(102) ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟ ΓΕΩΡ. ΚΥΡ. ΜΠΑΣΑΚΟΥ /Κατοχικά και Εμφυλιακά Δρώμενα 1943-1944/ Δράση του «αντάρτικου» Ε.Σ.(Εθνικός Στρατός)

ΑΝΤΙ ΠΡΟΛΟΓΟΥ

Ευχαριστίες στον αξιότιμο κ. Γεώργιο Κυρ. Μπασάκο για την παραχώρηση τόσο, ενός αντίγραφου του πολύ άξιου ιστορικώς  ημερολογίου του, και την άδειά του να το δημοσιεύσω, όσο και για άλλα «ντοκουμέντα» για τα κατοχικά και εμφυλιακά δρώμενα στην Βυτίνα Γορτυνίας αλλά και γενικότερα της Πελοποννήσου.

Ο κ. Γεώργιος Μπασάκος γεννήθηκε το 1928, ανδρώθηκε στην Βυτίνα και ως πρόσκοπος ήξερε να γράφει την αλήθεια σε ημερολόγιο. Στο ημερολόγιο του, αναφέρονται τα σοβαρότερα γεγονότα από 2 Οκτωβρίου 1943 ως 10 Μαΐου 1944. 
      Η  αλήθεια του ημερολογίου πέραν των άλλων ,διαλύει κάποια σοβαρά ψέματα που έχουν ιστοριογραφιθεί και ιστοριoγραφούνται μέχρι σήμερα ως αλήθειες.

 Η φωτ. (1) είναι από το πρωτότυπο, χειρόγραφο, λακωνικό ημερολόγιο που κρατούσε καθημερινά ο Γ.Κ.Μ. 

    Η φώτ. (2) είναι από το ίδιο ημερ/γιο δακτυλογραφημένο το 1947 από το Γ.Κ.Μ. και εμπλουτισμένο με περισσότερες εκ μνήμης του λεπτομέρειες.

    Ο αξιόλογος κ. Γ. Μπασάκος ήταν εκφραστής της αλήθειας ,αλλά και σήμερα που τον γνώρισα με εξέπληξε με την μνήμη του, τις γνώσεις του, αλλά κυρίως με την φιλαλήθεια του και οφείλω να ομολογήσω ότι δεν μπόρεσα να βρώ ούτε ίχνος σκιάς μεμπτού για την δράση ,ως πρωταγωνιστές στα δρώμενα τότε, των γονέων και του ιδίου και αυτό προς  τιμή τους!

Κατωτέρω το ημερολόγιο και πολλά άλλα σχετικά ιστορικά, από άλλες πηγές, με ψηφιακή επιμέλεια και παρουσίαση απ΄εμού:

Την 14 Σεπτεμβρίου 2019  ο 91χρονος κ. Γεώργιος Μπασάκος ευγενώς μου παρεχώρησε  ως συνέχεια του γραπτού ημερολογίου - απομνημονεύματά του, την κατωτέρω αφήγηση :

       Την 28 Μαΐου 1944 το απόγευμα με συνάντησε στο δρόμο ο υπεύθυνος του ΕΑΜ Βυτίνας Παν. Κάρναβος και μου είπε ότι την άλλη μέρα μαζί με τον Γυμναστή Γιάννη Παναγόπουλο και το συντηρητή του τηλεφωνικού δικτύου Μαρίνο Πάτση θα έπρεπε να μεταβώ στα Λαγκάδια χωρίς να μου πεί το λόγο.

Πράγματι την άλλη μέρα ξεκινήσαμε για τα Λαγκάδια. Στο δρόμο έμαθα από το Γιάννη Παναγόπουλο, ότι οι γονείς είχαν εκτελεστεί. Φτάσαμε στα Λαγκάδια το μεσημέρι και καθίσαμε σε ένα  καφενείο.. Εκεί ήρθε ο καθηγητής φυσικών Φώτης Τζινιέρης με χαιρέτησε και με συλλυπήθηκε. Μετά από λίγο ήρθε και ο νεαρός ανιψιός του Τζινιέρη  και μου τον σύστησε, και ο οποίος ανέλαβε να με φιλοξενήσει στο σπίτι του, για όσες μέρες μείνω στα Λαγκάδια. Πράγματι έμεινα στο σπίτι του 2 μέρες , το πρωί μου έδινε ένα ποτήρι γάλα και το μεσημέρι έτρωγα στο εστιατόριο της οργάνωσης του ΕΑΜ, φασολάδα . Δεν ήξερα γιατί με έφεραν στα Λαγκάδια .

Μετά δύο μέρες ήρθαν στα Λαγκάδια ο Διοικητής του 11ου εφεδρικού Συντάγματος του ΕΛΑΣ ο Οδυσσέας Παπαναστασίου Ταγματάρχης  απότακτος μαζί με τον καπετάνιο του ΕΛΑΣ Χρ. Διαμαντή και οι καθηγητές με έφεραν σε επαφή μαζί τους στο καφενείο. Ο Οδυσσέας Παπαναστασίου μου είπε ότι γνωρίζει ,ότι ξέρω καλά Γερμανικά και θα με κρατήσουν εκεί για να κάνω τον διερμηνέα όταν συλλαμβάνουν Γερμανούς. Απάντησα ότι θα είναι μεγάλος κόπος για μένα και δεν μου είναι εύκολο μακριά από το σπίτι μου κ.λ.π. Δεν επέμεινε και μου έδωσε το ελεύθερο να γυρίσω στην Βυτίνα. Έτσι έφυγα νύκτα περί τις 4 ώρα  από τα Λαγκάδια , για αποφυγή κινδύνων  και έφτασα περί τις 8.30 το πρωί  στην Βυτίνα!  

…………………………………………..

Τους γονείς μου τους φόνευσαν στην Κατσουλιά των Λαγκαδίων και κατά μαρτυρίες στην τοποθεσία ΜΠΡΑΛΟ ΒΡΑΧΟΣ . Εκεί αναζητώντας βρήκα πολύ λίγα  από τα οστά τους και τεκμηρίωσα ότι είναι των γονέων μου, βρίσκοντας μαζί με τα οστά, ένα μεταλλικό σύνδεσμο που είχαν τότε οι στηθόδεσμοι των γυναικών και πρέπει να ήταν της μητέρας μου.

…………………………………………..

Για τον φόνο των Γονέων μου έκανα μήνυση στους υπεύθυνους των ΕΑΜ/ΕΛΑΣ/ΚΚΕ/ΟΠΛΑ της Βυτίνας. Δεν ξέρω τι ανακρίσεις έγιναν !

Την 27 Ιανουαρίου 1947 πήγα στην Κόρινθο για να παραβρεθώ στη δίκη για τους φόνους των γονέων μου. Δικηγόρο είχα κάποιον Κορίνθιο με επώνυμο Ειρήνης. Κατηγορούμενοι ήσαν ένας υπαξ/κός της αεροπορίας ονόματι Δεληβοριάς από τα Λαγκάδια και ένας ονόματι Σταυρόπουλος από τα Λαγκάδια ή την Κατσουλιά. *(*σ. εμού. Από την έκθεση του Λοχαγού Δημ. Γιαννόπουλου, βλ. προηγούμενη ανάρτηση-101:

«Παραθέτω κατωτέρω ονομαστικήν κατάστασιν με τα γενικά στοιχεία της δράσεως ωρισμένων κουμμουνιστών.

ΔΗΜΗΤΣΑΝΑ

[...]

8. Γεώργιος Δεληβοριάς ή Καραβίδας. Μόνιμος υπαξιωματικός της Αεροπορίας. Αρχηγός της μαχητικής ομάδος Λαγκαδίων. Μας ειδοποίησε να φύγωμεν διότι κινδυνεύομεν. Εφαίνετο Εθνικιστικών φρονημάτων πλην όμως εσυμπαθούσε και το Ε.Α.Μ.. Πολύ φοβούμαι ότι θα συνειδητοποιηθή εις τας αρχάς του Κ.Κ.Ε….» )

Ο Δεληβοριάς επειδή ήταν στρατιωτικός εξαιρέθηκε  από την συγκεκριμένη δίκη και παραπέμφθηκε στην Στρατιωτική δικαιοσύνη . Περαιτέρω δεν ξέρω γι΄ αυτόν, θυμάμαι μόνο ότι στο δικαστήριο είχε έρθει μαζί με τον θείο του Νίκο Δεληβοριά ο οποίος κάποια εποχή μετά είχε εκλεγεί και βουλευτής Αρκαδίας. *(*σ. εμού. Από την έκθεση του Λοχαγού Δημ. Γιαννόπουλου, βλ. προηγούμενη ανάρτηση-101:

«Το βράδυ της 14-8-43 4 αντάρται ένοπλοι του ΕΛΑΣ λαβόντες διαταγήν από τον πολιτικόν καθοδηγητήν Αρκαδίας μέγαν κουμουν[ιστήν] δικηγόρον Δεληβοριάν Νίκον έρχονται κυκλώνουν το σπίτι μου και με συλλαμβάνουν.

[...]

Εκεί με πλαισίωσαν διάφοροι ειδικοί όπως με πείσουν να πάω μαζύ τους. Οι ειδικοί ήσαν:

1) Νίκος Δεληβοριάς Δικηγόρος –Πολιτικός υπεύθυνος Αρκαδίας.» )

Ο Σταυρόπουλος δικάστηκε σε 20 χρόνια φυλακή. Περαιτέρω δεν ξέρω γι΄ αυτόν ….μόνο ότι είχε έναν αδερφό ο οποίος έγινε υψηλόβαθμος αξιωματικός της αστυνομίας.

……………………………………………………………

Τέλος Ιουλίου 1944 ο Άρης Βελουχιώτης ήρθε στη Βυτίνα και εγκαταστάθηκε με το επιτελείο της Μεραρχίας του ΕΛΑΣ στο Ξενοδοχείο-«Βίλα Βάλος». Το σπίτι μας ήταν δίπλα στη «Βίλα» . Εμένα μου είχαν αναθέσει να ακούω τα νέα από το Ραδιόφωνο στο σπίτι μου, να τα στενογραφώ και να τους τα δίνω. Μια μέρα όταν πήγα στη Βίλα, από την εξώπορτα της, έβγαινε ο Άρης με βλέπει και μου λέει άγρια: «Τι θες εσύ εδώ;». Του εξήγησα και του είπα ότι δεν μου δίνουν γραφική ύλη που τη χρειάζομαι.  «Έλα μαζί μου» μου λέει . Δίνει μια κλωτσιά στην εξώπορτα για ν΄ ανοίξει και μπαίνουμε στη «Βίλα», μετά δίνει άλλη μια κλωτσιά σε μια άλλη πόρτα ενός «γραφείου» και τους λέει: «δώστε του ό τι θέλει» ! 

Μετά την απελευθέρωση και την διάλυση των Ταγμάτων ασφαλείας ο Άρης Βελουχιώτης έφυγε με το Επιτελείο του από την Βυτίνα. Προτού μας κάλεσε τους Βυτινιώτες στη «Βίλα-Βάλος» και από ένα μπαλκόνι μας έβγαλε λόγο !

ΚΑΤΩΤΕΡΩ ΠΑΡΑΡΤΗΜΑΤΑ (Α),(Β),(Γ),(Δ),(Ε),(ΣΤ),(Ζ)

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ (Α) *
*(σ.εμού: Από τον Γεωρ. Μπασάκο)

YΠΟΜΝΗΜΑ-ΚΕΙΜΕΝΑ ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΑ ΠΡΟΑΝΑΓΡΑΦΟΜΕΝΑ ΓΕΓΟΝΟΤΑ

Α) ΣΥΝΤΟΜΗ ΒΙΟΓΡΑΦΙΑ ΚΥΡΙΑΟΥΛΗ Γ. ΜΠΑΣΑΚΟΥ

ΚΥΡΙΑΚΟΥΛΗΣ ΓΩΡΓ.ΜΠΑΣΑΚΟΣ

Συνταγματάρχης Οικον. Ελέγχου Πολεμ. Διαθεσιμότητος

Εγεννήθη στην Καλαμάτα το 1890. Επιστρατεύθη το 1911. Μετέσχε αρχικά ως Ανθ/γός και εν συνεχεία ως Υπολ/γός Πυρ/κού στους Βαλκανικούς Πολέμους 1912-13 και ως Λοχαγός στον Α΄Παγκόσμιο Πόλεμο 1914-18. Κατόπιν μετετάγη εις το Σώμα Οικονομικού Ελέγχου. Λόγω των κακουχιών εκ του Πολέμου υπέστη φυματίωση (T.B.C.) και των δύο πνευμόνων του. Μ΄ έξοδα του Ελληνικού Κράτους εστάλη με άλλους 47 Αξιωματικούς δια θεραπείαν εις Davos(Νταβός) της Ελβετίας και εις  Sant Blasien-Schwarzwald (Σαντ Μπλάζιες Μέλανος Δρυμού) της γερμανίας (Μεταξύ αυτών παρεθερίζων και έχων σπίτι στη Βυτίνα ο Αντ/ρχης Χωρ/κής ε.α. Νικόλαος Δημέας και ο πρώτος Δ/ντής του Σανατορίου “ΙΘΩΜΗ”1935-1939 Υπίατρος Φυματολόγος ε.π.δ. Χρήστος Ζούμπος καθώς και οι Καλαματιανοί Αξ/κοί Νικόλαος Καίσαρης και Μανώλης Παπαναργύρου) Αποθεραπευθείς επανήλθε στην Καλαμάτα το 1924 ασχολούμενος με αντιπροσωπείες Γερμανικών οίκων (Siemenw I.G. Fatbenindystrie κ.α.)

Εσπούδασε Νομικά στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και έλαβε πτυχίο το 1917 και άδεια δικηγόρου το 1926.

Τον Αύγουστο 1926 υπαδρεύθη την γερμανίδα Άννα Χόλτφουχτ. Λόγω του προβλήματος της υγείας του παραθέρισε τα καλοκαίρια 1925 και 1926 εις Βυτίνα-Ξενοδοχείο «Ελβετία». Τα καλοκαίρια των ετών 1927-1928-1929 και 1930 μετά της συζύγου του εις Αλωνίσταινα Αρκαδίας.

Τον Νοέμβριο 1930 έκτισε το σπίτι του στη Βυτίνα όπου και παραθέριχε από 1931 μέχρι και 1940 και μόνιμα όλα τα έτη από το χειμώνα 1940 μέχρι του θανάτου του 7/5/1944.

Ως πτυχιούχος της Νομικής από 1926 δικηγορούσε αρχικά εις καλαμάτα εν συνεχεία στην Αθήνα.

Κατά την κατοχή λόγω της γερμανικής καταγωγής της συζύγου του και της άριστης γνώσεως της γερμανικής γλώσσης τόσο του ιδίου όσο και του υιού του εβοήθησαν πλειστάκις τους κατοίκους της Βυτίνας και της γύρα περιοχής και τους επροστάτευσαν από τις εγκληματικές ενέργειες των Γερμανών, ιδίως το 1943 και 1944.

Παραδείγματα βοηθείας και αποτροπής εγκληματικών πράξεων εκ μέρους των Γερμανών έχουμε άπειρα:

1) Τέσσαρες (4) φορές έσωσαν τη Βυτίνα από βέβαιο εμπρησμό.

2) Απελευθέρωσαν και έσωσαν από συλλήψεις και μπλόκα των Γερμανών πάρα πολλούς, ειδικά δε τον Σεπτέμβριο 1943 από μπλόκο των Γερμανών εις Τρίπολι απελευθέρωσε η  γυναίκα του τον Γρανιτσώτη καθηγητή Γυμναστικής Παναγιώτη Λεω., Γιαννημάρα.

3) Τον Δεκέμβριο 1943 (3/12/1943) έσωσαν πρόβατα διαφόρων κτηνοτρόφων από επιτάξεις των Γερμανών μεταξύ των οποίων και της Γρανιτσώτισσας…Βαρβάρας.

4) Στις 15/10/1943 πρωϊνές ώρες και ενώ οι Γερμανοί είχαν περικυκλώσει τη Βυτίνα και είχαν συγκεντρώσει τους κατοίκους στην πλατεία του χωριού, ο Μπασάκος με το γυιό του εφρόντησαν και τους απελευθέρωσαν.

5) Στις 5/12/43 επίσης έσωσαν από σύλληψη τους Βυτιναίους Σπύρο Λάγιο, Χρήστο Ευθ. Χρίστόπουλο και Κώστα Ιωαν. Χριστόπουλον (δασικόν).

6) Όταν επέστρεψαν οι Γερμανοί του Τάγματος του Ταγ/χου Ιππ. Τεθ. Gnass (Γκάας) από τον εμπρησμόν των καλαβρύτων και την σφαγήν των καλαβρυτινών, ο Μπασάκος κατά παράκληση του ιερέα Λάμπρου Σταθόπουλου έστειλε το γυιό του στην Γεωργική Σχολή όπου και ευρίσκοντο διακόσια (200) υποζύγια με τα οποία οι Γερμανοί μετέφεραν τα πλιάτσικα από τα καμένα Καλάβρυτα, εμεσολάβησε και απέδωσαν στις Καλαβρυτινές γυναίκες την 16/12/1943 τα εν λόγω υποζύγια. Σημειωτέον αυτές οι καλαβρυτινές γυναίκες όταν συνελήφθη το ζεύγος Μπασάκου από το ΕΑΜ, επήγαν στα λαγγάδια όπου ήταν η έδρα του ΕΑΜ τομέα Γορτυνίας και διεματυρήθησαν και εζήτησαν την απελευθέρωσή τους (μαρτυρία του εκ Λαγγαδίων και μέλους της Τοπικής Αυτοδιοίκησης καθηγητού Φυσικών Φώτη Τζινιέρη).

7) Κατά τα τέλη Οκτωβρίου 1943 ο Μπασάκος με το γυιό του εσκέφθησαν στην Νυμφασία (Γρανίτσα) τον δικηγόρο και στέλεχος του ΕΑΜ Δημήτριον Νεστορίδην σπίτι του. Ο εν λόγω Νεστορίδης του είπε ότι το ΕΑΜ είναι πολύ ευχαριστημένο δια την πατριωτική στάση που έδειξε και δείχνει στην αντίσταση του Ελληνικού Λαού. «Εντός των ημερών θα έρθει αντιπροσωπεία της Οργάνωσης για να τον ευχαριστήσεις και τιμήσει επισήμως».

8) Κατά φεβρουάριο 1944 οι γερμανοί είχαν συλλάβει για οπλοκατοχή (κυνηγητικό επαναληπτικό όπλο και ιταλική χειροβομβίδα) τον Βυτιναίο Γεώργιο Ιωάν, Μπαρμπίκα ο γυιός του μεσολάβησε και τον ελευθέρωσαν.

Το ίδιο Γερμανικό Τάγμα του Ταγ/η Ιπ. Τεθ. Gnass(Γκαάς) κατά   Απρίλιο 1944 ήρθε στη Βυτίνα και προέβη σε μερικές συλλήψεις όπου με μεσολάβησή του έσωσε τους Ζαφείρη Γ. Θαλασσινό, Νιόνιο Γ. Τριανταφύλλη, Γιάννη Παπαζαφείρη με τον ανηψιό του Ιωάννη Β. Λαδέα και τον ιερέα της Καμενίτσας Παπαγγελή.

Επίσης κατά Φεβρουάριο 1944 έσωσε τρεις (3) Καμενιτσιώτες που τους είχαν συλλάβει και τους αγγάρεψαν να επιδιορθώσουν το σαμποταρισμένο δρόμο στο διάσελο της Καμενίτσας.

9) Τον Απρίλιο 1944 έσωσε τον Ιερομόναχο Αρσένιο Κοττέα και τον εφυγάδευσε προς το Άγιον Όρος (αναφορά στο σύγγραμμα του ιερομονάχου Ιλλαρίωνα Θαλασσινού)

10) Κατά Δεκέμβριο 1943 η γυναίκα του Άννα μετέβη δυο (2) φορές εις Τρίπολιν και επισκέφθη το Αρχηγείο της 117^ης Μεραρχίας Κυνηγών, Διοικητής της οποίας ήταν ο μισέλλην Αλσατός Υποστράτηγος Κάρ φον λε Σουίρ (Kati von le Suire) όστις μετέπειτα έπεσε στον Ανατολικό Μέτωπο (Ρωσία)- αρμόδιος επί των ομήρων ήταν ο Ανθ/γός Λέο Μάλτις (Leo Baldis) κα με προσωπική εγγύηση της επέτυχε την αποφυλάκιση (20) Λεβιδιωτών (μεταξύ των οποίων τον μετέπειτα συμβολαιογράφο Βυτίνης Χρ. Παπαζαφείρη και τον αδερφόν του, τον μετέπειτα συμβολαιογράφο Ονούφριο Ονουφριάδη, τον υιόν του γιατρού Κουτσουράκη, τον υιόν του τυρέμπορα Παπακωσταντίνου κλπ.)*
*(σ.εμού: Από την Αρκαδική Εφημερίδα  «Αλήθεια» 22-5-1945

Ενός έτους αιματηρά δράσις

Υπό τινώ ευυπολήπτων πολιτών της Τριπόλεως κατετέθησαν στοιχεία εις την ενταύθα Στρατ. Διοίκησιν περί των εγκληματιών πολέμου κατά την τετραετή κατοχήν. Ούτω δια τας γενομένας απειραρίθμους εκτελέσεις πολιτών εν Αρκαδία, δια τας πυρπολήσεις χωριών, λεηλασίας οικιών, ομηρίας και άλλας βαναναυσότητας αίτινες κατά το Διεθνές Δίκαιον δεν θεωρούνται πολεμικαί ενέργειαι αλλά, εγκλήματα πολέμου, ευθύνονται και κατά συνέπειαν θεωρούνται εγκληματίαι πολέμου οι Γερμανοί: 1) Συνταγ/ρχης Ντάουνερ, Στρατιωτικός Διοικητής Αρκαδίας, 2) Αντ/ρχης Λάγκροκ, Ανώτερος Διοικητής Πελ/σου, Ανώτερος Διοικητής της υπηρεσίας Γκεσταπό (G.F.P.) 3) Ανθ/γός Μπός. 4) Ανθ/στής Ατσίγγα. 5) στρατιώτης Στάρκ, 6) στρατιώτης Στέφα, 7) στρατιώτης Ρότ, 8) ανθ/γός Τσομίλε. Οι τελευταίοι επτά διενήργουν τας εκτελέσεις εν Αρκαδία και ο πρώτος τούτων διέτασσεν απάσας τας εκτελέσεις και εμπρησμούς της Πελ/νήσου.

Επίσης εγκληματίαι πολέμου θεωρούνται κατά τα κατατεθημένα στοιχεία οι Στρατηγός Μέραρχος Χάουζελ, ο Φρούραρχος της Τριπόλεως Τίσιε, ο Δ/της του Τάγ/χης Πόϋς, ο Λοχαγός Ντύκωφ, κ.α. Εναντίον των ως άνω ως πληροφορούμεθα εσχηματίσθη δικογραφία και εξήχθη πόρισμα δι΄ού ευθύνονται δι΄ απάσας τας γενομένας εκτελέσεις, εμπρησμούς κ.λ.π. εγκλήματα πολέμου από 11ης Σ/βρίου 1943 ότε εγένετο η η συνθηκλόγησις των Ιταλών μέχρις 9ης Σ/βρίου 1944 ότε απεχώρησαν ενταύθεν οι Γερμανοί.
    
    11) Εβοήθησε τον Κοινοτάρχη Φαρμακοποιό Πάνο Λιαρόπουλο κατά την 5μηνη παραμονή στη Βυτίνα του Γερμανού Στρατηγείου Νοτ. Ελλάδος (πτέραρχος Φέλμυ (Felmy)) όπως οργανώσει την δικαία κατανομή των κτηνοτροφικών πρϊόντων τα οποία έπαιρναν οι Γερμανοί από τους κτηνοτρόφους δια την τροφοδοσίαν των.

12) Ο Μπασάκος με την μεσολάβηση του στους Γερμανούς κατόρθωσε να υπάρχει τακτική δια λεωφορείου ή φορτηγών συγκοινωνία με την Τρίπολη κατά το χρονικό διάστημα της 5μηνης παραμονής των Γερμανών στη Βυτίνα.

13) Τον Απρίλιο του 1944 ένας οπλίτης των Ταγμάτων Ασφαλείας από το Πυργάκι ειδοποίησε τον Μπασάκο ότι οι Γερμανοί θα προβούν εις εμπρησμό 7-10 σπιτιών των υπευθύνων του ΕΑΜ στη Βυτίνα. Αμέσως μετέβη στη βίλα Ταμπακοπούλου, όπου είπε στον Υπασπιστή του Γερμανικού Τάγματος Υπολ/γό Γκούγκενμερχ (Gygenberg) “Πριν πάτε να κάψετε τα σπίτια των υπευθύνων να κάψετε το δικό μου” . Έτσι απετεύχθη ο εμπρησμός των σπιτιών των υπευθύνων του ΕΑΜ.

