάπης και κατ΄επάγγελμα, δικάστηκε και εκτελέστηκε το 1948 , έλαβε
μέρος και στην ομαδική σφαγή των εκ Μιδέας-Κέρμπεσι 15/8/44–(Βλ. και ανάρτηση
065)
2/.(«……Ο
αριθμός όταν πήγαμε στην Ακροναυπλία ξεπερνούσε τους χίλιους κρατούμενους. Όταν
φτάσαμε στο καζάνι και σήκωσε ο μάγειρας το κεφάλι για να μου βάλει φαγητό στην
καραβάνα, βλέπω μάγειρα τον Κούρο Δημήτρη από το Άργος, χασάπη το επάγγελμά του
πριν τα παρατήσει και βγει στο βουνό αντάρτης. Σταματά τη διανομή, αφήνει την
κουτάλα με αγκαλιάζει, με σηκώνει ψηλά και δεν έλεγε να με αφήσει. Άρχισε να
μου δίνει κουράγιο, ότι γρήγορα θα περνούσαν τα χτυπήματα και ότι εδώ μέσα δεν
μπορούν να με ξαναχτυπήσουν. Ο Κούρος ήταν ένα διαλεκτό και σπάνιο παλικάρι.
Εκτελέστηκε με μία σειρά από άλλους αγωνιστές, αργότερα στις φυλακές της
Κρήτης.
Στον τόπο της εκτέλεσης, όπως τους στήσανε και
αποτραβήχτηκαν προς τα πίσω για να σκοπεύσουν και να πάρουν διαταγή για να
ανοίξουν πυρ κ.λ.π. ο Κούρος ζήτησε τελευταία του επιθυμία να πει κάτι
ιδιαίτερα στον επικεφαλή του
εκτελεστικού αποσπάσματος. Ο επικεφαλής έτρεξε κοντά του, περίεργος για να δει
τι θα είχε να του πει. Τότε ο Κούρος σηκώνοντας τα αλυσοδεμένα του χέρια ψηλά,
τα κατέβασε με όλη του την δύναμη, κλείνοντας μέσα το κεφάλι του επικεφαλή, τον
γονάτισε κάτω και προσπάθησε να τον στραγγαλίσει. Το απόσπασμα κατέβαλε μεγάλη
προσπάθεια για να τον ξεχωρίσουν και να πυροβολήσουν τον Κούρο για να γλιτώσουν
τον επικεφαλή τους από τα χέρια του ζωντανό.».(Από Βιβλίο: «ΑΠΑΝΤΗΣΗ»-ΗΛΙΑ ΠΑΠΑΔΗΜΗΤΡΙΟΥ- Εκδόσεις ΑΛΗΘΕΙΑ-2004)}
======================================
22-07-14
Σωτήριος Ριζόγιαννης
===================================================
Υ.Γ.Η ζωή συνεχίζεται ! Λίμνες 1950:
https://www.youtube.com/watch?v=8cTGwIAKgKU&feature=share
----------------------