14) Ο ίδιος έκανε χρήση του στρατιωτικού βαθμού του και διέταξε την Γερμανική ομάδα μα μην κάψει το σπίτι του υπευθύνου του ΕΑΜ Βυτίνας Παν. Κάρναβου.

Ο αείμνηστος γιατρός Γεώργιος Σαράντης έχων και ρίζες από την Νυμφασία (Γρανίτσα) στο βιβλίο του «Εθνική Αντίσταση» αναφέρει την πατριωτική στάση της οικογένειας Μπασάκου.

Εις την Καλαμάτα κατά Ιούνιον 1941 η γυναίκα του Άννα εμεσολάβησε και με επέμβαση του Γερμανού προξένου στην Καλαμάτα Σρέντερ (Schroder) ελευθέρωσε τους εμπόρους Ιωάννην Μέντην και Γεωργουλόπουλον που τους είχαν συλλάβει οι Ιταλοί Καραμπινιέροι. Επίσης η ιδία και πάλι στην Καλαμάτα κατά Σεπτέμβριο 1943 έσωσε και ελευθέρωσε αφού είχαν συλλάβει οι Γερμανοί τον χημικόν Σωτήριον Αντων. Χαντζεάν.

Αυτά και άλλα πολλά καλά έκαμε ο Μπασάκος και η οικογένεια, δυστυχώς ο χώρος δεν μας επιτρέπει να γράψουμε περισσότερα.*(*σ.εμού:Στην εικόνα  το ζεύγος Μπασάκου και ο Γιώργος Μπασάκος το 1939)

Β) Από το βιβλίο του Γρηγόρη Κριμπά “Εμφύλιος-Γενική Εικόνα: Γεγονότα από το Μοριά (Τόμος Α΄)”

Κεφάλαιον 13. Εκτελέσεις στη Βυτίνα και τη Δημητσάνα(σελις 201-204)

Σημειώνω συμπληρωματικά ότι την ίδια περίοδο που είχαμε τα τραγικά γεγονότα στο Βαλτεσινίκο, ότι εκτελέσεις αντιφρονούντων προς το ΕΑΜ έγιναν, ακόμη, στη Βυτίνα και τη Δημητσάνα. Το ίδιο επεχειρήθη και στα Λαγκάδια αλλά ισχυροί τοπικοί ΕΑΜικοί παράγοντες κατάφεραν να αποτρέψουν το κακό. Στη Βυτίνα εκτελέστηκαν οι εξής:

1). Ο δικηγόρος Λυκούργος Λιαρόπουλος. Αυτός, αρχικά, ήταν φανατικό και δυναμικό στέλεχος του ΕΑΜ. Αργότερα, αποστασιοποιήθηκε και προσχώρησε στην κίνηση Τηλέμαχου Βρεττάκου(Ε.Σ.). Συνελήφθη και εκτελέστηκε σε άγνωστο μέρος.

2). Χαράλαμπος Τζίφας. Εκτελέστηκε το 1944 στο στρατόπεδο Σιριάμου. Ενώ δεν είχε κακότητα, ήταν παρορμητικός και ευερέθιστος. Χωρίς περίσκεψη κατεφέρετο ανοιχτά εναντίον του ΕΑΜ με σκληρούς χαρακτηρισμούς. Ο επικεφαλής της Πολιτοφυλακής Βυτίνας, Περικλής Σοκορέλης, τον προειδοποίησε ν΄ αλλάξει τακτική γιατί είχε διαταγή να τον συλλάβει και να τον οδηγήσει στου Σιριάμου, απ΄ όπου δεν ήταν βέβαιο ότι θα ξαναγύριζε. Εκείνος, περά την προειδοποίηση συνέχισε απτόητος τα δικά του, με αποτέλεσμα, όπως είπαμε, να εκτελεστεί.

Μετά τη Βάρκιζα ο αδερφός του Κ. Τζίφας γιατρός και πολιτικός αρχηγός των χιτών Βυτίνας για αντίποινα παρακίνησε όπως λέγεται, τους χίτες του χωριού του και κάψανε τη βίλα του δικηγόρου και ενθοσύμβουλου Γορτυνίας Τάκη Γαλανόπουλου. Επίσης κάποιο σούρουπο έστησαν καρτέρι στο Γεώργιο Στρουσόπουλο (Μουστακάκο) και την ώρα που γύριζε στο σπίτι του τον εκακοποίησαν έως θανάτου.

3). Ο Παναγιώτης Λιαρόπουλος φαρμακοποιός, Είχε οδηγηθεί στο Σιριάμου(Μουριά) ως αντιδραστικός. Απολύθηκε και επιστρέφοντας στη Βυτίνα πέθανε στο χωριό Μαγούλιανα. Αν και ήταν άνθρωπος με κλονισμένη υγεία είναι φανερό ότι ο θάνατός του συνδέεται με τις ταλαιπωρίες που δοκίμασε ως κρατούμενος στο στρατόπεδο.

4). Ο Καραμπράμος. Συνελήφθη από την Πολιτοφυλακή με την κατηγορία ότι έκρυβε τον συνεργάτη του Τηλ. Βρεττάκου, Παπαθανασίου, για τον οποίο κάνουμε λόγο και σε άλλες σελίδες. Εκτελέστηκε στου Σιριάμου.

5). Κυριακούλης Γ. Μπασάκος. Κατήγετο από τον Κάμπο Αβίας. Ένα χωριό της Μεσσηνιακής Μάνης, κοντά στην Καλαμάτα. Ήταν πτυχιούχος της Νομικής. Κατά τους Βαλκανικούς Πολέμους πολέμησε για την πατρίδα με το βαθμό του Υπολοχαγού πυροβολικού και κατά τον Α΄Παγκόσμιο Πόλεμο ως Λοχαγός. Προσεβλήθη από φυματίωση και πήγε με έξοδα του κράτους για θεραπεία στο Νταβός και στο Μέλανα Δρυμό. Εκεί γνωρίστηκε και παντρεύτηκε τη Γερμανίδα Άννα Χόλτφουχτ.

Παραθέριζε στη Βυτίνα για λόγους υγείας όπου το 1930 έκτισε και σπίτι κοντά στη βίλα Βάλος. Έτσι έγινε μόνιμος κάτοικος Βυτίνας. Επειδή γνώριζε την γερμανική γλώσσα και είχε σύζυγο γερμανίδα είχε καλές σχέσεις με τους κατακτητές, γεγονός που του επέτρεψε να σώσει τη Βυτίνα από βέβαιο εμπρησμό και να ματαιώσει την εκτέλεση πολλών κατοίκων όχι μόνο της Βυτίνας αλλά και γειτονικών χωρίων της Νυμφασίας.

Οι ΕΑΜικές οργανώσεις όχι μόνο δεν είχαν ενοχληθεί από τη δράση του ζεύγους, αλλά έδειχναν ικανοποιημένες. Όμως εντελώς απροσδόκητα τους συνέλαβαν και τους εκτέλεσαν στις 13 Μαϊου 1944 κάπου στην Κατσουλιά. Η εκτέλεση του Μπασάκου αποτελεί μυστήριο. Πιθανότατα συνδέεται με το γεγονός ότι η σύζυγός του ήταν γερμανίδα και ό, τι αυτό μπορούσε να συνεπάγεται την ταραγμένη εκείνη εποχή. Τα παραπάνω στοιχεία άντλησα από άρθρο με τίτλο «Κυριακούλης Γ. Μπασάκος», που υπογράφει ο «Κ.Τρ.Γ» και δημοσιεύεται στην εφημερίδα «Η Βυτίνα» (αριθμός φύλλου 148, Μάιος-Ιούνιος 2004)

Στη Δημητσάνα συνελήφθησαν από τον ΕΛΑΣ και οδηγήθηκαν στη θέση «Μπράλος» της περιοχής Λαγκαδίων, όπου εκτελέστηκαν το Μάιο του 1944 οι εξής: 1) Αθανάσιος Κοτζιάς, 2) Βασίλειος Χριστάφιλος, 3) Ιωάννης Ψαραύτης, 4) Τάσος Ιωάν. Χρυσοβέργης, 5) Χρίστος Γ. Δανελόπουλος. 6) Ανδρέας Σπ. Παπαγιάννης, 7) Βασίλειος Ιωάννου, 8) Διονύσιος Μαλούχος, 9) Ευθύμιος Αθ. Καλπάνης, 10) Δημήτριος Πολ. Σακελλάριος, 11) Σπύρος Ιωάν. Κεφάλας.

Οι Κων/νος Δανελόπουλος και Παναγιώτης Κολοκούσης αφέθησαν ελεύθεροι από το “Φρουραρχείον Λαγκαδίων”.

Γ) ΕΠΙΣΤΟΛΗ Γεωργ. Μπασάκου προς Γρηγόρη Κριμπά.  Συγγραφέα του βιβλίου  “Εμφύλιος-Γενική Εικόνα”

9 Μαρτίου 2005

Κύριε Κριμπά,

Εδιάβασα το βιβλίο σας “Εμφύλιος” το οποίο αγόρασα εις διπλούν. Επειδή όμως οι άνθρωποι από τους οποίους επήρατε λανθασμένες πληροφορίες τις οπο΄πιες και γράφετε, καθ΄ν ότι ευρισκόμενος καθ΄όλο το διάστημα της κατοχής εις Βυτίνα και είμαι απολύτως γνώστης των τότε γεγονότων, σας παραθέτω τα γεγονότα ως έχχουσι με πλήρη αντικειμενικότητα (από το προσωπικόν ημερολόγιόν μου)

Ι. Σελίς 182-Κεφ.11

Ο γαμπρός του παπά της Βυτίνας Ηλία Κουντάνη, Ταγματάρχης Βασίλειος Αθανασίου

α). Δεν ήτο Ταγματάρχης αλλά Λοχαγός ο οποίος με γερμανική φάλλαγγα ανεχώρησε δια Αθήνας την 21/4/1944 (ημέρα Παρασκευή). Με την ίδια φάλαγγα και με την δική μου φροντίδα έφυγε δια το Άγιον Όρος ο ρουμανικής υπηκοότητος καλόγερος Αρσένιος Κοττέας.

β). Ο Ίλαρχος Τηλέμαχος Βρεττάκος ενεφανίσθη εις την Βυτίνα την 4/10/1943 και όχι τον Σεπτέμβριο του 1943.

γ). Σελίς 183-σειρά 30-

Ο Λιαρόπουλος (παιδί χήρας) ήτο υιός του Φαρμακοποιού Πάνου Λιαρόπουλου.

ΙΙ. Σελίς 191-σειρά 21 μέχρι 28-

Την Πέμπτη 27 Απριλίου 1944 ο Σαρρής με έναν άλλον μαζί ήλθαν στην Βυτίνα-στο σπίτι μου- και μίλησαν με τον πατέρα μου από τον οποίον εζήτησαν να μεσολαβήσει εις τον Γερμανόν Έφεδρον Υπολοχαγόν Γκούγκενμπερχ (Gugenberg) όπως τους βοηθήσει με την παροχήν οπλισμού δια την ασφάλειαν των κατοίκων του χωριού τους Βαλτεσινίκου, έχοντες μαζί τους μια κατάσταση με 300 υπογραφές αυτών.*

*(σ.εμού: Το κατωτέρω ιστοριογραφικό κείμενο, σχετικό με την "κατάσταση με 300 υπογραφές" από την μικρή "επανάσταση στην επανάσταση", το παραθέτω  από το βιβλίο του, Γρηγόρη Κριμπά “Εμφύλιος”-Γενική Εικόνα: Γεγονότα από το Μοριά (Τόμος Α΄))

         12. Βαλτεσινίκο, η ελληνική τραγωδία σε μικρογραφία

Στην Κατοχή είχαν αγκαλιάσει το ΕΑΜ από την αρχή πολλοί άνθρωποι του χωριού μου σημαντικοί, με κύρος, που έπαιζαν ηγετικό ρόλο, που είχαν όμως αντικομμουνιστική κουλτούρα . Όταν έγινε φανερό ότι η Αντίσταση ήταν υπό τον έλεγχο του ΚΚΕ, άρχισαν κάποιοι απ΄ αυτούς να διαφοροποιούνται. Όταν μάλιστα έφτασε στο χωριό ένα άτομο που έλειπε χρόνια στην Αθήνα και εθεωρείτο «λούμπεν» στοιχείο και το οποίο ανέλαβε καθοδηγητικό ρόλο, διότι στο μεταξύ έγινε μέλος του κομμουνιστικού κόμματος, υποσκελίζοντας άλλους κατά τεκμήριο σημαντικότερους τότε, οι αποστασιοποιήσεις πολλαπλασιάστηκαν, χωρίς να θωρούνται αδικαιολόγητες. Έτσι, κάποιοι καθηγητές, ένας φαρμακοποιός κανά δυο δικηγόροι και άλλοι ένιωσαν να παραμερίζονται και αδρανοποιήθηκαν.

Πολλοί απ΄ αυτούς έφυγαν για την Αθήνα γιατί διέβλεπαν κίνδυνο για την ζωή τους. Οι περισσότεροι, όμως, έμειναν και εθεωρούντο «αντιδραστικοί».

Δεν μπορώ να αποκλείσω το ενδεχόμενο να είχαν και διασυνδέσεις με αντιΕΑΜικούς κύκλους, γιατί υπήρχε αυτή η δυνατότητα. Τόσο στη Χωροφυλακή όσο και στην Αστυνομία Πόλεων υπηρετούσαν κάποιοι νεαροί αξιωματικοί από το χωριό, πολύ δραστήριοι, που ασκούσαν καθοριστική επίδραση στο συγγενικό και φιλικό τους περίγυρο και όχι μόνο.

Επίσης τα πολύ δυναμικά και επιφανή, θα έλεγα, μέλη της σημαντικότερης οικογένειες του Βαλτεσινίκου που ζούσαν, τότε στην Αθήνα, είχαν ενταχθεί στον ΕΔΕΣ. Στο χωριό έμεναν οι ηλικιωμένοι γονείς τους. Ο πατέρας τους Μιχάλης Αντωνόπουλος είχε ισχυρή προσωπικότητα και ήταν εκπρόσωπος του κόμματος του Αλέξανδρου Παπαναστασίου στην ευρύτερη περιοχή. Ήταν ιδιαίτερα ευφυής και φρόντιζε να μη δίνει δικαιώματα στην τοπική οργάνωση του ΕΑΜ, που τον υποπτευότανε και τον παρακολουθούσε, στενά.

Το Σεπτέμβρη του 1943 *(*σ.εμού: Την 1η Οκρωβρίου 1943 "εισέβαλε" στην Γορτηνία...) διέσχισε την Πελοπόννησο ο Ίλαρχος Τηλέμαχος Βρεττάκος επικεφαλής 300 περίπου ανδρών *(*σ.εμού: Περί τους 140 άνδρες τον ακολουθούσαν) εκ των οποίων οι περισσότεροι ήσαν κατώτεροι αξιωματικοί. Αυτός αρχικά ανήκε στον Ε.Σ. (Ελληνικός Στρατός) που δραστηροποιείτο στον Ταϋγετο με έδρα το Δυρράχι, Με το σύμφωνο του Δυρραχίου, ο Ε.Σ. εντάχθηκε στον ΕΛΑΣ από τον οποίο, τελικά, ο Τηλ. Βρεττάκος απεχώρησε και εκινήθη δια μέσου Μαινάλου προς Τρόπαια Γορτυνίας όπου θα συναντούσε τον Ταγματάρχη Καραχάλιο με σκοπό να ενώσουν τις δυνάμεις τους και να διαλύσουν τον ΕΛΑΣ ....

Στο τμήμα του Βρεττάκου είνε ενταχθεί μετά τη διάλυση του «Φαρμακά» (ΑντιΕΑΜικό τμήμα υπό τον Εμμ. Βαζαίο στην Αργολίδα ) ο φλογερός αντικομμουνιστής πρωτοσύγγελος Ναυπλίου αρχιμανδρίτης Χριστόφορος Κοκκίνης από το Βαλτεσινίκο. Ο Κοκκίνης ήταν σημαιοφόρος του τμήματος, ο εμψυχωτής των ανδρών και ο κεντρικός ομιλητής στα χωριά, που έκανε εμφανίσεις το τμήμα Βρεττάκου. Στην πορεία του προς Τρόπαια ο Βρεττάκος μετά τη Βυτίνα πέρασε και από Βαλτεσινίκο όπου και διανυκτέρευσε μια βραδιά. Την προηγούμενη όμως νύκτα έφτασε στο χωριό ο Κοκκίνης ο οποίος αφού κάλεσε στο σπίτι του κάποιους που είχε αποστασιοποιηθεί από το ΕΑΜ και οι περισσότεροι από τους οποίους ήσαν αντικομμουνιστές, προετοίμασε το έδαφος και βρήκε τα άτομα που στελέχωσαν μια αντιΕΑΜική πολιτική οργάνωση, που ίδρυσε την επομένη, στο χωριό, ο Βρεττάκος και επικεφαλής της οποίας ετέθη ο θείος του Αρχημανδρίτη Διαμαντής Κοκκίνης.

Στην επιστροφή τους από τα Τράπαια τα ενωμένα τμήματα Τ. Βρεττάκου-Γ. Καραχάλιου*(*σ.εμού: ενώθηκε και η ομάδα του Αν/γού Ι. Κοσιώρη) διανυκτέρευσαν και πάλι στο Βαλτενίκο. Τους ακολουθούσαν και κάποιοι Άγγλοι. Στη συνέχεια, περάσανε στο Μαίναλο με μια μικροσύγκρουση της οπισθοφυλακής τους με τμήμα του ΕΛΑΣ στο Πυργάκι. Στην Πετρίνα Μεγαλοπόλεως έδωσαν μάχη με τον ΕΛΑΣ. Εκεί τραυματίστηκε ο Ταγματάρχης Καραχάλιος, ο οποίος με τμήμα του κινήθηκε προς Ολυμπία, ενώ ο Βρεττάκος με το δικό του, τράβηξε για Μεσσηνία και κατέληξε στην Παλιόχωρα, όπου συγκρούστηκε με τον ΕΛΑΣ και συνετρίβη.΄

Οργανώσεις, σαν του Βαλτεσινίκου, ιδρύθηκαν και δρούσαν στη Βυτίνα, Δημητσάνα, Λαγκάδια, Κερπίνή, Καμενίτσα, Βαλτέτσι, Αχλαδόκαμπο. Οι οργανώσεις αυτές μπορεί ν΄αδρανοποιήθηκαν για κάποιο χρονικό διάστημα, αλλά ποτέ δεν διακυθήκανε και διατηρούσαν επαφή μεταξύ τους. Την Άνοιξη του 1944 η οργάνωση του Βαλτεσινίκου παρουσίασε μια απερίσκεπτη δραστηριότητα. Μερικά από τα μέλη της ασκούσαν, φανερά, αυστηρή και απροκάλυπτη κριτική στο ΕΑΜ αψηφώντας το θανάσιμο κίνδυνο που διέτρεχαν. Υποθέτω ότι η εντολή για την δραστηριοποίηση αυτών των οργανώσεων ξεκίνησε από τη Μέση Ανατολή. Τα κέντρα που είχαν αναλάβει την υλοποίηση των θελήσεων του Τσόρτσιλ, πάση θυσία, διεβίβαζαν τις αποφάσεις των Άγγλων με ασύρματο στον Παπαδόγκονα κι εκείνος με συνδέσμους στις οργανώσεις. Ο Παπαδόγκονας άλλωστε [..!] σε κάθε ευκαιρία έλεγε ότι είχε επικοινωνία με το περιβάλλον του βασιλιά, μέσω ασυρμάτου. Επειδή η ήττα των Γερμανών δεν ήταν μόνο ορατή αλλά βέβαιοι, οι Άγγλοι με τον τρόπο αυτό ήθελαν να εξασφαλίσουν τον έλεγχο κάποιων περιοχών και κάποιων πόλεων, ώστε να τις χρησιμοποιήσουν ως ερείσματα, μετά την απελευθέρωση, εναντίον του ΕΛΑΣ και όλων των οργανώσεων που τελούσαν υπό κομμουνιστικό έλεγχο. Υποθέτω ότι στην προσπάθεια αυτή εντάσσεται η ρίψη πολεμικού υλικού και η πτώση δύον ή τριών αλεξιπτωτιστών στην περιοχή “Αχλαδόκαμπος” Βαλτεσινίκου την Άνοιξη του 1945 που περισυνέλεξαν οι οργανώσεις του ΕΑΜ οι οποίες εξακολουθούσαν, ακόμη, να ελέγχουν πλήρως, την περιοχή. Ηεκδοχή ότι οι Άγγλοι, με τη ρίψη αυτή, ήθελαν να ενισχύσουν, τη δεδομένη εκείνη στιγμή, τον ΕΛΑΣ, κρίνεται παρανοϊκή.

Η οργάνωση Βαλτεσινίκου έκανε μια εντελώς παράτομη ενέργεια. Εκμεταλλεύτηκε την πικρία πολλών κατοίκων από την άδικη κατανομή των βαρών, που απαιτούντο για την κάλυψη των αναγκών του ΕΛΑΣ (προσφορά τροφίμων, σφαγίων και αγγαρείες ανθρώπων και υποζυγίων) και ξεσήκωσαν το χωριό σ΄ ένα θορυβώδες ανιΕΑΜικό συλλαλητήριο. Αυτά συνέβησαν τέλη Απριλίου 1944. Τα γεγονότα που συνδέονται με το παράλογο αυτό συλλαλητήριο τα γνωρίζω από πρώτο χέρι γιατί αν και μικρός (δεκάχρονος) τα παρακολούθησα από κοντά. Στις 26 Απρίλη το βράδυ άνθρωποι της οργάνωσης και άλλοι, επηρεασμένοι απ΄ αυτούς, συνέρεαν απ΄ όλους τους δρόμους στη μικρή πλατεία του χωριού με άγριες φωνές, ενώ ταυτόχρονα χτυπούσαν, δαιμονιωδώς, τις καμπάνες των εκκλησιών. Κυρίαρχο σύνθημα «να φύγουν οι αντάρτες, δεν τους θέλουμε». Ως αιχμή του δόρατος εμφανίστηκαν, δύο μέλη της γνωστής μας οργάνωσης , ο Νίκος Παυλόπουλος και ο Κώστας Καράγιωργας.

Ο μόνος άνθρωπος που κρατήθηκε ψύχραιμος και προσπάθησε να επιβάλει τη φωνή της λογικής στο μαινόμενο όχλο ήταν ο γυμναστής Γεώργιος Παπανικολάου, αλλά δυστυχώς, το ωρυόμενο πλήθος έπνιξε τη φωνή του και δεν τον άφησε να μιλήσει. Ακριβώς πάνω, από την πλατεία και σε υπερκείμενο επίπεδο βρίσκεται ο ναός του Αγίου Γεωργίου. Στο προαύλιο του ναού και προς το μέρος της πλατείας κατέφυγαν τρεις πάνοπλοι αντάρτες οι οποίοι έτυχε να βρεθούν εκείνο το μοιραίο βράδυ στο χωριό. Ευτυχώς βρέθηκαν μαζί τους και κάποια τοπικά στελέχη του ΕΑΜ. Οι αντάρτες είχαν χάσει την ψυχραιμία τους και ήσαν έτοιμοι να πετάξουν χειροβομβίδες μέσα στο πλήθος…Ευτυχώς, οι άνθρωποι της οργάνωσης τους συγκράτησαν. Στη συνέχεια ο όχλος κινήθηκε απειλητικός σε κάποια σπίτια στελεχών του ΕΑΜ, που είχαν βασικό ρόλο στην τροφοδοσία του ΕΛΑΣ και όχι μόνο, με σκοπό να τους πειθαναγκάσουν να πάψουν να βοηθούν τον ΕΛΑΣ: Σημειώνω το σπίτι της χήρας Υπαπαντής Ι. Καράγιωργα της οποίας τα παιδιά αγόρια και κορίτσια ήσαν οργανωμένα στην Αντίσταση, του Λονταράκου (Χαραλαμπόπουλου), της Καλιόπης Δασκαλοπούλου, του Ψιώτη, του Ναπολέοντα (Παπαπέτρου) και τέλος του Πάνου του Μάρκου (Ζαφειρόπουλου).

Είναι κοινό μυστικό ότι δύο εκπρόσωποι της κίνησης την επομένη πραγματοποίησαν συνάντηση με το Γερμανό αξιωματικό, που ήταν επικεφαλής της Γερμανικής φρουράς της Βυτίνας. Όπως λέγεται, εκείνος δήλωσε αδυναμία να τους βοηθήσει, και τους συμβούλεψε να μην επιστρέψουν στο Βαλτεσινίκο. Το ίδιο τους συμβούλεψε και ο παπάς της Βυτίνας Λάμπρος Σταθόπουλος. Εκείνοι όμως τους αγνόησαν και ξαναγύρισαν στο Βαλτεσινίκο. Και όταν λέμε Βαλτεσινίκο πρέπει να βάζουμε στο νου μας ένα ορεινό χωριό που περιβάλλεται από δάση και άλλα χωριά που ήσαν βάσεις και ορμητήρια του ΕΛΑΣ. Εξάλλου και από το Βαλτεσινίκο περνούσαν κάθε τόσο μεγάλα ή μικρά αντάρτικα τμήματα.

Τα τραγικά επακόλουθα του συλλαλητηρίου δεν άργησαν. Τα ξημερώματα της Πρωτομαγιάς ένα τμήμα του ΕΛΑΣ με διοικητή το Χρήστο Στασινόπουλο από τα Τρόπαια και καπετάνιο το Διονύση Ταλαγάνη από τη Δόριζα κύκλωσε το χωριό. Αρχικά, συλλάβανε τους φερόμενους ως πρωταίτιους και τους εκτελέσανε επί τόπου. Ύστερα γύριζαν στις γειτονιές ένοπλοι αντάρτες και εξανάγκαζαν όλο τον κόσμο να συγκεντρωθεί στη Ράχη, μια τοποθεσία στο βορειοδυτικό άκρο του χωριού. Εκεί μας μαζέψανε όλους. Ήμουνα κι εγώ εκεί ξυπόλητος (κατοχή γαρ) και έτρεμα από το κρύο γιατί χιόνιζε. Πρωτομαγιά και έριχνε χιόνι! Είχαμε στρέψει τα πολυβόλα προς τον κόσμο. Φωνάξανε πολλά ονόματα από μια κατάσταση, που σίγουρα, τους είχε δώσει το τοπικό Κ.Κ.Ε. (2^ο Γραφείο). Πήρανε μαζί τους αρκετούς(δεν θυμάμαι πόσους) και τους οδήγησαν στο διπλανό χωριό Γλαντιτσιά για … «ανάκριση». Την επομένη στη θέση Σελά εκτελέσανε 13 (συν έναν από τα Λαγκάδια, που υπηρετούσε στο Βαλτεσινίκο ως αγρονόμος) και αφήσανε τους υπόλοιπους. Ακολούθησε πλήρης απογύμνωση των σπιτιών των εκτελεσθέντων.

Όσο εξωφρενικό και ανόητο κι αν ήταν το εγχείρημά τους, το τίμημα που πλήρωσαν ήταν δυσανάλογα βαρύ. Σε μια μέρα μείνανε 52 ορφανά!...Αμ σκεφτούμε ότι επέζησαν άνθρωποι τέρατα, που βαρύνονταν με ειδηχθή εκλήματα, άνθρωποι ερμανοντυμένοι, καταδότες, προδότες, βιαστές, εμπρηστές, αδίστακτοι μαυραγορίτες, τότε, αντιλαμβανόμαστε το μέγεθος του κακού. Στο κάτω-κάτω μια αντίθετη πρόθεση εκδήλωσαν, που παρέμεινε πρόθεση. Εγκληματικές πράξεις δεν διέπραξαν. Η επικρατούσα άποψη είναι ότι το κακό έπρεπε να σταματήσει στους δύο πρώτους.

        Ο πατέρας μου Κυριακούλης Μπασάκος δεν εδέχθη το αίτημα και τους απέπεμψε, τους εδήλωσε δε ότι αυτό που κάνουν δεν είναι σωστό –οι Γερμανοί θα φύγουν- θα πάρουν στο λαιμό τους πολλούς ανθρώπους. Αυτοί οι δύο δεν ήρθαν σε καμιά επαφή με τους Γερμανούς.

Όσον αφορά για τον παπά Λάμπρο Σταθόπουλο δεν νομίζω να τους έδωσε καμία συμβουλή-διότι ήτο αδύνατον χωρίς την υπόδειξή του να ήρχοντο στον πατέρα μου.

ΙΙΙ. Σελίς 201-Εκτελέσεις στη Βυτίνα και τη Δημητσάνα-

Ο δικηγόρος Λυκούργος Λιαρόπουλος αρχικά ήτο φανατικό και δυναμικό στέλεχος του ΕΑΜ πλην όμως ο ίδιος και ο Φαρμακοποιός Πάνος Λιαρόπουλος απεσκίρτησαν με το αιτιολογικό ότι το ΕΑΜ προέβαινε σε εκτελέσεις Ελλήνων αντιφρονούντων.

         Σελ. 202

Όταν κάψανε τη βίλα του Γαλανόπουλου  η οποία ανήκε και εις τους 2 ακόμη αδερφούς του Λάμπη και Σπύρο, δεν έγινε γνωστό εάν τους παρεκίνησε ο ιατρός Κων. Τζίφας όστις τότε ευρίσκετο στην Αθήνα.*(*σ. εμού: Στην Φωτογραφία βλέπουμε δεξιά την Ξενοδοχείο/βίλα-Βάλος  και αριστερά την βίλα Γιανακόπουλου. Το σπίτι του ζεύγους Μπασάκου είναι λίγο απέναντι από την βίλα Γιανακόπουλου, κάτω αριστερά της φωτογραφίας (δεν φαίνεται στην εικόνα!)

Ο Καραμπράμος-παρατσούκλι του- ονόματι Χαράλπος Χρυσανθόπουλος-δικολάβος-ότι έκρυβε τον Βασίλειο Αθανασίου και όχι Παπαθανασίου όπως γράφετε.

Ο Κυριακούλης Γ. Μπασάκος –Συνταγματάρχης Οικομ. Ελέγχου-κατήγετο από την Καλαμάτα και όχι από τον Κάμπο Αβίας (συγγενής των Μπασακαίων του Κάμπου)

Σελ. 203

Ο Μπασάκος δεν ματαίωση μόνον την εκτέλεση πολλών κατοίκων Βυτίνας και πέριξ χωριών αλλά ακόμη και 20 νέων του Λεβιδίου (υιόν του ιατρού Κουτσουράκη, υιόν του τυρέμπορα Παπακωσταντίνου, τον μετέπειτα συμβολαιογράφο Βυτίνης Χρ. Παπαζαφείρη με τον αδερφό του και άλλους κατά Δεκέμβριο 1943.

Η εκτέλεσις του ζεύγους Μπασάκου δεν αποτελεί μυστήριο. Είχε προαποφασισθεί.

α). Εις την οικίαν Κων. Βασιλακόπουλου (Αλωνίσταινα) κατά τας αρχάς Δεκεμβρίου 1943 (μαρτυρία του γαμπρού του Αναστ. Νικολοπούλου) απεφασίσθη από το ΕΑΜ η εκτέλεσις του ζεύγους Μπασάκου. Τότε ο Μπασάκος αφού το επληροφορήθη διέφυγε για ένα μήνα (Δεκέμβριος 1943-Ιανουάριος 1944 στην Καλαμάτα.)

β). Το 2^ον δεκαήμερο 1944 εις Μαγούλιανα Γορτυνίας, ειδοποιήθηκε από Γιάννη Π. Πλέσσια-αδερφόν του κουρέα Γιώργη Πλέσσια-κατόπιν τούτου προσπάθησε να διαφύγει εις Αθήνας αλλά ο υπεύθυνος του ΕΑΜ Βυτίνας Παν. Κάρναβος με επιστολή του μέσω Γιάννη Λ. Λιαροπούλου τον εμπόδισε διαβεβαιώνοντας τον ότι δεν πρόκειται να πάθει τίποτε.

Όταν οι Βυτιναίοι Ζαφείριος Γ. Θαλασσινός και Νιόνιος Γ. Τριανταφύλλης μετέβησαν εις Λαγκάδια για να διαμαρτυρηθούν δια την σύλληψιν του ζεύγους (τους οποίους είχε σώσει από σύλληψιν και εκτέλεσιν από τους Γερμανούς), ο εκ των μελών της Επαρχιακής ΕΑΜ Μεγαλουπόλεως ονόματι Παναγόπουλος εδικαιολγήθη ως εξής: «Tι θέλετε να κάνουμε; Αν έχουμε ένα Μπασάκο στη Βυτίνα-Λαγκάδια-Δημητσάνα-Τρόπαια-Λεβίδι και αλλού, ο αγώνας μας πάει χαμένος». Δηλαδή να καίγονται χωριά και να σκοτώνονται άνθρωποι με αποτέλεσμα να διαφεύγουν οι άνθρωποι και να ανεβαίνουν στα βουνά δια την Εθνική Αντίσταση.

Κάτι παρόμοιο μου είπε και ένας ονόματι Γκώνης από Αλωνίσταινα.

Σημειώνω ότι η γυναίκα του Μπασάκου ουδέποτε ήρθε με τους διερχόμενους Γερμανούς εις επαφήν-κατέχω και βεβαίωση σχετική από την Κοινότητα Βυτίνας-

Άρα πρέπει να παύση να παραμένει η εκτέλεσις του ζεύγους μυστήριο.

Στις 13 Μαϊου το ζεύγος Μπασάκου εξετελέσθη πλησίον του βράχου Μπράλου (περιοχή Κατσουλιά Γορτυνίας). Σημειωτέον ότι η γυναίκα εσφάγη δια μαχαίρας, με αποτέλεσμα να ψυχορραγεί επί 10ωρον.

Πιστεύω ότι όταν εκδώσετε και άλλο βιβλίο για τον εμφύλιο να αναφέρετε ως αντικειμενικός κριτής επί των γραφομένων μου.

Γεώργιος Μπασάκος

Δ) Απάντηση συγγραφέα Γρηγορίου Κριμπά στο Γεώργιο Μπασάκο

Καλαμάτα 10-3-2005

Κύριε Μπασάκο

Πήρα την από 9-3-2005 επιστολή σας για την οποία σας ευχαριστώ θερμά. Τα στοιχεία που περιέχει τα θεωρώ πολύτιμα. Ο Β΄τόμος του βιβλίου μου “Εμφύλιος” ελπίζω να κυκλοφορήσει κατά τα τέλη Μαΐου ή αρχές Ιουνίου. Εγώ παραδώσει τα χειρόγραφα στο τυπογραφείο και έχει ξεκινήσεις η σχετική διαδικασία.

Την επιστολή σας θα την δημοσιεύσω ολόκληρη. Όχι μόνον από συγγραφικό καθήκον αλλά, κυρίως γιατί φωτίζει, περισσότερο τα τραγικά εκείνα γεγονότα και συντελεί στην κατάκτηση της αλήθειας, η οποία είναι και το ζητούμενο.

Με αφορμή το βιβλίο μου, με κάλεσε και μου μίλησε για τον αείμνηστο πατέρα σας, ο φαρμακοποιός Καλαμάτας Παν. Μέντης, ο οποίος πρέπει να είναι στενός συγγενής σας.

Και τώρα θα σας παρακαλέσω για κάτι: Θα ήθελα, εάν γνωρίζετε, να μου διευκρινίσετε ποιος είναι ο Σαρρής που ήλθε στο σπίτι σας στις 27-4-1944 μαζί με κάποιον άλλο και ζήτησαν την μεσολάβηση του πατέρα σας. Μήπως πρόκειται για τον Λεωνίδα που έμενε τότε, στη Βυτίνα και είχε ποδηλατάδικο; Ή για άλλον; Αν θυμόσαστε κάτι, πάνω στο θέμα αυτό, θα μου ήταν πολύ χρήσιμο.

Και πάλι σας ευχαριστώ.

Γρ. Κριμπάς.

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ (Β)

        Το κατωτέρω κείμενο είναι από το βιβλίο του Λυκούργου Λ. Λιαρόπουλου «Η ΣΙΩΠΗ ΤΩΝ ΘΥΜΑΤΩΝ-ΕΒΔΟΜΗΝΤΑ ΧΡΟΝΙΑ ΨΕΜΑΤΑ/επίκεντρο/2015.

Ο συγγραφέας είναι γιός του  Βυτινιώτη φονευθέντος την 2 Μαΐου 1944 από την ΟΠΛΑ, δικηγόρου Λυκούργου Λιαρόπουλου (Φωτογραφία) , ο οποίος γεννήθηκε 3 μήνες μετά την σφαγή του πατρός του (3-8-1944). Στο βιβλίο του αναφέρει, ό τι γνώριζε για τον πατέρα του και τα οποία παραθέτω αυτούσια, επισημαίνοντας ότι το 1986 ο συγγραφέας έλαβε το «Ημερολόγιο» του Βυτινιώτη παπα-Λάμπρου Σταθόπουλου, πρωταγωνιστή στα δρώμενα της κατοχής και αποσπάσματα παραθέτει στο βιβλίο, μερικά εκ των οποίων είναι φαιδρά ψέματα, που παραπλάνησαν ιστορικά τον συγγραφέα ! 

        Σελ. 170, 171

…Στη διήγηση του στενού φίλου του πατέρα μου παπα-Λάμπρου Σταθόπουλου, που ο ιερέας είχε την καλοσύνη να γράψει ειδικά για εμένα το 1986, προκύπτουν πολύ ενδιαφέροντα στοιχεία για εκείνη την εποχή. Χαρακτηριστικά, θα αναφέρω δύο περιστατικά, το ένα τον Μάρτιο και το άλλο τον Απρίλιο του 1944, με την επίσκεψη του Άρη Βελουχιώτη στη Βυτίνα Αρκαδίας. Τα παραθέτω ως εισαγωγικό του κλίματος της εποχής.

Ήταν Μάρτιος 1944. Ήρθε στη Βυτίνα ένας ινστρούχτορας (διαφωτιστής) Πελοποννησιακός. Στο παμπάλαιο Δημοτικό Σχολείο της Κυρά Ελένης, μαζεύτηκαν όλοι οι μορφωμένοι Βυτινιώτες. Γιατροί, φαρμακοποιοί, παπάδες, δικηγόροι, αγρονομικοί, ειρηνοδίκες, δάσκαλοι, καθηγητές, ένας κατάλογος μακροσκελής με ονόματα ΠαπαΛάμπρος, Λυκούργος Λιαρόπουλος, Τζήφας Κων. Γιατρός κ.λ.π. κλπ. Ο ομιλητής άρχησε στις 10.10 το πρωί και τελείωσε στις 2.00 μ.μ. δηλαδή μίλησε τέσσαρες ώρες, μίλησε για τους σκοπούς, τις επιδιώξεις και για τους τρόπους και τα μέσα της επιτυχίας του ΕΑΜ μας έθεσε σκληρά ερωτήματα με ευθύνη και υποχρεώσεις όλων. Ήτοι:

Γιατί κανένας από τη Βυτίνα δεν ακολούθησε το κίνημα.

1).Γιατί κανένας δε βγήκε να μιλήσει στο λαό.

2).Γιατί κανένας δεν έγινε διαφωτιστής κλπ.κλπ.

Στην περίπτωση αυτή ο υποφαινόμενος έλαβε τον λόγο. Δυστυχώς, δεν ζει κανένας τώρα που να θυμάται αυτά. Δεν ξέρω γιατί λείπω 40 χρόνια από την Βυτίνα.

«Συναγωνιστή», αρχίζω, «η ημέρα αυτή είναι ιστορική γιατί πρώτη φορά ακούσαμε τους σκοπούς και τις επιδιώξεις του κινήματος. Η Βυτίνα από πνευματικής απόψεως βρίσκεται στην πιο εξαιρετική θέση από όλη την περιφέρεια. Είχε σχολή στα χρόνια της σκλαβιάς, είχε πνευματικό περιεχόμενο ήτοι δικηγόρους, γιατρούς μεγάλους στην επιστήμη και στα γράμματα, στο έθνος και στην ιστορία. Ο υποφαινόμενος είναι πτυχιούχος καθηγητής ιερέας του Πανεπιστημίου Αθηνών. Λοχαγός του 1940-1941. Σας βεβαιώ επισήμως ότι για πρώτη φορά άκουσα όσα μας είπατε γιατί μέχρι σήμερα ένας ράφτης, ένας τσαγκάρης και άλλος όμοιος με αυτούς. Ήρθαν και μπορώ να σας βεβαιώσω ότι δεν ήξεραν καλά-καλά τι μας έλεγαν. Πως λοιπόν ήταν δυνατό ένα περιβάλλον με τόσους επιστήμονας και με μία τέτοια πνευματική αξία μπορούσαν να γνωρίσουν τόσα και τόσα όσα εσείς μας είπατε. Βεβαιωθείτε ότι πληροφορήθηκα πληρέστατα και θα φροντίσουμε να ανταποκριθούμε».

Στη συνέχεια ο Λυκούργος, ο γιατρός Τζήφας, ο [κενό] κι άλλοι είπαν, «Συμφωνούμε με όσα είπε ο πατήρ Λάμπρος».

Στο τέλος ο Πελοποννησιακός διαφωτιστής ευχήθηκε να τον ακούσομε και κατέκρινε τον υπεύθυνο Κάρναβο που δεν ενδιαφέρθη τόσον καιρό να διαφωτιστεί η Βυτίνα. Ο Λυκούργος με αγκάλιασε και με φίλησε.

(Από το Ημερολόγιο του παπα-Λάμπρου Σταθόπουλου……)

     Κατά, τον Μάρτιο του 1944. Ήδη διαφαίνονται οι προσωπικές έριδες πάθη. Αλλά είχε ήδη περάσει από εκεί και ο Άρης Βελουχιώτης, το 1943, επανήλθε το 1944. Πάλι διαβάζουμε από το Ημερολόγιο του παπα-Λάμπρου:

         Σελ. 172

Από την επίσκεψη στη Βυτίνα του Άρη Βελουχιώτη

Απρίλιος 1944. Ο Άρης ο Βελουχιώτης με τριάντα μαυροσκούφιδες επάνω στα αλογά τους προερχόμενοι από την Δημητσάνα ήλθε στην Βυτίνα. Αυτό το μάθαμε από αποσταλμένους του, μόλις δύο ώρες προτού να έλθη.

Πέρασε από το μέσο της Βυτίνας και στάθμευσε στη Βίλλα Βάλλος (Το Ξενοδοχείο θα δούμε να αναφέρεται συχνά στη συνέχεια. Το φρόντιζε ο πατέρας μου διέμενε εκεί με τη μητέρα μου, μετά το 1942)

 Ο θυμός του ήταν φοβερός γιατί δεν βρέθηκε κανένας στον ερχομό του. Αμέσως διατάσση τριάντα στρώματα, τριάντα παπλώματα, τριάντα κουβέρτες, τριάντα γυναίκες να περιποιηθούν, να πλύνουν και να μαγειρέψουν να φάνε τα παλλικάρια. (Στα γραπτά της μητέρας μου βρήκα κατάλογο από όσα πήραν τότε οι αντάρτες του Άρη.) Όλ΄ αυτά σε  μια ώρα του τα πήγαμε. Ένας Κάζακλης συμμαθητής μου από τη Δημητσάνα μου λέγει. Ο Βελουχιώτης δεν θα χωνέψει να μην βρεθεί κανείς μπροστά του. Τότε τον ειδοποίησα, ήταν Πέμπτη, τη Κυριακή στις 11 η ώρα να μας περιμένει. Μίλησα στη Θεία Λειτουργία ότι θα πάμε να κάνουμε επίσκεψη στον Άρη Βελουχιώτη. Συνεννοήθηκα με τον Πρόεδρο Πάνο Σακελλαρίου να τον προσφωνήσει. Έτσι όλο σχεδόν το χωριό με τραγούδι «πέσατε θύματα αδέρφια εσείς κλπ» φτάσαμε που μας περίμενε ο Βελουχιώτης.

Ο Πρόεδρος Σακελλαρίου του λέγει: «Γενναίε σύντροφε, σας υποδεχόμαστε σαν τους ήρωας του 1821, τον Κολοκοτρώνη, το Διάκο, το Μιαούλη και τους άλλους. Ευχόμαστε να μεγαλώσουμε τη πατρίδα μας από τη Βουλγαρία στην Αίγυπτο και μέσα στην Μικρά Ασία κλπ». Ο Βελουχιώτης του λέγει: «Σύντροφε πρόεδρε αυτά που μας είπες είναι ανοησίες και αντίθετες από τους σκοπούς μας. Εμείς βγήκαμε για δουλειά, ψωμί, λευτεριά. Για τον Αγρότη, τον τσοπάνη και το φτωχό δουλευτή. Αυτό που μου κάνετε σήμερα για μένα, είναι μία ειρωνία ».

Τον λόγο πήρα εγώ Θυμάμαι τα λόγια που του είπα:

«Σύντροφε. Ήρθατε μία ώρα και τη μέρα που όλος ο κόσμος ήταν στα χωράφια του, στα αμπέλια του, στα προβατά του. Σχεδόν έλειπαν από το χωριό. Πώς να μαζεύαμε αυτόν τον κόσμο. Τι θα έλεγαν; Γι΄ αυτό σήμερα που είναι σχολή ήλθαμε να σας ειπούμε το καλώς ήλθατε. Πιστέψαμε ως έτσι θα σας ικανοποιούσαμε».

Αυτά και άλλα τέτοια του είπα. Αρκέστηκε να πη ένα ευχαριστώ. Επέστρεψε ό,τι είχε πάρει και έφυγε. Το θυμάμαι. Ο Κάζακλης μου είπε «Παπαλάμπρο, αυτό που έπαθε ο Βελουχιώτης από σένα δε το είχε πάθει ποτέ»

Αυτό έβγαλαν από την αυτοκριτική που έκαναν μετά την επίσκεψή μας στη Βίλα. Ο αείμνηστος Λυκούργος με αγκάλιασε και με φίλησε μπροστά σε όλους. Πήγαμε πήραμε καφέ. Τέτοιες στιγμές δεν λησμονούνται.*

*(σ.εμού:Περί του ανίερου χριστιανού, προδότη, καταδότη δοσίλογου παπα- Λάμπρου Σταθόπουλου που μάλλον έζησε λάθρα !!!:

        Κατάγονταν από το χωριό Καμενίτσα Γορτυνίας ανάμεσα στο δρόμο Βυτίνας-Λεβιδίου. Είχε σπουδάσει θεολόγος και γινόμενος παπάς  ιερουργούσε και έμενε στην Βυτίνα. Το 1946 μετακόμισε- “κρύφτηκε” στην Αθήνα !

Στο “ημερολογιό” του, που έστειλε στον 1986 στον Λυκούργο Λυκ. Λιαρόπουλο, γράφει φαιδρά, ψέματα και εξηγούμαι:  Ο άρης Βελουχιώτης ποτέ δεν ήρθε στην Βυτίνα το 1943. Κατέβηκε στην Πελοπόννησο ( στο Αίγιο) 22 Απριλίου 1944, πότε πρόλαβε και πήγε στη Βυτίνα τον Απρίλιο που εκεί κάθε μέρα τότε πέρναγαν Γερμανοί; και τέλος πάντων είναι ο μόνος που αναφέρει αυτό το αισχρό ψέμα….αισχρό και γιατί υπονοεί ότι 30 γυναίκες της Βυτίνας ικανοποίησαν της σεξουαλικές ορέξεις των μαυροσκούφιδων….Ο άρης ήλθε στην Βυτίνα όταν μετατέθηκε εκεί η έδρα του Επιτελείου της Μεραρχίας του ΕΛΑΣ, τέλος Ιουλίου 1944.

Το 2010 εκδόθηκε ένα βιβλίο γι αυτόν, όπου εκεί δεν αναφέρει το παραπάνω ψέμα αλλά γράφει: «Στην περιφέρεια της Βυτίνας ………Η δραστηριότητά μου για τους μεν η υπέρ των δε, συνεπεία αδηρίτων αναγκών, είχε δημιουργήσει συγκεχυμένη αντίληψη. Πως δηλαδή από τους Γερμανούς πετύχαινα τόσα και τόσα, πως ομοίως τόσα και τόσα από τους αντάρτες; Τι ήμουνα λοιπόν;»….

Τεκμηριώνω το τι ήτανε:

Στο ολοκαύτωμα των Καλαβρύτων 13/12/1943 ένα Τμήμα του Στρατού των Ούννων που συμμετείχε σ΄ αυτό ,είχε ξεκινήσει από τα νότια, με βάση εξορμήσεως την Βυτίνα Αρκαδίας.

Την νύκτα 13 προς 14 Δεκεμβρίου, αντάρτες του ΕΛΑΣ μαζί με πολίτες του Λεβιδίου κάνουν δολιοφθορά στο δρόμο Λεβιδίου-Βυτίνας. Επιστρέφοντας οι γερμανοί από τα Καλάβρυτα στη βάση τους στη Βυτίνα την 14/12/1943 προϋπαντήθηκαν εθελοντικά από του καταδότες-δοσίλογους-προδότες,του χωριού Καμετσίνα, «δύο ιερείς» , ο παπαΛάμπρος Σταθόπουλος και ο παπα Ευάγγελος Μπαϊρακτάρης και κάποιους πολίτες Οι προδότες αυτοί  δεν αρκέστηκαν να καταδώσουν μόνο τους αντάρτες για την δολιοφθορά (άλλωστε αυτό εννοούνταν!) αλλά και πολίτες , με αποτέλεσμα 24 Λεβιδιώτες να συλληφθούν και να μεταφερθούν ως όμηροι στις φυλακές της Τριπόλεως.(( Για τους συλληφθέντες Λεβιδαίους μετέβει στην Τρίπολη η μητέρα του Γ. Μπασιάκου για να αφεθούν ελεύθεροι (βλ. ανωτέρω ημερολόγιο Γ.Μ. σελ. 13))
Η προδοσία του παπά, από τα τ΄αρχεία της Βέρμαχ /Βιβλίο: ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗ «ΚΑΛΑΒΡΥΤΑ» /ΓΕΣ/ΔΙΣ-2012 :

Αναφορά υπ' αριθ. 2 15/12/1943

για την Επιχείρηση «Καλάβρυτα»

«……..04.50 έναρξη της καταστροφής των Μαζέικων διά πυρπολήσεως.

08.30 μετακίνηση σύσσωμου του Τμήματος στις βάσεις μέσω

Λεβιδίου. 1,5 χλμ. προ της εισόδου στην κύρια οδό Λεβιδίου -

Βυτίνας ήλθε μία ομάδα πολιτών με δύο ιερείς από την

Καμενίτσα, οι οποίοι ανέφεραν ότι τη νύκτα της 13 προς

14.12.43 η οδός Λεβιδίου - Βυτίνας αποκλείστηκε σε πολλά

σημεία στην περιοχή 2 χλμ. νότια της Καμενίτσας, στις

στροφές, από 150 συμμορίες που έφεραν μαζί και πολίτες.

15.15 άφιξη των μηχανοκινήτων τμημάτων στην Τρίπολη.

Ο αρχηγός των συμμοριών που κατέστρεψαν την οδό είναι ο

Έλληνας Οικονομίδης στο Λεβίδι. 24 όμηροι μεταφέρθηκαν

στις φυλακές της Τρίπολης.

Η επιστροφή των τμημάτων ποδηλατιστών πραγματοποιήθηκε στις 19.45.

Gnass

Ίλαρχος κ ’ Διοικητής Τμήματος

Στο ίδιο βιβλίο υπάρχει και άλλη αναφορά από Γερμανό  αξιωματικό για το "κελάηδισμα"-προδοσία του παπά κατά των Βυτινιωτών τώρα, που απαξιώ να την παραθέσω εδώ, σεβόμενος τους επιγόνους του, που δεν φταίνε σε τίποτα!

Ένα αποτέλεσμα της προδοσίας των δύο παπάδων ήταν τα δύο αδέρφια από το Λεβίδι που πιάστικαν τότε και φυλακίστηκαν στην Τρίπολη, ο Χρήστος και Κωσταντίνος Ζήγιαννης ν΄απαγχονιστούν την 17-1-1944, από τους Γερμανο-Τσολιάδες, στο χωριό Μάνεσι. Κατωτέρω η σχετική αναφορά και φωτογραφίες ,από το βιβλίο "Τίμιοι Αγώνες"/2003, του Χρήστου Αν. Κουτσούγερα, από το διπλανό χωριό Βλαχέρνα.

Σελ. 173

Αυτό είναι το ιστορικό του παπα-Λάμπρου Σταθόπουλου για τις στιγμές που οδήγησαν στη σύλληψη του πατέρα μου από τους ΕΛΑΣίτες και όσα ακολούθησαν. Υπάρχει, όμως, στην επόμενη ενότητα και η διήγηση της μητέρας μου σε γράμμα της στον αδερφό του πατέρα μου. Αυτός, μετά την εκτέλεση του αδελφού της ζήτησε λεπτομέρειες για την ένταξη του πατέρα μου στο ΕΑΜ.

Κλείνω αυτήν την εισαγωγή στα γεγονότα με τη διήγηση ενός φίλου από τη Βιτίνα που θυμάται διηγήσεις του πατέρα του, για το κλίμα μετά την αποχώρηση των Ιταλών στο τέλος του 1943 και μετά, των Γερμανών. Αφορά τον πατέρα ενός στενού φίλου της μητέρας και του πατέρα μου, του Γεωργίου Μπασάκου. Τον θυμάμαι καλά γιατί μου τον είχε συστήσει κάποτε η μητέρα μου. Μάλλον ζει ακόμη, θα κοντεύει τα εννενήντα, αλλά δεν κατόρθωσα να τον βρώ. Μου λέει ο κοινός μας φίλος:

Ο πατέρας του Γιωργ. του Μπασάκου έμενε με την Γερμανίδα συζυγό του, λίγα μέτρα πριν το Ξενοδοχείο «Βίλλα Βάλος». Αυτός και η Γερμανίδα γυναίκα του έσωσαν επανειλημένα την Βυτίνα από τους βομβαρδισμούς και τις καταστροφές των Γερμανών, προφανώς ήταν καθοριστική, αλλά δεν την «συγχώρησε» ο Κάρναβος με τους Ελασίτες. Τους συλλάβανε, τους δέσανε πισθάγκωνα και τους περιέφεραν επάνω στο μουλάρι καθώς τους παίρνανε από τη Βυτίνα. Τους είχαν κόψει το νεύρο που κρατάει το κεφάλι και το θέαμα ήταν αποκρουστικό.*(*σ.εμού:Είναι ανακριβές ότι έγινε  τέτοια βαρβαρότητα στο ζεύγος Μπασιάκου!)

     Αυτός ο Κάρναβος είναι από τους «κύριους παίκτες» και στο δικό μας δράμα, όπως θα δούμε πιο κάτω. Ακολουθεί η διήγηση των γεγονότων όπως τα είδαν οι «πρωταγωνιστές».

…………………………………………………………………………..

Σελ. 177, 178

7.3 Λυκούργος Λιαρόπουλος του Λάμπρου

Ποιος ήταν

Αντιγράφω από εκτεταμένο σημείωμα που είχε την καλοσύνη να μου στείλει στις αρχές Οκτωβρίου του 1986 ο στενός φίλος του πατέρα μου παπα-Λάμπρος Σταθόπουλος:

Ο Λυκούργος Λιαρόπουλος γεννήθηκε στη Βυτίνα το 1900. Ήτο υιός του Λάμπρου. Τελείωσε το Ελληνικό σχολείο της Βυτίνας και το Γυμνάσιο Δημητσάνας. Μετά από πανεπιστημιακές σπουδές στη Νομική Σχολή έλαβε το πτυχίο του Δικηγόρου. Ήτο ο πρώτος Δικηγόρος όχι μόνο στη Βυτίνα αλλά σχεδόν σε όλη τη Γορτυνία, καθ΄όσον προ αυτού ήταν οι δικολάβοι. Η Νομικοί του κατάρτηση, η ευφράδια του λέγειν, η ικανότητα του πείθειν η δεινή νομική πληρότης του, ανέδειξαν αυτόν διακεκριμένον δικηγόρον και η φήμη του διεδόθη παντού. Σαν αρχή τον διέκρινε η συμπάθεια, η συμπόνοια και το δίκαιον, που στην εποχή του επεκράτει το «δίκαιον του ισχυροτέρου».Τον ενδιέφερε ο συμβιβασμός μεταξύ των αντιδίκων προ της δίκης με αποτέλεσμα να γίνει αξιαγάπητος. Πρόσφερε τας υπηρεσίας σχεδόν αφιλοκερδώς, απαφιόμενος εις την διάθεση του πελάτου, δι΄ ον λόγον έζησε τίμιος και φτωχός. Στις δύσκολες περιστάσεις που διεπίστωνε ότι ως συνήγορος του κατηγορουμένου θα δυσκόλευε να πείση το δικαστήριον, προσεκάλει αυτόκλητους μάρτυρας, όπως τον υποφαινόμενο. Έτσι απηλάσσοντο πτωχοί βιοπαλεστές. Στο τέλος ήτο συγκινητικό το φαινόμενο με δάκρυα να τον ασπάζονται όσοι απηλλάσοντο και εγένοντο αθώοι. Ο ανθρωπισμός του ήτο μοναδικός και τα αισθήματά του έναντι όλων ήταν αγνά. Η ρητορική ικανότης έναντι μονομελούς και πενταμελούς δικαστηρίου μπορούμε να πούμε ότι προκαταλάμβανε τους δικαστάς για να πούνε το «αθώος ο κατηγορούμενος». Πολλές φορές με καλούσε να παραβρεθώ σε δίκες για να με προσλάβη σαν μάρτυρα αυτόκλητο σε πατριώτας μου από Καμενίτσα.

……………………………………………………………………………

Σελ. 180

Η πολιτική του δράση

Στο βιβλίο του Ιωάννου Α. Κοσιώρη, Συνταγματάρχου Ε.Α. Το Χρονικό της Εθνικής Αντιστάσεως Πελοποννήσου 1941-1945, που εκδόθηκε το 1992 από τον ίδιο τον συγγραφέα, η ίδρυση της Εθνικής Οργάνωσις Αντίστασης Ε.Ο.Α. στην Αρκαδία ως πολιτικής οργάνωσις αντίστασης με στρατιωτικό σκέλος τον Εθνικό Στρατό(Ε.Σ.) Στη σελίδα 30, ο συγγραφέας αναφέρει:

Οι κομμουνιστές υπό το προσωπείο του Ε.Α.Μ., βλέποντες ότι η Ε.Ο.Α. ανεπτύσσετο ραγδαίως στη Γορτυνία, αλλά και στους Νομούς Ηλείας και Αχαϊας, εθορυβήθησαν και απεφάσισαν να αντιδράσουν με κάθε θεμιτό και αθέμιτο τρόπο. Στις ενέργειες αυτές πρωτοστάτησαν βασικά στελέχη του Κ.Κ.Ε. από την Αθήνα, με πρώτο τον αρχικομμουνιστή από τα Λαγκάδια Πλουμίδη (δημοδιδάσκαλο). Επίσης, δραστηρίως εκινήθη ο εξωμότης Λοχαγός Χρήστος Στασινόπουλος και ο δικηγόρος Λυκούργος Λιαρόπουλος από τη Βυτίνα ο οποίος είχε αναλάβει υπεύθυνος του Ε.Α.Μ. Γορτυνίας.

Αυτή είναι μία από τις λίγες αναφορές που βρήκα για τον ρόλο του πατέρα μου. Από τα γραπτά του τότε αντιπάλου του φαίνεται ότι ο πατέρας μου ήταν ιδρυτής και υπεύθυνος του ΕΑΜ στη περιοχή τη Γορτυνία Αρκαδίας, μάλλον από την άνοιξη του 1942. Αυτό προκύπτει σαφώς και από το Τεύχος 6, Μάιος-Ιούνιους 1984, του περιοδικού ΡΙΖΕΣ, έκδοσης της Παναρκαδικής Ομοσπονδίας Ελλάδος, με ειδικό αφιέρωμα στην Εθνική Αντίσταση. Σε άρθρο του Μιχ. Σπηλιόπουλου με τίτλο «Τα Λαγκάδια στον Αγώνα της Εθνικής Αντίστασης» αναφέρει:

Τα Χριστούγεννα του 1941 φθάνει στα Λαγκάδια ο δικηγόρος (Λαγκαδινός) Νίκος Π. Δεληβοριάς ως αντιπρόσωπος του Παναρκαδικού ΕΑΜ. Φέρνει μαζί του και την προκήρυξη της ίδρυσης του Εθνικού Απελευθερωτικού Μετώπου. Η τοπική οργάνωση των Λαγκαδίων είναι πια πραγματικότητα. Οι μυημένοι φθάνουν τους 14. Την Άνοιξη του 1942 στη θέση «Νικολίτσα» του Μαινάλου γίνεται η πρώτη Παγγορτυνιακή σύσκεψη για τον ένοπλο αγώνα. Παίρνουν μέρος οι:…, Λυκούργος Λιαρόπουλος από την Βυτίνα,…

    Τη ίδια εποχή (άνοιξη 1942) η οργάνωση Λαγκαδίων αναλαμβάνει την ευθύνη της απόκρυψης-προστασίας και συντήρησης των Εγγλέζων αξιωματικών ΠΕΤΕΡ και ΑΝΤΟΝΥ και του ασυρματιστή Τζώρτζη. Η παρουσία των Εγγλέζων στα Λαγκάδια άγνωστο πως έφθασε στα αυτιά των Ιταλών Καραμπινιέρων

Σελ. 181

Ακολουθούν λεπτομέρειες για την οργάνωση του αγώνα. Στη σελίδα 93 υπάρχει (αλφαβητικός) κατάλογος με τα κυριότερα στελέχη του ΕΑΜ-ΕΛΑΣ στην Αρκαδία με στοιχεία του Γιάννη Σιμόπουλου, ενός εκ των έξι «Εθνοσυμβούλων Αρκαδίας». Ο Λυκούργος Λιαρόπουλος αναφέρεται ως ένας από τα επτά «κυριότερα στελέχη του ΕΑΜ» στη Γορτυνία, ενώ τα στελέχη του ΕΛΑΣ αναφέρονται χωριστά. Αυτό θα φανεί αργότερα πόση σημασία είχε.

Από τα παραπάνω προκύπτει σαφώς η ένταξη του Λυκούργου Λιαρόπουλου στις τάξεις του ΕΑΜ, ως ηγετικού στελέχους. Όπως θα δούμε και από τη διήγηση της μητέρας μου, που ακολουθεί, στη Βυτίνα είχε τον κύριο καθοδηγητικό ρόλο και αυτό πλήρωσε με τη ζωή του.[…]

Πρώτος στη «Λίστα» με τα Στελέχη του ΕΑΜ στη Γορτυνία, αναφέρεται ένας Παναγιώτης (Τάκης) Γαλανόπουλος, τότε «φίλος» του πατέρα μου. Αυτός, δικηγόρος στην περιοχή, και κάποιος Κάρναβος, αγνώστων σε εμένα λοιπών στοιχείων, είναι οι κύριοι υπεύθυνοι για την μετέπειτα δολοφονία του πατέρα μου, όπως προκύπτει από τα συγκεκριμένα ντοκουμέντα της μητέρας μου και του παπα—Λάμπρου Σταθόπουλου.

Το 1942 ο Πατέρας μου ήταν 42 ετών. Γνωστός Δικηγόρος με Γραφείο στην Τρίπολη, είδαμε πριν πως έπαιρνε υποθέσεις δωρεάν αν επρόκειτο για φτωχούς ανθρώπους της περιοχής. Σε νεαρή ηλικία, υπήρξε συνεργάτης του Αλέξανδρου Παπαναστασίου, δύο φορές Πρωθυπουργού και ιδρυτού της 1^ης Ελληνικής Προεδρίας το 1924, από το Λεβίδι Αρκαδίας. Την Πολιτική την είχε μέσα του. Εδώ είναι ίσως το καλύτερο σημείο να εντάξουμε ένα σύντομο χειρόγραφο σημείωμα του παπα-Λάμπρου Σταθόπουλου, το 1986, σαράντα δυο χρόνια μετά το θάνατο του πατέρα μου προς εμένα.

Σελ.182, 183

Με τα απλά αυτά λόγια θέλω να σας εκφράσω δύο ψυχολογικές καταστάσεις που είναι ανάλογες με τις περιστάσεις. *(σ.σ.βιβλίου: Η «δεύτερη κατάσταση» καταλήγει με το κλασικό αίτημα για… διορισμό του εγγονού του που έμεινε ορφανός και αμανάτι στην…Ιταλία όπου σπούδαζε κλπ. …!) Η πρώτη είναι δύσκολο να εκφραστή σε βάθος, ουσία και περιεχόμενο που γνώρισα την προσωπικότητα με το τόσο υψηλό αξίωμα που φέρετε το όνομα ΛΥΚΟΥΡΓΟΣ και η δεύτερη που στο πρόσωπό Σας είδα τον αείμνηστο φίλο μου Λυκούργο μια ψυχή γεμάτη από χριστιανική ευλάβεια που την 30^η Απριλίου 1944 στη Βίλλα Βάλος με το μυστήριο του γάμου τους νομιμοποίησα τις σχέσεις με τη μητέρα σου που μέσα στη κοιλιά της βρισκόσουνα και Συ.

Η διήγηση του «γάμου» αναφέρεται στην ενότητα της μητέρας μου σε αυτό το βιβλίο. Μαζί με πολλά άλλα στοιχεία της εποχής περιλαμβάνεται σε άλλο δακτυλογραφημένο οκτασέλιδο σημείωμα που ο φίλος του πατέρα μου παπα-Λάμπρος Σταθόπουλος είχε την καλοσύνη και την υπομονή να γράψει και να μου στείλει λίγο αργότερα, στις 30 Ιανουαρίου 1987. Για λόγους ιστορικής ακρίβειας, καθώς αναλύει το ιστορικό της δολοφονίας του πατέρα μου περιλαμβάνεται αυτούσιο στη συνέχεια.

1941-19444. ΤΑ ΧΡΟΝΙΑ ΤΗΣ ΚΑΤΟΧΗΣ

Βαθύτερον εξετάζοντας το πνευματικό περιεχόμενο του αείμνηστου Λυκούργου από κοινωνικής, εθνικής θρησκευτικής, παραδοσιακής απόψεως θα διαπιστώσουμε ότι ήταν πέρα για πέρα πνεύμα με αρχές και νόημα προοδευτικό, συγχρονισμένο και θα λέγαμε ήτο ένα πνεύμα επαναστατικό γιατί ήθελε μία αλλαγή, μία μεταβολή στις απηρχαιωμένες βάρβαρες συνθήκες που το δίκαιο του ισχυρότερου επερνούσε. Ήθελε και ονειροπολούσε ένα καινούργιο κόσμο με προοδευτικές αρχές και με αντιλήψεις που ήσαν αποτέλεσμα αυτών των ιδεών  ήταν να αποκτήσει εχθρούς. Δεν ήθελε να τον χαρακτηρίσουν κομμουνιστή και επαναστάτη. Όλα αυτά τα γνώριζα γιατί μου τα έλεγε. Ο Λυκούργος ήταν ιδεολόγος και όχι συμφεροντολόγος. Ήταν με ανώτερε αρχές και όχι με χαμερπείς όπως υπήρξαν δυστυχώς οι περισσότεροι κατά την περίοδο αυτή.

Εγώ συμφωνούσα πέρα για πέρα μαζύ του γιατί έπρεπε οι σκληρόκαρδοι Βυτινιώτες να αλλάξουν και να προσαρμοστούν στις αρχές της ισότητας και τη διδασκαλία του Χριστού. Ο αείμνηστος Λυκούργος στις συζητήσεις του ήταν καταξάστερος, απέφευγε τις ακρότητες, την βία και τη φοβέρα. Με αυτό το πνεύμα αντιμετώπισε τις άσκοπες, τις απροσδόκητες και τις αμελέτητες καταστάσεις και ιδεολογίες.

Ήταν η εποχή που ακούστηκε ΕΑΜ. τι ήτο, τι εσκόπευε, τι επεδίωκε, τι εσήμαινε δεν ηξέραμε. Βρεθήκαμε όλοι σε μια δύσκολη θέση. Τότε παρουσιάστηκαν οι ιστρούχτορες, δηλαδή οι διαφωτιστές για τους σκοπούς του ΕΑΜ. Ποιοι ήσαν, τι έλεγαν ούτε αυτοί δεν ήσαν σε θέση να διαφωτίσουν. Κάποτε ήλθε ένας τζαγκάρης, άλλοτε ένας αγράμματος ράφτης, ώσπου κάποτε έφευγαν χωρίς καιν να διαφωτήσουν και να ενημερώσουν τους ακροατές. Ο αείμνηστος Λυκούργος και ο ΠαπαΛάμπρος είχαν το θάρρος να ζητούν μείζονες πληροφορίες και αυτό το θάρρος εγράφετο στις ύπουλες ψυχές. Ήταν η εποχή που παρουσιάστηκαν δύο παρατάξεις εξ αντιθέτου αναμεταξύ των. Η μία του ΕΑΜ και η άλλη ήταν του Κονταλώνη με αντίθετες αρχές. Είμεθα αντίθετοι και στις δύο γιατί δεν ξέραμε τι ζητούσαν. Το 1943, πέρασε από τη Βυτίνα ο Βελουχιώτης. Γιατί δεν υπήρχε οργάνωση από κανέναν δεν του εγένετο καμία υποδοχή. Στρατοπέδευσε στη Βίλα. Φοβέρισε, απείλησε και τα όμοια.

Το πληρέστερο και πιο αξιόπιστο κείμενο που περιγράφει τη δράση του πατέρα μου στο «επίμαχο» σημείο της εμπλοκής του στην Αντίσταση και σε όσα οδήγησαν, τελικά στο θάνατό του βρίσκονται σε ένα από τα γράμματα της μητέρας μου προς τον αδερφό του. Ο θείος Γιώργος της είχε ζητήσει «στοιχεία» σχετικά με τη δράση του πατέρα μου, ίσως για να τα χρησιμοποιήσει με σκοπό τη «δικαίωση» του αδερφού του. Σημειώνω πως βρισκόμαστε ακόμη στο τέλος του 1945 και ο Εμφύλιος φαίνεται πως έχει ήδη αρχίσει τουλάχιστον δύο χρόνια πριν.

Σελ.184 , 185

Βυτίνα 7.10.45

Αγαπητέ μου Γιώργο

…Δεν επιθυμώ καθόλου αναγνώριση ή δικαίωση για το χαμό του αγαπημένου μου Λυκούργου από τους δολοφόνους του, αλλά επειδή ο Λυκούργος δεν ήταν μόνο πατέρας του παιδιού μου αλλά και αδερφό σου, γι΄ αυτό θα σου δώσω τα στοιχεία που ζητάς και κάνε ό,τι καταλαβαίνεις.

Δεν ξέρω πότε εμυήθη στο ΕΑΜ αλλά τον Σεπτέμβριο του 1942 που πήγα εγώ συγκέντρωνε και όρκιζε τους πρώτους πυρήνας που αποτελούσαν την πολιτική οργάνωση.*(* σ. εμού: Ο Λυκούργος Λιαρόπουλος λέγεται ότι ήταν μασόνος.Γιά την μύηση μετά όρκου των μελών του ΕΑΜ, προσωπικά δεν έχω βρεί άλλη σχετική αναφορά!) 
       Η δουλειά αυτή βάσταξε όλο το χειμώνα και την άνοιξη παρουσιάστηκε για πρώτη φορά ο Στασινόπουλος με 3 άνδρες. Τον ενίσχυσε με άνδρες και τρόφιμα και έκανε τις πρώτες ομάδες του βουνού ενώ στα χωριά όλα τριγύρω είχαν οργανωθεί πολιτικώς τα καλύτερα στοιχεία και δούλευαν σαν ρολόι. Κατά την εορτή της 25^ης Μαρτίου 1943 μίλησε πολύ εμπευσμένα πρώτη φορά για το ΕΑΜ και έκτοτε ήρχισε πραγματική έντονη προσπάθεια για τη δημιουργία απελευθερωτικού-από τους Γερμανούς-στρατού. Βάζαμε τακτικά το ραδιόφωνο στο ξενοδοχείο, το κάθαρμα ο Γαλανόπουλος στενογραφούσε τα νέα και εγώ τα έγραφα στη γραφομηχανή μαζί με κάτι φύλλα εφημερίδος που βγάζαμε, ένα άρθρο του Λυκούργου, περίληψη με κάτι άλλο.

Εν τω μεταξύ παρουσιάστηκαν και οι Άγγλοι που υποσχέθηκαν να μας ρίξουν 5.000 όπλα κατά νομόν αν καταργηθούν οι πολιτικοί καθοδηγειταί και αναλάβουν άλλοι αρχηγοί, στη Γορτυνία ο Λυκούργος. Δεν το δέχτηκαν οι πολιτικοί της Τριπόλεως, ο Στασινόπουλος έθεσε υπό περιορισμόν στο λημέρι αντιπροσώπους της αποστολής και η διαφορά ελύθη δια προσωπικής επεμβάσεως του Λυκούργου. Την άνοιξη είχε καλέσει στο ξενοδοχείο όλους τους αξιωματικούς οι οποίοι εμυήθησαν και όταν ο Αθανασίου ηθέλησε να οργανώση τον Ε.Σ. δεν έκανε τίποτε. Οι Άγγλοι άρχισαν να ρίχνουν και άλλα εφόδια. Μία νύχτα προ των ρίψεων πέρασαν δύο από το ξενοδοχείο και πήγαν μαζί με το Λυκούργο στο λημέρι, δεν ξέρω τι έκαναν. Τέλος η οργάνωση πήγαινε πολύ καλά υπό την ηγεσία του, όλα τα χωριά από αυτόν έπερναν εντολές, ο Γαλανόπουλος δεν άνοιγε το στόμα του παρά ήταν το τσιράκι του, άρχισαν οι περιοδείες στα χωριά και τον Αύγουστο έλειψε δύο φορές από 20 μέρες στο αντάρτικο. Όταν γύρισε μου έφερε να γράψω στη γραφομηχανή το σύμφωνο ΕΛΑΣ και Ε.Σ. και χαρήκαμε για τη συμμαχία, όταν ένα πρωί μαθαίνω ότι είναι αντάρτες στο Πυργάκι και πάει να τους φέρει στη Βυτίνα. Εκεί υπό την απειλή του περιστρόφου και προ του πυρ, εμίλησε στο Βρεττάκο και τον έπεισε να τους φέρει στη Βυτίνα όπου στον Προφήτη Ηλία, υπό την απειλή πάντοτε του περιστρόφου, αναγκάστηκε να μιλήσει και να πει ότι ο αρχηγός του Ε.Σ. μου λέει ότι το ΕΑΜ παρέβη τους όρους του ΕΑΜ και εάν εργαστεί ,μόνο του αντεθνικώς και καθαρώς κομμουνιστικώς είμεθα υποχρεωμένοι να το αποκηρύξουμε. Ο λόγος αυτός παρ΄ όλον ότι ελέχθη υπό την απειλήν του περιστρόφου παρεξηγήθη από τους πατριώτες-ρώσσους- και ετέθη έκτοτε υπό δυσμένειαν. Τη νύχτα απήχθη από τον Βρεττάκο με το σκοπό να κρατηθεί αιχμάλωτος μέχρι την ειρήνη, αλλά στο Μπεζενίκο τους κατάφερε και τον άφησαν. Ήρθε εδώ και τραβήξαμε για τα Λακώματα όπου κοιμηθήκαμε ένα βράδυ εγώ, αυτός, ο Τάκης, ο Φαρμακοποιός και ο Τάκης ο Κωτσόβολος, γιατί μας είχαν επικηρύξει. Εγώ τους τόσκασα από την Τράπεζα σε μια φασαρία ειδ΄ άλλως με είχαν για αιχμαλωσία. Την άλλη μέρα, μόλις απεμακρύνθη ο Βρεττάκος πέρασε ο Στασινόπουλος τον οποίο κρατούσαμε ενήμερο με συνδέσμους με μεγάλο κίνδυνο και εμίλησε στον Τρούλα. Εμίλησε και ο Λυκούργος μου, πολύ Εαμικά. Αλλά τους είχε κολλήσει ο λόγος του Προφήτου Ηλία. Έπρεπε να καθήσει να τον σκοτώσει ο Βρεττάκος και να μην κατηγορήσει το ΕΑΜ. Όταν γυρίσαμε από την περιπέτεια ο Τάκης ήθελε να σκοτώσουμε όλους τους αντιδραστικούς και ο Λυκούργος μου Όχι. Αυτή ήταν η αιτία που άρχισαν να τον υποπτεύονται, έπειτα ήθελαν να βάλουν την Επαρχιακή στα Λαγκάδια, εκείνος ήθελε στη Βυτίνα, την εγκατέστησαν χωρίς να τον ρωτήσουν, και από τότε δυσαρεστήθηκε μαζί τους. Όλα αυτά έγιναν μέχρι 15 Οκτωβρίου 1943, από τότε άρχισε να αδρανεί, ο Τάκης τον υπέβλεπε και άρχισε την προπαγάνδα εναντίον του που κατέληξε στην απαγωγή του στις 17 Δεκεμβρίου 1943 και την εγκλισή του στο στρατόπεδο μέχρι την 5 Μαρτίου 1944. Από εκεί και πέρα τα ξέρεις, στα έχω πει. Δεν μπορώ να θυμηθώ περισσότερα…

Σελ. 192

7.5 Η εκτέλεση και η λήθη

Πρέπει να ήταν 10 το βράδυ, στη Βυτίνα, δεν ήμουν πάνω από 10 χρονών. Τρώγαμε στο Εστιατόριο «Τα Αηδόνια». Ξαφνικά, βλέπω τη μητέρα μου να χλομιάζει κοιτώντας μπροστά, λοξά, σε ένα άλλο τραπέζι, στο βάθος. Εκείνος έτρωγε μόνος του. Θυμάμαι το ασπρουλιάρικο πρόσωπο με την κόκκινη απόχρωση στα μάγουλα, γαλανά μάτια, άσπρα μαλλιά, Σε λίγο που ξανακοίταξα, είχε φύγει, είχα την εντύπωση πως έφυγε «βιαστικά». Η μητέρα μου ταράχτηκε, αλλά με κάποιον τρόπο, ίσως δεν ήταν εκείνη τη στιγμή ή λίγο αργότερα που το είπε, επιτέλους, «ήταν από αυτούς που σκότωσαν τον πατέρα σου». Τον έλεγαν Κάρναβο. Μάλλον της ξέφυγε από την ταραχή της. Ποτέ. Έως τότε, δεν μου μίλησε για την εκτέλεση του πατέρα μου. Και ούτε μετά; Από αυτό ξαναμίλησε. Και εγώ, ποτέ δεν ρώτησα, πράγμα ακόμη πιο ανεξήγητο και ασυγχώρητο από την πλευρά μου.»

Σελ.193, 194

Νωρίτερα είδαμε τη διήγηση της μητέρας μου σχετικά με όσα προηγήθηκαν της εκτέλεσης του πατέρα μου. Το χρονικό της εκτέλεσης θα το πάρουμε από ένα άλλο ντοκουμέντο, τη διήγηση του παπά-Λάμπρου Σταθόπουλου που ακολουθεί.

Στις 28 Απριλίου 1944 γίνηκε στα Λαγκάδια συγκέντρωση όλων των οπαδών του ΕΑΜ όπου ήταν και ο Κάρναβος. Τον εζήτησαν να αναφέρη γιατί στη Βυτίνα δεν βγήκε κανένας να ακολουθήση τις επαναστατικές ομάδες, κανένας στη διαφώτιση κλπ κλπ. Ο Κάρναβος εθεώρησε υπεύθυνους και αντιδραστικούς 11 Βυτινώτες μεταξύ των οποίων και τον Λυκούργο και τον Παπαλάμπρο. Στις 29 Απριλίου ο Κάρναβος ήρθε στα Μαγούλια και στις 30 ήταν στο Πυργάκι. Αυτά είναι ακριβέστατα.

Την 1 Μαϊου 1944, ημέρα Δευτέρα και από 6 πρωινή άρχισαν συλήψεις στη Βυτίνα με ονόματα. Με ειδοποίησαν να βγω γιατί κάποιος με περιμένει. Όταν βγήκα στη πλατεία ο ανιψιός μου Πολιτόπουλος με σπρώξε με έδιωξε, φύγε, φύγε. Έφυγα και στο δρόμο έξω στο Φαρμανείο βλέπω το Λυκούργο να έρχεται. Είναι σαν να είναι μπροστά μου. «Φύγε, φύγε Λυκούργο Φύγε σου λέγω». «Άφησέ με» μου λέγει, «δεν έχω κάμει τίποτα. Για ναδω τι με θέλουν». Δεν με άκουσε. Όταν έφτανε στην Πλατεία του δέσανε τα χέρια και τον κλείσανε στο κοινοτικό γραφείο. Εκεί όλοι οι πρώτοι φίλοι του Κάρναβου. Ύστερα από ώρα, στις 8 το πρωί, έντεκα ακόμη αθώοι, τίμιοι, καλοί οικογενειάρχες, όμως εχθροί για προσωπικούς λόγους του καθάρματος του Κάρναβου. Με κλάματα, θρήνους και οδυρμούς των δικών τους, τους παίρνουν για να πάνε τάχα να τους ανακρίνουν εκεί θα τους αφήσουν.

Στις 12 το μεσημέρι ο υποφαινόμενος με οκτώ άλλους ύστερα από πορεία 7 ωρών φτάσαμε στα Λαγκάδια. Βρήκαμε τον Τάκη Γαλανόπουλο. Ύστερα από δραματική συζήτηση επείσθη για την αθωότητα των κρατουμένων και εσπευσμένως έφυγε ο Γιώργος Κάπος να φέρη το σημείωμα να αφεθούν ελεύθεροι. Το Λυκούργο, το Τζίφα και το Καραμπράρη τους εξετέλεσαν στο δρόμο, τους άλλους τους άφησαν ελευθέρους. Εδώ τελείωνει ένα κεφάλαιο. Είναι όλα ολοζώντανα αληθινά και αδιάψευτα. Τους εξετέλεσαν για προσωπικούς λόγους του καθάρματος του Κάρναβου. Οι άλλοι ήσαν τυχεροί και έμειναν και έζησαν. Αυτή είναι η μόνη, σωστή και ακριβής εξιστόρηση των γεγονότων.

Σελ. 196

….η διήγηση της μητέρας μου σε γράμμα προς τον θείο Γιώργο, μάλλον ενάμιση χρόνο μετά. Ήταν το τελευταίο από τα γράμματά της που ο θείος διέσωσε για να μου τα δώσουν κάποτε. Φαίνεται ότι εκείνος την είχε ρωτήσει για τα ¨οστά» του αδερφού του: Γράφει η μητέρα μου μια Παρασκευή χωρίς ημερομηνία:

«…Η υπόθεση των οστών έχει ως εξής. Διάφοροι αυτόπτες μάρτυρες υπέδειξαν τον τύπο της εκτέλεσης και πήγαν οι Βαλτεσινίώτες και μερικοί από την Βυτίνα και μάζεψαν ό,τι οστά έμειναν. Τα μετέφεραν στο Βαλτεσινίκο και έκαναν την κηδεία και το μνημόσυνο μαζί γιτί δεν είχαν κάνει τα χρόνια. Ήταν πολύς κόσμος από όλα τα χωριά και την Αθήνα. Οι δικοί μας πήγαν όλοι. Κατόπιν πήραν οι Βυτινιώτες λίγα οστά και τα έφεραν στη Βυτίνα σ΄ένα κιβωτιάκι και θα κάνουν την κηδεία την Κυριακή. Τα οστά τελείως αποσυντεθεμένα και ελλιπή, δηλαδή ήταν ζήτημα αν ήταν των δικών μας. Γιατί ήσαν ανακατεμένα των Βαλτεσινιωτών και των Βυτινιωτών μαζί. Το ζήτημα είναι ότι θα έχουμε κάτι στο νεκροταφείο για να ανάβει κανείς ένα κερί καμιά φερά, ή για την ιστορία. Εξ΄ άλου τι σημασία έχουν όλα αυτά μετά την αναχώρηση της ψυχής από το σώμα…»*
* (σ. εμού,φωτ.: Εφημερίς "ΑΛΗΘΕΙΑ" 28 Μαϊου 1945) 

Αυτό το κερί ποτέ δεν το ανάψαμε, τουλάχιστον μαζί. Τη πρώτη φορά που θυμάμαι να πήγαμε στη Βυτίνα, θα ήμουν πέντε χρονών. Δεν θυμάμαι, όμως, να πήγαμε στο νεκροταφείο τότε, ούτε ποτέ άλλοτε, Ήταν μέρος της «Σιωπής» που είχε πέσει τότε, ήταν γύρω στο 1950 καθώς τελείωνε και ο Εμφύλιος Πόλεμος. Το τέλος του πολέμου ήταν η αρχή της μεγάλης τραγωδίας της σιωπής για τα θύματα. Έτσι, ποτέ δεν έμαθα τίποτα για τον θάνατο του πατέρα μου, αλλά και πολλά για τη ζωή του.

Ο κυριότερος τόπος εκτελέσεων φαίνεται να ήταν κοντά στη Μυγδαλιά, το χωριό του Ευάγγελου Γιαννόπουλου, Υπουργού του ΠΑΣΟΚ, και Προέδρου του Δικηγορικού Συλλόγου Αθήνας. Ο Γιαννόπουλος, στη διάρκεια της κατοχής συμμετείχε ενεργά στο κίνημα της Εθνικής Αντίστασης……………………….! Χυδαίοι άνθρωποι είχαν καταλάβει τη χώρα από τότε. Όχι μόνο μετά τον Εμφύλιο, όπως οι «Δεξιοί», αλλά και μετά το 1981, οι «Αριστεροί».

Στη διάρκεια της Υπουργίας του στο Υπουργείο Εργασίας(1982-1986) επισκέφτηκα τον Β. Γιαννόπουλο στο γραφείο του. Τότε, το 1985, ως Υποδιοικητής στο ΙΚΑ, ήμουν, θεωρητικά, «κυβερνητικό στέλεχος». Ήμασταν και συμπατριώτες Αρκάδες, κάτι που στη νέο-οθωμανική Ελλάδα του 1982 μέτραγε πολύ. Όταν του έθεσα ευθέως το ερώτημα αν είχε συμμετοχή στην καταδίκη ή και στην εκτέλεση του πατέρα μου, η απάντησή του ήταν  χαρακτηριστικά και ενδεικτικά αόριστη. Όπως θα λέγαμε σήμερα, ουσιαστικά έκανε την πάπια». Γενναίος αγωνιστής, ο άθλιος, δεν είχε το κουράγιο να αντιμετωπίσει τα αίσχη στα οποία συμμετείχε.

«Τουλάχιστον σε κάποιους. Φαίνεται πως οι τύψεις έχουν αρχίσει να λειτουργούν», σκέφτηκα τότε.

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ΕΜΟΥ:

1) Στο βιλίο του ο Ι. Κοσιώρης ο.π.σελ.189 αναφέρει:«Στην Βυτίνα, λίγη ώρα μετά την άφιξίν του, συνέλαβε (8) άτομα οργανωμένα στο ΕΑΜ, μεταξύ των οποίων ήταν οι Λιαρόπουλος Λυκούργος, Δικηγόρος,*(*σ..εμού: Ο Γεωργ. Μπασάκος αναφέρει στην σελ.3 του ημερολογίου του, ότι ο Σπ. Μαυροειδής και Ι. Κοσιώρης με τα όπλα στο χέρι, συνέλαβαν τον Λ. Λιαρόπουλο) υπεύθυνος του ΕΑΜ Γορτυνίας, Λιαρόπουλος Γ., Φαρμακοποιός, μέλος της επιτροπής ΕΑΜ Βυτίνης, Λοχαγοί Ε.Α. Φίλης, Κάρναβος *(*σ..εμού: Ο Παν. Κάρναβος ήταν βιοτέχνης-Μαραγκός) και άλλοι, είχε δε σκοπόν να τους εκτελέσει,

Μετά την δραματικήν  επέμβασιν μου και με κίνδυνον της ζωής μου εδέχθη τελικά να τους αφήσει ελευθέρους, αφού υποχρέωσε τον Λυκούργον Λιαρόπουλον να μιλήσει στην πλατεία της Βυτίνας, εναντίον του ΕΑΜ και υπέρ του Ε.Σ.

Σημειώνουμε εδώ ότι οι δύο Λιαρόπουλοι εξετελέσθησαν από την Ο.Π.Λ.Α.-Ε.Α.Μ. τον Μάιον 1944. (Διαταγή Άρη Βελουχιώτη) »*

 *(σ.εμού: Μόνο ο Λυκούργος Λιαρόπουλος εξετελέσθη από την ΟΠΛΑ , ο Παναγιώτης Λιαρόπουλος φαρμακοποιός, καθ΄ οδό  επιστρέφοντας στη Βυτίνα, μετά την απόλυσή του από το στρατόπεδο συγκέντρωσης Σιριάμου(Μουριά), πέθανε από παθολογικά αίτια και από τις ταλαιπωρίες του στο στρατόπεδο).

        2) Για τον δικηγόρο Λυκούργο Λιαρόπουλο και για άλλους Βυτινιώτες έχουμε αναφορά στην έκθεση του Λοχαγού Δημ. Γιαννόπουλου/ βλ. προηγούμενη εδώ "ανάρτηση"-101

3) Ο Παναγιώτης Κάρναβος το 1947 εστάλει εξορία στην Ικαρία και κατόπιν εγκαταστάθηκε στην Αθήνα.

4) Ο κ. Γεωρ. Μπασάκος μου ανέφερε, με κάθε επιφύλαξη εάν είναι αλήθεια, ό τι του είχε πει τότε, ο Παν. Δημ. Λιαρόπουλος(ή Γαλάνης), γιά τον Δικηγόρο Λυκούργο Λιαρόπουλο.Του είπε ότι τον Λ. Λιαρόπουλο όταν τον είχαν έγκλειστο  στο στρατόπεδο συγκέντρωσης, τον βασάνισε ο Ευάγγ . Γιαννόπουλος, βάζοντας τον  επί ώρες μέσα σε μιά στέρνα νερού,  με το νερό να του καλύπτει το σώμα του από το ύψος του στέρνου και κάτω. 

5) Ο γνωστός πρωτεργάτης της επταετίας, Ιωάννης Ηλ. Λαδάς καταγόμενος από το Δυρράχιο Αρκαδίας και τότε(1943) Ανθ/γός πρωταγωνιστής στο Ε.Σ. το 2006 έγραψε το  βιβλίο «Ε.Σ./ΑΝΑΜΝΗΣΕΙΣ ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΘΝΙΚΗ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ ΚΑΙ ΤΗΝ ΚΑΤΑΣΤΟΛΗ ΤΗΣ ΚΟΜΜΟΥΝΙΣΤΙΚΗΣ ΑΝΤΑΡΣΙΑΣ 1941-1949», με το ίδιο πνεύμα και το ίδιο ανακάτεμα ψεμάτων και αληθειών ως των άλλων εθνικιστών προταγωνιστών.
    Σε αυτό το βιβλίο-σελ.335, παραθέτει ως προσωπική σ΄αυτόν μαρτυρία, του Ταγματάρχου Στρατιωτικής Δικαιοσύνης Γεωργίου Στασινοπούλου, από το χωριό Βυζίκιον Γορτυνίας και ο οποίος τότε ήταν και αυτός «εκ των πρώτων προσχωρησάντων εις την Εθνικήν Οργάνωσιν Αγωνιστών του Ε.Σ. εις Πελοπόννησον». Στο βιβλίο ο Γεωρ. Στασινόπουλος αναφέρεται μόνο ως δικηγόρος και αμέσως μετά την απελευθέρωση  αναφέρεται ως αξιωματικός -Στρατιωτικός Επίτροπος σε Στρατοδικεία και στη μαρτυρία του, αναφέρει σχετικά:

«Ως Επίτροπος του εκτάκτου Στρατοδικείου Θεσσαλονίκης είχον ασκήσει δίωξιν, το έτος 1947,κατά Διευθυντού της εφημερίδος «ΕΛΕΥΘΕΡΗ ΕΛΛΑΔΑ» διά παράβασιν του Γ΄ψηφίσματος. Συνελήφθη και προσήχθη ως κρατούμενος, ο καθ΄ού η δίωξις[…] Μετέβην και μόλις με είδεν ο κατηγορούμενος, ο οποίος είχεν εγερθή, κατέπεσεν λιπόθυμος[…] επρόκειτο περί του καπετάνιου του 11^ου Συντάγματος το ΕΛΑΣ, Ηρακλή Τζάθα, μέλους του στρατοδικείου το οποίον με είχε καταδικάσει εις θάνατον».*(Ο Ηρακλής Τζάθας, το μεγαλύτερο διάστημα ήταν πολιτικός επίτροπος του ΕΛΑΣ/ 6ου Συντάγματος/ΙΙ  Τάγματος)

Στο Βιβλίο, “Απομνημονεύματα Δημητρίου Μίχου”/Δ.Μ.Κ.Ο./2018/σελ.337 αναφέρεται για τον Γεωρ. Στασινόπουλο : «Την άλλη μέρα φθάσαμε στο Βυζίκι […] Με πήγαν να μείνω στο σπίτι του δικηγόρου Στασινόπουλου που βρισκόταν εκεί κοντά στη πλατεία. Μετά την απελευθέρωση, στον εμφύλιο πόλεμο, εξελίχθηκε αυτός ο δικηγόρος σ΄έναν από τους φανατικότερους διώκτες του λαϊκού κινήματος και σαν επίτροπος εθυσίασε πολλούς αγωνιστές για να στηρίξει την κινδυνεύουσα τάξη και την Συμμαχική επιρροή.»

  Ο Ιωαν.. Κοσιώρης (ο.π.), σελ.158, αναφέρει για τον Γεώργιο Στασινόπουλο :«Όταν ο Μητροπολίτης με είχε καλέσει στα Τρόπαια και δεν τον επρόλαβα, άφησε τα χρήματα στον τότε γαμβρόν του Χηνιάδη, Δικηγόρον Στασινόπουλον Γεώργιον, με την εντολήν να μου παραδώση τα χρήματα του Κάντζια. Αυτός εκινήθη προς τον Πύργον και εχρησιμοποίησε τα χρήματα για προσωπικές του ανάγκες ! ! !»

      Κατωτέρω αποσπάσματα της μαρτυρίας του Γεωρ. Στασινοπούλου που αφορούν το δικηγόρο Λυκούργο Λιαρόπουλο :  

Mετά την συνθηκολόγησιν και την υποχρεωτικήν αποστρατείαν μας κατέφυγον εις Αθήνας όπου παρέμεινα επ΄ ολίγους μήνας. Στο τέλος Δεκεμβρίου 1941 απεφάσισα να μεταβώ εις την ιδιαιτέραν μου πατρίδα, το Βυζίκιον Γορτυνίας.

[…]

Ο κόσμος εις την επαρχίαν δεν εγνωριζε την κηδεμόνευσιν του ΕΑΜ από το ΚΚΕ. Εις σχετικήν συζήτησιν την οποίαν είχον μετά του Δικηγόρου Λυκούργου Λιαρόπουλου εκ Βυτίνης, ο οποίος υπήρξεν εκ των πρώτων μυηθέντων εις το ΕΑΜ και ο υπεύθυνος αναπτύξεως αυτού εις περιοχήν Γορτυνίας διεπίστωσα όχι απλώς την άγνοιαν αλλά και την άρνησιν να αποδεχθή την αποκαλυφθείσαν παρ΄εμού εις αυτόν αλήθειαν. «Όχι», μου είπε, «δεν είναι κομμουνισταί, είναι δημοκρατικοί οπαδοί του Αλεξάνδρου Παπαναστασίου, δικοί μας άνθρωποι». Εις μάτην προσεπάθησα να αποτρέψω τον ενθουσιώδη και ειλικρινή εκείνον δημοκράτη από τον εγκωβισμόν του εις την παγίδα του ΚΚΕ.

[…]

Μετά την μάχην της Πετρίνας Μεγαλοπόλεως μεταξύ των τμημάτων του Ε.Σ. και του ΕΛΑΣ επεχείρησα μαζί με τον διδάσκαλον Ευάγγ. Τσιατά να διαφύγω εις Τρίπολιν. Καθ΄ οδόν παρά τα Λαγκάδια μας συνέλαβον τμήματα του ΕΛΑΣ, διαφεύγοντα την καταδίωξιν, μετεκινούντο προς διαφόρους περιοχάς όπου μετέφερον και ημάς ως κρατούμενους. Μετά 15θήμερον περιπλάνησιν προσήχθημεν ενώπιον 5μελούς ανταρτοδικείου περά το χωρίον Βλαχέρνα. Ήτο τέλος Φεβρουαρίου του 1944. *(*σ. εμού: Η μάχη της Πετρίνας έγινε 22 Οκτωβρίου 1943, συν 15 ημέρες, μεταφερόμαστε χρονικά περί 6 Νοεμβρίου 1943, το γιατί ο μαρτυρών κάνει το χρονικό άλμα και αναφέρει ότι «τέλος Φεβρουαρίου του 1944» πέρασαν ανταρτοδικείο είναι μάλλον εκ του πονηρού, για να δικαιολογήσει ότι γλύτωσαν την εκτέλεση  βάση της συμφωνίας της Πλάκας και όχι από άλλον λόγο !!!)

Κατεδικάσθημεν αμφότεροι εις θάνατον. Γλυτώσαμε την εκτέλεση διότι διεξήγοντο διαπραγματεύσεις μεταξύ των αντιστασιακών οργανώσεων δια την επίτευξιν συμφωνίας καταπαύσεως των μεταξύ των εχθροπραξιών. Πράγματι ,υπεγράφη η συμφωνία της Πλάκας την 29^ην Φεβρουαρίου 1944 και ανεστάλη η εκτέλεσίς μας. Απεστάλημεν εις στο στρατόπεδον Γλανιτσάς-(Αμυγδαλιάς-σήμερον) όπου ενεκλείσθημεν στο υπόγειο του σχολείου το οποίον είχε κατακλυσθή από νερά. Σε μιάν άκρη του υπογείου υπήρχον καυσόξυλα τα οποία εξείχον των υδάτων. Πάνω σ΄ αυτά εκοιμώμεθα. Είμεθα οι πρώτοι που εγκαινιάζαμε το στρατόπεδον Αμυγδαλιάς. Παρερχομένων των ημερών έφεραν και άλλους κρατουμένους μεταξύ των οποίων και τον υπεύθυνον ΕΑΜ-Γορτυνίας Δικηγόρον Λυκούργον Λιαρόπουλον. Του είχαν ζητήσει να εγγραφή ως μέλος του ΚΚΕ και ηρνήθη. Προσέτι είχεν εκδηλώσει ποικιλοτρόπως την διαφωνίαν του διά διαπραττομένας ακρότητας, διά την δολοφονίαν του ανθ/γού Μουντζούρη και άλλα εγκλήματα και περιέπεσεν εις δυσμένειαν. Ανεμνήσθημεν παλαιοτέρων συναντήσεών μας και εκλαύσαμεν πικρώς. *(*σ. εμού: Ο Δικ. Λυκούργος Λιαρόπουλος κλείστηκε στο στρατόπεδο συγκέντρωσης ως αναφέρει η γυναίκα του από 17 Δεκεμβρίου έως 5 Μαρτίου 1944, άρα την 17 Δεκέμβριου έγινε η συνάντηση των. Το πλημυρισμένο υπόγειο ξεδιαλύνει την αμέσως ανωτέρω σημείωση περί Ευαγγ. Γιανόπουλου).

Μετ΄ ολίγας ημέρας διήλθε τμήμα του ΕΛΑΣ και εστρατοπέδευσεν εις την πλατείαν του χωριού.
        Ημείς εν τω μεταξύ, είχαμε μεταφερθή από το υπόγειο του σχολείου σε οίκημα εγγύς της πλατείας. Προσήλθεν είς των φρουρών και ηρώτησεν εάν επιθυμεί κανείς εκ των κρατουμένων να διατυπώσει αίτημα ή παράπονο προς τους καπεταναίους. Ηγέρθη ο Λιαρόπουλος και παρά την υποδειξίν μου να αποφύγη το διάβημά του, εκείνος επροχώρησε προς τον έξωθι του οικήματος έφιππον καπετάνιον. Ήτο ο Ωρίων (Διδάσκαλος Μιχαλόπουλος εκ Πύλου). Πρίν αρθρώσει λέξιν ο Λιαρόπουλος είπεν ο Ωρίων: «Ζείς ακόμη εσύ ρε κάθαρμα;» Εκεί ετελείωσεν η ακρόασις. Την επομένην ο Λιαρόπουλος ωδηγήθη προς άγνωστον δι΄ ημάς κατεύθυνσιν. Πέρασαν 60 χρόνια και ακόμη δεν έχομεν πληροφορηθεί περί του τόπου και του τρόπου τελειώσεώς του. *(*σ. εμού: Ο Λυκούργος Λιαρόπουλος απελευθερώθηκε από το στρατόπεδο 5 Μαρτίου 1944, εάν πράγματι έγινε αυτό το γεγονός, έγινε 4 Μαρτίου 1944 και την επόμενη ημέρα δεν μεταφέρθηκε ο Λιαρόπουλος για εκτέλεση αλλά απελευθερώθηκε για να συλληφθεί πάλι στην Βυτίνα την  1 Μαϊου 1944 και να εκτελεστεί την επομένην)  

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ (Δ)

   
    Κατωτέρω περιληπτικά η ΙΔΡΥΣΗ και ΔΡΑΣΗ ΤΟΥ Ε.Σ. (Εθνικός Στρατός)

        Ο  Ε.Σ. εμφανίζεται ταυτόχρονα σε διάφορες περιοχές.

1) Στην Τριφυλία-Ολυμπία με το Λοχαγό Γεώργιο Καραχάλιο. 2) Στον Ταϋγετο με το Συνταγματάρχη Αθ. Γιανακόπουλο αρχικά και τον Τηλέμαχο Βρεττάκο αργότερα. 3) Στον Πάρνωνα με τον Ανθ/γό Γρηγόριο Μαντζουράνη. 4) Στην Ηλεία με τον ταγματάρχη Χρήστο Καραχάλιο. 5) Στην  Γορτυνία με τον ανθ/γό Ιωάννη Κοσιώρη.

Ο Ε.Σ. προέκυψε από τον Ο.Κ.Α. (ή Ε.Κ.Α) ((Οργάνωση (ή Ένωσις) Κατωτέρων Αξιωματικών)) και στηρίχθηκε στους Άγγλους, οι οποίοι του προσφέρανε όπλα, χρήμα και γραμμή πλεύσης.*

*(ΣΗΜΕΙΩΣΗ: Η Ο.Κ.Α. ήταν "θυγατρική" οργάνωση της βασιλικής «Χ», τα μέλη της οποίας ήσαν  μυημένοι κατά τα πρότυπα της Αγγλικής Μασονίας, με ιερούς όρκους αίματος, σιωπής, τυφλής πίστης και υποταγής στο Βασιλιά Γεώργιο Β' .(Η οργάνωση Χ άρχισε να ορκίζει αξιωματικούς από το καλοκαίρι του 1941 ,το δε έμβλημα Χ δεν ήταν τίποτε άλλο, παρά η μονογραφή του βασιλιά, που έμοιαζε σε χ). 
   Η "Χ και "Θυγατρικές" της, μυστικές, μυητικές οργανώσεις αξιωματικών με άλλες ονομασίες, υπήρχαν σε όλη την Πελοπόννησο (και σε όλη την Ελλάδα), και έτσι εξηγείται το μεγαλύτερο μένος και ο πόλεμος των ΕΑΜ-ΕΛΑΣ-ΚΚΕ-ΟΠΛΑ,  κατά των "Χ"ιτών. *(*Στο βιβλίο του ο "Χ"ίτης  Ι. Κοσιώρης (ο.π.),σελ. 286,είναι αποκαλυπτικός και γράφει σχετικά : «Εθνική Οργάνωσις "Χ" ….. Ήτο η αξιολογότερη οργάνωσις των Αθηνών, η οποία ετροφοδότησε από τους πρώτους μήνες του 1943 τις Εθνικές ανταρτικές ομάδες Ε.Σ. της Πελοποννήσου με νέους αξ/κούς.»)
         Χαρακτηριστικά στην Αργολιδο-Κορινθία:

Ο Τ/χης Εμμ. Βαζαίος στην σελ. 5 του βιβλίου του αναφέρει: «...εδημιουργήσαμεν μίαν μυστικήν οργάνωσιν,» με σκοπόν να φυγαδεύωμεν Αξ/κούς εις την Μέσην Ανατολήν και εξέλθομεν ένοπλοι εις τα βουνά, άμα ως αι συνθήκαι θα το επέτρεπον...»

Ο. Βαζαίος ως στρατιωτικής διοικητής του 6^ου Συντάγματος του ΕΛΑΣ ποτέ δεν αναφέρθηκε αποκαλυπτικά  για την μύηση του στην οργάνωση ΕΒΑΜ (Εθνικό Βασιλικό Απελευθερωτικό Μέτωπο) που ανήκε ο Βαζαίος προτού ενταχθεί στον ΕΛΑΣ  (βλ. ανάρτηση 096).

Η μόνη αναφορά του ίδιου του Βαζαίου σχετικά και για  τον Βασιλιά δίνεται από την αφήγηση του Νίκου Κονδύλη γιού του επίλαρχου Ηλία Κονδύλη που ήταν ενταγμένος και αυτός στον ΕΛΑΣ και περιέχεται στο βιβλίο «ΜΟΝΙΜΟΙ ΑΞΙΩΜΑΤΙΚΟΙ ΣΤΟΝ Ε.Λ.Α.Σ./ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΡΙΟΒΟΛΟΣ/ σελ. 254. :

«Έρχεται ο Άρης και κάνει συγκέντρωση των ηγητόρων, των στρατιωτικών. Και λέει: «Συναγωνιστές…θα επιλέξουμε ένα κατάλληλο μέρος που θα οχυρωθούμε αμυντικά». Σηκώνει το χέρι του ο πατέρας μου, «τι θέλετε συναγωνιστή;» [του λέει ο Άρης]. Λέει: «Αυτό θέλουν κι οι Γερμανοί! Συναγωνιστή αρχηγέ!...»

Κανείς άλλος δε μίλησε. Στρατιωτικοί!-μορφώσεως αξιωματικοί! Μεταξύ αυτών κι ο Βαζαίος. Λύεται η συνεδρίαση, βγαίνουν έξω. «Εσύ ρε Βαζαίε». Του λέει ο πατέρας μου, έχεις πάει και στη Γαλλία! Γιατί ετήρησες σιγήν ιχθύος; Γιατί δεν σηκώθηκες να πεις έχει δίκιο ο Κονδύλης», «Εγώ Ηλία». λέει [ο Βαζαίος] «βγήκα με το στέμμα του βασιλιά τι να του πω;» Έτσι ακριβώς του απάντησε. Και το αληθές είναι αυτό: είχε βγει ως «βασιλικός» αξιωματικός αρχικά στο βουνό και μετά προσεχώρησε στον Ε.Λ.Α.Σ.»

Τον Βαζαίο για να τον διαβάλουν τότε οι συνάδελφοι του αξιωματικοί της Κορινθίας, Εθνικιστές-"Χ"ίτες-Ταγματασφαλίτες, πράκτορες..  διέδωσαν εντέχνως την μύησή του  στην παρα-οργάνωση της «Χ» (Βασιλιά) , ώστε ή να μισηθεί ως προδότης χάνοντας το κύρος του ή να θεωρηθεί συνωμοτική η ένταξη του στον ΕΑΜ-ΕΛΑΣ και να εξοντωθεί! (Σημειώνω ότι ο Βαζαίος συνειδησιακά ήταν πάντα Βενιζελικός. Στο Ιστορικό Αρχείο (ΕΛΙΑ) υπάρχουν ιστορικές σημειώσεις του, που αναφέρεται για  ανθελληνικό ρόλο, των Βασιλιάδων στην σύγχρονη ιστορία)
   Καταπληκτική είναι και η αιτιολογία των «Χ»ιτών αξιωματικών  που σύνταξαν το πρακτικό(25-10-1947/ βλ. ανάρτηση 035), για την απόταξη του Εμμ. Βαζαίου από το στράτευμα ….διαβάζουμε: 

           «Δ Ι Α  Τ Α Υ Τ Α

Το Συμβούλιον παμψηφεί αποφαίνεται κατά του εγκαλουμένου και προτείνει όπως τεθή εις απόταξιν διότι κατά τον Οκτώβριον 1943 επιλήσμων γενόμενος των υποχρεώσεων του ως Αξ/κού και μέλους Εθνικιστικής Οργανώσεως εις ήν είχεν αρχικώς μυηθή έθεσεν εις κυκλοφορίαν εν τη πόλει της Κορίνθου ανοικτήν επιστολήν προς τον τότε Συν/χην Αμπατζήν δι΄ ής επρόδωσεν μυστικά της Οργανώσεως ταύτης εις τα Στρατεύματα Κατοχής και εις την Αναρχικήν Οργάνωσιν Ε.Α.Μ. – Ε.Λ.Α.Σ....»

    Ως «ορκισμένος "Χ"ίτης» του ΕΒΑΜ ξεκίνησε και ο  Σμήναρχος Δ. Μίχος, χωρίς να μιλήσει ποτέ και αυτός για την μύησή του αυτή!

       Το ξεκίνημα έγινε από την Καλαμάτα, και ήταν αποτέλεσμα: 
    1) Της πιεστικής προσπάθειας των Ιταλών να πάρουν με το μέρους τους, τους Έλληνες αξιωματικούς και υπαξιωματικούς της Φρουράς Καλαμάτας και να τους κάνουν οργανά τους.
    2) Της ύποπτης ανθελληνικής στάσης του στρατιωτικού διοικητή Μεσσηνίας συνταγματάρχη Παπαδόγγονα που ενίσχυε την προσπάθεια των Ιταλών, και στενοί συνεργάτες έβγαιναν φανερά για πλιάτσικο μαζί με τους Ιταλούς. 
  3) Της κατασυκοφάντησης των αξιωματικών της Καλαμάτας, εξαιτίας της κατακραυγής του κόσμου κατά των αξιωματικών, που διαχειρίζονταν τα τρόφιμα του Ερυθρού Σταυρού.(Για τον Δ.Ε.Σ. βλέπε ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ(Ζ' ))

Η κίνηση των αξιωματικών της Μεσσηνίας δεν ήταν οργάνωση για όλους τους πολίτες, αλλά μόνο για τους αξιωματικούς και υπαξιωματικούς. Απλώθηκε στο τέλος του 1942 αρχές 1943 στη Λακωνία και την περιοχή της Μεγαλόπολης. Αριθμούσε περίπου διακόσια μέλη πολλά από τα οποία βγήκαν αργότερα στο βουνό.

Στο Γύθειο στις αρχές του Μαρτίου 1943 με πρωτοβουλία του Ν Δεμέστιχα έγινε σύσκεψη αξιωματικών με στόχο την διάλυση του ΕΛΑΣ, από την σύσκεψη αυτή οριστικοποιήθηκε ως οργάνωση  ο «ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ ΣΤΡΑΤΟΣ» (ΕΣ). Tην Νύχτα 19 προς 20 Μαϊου 1943 γίνεται στη περιοχή Ρεκίτσα-Πίσω Βουνό του Ταϋγέτου η πρώτη ρίψης όπλων και λιρών για τον Ε.Σ. Με την ρίψη αυτή προσγειώνεται και Βρεττανός Λοχαγός Φρέϋζερ και ο Έλλην επιλοχίας Γυφτόπουλος Δημήτριος. Ακολούθησαν και άλλες ρίξεις τον Ιούνιο  στην περιοχή Λογγανίκος του Ταΰγετου και η δύναμη του ΕΣ ξεπέρασε τους 400 ενόπλους. Σε νέα σύσκεψη τον Ιούνη (22-23) του 1943 υπήρξε διαφωνία στον ΕΣ και πολλοί προσεχώρησαν στον ΕΛΑΣ .Το Δυρράχι Ταϋγέτου ορίστηκε ως κέντρο του Τμήματος, ανταρτών του Ε.Σ. *
    *(ΣΗΜΕΙΩΣΗ: Στην προηγούμενη εδώ “ανάρτηση”-101, ο Εθνικιστής Λοχαγός Δ. Γιαννόπουλος, όπως ο ίδιος αναφέρει, προτού αναλάβει περί τα τέλη Ιουλίου 1943 αρχηγός της Ε.Ο. (Εθνική Οργάνωση) Γορτυνίας, τον Απρίλιο του 1943 είχε ενταχθεί με συνωμοτικούς σκοπούς στο ΕΑΜ και είχε αναλάβει «στρατιωτικός υπεύθυνος του ΕΑΜ Γορτυνίας».

Ο Ίλ. Τηλ. Βρετάκος είχε και αυτός ενταχθεί στο ΕΑΜ και είχε αναλάβει «στρατιωτικός υπεύθυνος του ΕΑΜ περιοχής Γυθείου» από τον Απρίλιο  μέχρι αρχές Αυγούστου του 1943, οπότε “αποσχίστηκε” και φανερά και δραστήρια εντάσσεται στον Ε.Σ. τον δε υπολοχαγό Στέφανο Μανωλάκο τον είχε στείλει και είχε προσχωρήσει ως συνωμότης στο  ΕΛΑΣ.

Στην ολέθρια συνωμοσία αυτή του Αγγλόφιλου Βασιλιά εναντίον του ΕΑΜ/ΕΛΑΣ/ΚΚΕ οπωσδήποτε συμμετείχαν εν γνώσει τους, και αρκετοί άλλοι αξιωματικοί και υπαξιωματικοί του Ε.Σ. και η οποία συνωμοτικότητα καθοδηγήθηκε στην αρχή από τον Λοχαγό (ή Σμήναρχο!) Γρηγόρη Αργείτη, ο οποίος ήρθε τέλος Ανοίξεως του 1943 στην ιδιαίτερη πατρίδα του την Μονεμβασιά, μαζί με τον σμηνία Χαμπέρη ως απεσταλμένοι της αγγλικής S.O.E . Η αποστολή τους σύμφωνα με την αναφορά του Χαμπέρη , «….αφορούσε την παρατήρηση του εχθρού….» *(εύλογα προκύπτει ποιόν θεωρούσαν τελικά εχθρό οι βασιλικοί αξιωματικοί και οι κινήσεις που έπρεπε να γίνουν, ήταν συνωμοτικές ως του Λοχαγού Δ. Γιανόπουλου , Ίλ. Τηλ. Βρεττάκου( Ο Βρεττάκος είχε στενές επαφές με τον Αργείτη!) και…!.-Ο Γρ. Αργείτης συνελήφθηκε τον Ιούλιο του 1943 από τον ΕΛΑΣ και εκτελέστηκε στον Άγ. Βασίλειο του Πάρνωνα).

Τον Αύγουστον του 1943 στο Κάιρο ο Εξηντάρης, Τσιριμώκος, Κανελόπουλος, Πυρομάγλου και Καρτάλης υπέγραψαν την απόφαση:

«Παρίσταται ανάγκη να δηλωθή υπευθύνως ότι ο Βασιλεύς δεν θέλει κατέλθη εις Ελλάδα πριν ή ο Λαός αποφανθή επί της μορφής του Πολιτεύματος»

     Ο δουλόφρονας των Αγγλοεβραίων Βασιλιάς των δουλοφρόνων Ρωμιών θίχτηκε και στέλνει την καταπληκτική έκκληση προς τον Ρούσβελτ (μάλλον τη υποδείξει του Τσώρτιλ)

«…Σήμερον ευρέθην αιφνιδίως ενώπιον μιάς πολύ παραδόξου καταστάσεως, δημιουργηθείσης λόγω απροσδικήτου αφίξεως ωρισμένων ατόμων εξ Ελάδος, τα οποία ΥΠΟΤΙΘΕΤΕ , ότι αντιπροσωπεύουν διαφόρους ομάδας αντιστάσεως καθώς και λόγω αφίξεως ενός αντιπροσώπου ωρισμένων παλαιών πολιτικών κομμάτων ο οποίος μου ζητεί να διακηρύξω ότι θα επιστρέψω εις την χώραν μου μόνον κατόπιν δημοψηφίσματος. Υπό τας συνθήκας αυτάς θεωρώ ως πολύτιμον την συμβουλήν σας»

Ο Ρούζβελτ καθησύχασε τον βασιλιά και ο Τσώρτιλ έσωσε τον Βασιλία.

Αμέσως, όπως απορρέει και από τα γεγονότα, οι πιστοί αξιωματικοί στο Βασιλιά στο προπύργιο του, την Πελοπόννησο, παίρνουν γραμμή και λίρες και αφήνουν την αδράνειά τους και την συνωμοσία εκ των έσω του ΕΑΜ/ΕΛΑΣ και αρχίζουν «αμ έπος, αμ΄εργο» πόλεμο στο ΕΑΜ/ΕΛΑΣ  με προκηρύξεις εναντίον των , με τρομοκρατία του λαού και με κάποιους φόνους στελεχών του ΕΑΜ/ΕΛΑΣ,... τελικά "αυτοκτόνησαν"…..και μετά ήρθε ο άρης!!!)

Επειδή στις τάξεις του Ε.Σ. δεν υπήρχε ανώτερος αξιωματικός, η επιτροπή αγώνα της οργάνωσης του Ε.Σ….κάλεσε τον αντισυνταγματάρχη Γεωργίου, απεσταλμένο του ΕΔΕΣ, που ήθελε να αναλάβει την ηγεσία του ΕΣ και να τον εντάξει στον ΕΔΕΣ.

Χωρίς να καταλήξουν σε οριστικές συμφωνίες (Ο Γεωργίου δεν τους ενέπνευσε εμπιστοσύνη), εκλήθη από την Καλαμάτα ο συνταγματάρχης Αθ. Γιαννακόπουλος και ανέλαβε την αρχηγία του ΕΣ στις 17 Ιουλίου 1943

Με προκήρυξη που απηύθυνε «Προς τους Μεσσηνίους και Λάκωνας»λέει ότι μπήκε «επί κεφαλής απάντων των εθνικοφρόνων Ελλήνων» και «θα καθαρίσει την ύπαιθρον από τα αναρχικά στοιχεία» και όσοι δεν υποταχθούν «θα χτυπηθούν και θα διαλυθούν δια της βίας»…

Ο ΕΛΑΣ είχε ήδη υπερισχύσει και ομάδες του, άρχισαν σοβαρές αψιμαχίες με τις Ε.Ο. (Εθνικές Ομάδες) ομάδες του Ε.Σ.

Την 1^η Αυγούστου 1943 με πρωτοβουλία των Άγγλων υπογράφεται στο χωριό Νάσια Καλαβρύτων το σύμφωνο «Μεταξύ αντάρτικων ομάδων Β.Δ. Πελοποννήσου και Συμμαχικού Στρατηγείου Μέσης Ανατολής» δηλ, κατ΄ ουσία σύμφωνο μεταξύ αρχηγών των Εθνικών Ομάδων (Ε.Ο.), από τον νομό Αχαϊας, του Συνταγματάρχη Παπαπαναγιώτου Κων., από το νομό Ηλείας του Ταγμ. Χρ. Καραχάλιου και από το νομό Αρκαδίας του Λοχαγού Δ. Γιαννόπουλου,  με συμβαλλόμενους τον αρχηγό του ΕΛΑΣ Β.Δ. Πελοποννήσου Σμήναρχου Δ. Μίχου και του Άγγλου  Λοχαγού Άντωνη Άντριους

Το σύμφωνο δεν είχε κανένα αντίκτυπο, υπονομεύτηκε και από της δύο πλευρές, ουδέν άρθρο του τηρήθηκε και οι αψιμαχίες  μεταξύ Ε.Σιτών και ΕΛΑΣιτών οξύνθηκαν. Το ΕΛΑΣ υπερίσχυσε κατά πολύ καθ΄όσον γίνονταν σαφέστατο στο Λαό ότι οι ΕΣίτες έγιναν αντάρτες με κύριο αντικειμενικό σκοπό να πολεμήσουν τους «Αναρχο-κομμουνιστές» και όχι του κατακτητές Γερμανούς.

Την 28^η  Αυγούστου 1943 ο Ε.Σ., κάτω από την πίεση της υπεροχής σε μέλη και της στρατιωτικής ισχύος του ΕΛΑΣ, με την υποδαύλιση των Άγγλων  και για να κερδηθεί χρόνος μέχρι να προμηθευτούν περισσότερα όπλα από αυτούς, για να εξοπλίσουν περισσότερους εθνικιστές «κομμουνιστοφάγους», υπογράφει την περιβόητη συμφωνία του Δυρραχίου .

Με την συμφωνία αυτή συγχωνεύονταν ο Ε.Σ. στον ΕΛΑΣ. Αρχηγός του «νέου» ΕΛΑΣ θα αναλάμβανε ο συνταγματάρχης Αθ. Γιαννακόπουλος. Οι υφιστάμενες αντάρτικες ομάδες του Ε.Σ. δεν θα διαλύοντο, διατηρώντας την οργανωτική τους δομή χωρίς όμως να έχουν δικαίωμα να στρατολογούν νέα μέλη.

Μετά ένα μήνα την 28^η Σεπτεμβρίου 1943 στο Δυρράχιο, γίνεται σύσκεψη των αρχηγών Αξιωματικών του Ε.Σ. με Άγγλους και Έλληνας αντιπροσώπους τους. Από τις αποφάσεις της σύσκεψης αυτής απορρέει και ομολογείται  ότι οι του Ε.Σ. υπέγραψαν το σύμφωνο του Δυρραχίου την 28 Αυγούστου 1943 εξ ανάγκης για να κερδίσουν χρόνο ώστε να μην τους διαλύσει ο καλύτερα οπλισμένος και πολυπληθέστερος  ΕΛΑΣ. Όταν θα οπλίζονταν με περισσότερα όπλα, που τους υπόσχονταν ότι θα του έριχναν οι Άγγλοι, θα μπορούσαν να στρατολογήσουν πολλούς ακόμα εθνικιστές-«αντικομουνιστές» και έτσι με υπεροχή στρατιωτικής ισχύος θα πολεμούσαν και θα διέλυαν το  ΕΑΜ-ΕΛΑΣ-ΚΚΕ (εννοείται με συνεπικορία των Γερμανών, αφού και αυτοί τον ίδιο σκοπό  είχαν !!!).

Ούτε τα άρθρα της σύσκεψης της 28^ης Σεπτεμβρίου 1943 δεν τηρήθηκαν. Την 1^η Οκτωβρίου 1943 ο «Ναπολεόντειος-Δον Κιχώτης»  ίλαρχος Τηλέμαχος Βρεττάκος «εισβάλει» από τον Ταΰγετο ,στην Γορτυνία Αρκαδίας με 147 αντάρτες που του είχαν απομείνει καταγγέλλοντας φανερά το Σύμφωνο Ε.Σ –ΕΛΑΣ , κυκλοφορόντας προκήρυξη  προς τον λαόν του Μωριά που έλεγε ότι σκοπός του Ε.Σ. Ταϋγέτου ήτο η εξόντωση των κομμουνιστικών ανταρτικών Τμημάτων και έπειτα η αντίσταση κατά των Γερμανών.

Η πορεία του Βρεττάκου στη Γορτυνία αισχρή και τραγική. Από τους κύριους σκοπούς του, πέραν του να παραλάβει τα όπλα από τις υποσχεθείσες ρίψεις από τα  Εγγλέζικα αεροπλάνα, ήταν να τρομοκρατήσει και να φονεύσει άτιμα τους υπευθύνους του ΕΑΜ-ΕΛΑΣ-ΚΚΕ  από τα χωριά που περνούσε ,όπως έκανε ως αρχή, στο χωριό Βάγκου Γορτυνίας! *((*Πιστός στον υφιστάμενο ΚΑΝΟΝΙΣΜΟ του ΧΙΤΛΕΡ κατά των ανταρτών (=συμμοριτών αναρχικών, ληστών, κομμουνιστών, γουρουνιών,- όπως  προσδιόριζε συλλήβδην τους αντιστασιακούς ο Φύρερ ), και ο οποίος κανονισμός διέταζε, τα στρατιωτάκια -ρομπότ του, όταν εισβάλουν σε κάθε οικισμό, η πρώτη ενέργειά τους να είναι, η εκτέλεση των  υπευθύνων αντίστασης- "κομμισάριων" ))

Το αντάρτικο Τμήμα του Ίλαρ. Τηλ. Βρεττάκου ενώθηκε εκεί στην Γορτυνία με το αντάρτικο τμήμα του Ταγ/ρχη Χρ. Καραχάλιου από την Ηλεία και την εντόπια αντάρτικη ομάδα του Ανθ/γού Ι. Κοσιώρη, συγκροτώντας το ενιαίο  αντάρτικο Τμήμα του Εθνικού Στρατού (Ε.Σ.) με αρχηγό τον  Χρ. Καραχάλιο και υπαρχηγό τον Τηλ. Βρεττάκο.

Τα πολυπληθέστατα αντάρτικα τμήματα του ΕΛΑΣ Πελοποννήσου (περί τους 2.500 άνδρες !) τέθηκαν σε συναγερμό και κινήθηκαν από όλες τις θέσεις για αντιμετώπιση της κατάστασης, με μικροσυγκρούσεις στη αρχή με τον Ε.Σ.!.

Την 16ην Οκτωβρίου 1943, ΔΕΝ ΕΓΙΝΕ καμία μάχη στο χωριό Πυργάκι-Βυτίνας, ΕΣιτών εναντίων Γερμανών και ΕΛΑΣιτών!
    Τη νύκτα 17 προς 18 Οκτωβρίου 1943 στο χωριό Μεθύδριο (Νεμvίτσα) Γορτυνίας, ομάδα 20 ανταρτών του Ανθ/γού Ιωαν. Κοσιώρη συγκρούεται με ΕΛΑΣίτες και διαλύεται.

Μετά λίγες ημέρες 22 Οκτωβρίου 1943 στο χωριό  Πετρίνα Γορτυνίας το ενιαίο τμήμα Ε.Σ. ( Τμήματα Καραχάλιου και Βρεττάκου) συγκρούεται σε σοβαρή μάχη με τμήμα του ΕΛΑΣ. 
         Μετά την μάχη αυτή το τμήμα του τραυματισμένου  Ταγ/ρχη Χρ. Καραχάλιου αποχωρεί για την Ολυμπία-Ηλεία, όπου αυτοδιαλύεται. Ο Ταγ/ρχης Χρ. Καραχάλιος συνελήφθηκε από τον ΕΛΑΣ, και ενώ περνούσε  ανταρτοδικείο  με την παρέμβαση των Άγγλων και Σ.Μ.Α. απελευθερώθηκε, αλλά μετά αρχές Δεκεμβρίου 1943 φονεύτηκε υπό αδιευκρίνιστες  συνθήκες από ΕΑΜ/ΕΛΑΣίτες.

Το τμήμα του Ίλαρ. Τηλ. Βρεττάκου, με τους περίπου 70  άνδρες να τον ακολουθούν, αποχώρησε προς την Μεσσηνία, στο χωριό Παλιόχωρα, όπου εκεί αφού προμηθεύτηκε όπλα από τους Γερμανούς με την μεσολάβηση του κατοχικού Νομάρχου Περρωτή ,δόθηκε σοβαρή μάχη, την νύκτα 27-28 Οκτωβρίου 1943, με τους ΕΛΑΣίτες  και το τμήμα διαλύθηκε τελείως .
    Ο Ίλαρ. Τηλ. Βρεττάκος τραυματίστηκε κατά την μάχη, συνελήφθη και μεταφέρθηκε μαζί άλλους αιχμαλώτους στο μοναστήρι της Τίμιοβας. Ο αρχιμανδρίτης Χριστόφορος Κοκκίνης τραυματισμένος κατά την μάχη, κατάφερε να διαφύγει και να φτάσει στην Καλαμάτα, εκεί συνάντησε τον παπά Δημ. Χρυσούλην και του ζήτησε βοήθεια, αυτός όμως, όπως λέγετε, τον κατέδωσε στο ΕΑΜ και το ίδιο βράδυ ΕΛΑΣίτες τον συλαμβάνουν και τον μεταφέρουν και αυτόν στο μοναστήρι της Τίμιοβας.  Εκεί τους περάσανε ανταρτοδικείο οι ΕΛΑΣίτες και έντεκα;;; (κατά μία μαρτυρία !), μεταξύ αυτών τον Ιλ. Τηλ. Βρεττάκο και τον αρχιμανδρίτη Χριστ. Κοκκίνη τους οδήγησαν στη θέση Μαυρονέρι, και τους εκτέλεσαν.

Η κυριαρχία πλέον στην Πελοπόννησο του ΕΑΜ/ΕΛΑΣ είναι απόλυτη!
      Στη "φωλιά" των Χιτο-Εθνικιστών στη Καλαμάτα, υπογράφεται τον Οκτώβριο του 1943 το "Σύμφωνο Παπαδόγγωνα-Πέππα-ΕΑΜ" βάση του οποίου οι οπλισμένοι από τους Γερμανούς εθνικιστές αξιωματικοί υποχρεούνταν να παραδώσουν τα όπλα και να αποχωρήσουν από την πόλη. Ο Παπαδόγκωνας  ανεχώρησε τη επιβιβάσει γερμανικού αυτοκινήτου για Αθήνα μαζί και αρκετοί "πιστοί" του, για να επανέλθουν φανατικότεροι, ντυμένοι τώρα ως ταγματασφαλίτες!!!
     Έκλεισε αυτός ο κύκλος του εμφυλιακού αίματος για να αρχίσει αμέσως ο επόμενος, πιό αιματηρός κύκλος!

Στην Σπάρτη συγκροτείται αμέσως, αρχές Νοεμβρίου 1943 από τον Γεωπόνο Λεωνίδα Βρεττάκο, αδερφό του Ιλ. Τηλ. Βρεττάκου, το Τάγμα Ασφαλείας «Λεωνίδας» εξοπλισμένο φανερά από τους Γερμανούς και αποτελούμενο κυρίως από άνδρες (αξιωματικούς και οπλίτες), του διαλυμένου Ε.Σ.  για να πάρουν εκδίκηση δήθεν και να συνεχίσουν τον πόλεμο, του κατά φαντασία τους, κομμουνιστικού κινδύνου … η συνέχεια μετά ήταν η ίδρυση και των άλλων ταγμάτων ασφαλείας στην Πελοπόννησο, τον Φεβρουάριο του 1944.

Λεπτομερέστατα για τον Ε.Σ. κατωτέρω:

      Ο  Ιωαν. Κοσιώρης αναφέρει το 1992 στο βιβλίο του (ο.π.) σελ.367 :

«Κατά τον Απρίλιον του  1946 ο Λοχαγός Αργυρόπουλος, ως εκπρόσωπος του Νομού Αχαΐας μαζί με τον Υπολοχαγό Κοσιώρη Ιωάννη, ως εκπρόσωπον του Νομού Αρκαδίας και τον έφεδρο Υπίλαρχο Βασιλάρα Νίκο, ως εκπρόσωπον του Νομού Ηλείας, υπέβαλαν μίαν συνοπτική  έκθεση διά την οργάνωση και δράση των ΕΟΑ -Ε.Σ. Αρκαδίας, Ηλείας και Αχαΐας, στο Γενικόν Επιτελείον Στρατού και στην Βουλή των Ελλήνων (στους Βουλευτάς της Πελοποννήσου). 

Με βάσιν την έκθεσιν αυτήν εκοινοποιήθη το Β.Δ. του έτους 1953 διά του οποίου ανεγνωρίσθη η Οργάνωσις Εθνικής Αντιστάσεως των τριών νομών και ωρίσθη διοικούσα επιτροπή, λόγω θανάτου του Αρχηγού Καραχάλιου Χρήστου, από τους κάτωθι :

1. Αντ/ρχης Π .Δ. Αργυρόπουλος Αλέξανδρος

2. Ταγ/ρχης Κοσιώρης Ιωάννης

3. Έφεδρος Υπίλαρχος Βασιλάρας Νίκος

Στην ανωτέρω Επιτροπήν ανετέθη η αρμοδιότης και η ευθύνη διά την εφαρμογήν του Αναγκαστικού Νόμου (971/1959) σχετικά με την σύνταξη καταστάσεων των υπηρετησάντων εις τα ένοπλα Τμήματα και εις την πολιτικήν οργάνωσιν.»

Βάση της ανωτέρω αναφερόμενης "συνοπτικής  έκθεσης" των τριών αξιωματικών αναγνωρίστηκαν από το κράτος ως «αντιστασιακές» οι ομάδες του Ε.Σ. των τριών νομών με όλες τις  απορρέουσες εύνοιες και προνόμια για τους ενταγμένους στο Ε.Σ. .

Η «συνοπτική έκθεση» ως σύνολο είναι  ανάξια ιστορικώς. Εντάσσεται στην «Γκεμπελίστικη» ιστοριογραφία από την πλευρά των εθνικιστών. Δηλ. ένα κράμα αοριστιών, ψεμάτων και αληθειών με γαρνιτούρα, εθνικιστικές κορώνες και πνεύμα και με αντι-κομμουνιστικούς αφορισμούς.

Εξηγείται ότι  γράφτηκε αυτή η «συνοπτική έκθεση» από τους τρεις εθνικιστές αξιωματικούς, πέραν του για να δρέψουν, τα απορρέοντα προνόμια από το κράτος, αλλά κυρίως, κατά την εκτίμηση μου την έγραψαν για την συγκάλυψη των ευθυνών των στην ιστορία, και  την καλή υστεροφημία τους, λέγοντας στην Ιστορία: «Ορίστε πολεμήσαμε και τους Γερμανούς και δεν συνεργαστήκαμε μ΄ αυτούς»! Ενώ ούτε μία τουφεκιά δεν έριξαν εναντίον τους, παρά μόνο 5-6 τουφεκιές στον αέρα!

Το μεγαλύτερο ψέμα- ευφαντασία των συντακτών της "συνοπτικής έκθεσης", είναι η περιγραφή της περίφημης «σκληρής» μάχης στο χωριό ΠΥΡΓΑΚΙ-Βυτίνας των Ε.Σ.ιτών με τους Γερμανούς πρώτα και μετά με τους ΕΛΑΣίτες, με «νεκρούς» «αιχμαλώτους» Γερμανών και ανταρτών !!!

Το συνωμοτικό αυτό για την ιστορία, μεγάλο ψέμα που γράφτηκε το 1946 και αναγνωρίστηκε επίσημα από το κράτος αναπαράχθηκε από τους κύριους εθνικιστές ιστοριογράφους ως ιστορία, προσθέτοντας περισσότερη ευφαντασία. Το 1958  από τον συγγραφέα Κώστα Θ. Καραλή , μετά 1964 από τον συγγραφέα Κοσμά Αντωνόπουλο και.... και αφού περάσανε  πολλά χρόνια το 1992 ο πρωταγωνιστής της "μάχης" Ανθ/γός Ιωαν. Κοσιώρης θεώρησε ότι το ψέμα πιά είχε γίνει αλήθεια και το αποτύπωσε πιο "έξυπνα" ως ιστορία στο βιβλίο του, αλλάζοντας το χρόνο της μάχης με τους Γερμανούς   (από πρωινές ώρες που αναφέρεται στην έκθεση σε απογευματινές) και βγάζοντας την δικιά του παρουσία από την μάχη , ενώ ήταν παρόν εκεί, βάση του ημερολογίου του κ. Μπασάκου και όχι στην Δημητσάνα όπως έγραψε!!

Η αναφερόμενη συνοπτική "ΕΚΘΕΣΙΣ ΔΡΑΣΕΩΣ ΕΘΝΙΚΩΝ ΑΝΤΑΡΤΙΚΩΝ ΟΜΑΔΩΝ ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΥ" εδόθη ανεπίσημα για αντιγραφή και προσωπική ενημέρωση, από τον έναν συντάξαντα αυτήν,  Λοχαγό Αλέκο Αργυρόπουλο,* στον 19χρονο τότε κ. Γεωρ. Μπασάκο το 1947, που ήταν  πολιτικός υπάλληλος της στρατιωτικής μονάδας ΑΒΥΠ στο Γουδί και ο οποίος αντέγραψε δακτυλογραφώντας την έκθεση, προσθέτοντας ,δικές του σημειώσεις,εκτιμήσεις και παρατηρήσεις στο κείμενό της, με τα αρχικά του ονόματος του- Γ.Κ.Μ. (Γεώργιος Κυριακούλη Μπασάκος)*(*ένα αντίγραφο του "ντοκουμέντου" μου το παραχώρησε ευγενώς ο κ. Μπασάκος).

Η αναφορά, ότι δεν έγινε καμία  φοβερή μάχη στο Πυργάκι, με νεκρούς και τραυματίες, του  φιλαλήθη εθνικόφρονα κ. Γεωργ. Μπασάκου στο ημερολόγιο του (σελ.8,9,10,11) και η σημείωση του, στην έκθεση (σελ.8 ) αλλά και η επιμονή του  σε μένα ότι αυτή είναι η αλήθεια είναι προς μεγάλη  τιμή, αυτού και των αδίκως σφαγιασθέντων γονέων του!

      *ΣΗΜΕΙΩΣΗ: Γιά  τον αξιωματικό Αλέξανδρο Αργυρόπουλο του Γεωργίου(Γεν. το 1909 και αποβιώσας το 1962 έχοντας το βαθμό του Ταξίαρχου)  ο Γιάννης Πριόβολος/Υποστράτηγος ε.α.,-συγγραφέας μου έδωσε τα παρακάτω στοιχεία και τον ευχαριστώ:

Ο Λοχαγός Αλ. Αργυρόπουλος

Γεννήθηκε το 1909 στο χωριό Φίλια Καλαβρύτων. Κατετάγη ως «εθελοντής Δεκανέας» στο 34 Σύνταγμα Πεζικού (ΣΠ) το Νοέμβριο του 1926. Το 1929 είχε το βαθμό του Επιλοχία. Εκείνη τη χρονιά εισήχθη στη Στρατιωτική Σχολή υπαξιωματικών. Αποφοίτησε από αυτή τον Αύγουστο του 1932 με το βαθμό του ανθυπολοχαγού πεζικού. Από την έναρξη του Ελληνοϊταλικού πολέμου μέχρι τις 18 Δεκ. 1940 υπηρετούσε στο οχυρό Παλιουριώνες του ΙV Συνοριακού Τομέα Νέου Πετριτσίου (περιοχή Σερρών). Από τις 18 Δεκ. 1940 τοποθετήθηκε σαν διοικητής του ΙΙΙ Λόχου Πολυβόλων του 67 ου ΣΠ όπου και παρέμεινε μέχρι το τέλος του πολέμου «μετασχών όλων του υπό του Τάγματος δοθεισών μαχών» στο Αλβανικό Μέτωπο. Από τον Ιούνιο του 1941, λόγω της Κατοχής, εγκαταστάθηκε στο χωριό του.

Σε υπεύθυνη δήλωσή του γράφει:

«1-6-41 με 1-8-43 εις αόριστον άδειαν δια χωρίον μου Φίλια Καλαβρύτων.

1-8-43 με 23-9-43 Γενικός εκπρόσωπος των Εθνικών Ανταρτικών ομάδων Πελοποννήσου παρά τω μικτώ αρχηγείω Πελοποννήσου (Ελληνο-Βρεττανικόν). 23-9-43 με 12-11-43 εις ενόπλους Ανταρτικάς ομάδας ταγματάρχου Χρ. Καραχάλιου ως υπαρχηγός και από 22-10-43 ως Αρχηγός αυτών.

12-11-43 με 10-2-44 εις την διάθεσιν Υπουργείου Εθνικής Αμύνης.

10-2-44 Ανεχώρησα δια Μέσην Ανατολήν».
………….

Το Σεπτέμβριο του 1949 μετατάχτηκε «εις την κατάστασιν της Πολεμικής Διαθεσιμότητος, κριθείς ανίκανος «συνεπεία τραυματισμού του εκ νάρκης προσωπικού κατά την εναντίον των συμμοριτών μάχην εις θέσιν Μήλιαρη-Πέτρα-Κερδυλίων την 1-3-1949 ότε έφερε τον βαθμόν του Ταγματάρχου Πεζικού».

------------------------------------------------------------------------------------------

        Ο Λοχαγός Αλ. Αργυρόπουλος ήταν ανιψιός του τότε Συνταγματάρχη  Παν. Σπηλιοτόπουλου .
       Για τον Συν/χη Παν. Σπηλιοτόπουλο είναι συναφή των αναφερομένων εδώ και άξια να σημειωθούν τα εξής:

Ο Γ. Παπανδρέου τον Απρίλιο του 1944, διορίζεται από τον Βασιλιά Γεώργιο Β΄ «εξόριστος» Πρωθυπουργός. Το Ιούλιο του 1944 ο Παπανδρέου κατόπιν εντολής του Βασιλιά, διορίζει μυστικά τον ορκισμένο βασιλικό Συν/χη Παν. Σπηλιωτόπουλο, (ο οποίος ήταν αρχηγός της ΡΑΝ,-όμοια οργάνωσης της Χ)   ως αντιπρόσωπο της εξόριστης κυβέρνησης, «Στρατιωτικό Διοικητή Αθηνών», και ο οποίος αμέσως άρχισε να προετοιμάζει τα «Δεκεμβριανά» μαζί με τους Διευθυντή της Αστυνομίας Αθηνών, Έβερτ Άγγελο, τον Αστυνόμο Μπουραντά, Διοικητή του Μηχανοκίνητου Τμήματος, τον Αρχηγό της "Χ", Αντ/ρχη Γρίβα Γεώργιο, τον Υπαρχηγό της Ρ.Α.Ν., Συν/ρχη Ζάγκλη Κων/νο, και Αξιωματικό του ΕΔΕΣ.

Οργανώνεται από τους ανωτέρω συνεργάτες αποτελεσματικά η παραλαβή από Αγγλικές αποστολές, πολλών όπλων και χρυσών λιρών, όπως το 2^ο 15ήμερο του Αυγούστου 1944 στο Πόρτο-Ράπτη και αρχές Σεπτεμβρίου 1944 στην Βουλιαγμένη και εξοπλίστηκαν καλύτερα οι πιστοί του Βασιλιά, άλλοι συνεργάτες των Γερμανών και...(Στην επιχείρηση του Αυγούστου συμμετείχε και μια ομάδα 30 Χιτών του Ανθ/γού Ι. Κοσιώρη, την οποία  περιγράφει στο βιβλίο του (ο.π.).

Κατωτέρω η Έκθεση, με μόνο κάποιες σημειώσεις μου. Παραλοιπόμενες  σημειώσεις, επαφύονται στους  σοβαρούς ιστοριογράφους. 

         Σελ. 1/ Έκθεσις 

Ε Κ Θ Ε Σ Ι Σ

ΔΡΑΣΕΩΣ ΕΘΝΙΚΩΝ ΑΝΤΑΡΤΙΚΩΝ ΟΜΑΔΩΝ ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΥ

------

  Ι. ΣΥΚΡΟΤΗΣΙΣ

Το Μάϊον 1941 ο Ελληνικός Στρατός υπό την πίεσιν δύo Αυτοκρατοριών ηναγκάσθη να καταθέση τα όπλα και να παύση υφιστάμενος εντός της υποδούλου πλέον Πατρίδος.

Οι πλείστοι των Αξ/κών και οπλιτών μη δυνηθέντες να διαφύγουν προς Κρήτην και εκείθεν εις Μέσην Ανατολήν, παρέμειναν εντός της Πατρίδος και διεσπάρησαν καθ΄ άπασαν την Ελλάδα.

Ο πόλεμος εν τούτοις συνεχίζεται και νε την πάροδον των μηνών εφαίνετο πλέον ότι η Μητροπολιτική Αγγλία διέφυγε τον άμεσον κίνδυνον της Γερμανικής αποβάσεως και ο χρόνος εργάζεται πλέον υπέρ των Συμμάχων. Έτσι σιγά-σιγά εις τους πολλούς ήρχισε να σχηματίζεται η πεποίθησις επί την τελικήν νίκην και να γεννάται και πάλιν εις αυτούς η αγωνιστική διάθεσις.

Εξ άλλου η συμπεριφορά των Στρατευμάτων Κατοχής και ίδία των Ιταλικών τα οποία η Εθνική Ψυχή απεστρέφετο και η έμφυτος αγάπη των Ελλήνων προς την ελευθερίαν, συνέτεινον εις το να δημιουργηθούν αι αναγκαίαι προϋποθέσεις προς μίαν νέαν δράσιν υπό την γνωστήν πλέον μορφήν των οργανώσεων αντιστάσεως και του κλεφτοπολέμου.

Ούτω εις Πελοπόννησον, κατά τας αρχάς του 1942 γεννάται η πρώτη σκέψις και αρχίζουν αι προκαταρκτικαί επαφαί μεταξύ Αξ/κών προς δημιουργίαν οργανώσεως αντιστάσεως κατά το πρότυπον της Φιλικής Εταιρείας.

Την άνοιξιν του αυτού έτους, συνεπήχθησαν οι πρώτοι πυρήνες εις τας ορεινάς περιοχάς της Κεντρικής και Β.Α. Πελοποννήσου με απόλυτον μυστικότητα και άνευ ουδεμιάς εμφανούς δράσεως λόγω των εξαιρετικών μέτρων των αρχών κατοχής. Με την πάροδον  των μηνών και μέχρι τέλους του έτους πλείστοι όσοι νέοι Αξ/κοί και πολίται πάσης φύσεως καθίστανται κοινωνοί της κινήσεως ταύτης και ούτω τον Ιανουάριον του 1943 η Οργάνωσις πλέον λαμβάνει ουσιαστικήν υπόστασιν και καθορίζονται οι σκοποί της.

Εν τω μεταξύ εμφανίζεται εις τας ιδίας περιοχάς όπως και εις την υπόλοιπον Ελλάδα, η Οργάνωσις του Ε.Α.Μ. με τα γνωστά συγκεκαλυμμένα συνθήματα και επιδιώξεις και αρχίζει να λαμβάνη και αύτη ουσιαστικήν υπόστασιν. Εξ΄άλλου διάφοραι άλλαι Οργανώσεις αντιστάσεως εμφανίζονται κυρίως εις την Πρωτεύουσαν και τας πόλεις και δημιουργείται ένας πραγματικός οργασμός όστις προκαλεί σύγχυσιν αλλά και προδιαθέτει τους πάντας προς ενεργόν δράσιν.

Όλως ιδιαιτέραν γοητείαν ασκεί εις τας ψυχάς των Ελλήνων ο εις την Βορ. Ελλάδα αρξάμενος έντονος αγών του Ε.Δ.Ε.Σ. (Στρατηγός ΖΕΡΒΑΣ) του οποίου τα κατορθώματα διαδίδονται από στόματος εις στόμα και το όνομα του γίνεται πλέον θρύλος.

Ατυχώς όμως εις πλείστας όσας οργανώσεις διεφαίνοντο εξ αρχής επιδιώξεις πολιτικαί και εν πολλοίς ξέναι προς την θέλησιν των πολλών και απαράδεκτοι εις την ψυχήν του Έθνους.

Ιδιαιτέρως διαφάνησαν αι απότεροι επιδιώξεις της οργανώσεως του Ε.Α.Μ. και σιγά-σιγά απεκαλύφθησαν αι προθέσεις του δι΄ ένα ταξικόν αγώνα μη επιτετραμένον λόγω των συνθηκών της δουλείας και καλυπτόμενος εντέχνως (διά τους αφελείς) υπό τον πέπλον του απελευθερωτικού αγώνος.

Σελ. 2/ Έκθεσις 

ΙΙ.- ΣΚΟΠΟΣ ΤΗΣ ΟΡΓΑΝΩΣΕΩΣ

Η ημετέρα Οργάνωσις μη έχουσα ουδένα άλλον σκοπόν ή μη το να συμβάλη δι΄ όλων αυτής των δυνάμεων εις την απελευθέρωσιν της υποδούλου ΠΑΤΡΙΔΟΣ, καθώρισε το κάτωθι πρόγραμμα εργασιών:

1). Την δημιουργίαν ενόπλων τμημάτων αποτελούντων συνέχειαν του διαλυθέντος Εθνικού τακτικού Στρατού και αφωσιωμένων εις την υπηρεσίαν της Πατρίδος.

2). Την οργάνωσιν κατά περιοχάς εφεδρειών τακτικών τμημάτων δυναμένων να δράσωσιν ως τακτικαί Μονάδες εν ευθέτω χρόνω και τον εφοδιασμόν αυτών διά των απαραιτήτων προς τούτο μέσων.

3). Την εξύψωσιν και διατήρησιν του αγωνιστικού πνεύματος του λαού και την προπαρασκευήν του διά μίαν καθολικήν και πείσμονα αντίστασιν.

4). Την επιδίωξιν διά μίαν πλήρη και ειλικρινή συνεργασίαν με τιας λοιπάς υφισταμένας οργανώσεις ή δημιουργουμένας παραλλήλως ομάδας αντιστάσεως, εις τρόπον ώστε ο αγών να είναι ενιαίος και αδιάσπαστος.

5). Την εξασφάλισιν της απαραιτήτου επαφής μετά του Στρατηγείου των δυνάμεων Μέσης Ανατολής προς συντονισμόν των προσπαθειών μας σύμφωνα με τας απαιτήσεις του όλου Συμμαχικού Αγώνος και την παροχήν της συνδρομής αυτού διά την ευόδωσιν του τεθέντος σκοπού.

 Ως εκ του τεθέντος σκοπού της οργανώσεως και των επιδιώξεων αυτής, η οργάνωσις έλαβε την ονομασίαν «ΕΘΝΙΚΗ ΟΡΓΑΝΩΣΙΣ» (Ε.Ο.) επεφασίσθη δε όπως και τα ένοπλα αυτής Τμήματα έτινα εις το εγγύς μέλλον ήθελον δράσει αποκαλούνται «ΕΘΝΙΚΟΣ ΣΤΡΑΤΟΣ» (Ε.Σ.).

ΙΙΙ ΕΜΦΑΝΙΣΙΣ ΤΩΝ ΠΡΩΤΩΝ ΤΜΗΜΑΤΩΝ

Κατόπιν συντόνων ενεργειών κατωρθώθη περί τα μέσα Απριλίου 1943 να εξοπλιστούν και να αναλάβουν ένοπλον δράσιν δύο μικραί ομάδες των 10-15 ανδρών υπό τους Ανθ/γούς ΚΩΣΙΩΡΗΝ ΙΩ. Και ΜΟΥΤΖΟΥΡΗΝ ΙΩ. Κατ΄ αρχάς εις την περιοχήν Γορτυνίας.

Αι ομάδες αύται περιώδευσαν πλείστα χωρία της Γορτυνίας, Ορεινής Ηλείας και Καλαβρύτων και η εμφάνισίς των συνετέλεσεν τα μέγιστα εις την εξύψωσιν του φρονήματος των κατοίκων.

Εν τω μεταξύ και κατά τον αυτόν περίπου χρόνον αρχίζουν να εμφανίζωνται και αι πρώται ένοπλοι ομάδες του Ε.Α.Μ. ως στρατός του Ε.Λ.Α.Σ. και να περιέρχωνται την ύπαιθρον προπαγανδίζοντες τας επιδιώξεις και γραμμάς του Ε.Α.Μ. και εξιστορούσαι την δράσιν και κατορθώματα του ΕΛΑΣ εις την Β. Ελλάδα και τας Πόλεις.

Από της εποχής ταύτης πλέον ή Οργάνωσις δρά εκ του εμφανούς και η τηρουμένη μυστικότης βαθμιαίως εγκαταλείπεται.

Την εποχήν ταύτην εμφανίζονται εν Πελοποννήσω και οι πρώτοι Σύνδεσμοι Αξ/κοί του Στρατηγείου Μ.Α. τους οποίους όμως η οργάνωσις του ΕΑΜ. κατορθώνει να πλαισιώση διά των ενόπλων τμημάτων της και να εξασφαλίση ούτω αποκλειστικώς την συνδρομήν των.

Η έκτασις της οργανώσεως των ενόπλων ομάδων τόσον του ΕΛΑΣ όσον και των εθνοκοφρόνων, ιδία εις Ταϋγετον υπό τον Συν/ρχην ΓΙΑΝΝΑΚΟΠΟΥΛΟΝ όσον και εις Ολυμπίαν υπό τον Λοχαγόν ΘΕΟΧΑΡΟΠΟΥΛΟΝ όπου κατέφευγον οι πρώτοι Σύνδεσμοι Άγγλοι Αξ/κοί ευρύνεται διά των πραγματοποιηθεισών ρίψεων οπλισμού και δημιουργείται ούτω κατά τους πρώτους μήνας του θέρους 1943 μία σοβαρά κίνησις εις τας εν λόγω περιφερείας καθώς επίσης και εις τα Καλάβρυτα. Ταυτόχρονα άλλαι Εθνικιστικαί ομάδες αναφαίνονται εις την ορεινήν Αργολιδοκορινθία(ΒΑΖΑΙΟΣ-ΠΑΝΟΥΤΣΟΠΟΥΛΟΣ-ΣΤΕΡΓΙΟΠΟΥΛΟΣ) ως και το Παναχαϊκόν (ΔΡΟΣΟΠΟΥΛΟΣ) και εν τ΄ αυτώ συγκροτούνται εις τας αυτάς περιοχάς ως και εις τον Πάρνωνα αξιόλογοι ομάδες του ΕΛΑΣ όπερ ενισχύεται διά ρίψεων αλλά και δι΄ οπλισμού και πεπειραμένων μαχητικών στελεχών διαπεραιουμένων δια της Στερεάς Ελλάδος.

Σελ. 3/ Έκθεσις 

Ούτω διαμορφώνονται εν Πελοποννήσω δύο διάφοροι κινήσεις η Εθνικιστική και η του ΕΑΜ περίπου ισοδύναμοι.

Το ΕΑΜ όμως ταχέως ανακτά την υπεροχήν και αρχίζει να θέτη εις εφαρμογήν τους ανωτέρους σκοπούς του μονοπωλήσεως του αγώνος και της εξοντώσεως των λοιπών Εθνικιστικών Ομάδων.

Όποιον δεν κατωρθώνει να καθυποτάξη και ν΄αφοπλίση διά δόλου με συνεπίκουρον και την βίαν των όπλων τελικώς τον εξουδετερώνει.

Το έργον τούτο διά το ΕΑΜ είναι τοσούτον μάλλον εύκολον καθ΄όσον αι διάφοροι ομάδες δρώσιν ανεξαρτήτως αλλήλων και άνευ συνδέσμου μεταξύ των εφ΄ ενός και αφ΄ ετέρου δεν δύνανται να φαντασθώσι τοιαύτην κακουργίαν και άλλαι με εμπίμπτουσιν εις ενέδρας, άκκαι δε τηρούσι στάσιν παθητικήν έναντι αυτού και καταδικασμένην ως εκ τούτου εις αποτυχίαν.

Αι ημέτεραι δύο Ομάδες εν των μεταξύ ηνδρώθησαν, τριπλασιασθείσης περίπου της δυνάμεως αυτών. Ο εξοπλισμός των όμως είναι ατελής ως προερχόμενος εκ των ελαχίστων επιτοπίως εξευρεθέντων παλαιών όπλων.

ΙΥ. ΣΥΝΔΕΣΜΟΣ ΜΕΤΑ ΤΟΥ ΣΤΡΑΤΗΓΕΙΟΥ Μ.Α. ΚΑΙ ΑΝΑΓΝΩΡΙΣΙΣ

Ούτω έχουν τα πράγματα, ότε την 23.7.43 επιτυγχάνεται η πρώτη ουσιαστικκήν επαφή με τον έφ. Υπολ/γόν ΜΑΝΩΛΗΝ εκπροσώπου του Σ.Μ.Α.

Την 24^ην ιδίου προκαλείται η πρώτη συγκέντρωσις 80 περίπου ΑΞ/ΚΩΝ της Ε.Ο. εις χωρίον Σκούπι Καλαβρύτων. Κατά ταύτην ο Υπολ/γός ΜΑΝΩΛΗΣ μας υπόσχεται τον εξοπλισμόν των Ομάδων μας και φεύγει προς συνάντησιν του Άγγλου Λοχαγού ΑΝΤΩΝΥ  ΑΝΤΡΙΟΥΣ και του Υπολ/γού ΒΑΓΓΕΛΗ, οίτινες έχουσιν ευρυτέραν εξουσιοδότησιν.

Την 28.7.43 επανέρχεται μετ΄ αυτών εις το χωρίον Νάσια των Καλαβρύτων ένθα συγκροτείται τη παρακλήσει των (ως αντίγραφον επισυνάπτεται) Δευτέρα και μεγαλυτέρα σύσκεψις μεταξύ αυτών και 150 περίπου Αξ/κών  της Οργανώσεως. Επακολουθεί συζήτησις. Εκτίθεται αι απόψεις του Στρατηγείου Μ.Α. Αποδεχόμεθα ταύτας και υπογράφομεν το προσηρτημένον σύμφωνον όπερ αυτός ο ΑΝΤΩΝΥ ΑΝΤΡΙΟΥΣ κομίζει. Το σύμφωνον τούτο είχε κληθή να υπογράψη και το Αρχηγείον του ΕΛΑΣ όπερ όμως σκοπίμως δεν προσήλθεν την ιδίαν ημέραν αλλά μετά τετραήμερον, ότε και κατόπιν πολλών πιέσεων εκ μέρους των Άγγλων και αφού συνήντησεν κατηγορηματικήν άρνησιν του εκπροσώπου της Ε.Ο. Λοχαγού ΑΡΓΥΡΟΠΟΥΛΟΥ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥ εις την προσπάθειαν του να μας αφομοιώση με τον ΕΛΑΣ υπέγραψε το σύμφωνον την 1.8.43.

Διά την Ε.Ο. το σύμφωνον τούτο υπεγράφη υπό των κάτωθι Αξ/κών:

1). Τ/χου Πεζ.         ΚΑΡΑΧΑΛΙΟΥ ΧΡΗΣΤΟΥ        διά την Ε.Ο. Ηλείας

2). Αντ/ρχου Μηχ.  ΠΑΠΑΝΑΓΙΩΤΟΥ                        ΄΄  ΄΄    ΄΄     Αχαϊας

3). Λοχαγού  Πεζ.   ΓΙΑΝΝΟΠΟΥΛΟΥ ΔΗΜ.             ΄΄  ΄΄    ΄΄     Αρκαδίας

Δια δε τον ΕΛΑΣ.

1).Υπό του Αντισμηνάρχου ΜΙΧΟΥ ΔΗΜ. ως Στρατ. Αρχηγ. του ΕΛΑΣ.

2). Υπό ενός ιδιώτου υπό το ψευδώνυμον ΠΑΠΟΥΑΣ ως Πολ. ΕΛΑΣ

3). Υπό του Λοχαγού ΙΣΑΪΑ του ΕΛΑΣ

Την υπογραφήν του ανωτέρω συμφώνου πληροφορείται ο πληθυσμός των τριών Νομών, Αχαϊας, Ηλείας, Αρκαδίας και υποδέχεται με πρωτοφανή ενθουσιασμόν. Από της ημέρας εκείνης πλέον εντάσσεται αρθρόως εις τας τάξεις της Ε.Ο. προς ήν αποβλέπει μετ΄ εμπιστοσύνης και το ΕΑΜ. σχεδόν απογυμνούται.

Προ του κινδύνου λοιπόν ν΄ αποξενωθή τελείως του Λαού το ΕΑΜ αποφασίζει να διαλύση δια των όπλων όλας τας υφισταμένας Εθνικιστικάς Ομάδας και να παραλύση την Οργάνωσιν.

Αρχίζει απηνής καταδίωξις των Αξ/κών των διαμενόντων εις τα διάφορα σημεία της υπαίθρου καθώς επίσης και των ζωηροτέρων εκ των πολιτών. Πολλοί τούτων συλλαμβάνονται και κακοποιούνται. Άλλοι εγκλείωνται εις διάφορα Στρατόπεδα, άτινα οργανούνται τότε εις διάφορα ορεινά χωριά. Ενώ τίνες καταδικάζονται υπό των Ανταρτοδικείων του ΕΛΑΣ.

Ούτω από της 6.8.43 λαμβάνουσι χώραν ναι πρώται συγρούσεις εις την Ολυμπίαν με αποτέλεσμα την διάλυσιν των Ομάδων του Λοχαγού

Σελ. 4/ Έκθεσις 

ΘΕΟΧΑΡΟΠΟΥΛΟΥ και τον φόνον αυτού και άλλων Αξ/κών και ανταρτών, την δε 8^ην ιδίου μηνός παρόμοιαι συγρούσεις λαμβάνουν χώραν εις τον Ταϋγετον μεταξύ των τμημάτων του Συν/ρχου ΓΙΑΝΑΚΟΠΟΥΛΟΥ και τοιούτων του ΕΛΑΣ άτινα και έχουσι παντού αναλάβει την πρωτοβουλίαν ενεργείας επιτιθέμενα αιφνιδιαστικώς και άνευ ουδεμιάς αιτίας.

Την 8.8.43 ο Συν/ρχης ΓΙΑΝΝΑΚΟΠΟΥΛΟΣ εκδίδει προκύρηξιν προς τον Λαόν Μεσσηνίας και Λακωνίας δι΄ ής καταγγέλει την απρόκλητον επίθεσιν του ΕΛΑΣ κατά των ανταρτικών αυτού ομάδων και δι΄ ής κηρύσσει επισήμως τον κατά του ΕΑΜ-ΕΛΑΣ πόλεμον,

Εν τούτω τω μεταξύ αι ημέτεραι δύο ομάδες ως και έτεραι δύο, αίτινες εν τω μεταξύ συνκροτήθησαν μία εις Ηλείαν και μία εις Καλάβρυτα αποφεύγουσι διά παντός μέσου την ένοπλον σύγρουσιν κατόπιν οδηγιών μας καίτοι πολλάκις ευρέθησαν εις θέσιν να πλήξωσιν αιφνιδιαστικώς και εξ ενέδρας αντίστοιχα τμήματα του ΕΛΑΣ άτινα είχον τεθή εις καταδίωξιν αυτών, ενώ συγχρόνως πλείστα όσα εφεδρικά τμήματα έχουσι συγκροτηθή κατά τόπους υπό των Αξ/κών και τελούσιν εν αναμονή εξοπλισμού.

Ταυτοχρόνως επιδιώκεται στενός σύνδεσμος προς τας λοιπάς Εθνικόφρονας Ομάδας ΔΡΟΣΟΠΟΥΛΟΥ-ΣΤΕΡΓΙΟΠΟΥΛΟΥ κ.λ.π. επιτυγχάνεται δε τοιούτος μετά του Υπολ/γού ΔΡΟΣΟΠΟΥΛΟΥ διά του αειμνήτου Ανθ/γού ΜΟΥΤΖΟΥΡΗ.

Προ της καταστάσεως ταύτης και συμφώνως προς το άρθρον 10 του υπογραφέντος μετά των εκπροσώπων του Στρατηγείου Μ.Α. συμφωνητικού, ο ανεφοδιασμός των Ανταρτικών Σωμάτων ολοκλήρου της Πελοποννήσου διακόπτεται ειδοποιηθέντος προς τούτο παρά των ανωτέρω εκπροσώπων του παρά τω Αρχηγείω Πελοποννήσου εκπροσώπου μας.

Η κατάστασις αύτη συνεχίζεται, ενώ καθ΄ημέραν το ΕΑΜ-ΕΛΑΣ θέτει εις εφαρμογήν τα πλέον εξοντωτικά και σατανικά σχέδια του και κατορθώνει εν πολλοίς να παραλύση κάπως την ημετέραν δράσιν.

Εν τούτω τω μεταξύ η Οργάνωσίς μας τηρεί στάσιν εφεκτικήν συμμορφουμένη απολύτως προς τας συμπεφωνημένα και υπήκουσα εις τας παρά των Άγγλων, διά του αντιπροσώπου μας, διαβιβαζμένας οδηγίας αίτινες συνίστανται εις την επίμονον αυτών πρόθεσιν, όπως διά παντός μέσου τηρήσωσιν την ψυχραιμίαν μας και μη αναμιχθώμεν εις τον αρξάμενον εμφύλιον πόλεμον, καθόσον ελπίζουσιν ότι ούτος κατόπιν των ενεργειών των συντόμως θα τελειώση.

Παρά τας ανωτέρω όμως διαβεβαιώσεις των Άγγλων εκπροσώπων του Αρχηγείου η κατάστασις βαίνει επί τα χείρω και την 22.8.43 συλλαμβάνεται και αυτός ο γενικός εκπρόσωπός μας παρά τω Αρχηγείω Λοχαγός ΑΡΓΥΡΟΠΟΥΛΟΣ, όστις φυλακίζεται εις Στρατόπεδον ομού μετ΄ άλλων 5 Αξ/κών και υφίσταται παντοίους εξευτελισμούς επί 10ήμερον, σώζεται δε χάρις εις την επάμβασιν των Άγγλων και τελικώς διαφεύγει.

Είναι πλέον κατάδηλον ότι οι Άγγλοι εκπρόσωποι δεν εισακούοντο υπό των υπευθύνων του ΕΑΜ-ΕΛΑΣ.

Υ. ΔΙΑΚΟΠΗ ΕΠΑΦΗΣ ΜΕΤΑ ΤΟΥ ΣΤΡΑΤΗΓΕΙΟΥ Μ.Α.

Έν τούτοις ο διαφυγών εκπρόσωπός μας Λοχαγός ΑΡΓΥΡΟΠΟΥΛΟΣ επιτυγχάνει να συνδεθή εκ νέου μετά του Αρχηγείου και να συναντηθή μετά των αποτελούντων  αυτό Άγγλου Ταγ/ρχου (πρώην Λοχαγού) ΑΝΤΩΝΥ και του Αντ/ρχου ΣΤΙΒΕΝΣ, όστις εν τω μεταξύ προσεγειώθη δι΄ αλεξιπτώτου εις την Περιοχήν Καλαβρύτων με την εντολήν ν΄ αναλάβη την συγρότησιν Αρχηγείου Πελοποννήσου.

 Η συνάντησις αυτή συνέπεσεν με την συνθηκολόγησιν της Ιταλίας και υπήρξεν αποφασιστική διά την τύχην των Ομάδων μας.

Κατά ταύτην εν αρχή ο Άγγλος Συν/ρχης εδήλωσεν ότι η εξωτερική πολικοστρατωτική κατάστασις έλαβεν απρόπτον τροπήν και ότι ένεκα τούτου δεν δύναται πλέον ν΄ ασχολείται με το ζήτημα της συμφιλιώσεως των Οργανώσεων, του είναι δε επιβεβλημένον να συνεργασθή με την Οργάνωσιν εκείνην, ήτις διέθετε την μεγαλητέραν Στρατιωτικήν δύναμιν και αυτή κατά την γνώμην του είναι το ΕΑΜ-ΕΛΑΣ.

Ο εκπρόσωπος της Οργανώσεως μας διεμαρτυρήθη εντόνως διά την μη τήρησιν του συναφθέντος συμφώνου και εδήλωσεν ότι αποχωρεί του Αρχηγείου ίνα ακολουθήση την τύχην των ενόπλων Ομάδων μας, αίτινες θα συνέχιζον την δράσιν των και άνευ της συνδρομής του Στρατηγείου της Μ.Α.

          Σελ. 5/ Έκθεσις 

ΥΙ. ΥΠΟΓΡΑΦΗ ΣΥΜΦΩΝΟΥ ΓΙΑΝΝΑΚΟΠΟΥΛΟΥ-ΕΛΑΣ

Κατά την επαφήν του όμως ταύτην επληροφορήθη υπό Άγγλου την παράδοσιν των Ομάδων Αργολοδοκορινθίας εις τον ΕΛΑΣ και την νέαν συμφωνίαν του Συν/ρχου ΓΙΑΝΝΑΚΟΠΟΥΛΟΥ, μετά του ΕΛΑΣ (βλέπε συνημμένον αντίγραφον του συμφώνου).

Βάσει του υπογραφέντος συμφώνου ΕΛΑΣ-ΓΙΑΝΝΑΚΟΠΟΥΛΟΥ ο τελευταίος ούτος εκινήθη εκ Ταϋγέτου προς Καλάβρυτα με την πρόθεσιν να συναντήση το Αρχηγείον του ΕΛΑΣ και ν΄ αναλάβη την αρχηγίαν των Ομάδων Πελοποννήσου. Εις Καλάβρυτα έφτασε την 12.9.43 και αφού παρέμεινε επί 10ήμερον περίπου εις την περιοχήν ταύτην και ανεζήτησεν ματαίως το Αρχηγείον αντελήφθη ότι υπέπεσεν εις θανάσιμον σφάλμα και ότι ενεπαίζετο.

Ως εκ τούτου απεφάσισε να επιστρέψη εις Ταϋγετον προς συνάντησιν των τμημάτων του και με την πρόθεσιν ν΄ αναλάβη νέαν δράσιν, διαλύων το συναφθέν σύμφωνον.

Κατά την εις Καλάβρυτα διαμονήν του τον Συν/χην ΓΙΑΝΝΑΚΟΠΟΥΛΟΝ συνήντησεν ο μέχρι τούδε εκπρόσωπος μας παρά τω Αρχηγείω Λοχαγός ΑΡΓΥΡΟΠΟΥΛΟΣ όστις και τον κατέκρινε διά το υπογραφέν σύμφωνον, ετόνισεν δε εις αυτόν ότι δεν πρέπει να βασισθή επ΄ αυτού, διότι το ΕΛΑΣ ουδ΄ αυτό τούτο, το τόσον υποτιμητικόν δι΄ αυτόν, σύμφωνον θα τηρήση, σκοπός δε πάντοτε ήτο να διαλύση τα ένοπλα τμήματα του Ταϋγέτου άτινα εξαιρετικώς εφοβείτο και υπελόγιζε και του συνέστησε να επανέλθη, εις την θέσιν του το ταχύτερον, διότι δεν πρόκειται ν΄ ανεύρη ουδαμού το Αρχηγείον του ΕΛΑΣ.

ΥΙΙ. ΑΝΑΛΗΨΙΣ ΑΡΧΗΓΙΑΣ ΤΜΗΜΑΤΩΝ ΥΠΟ ΤΟΥ ΤΑΓΜΑΤΑΡΧΟΥ ΚΑΡΑΧΑΛΙΟΥ ΧΡΗΣΤΟΥ

Κατά το αυτόν διάστημα αποφσίζει ο αείμνηστος Ταγ/ρχης ΚΑΡΑΧΑΛΙΟΣ ΧΡ. Να τεθή επικεφαλής των ενόπλων Ομάδων της Οργανώσεώς μας και επί κεφαλής της Ομάδος Ηλείας, κινείται προς Καλάβρυτα, ένθα ενούται μετά των λοιπόν Ομάδων μας.

Από της στιγμής ταύτης ο Τ/ρχης καθίσταται ο θρυλικός Αρχηγός και ο απαράμιλλος ηγήτωρ των Ηνωμένων Ομάδων μας συνολικής δυνάμεως 40 Αξ/κών και 200 ανδρών.

Ο Τ/ρχης ΚΑΡΑΧΑΛΙΟΣ έρχεται εις προσωπικήν επαφήν μετά του Συν/ρχου ΓΙΑΝΝΑΚΟΠΟΥΛΟΥ, καθ΄ην εκφράζει προς αυτόν και ούτος την δυσπιστίαν του διά την τήρησίν και του νέου συμφώνου μεταξύ ΓΙΑΝΝΑΚΟΠΟΥΛΟΥ και ΕΛΑΣ και συνιστά εις τούτον ν΄ αναχωρήση δια Ταϋγετον.

Κατόπιν τούτου ο ΓΙΑΝΝΑΚΟΠΟΥΛΟΣ την 23.9.43 συνοδευόμενος υπό Ομάδος μας υπό τον Ανθ/γόν ΚΟΣΙΩΡΗΝ Ι. αναχωρεί διά Ταϋγετον, ένθα φθάνει και παραδίδει των εκεί Ομάδων του εις τον Ίλαρχον ΒΡΕΤΤΑΚΟΝ. Κατά τον χρόνον όμως αυτόν η δύναμις Ταϋγέτου εμειώθη σημαντικώς, καθ΄όσον πλείστοι όσοι αντάρται δησαρεστήθησαν λόγω της υπογραφής τοιούτου συμφώνου και ανεχώρησαν. Παρέμειναν όμως εκεί ακόμη περί τους 400 Αξ/κοι και Οπλίται.

-----

(ΣΗΜΕΙΩΣΙΣ) Γ.Κ.Μ.: Δια την παράδοσιν της Δ/σεως των εκεί Ομάδων εις τον Ίλαρχον Βρεττάκον μεγάλο ρόλο έπαιξε ο Μητροπολίτης Μητροπόλεως Γυθείου και νυν Καλαμών Χρυσόστομος.

------

Εν τω μεταξύ αι Ομάδες μας υπό τον ΚΑΡΑΧΑΛΙΟΝ κινούνται προς Ηλείαν εις την περιοχήν της οποίας διαμένουσιν επί 10ήμερον συνεχώς, ενισχυόμενοι δι΄ όπλων και ανδρών μέχρι του αριθμού των 250 ανδρών.

Κατά την κινησίν των ταύτην εκδηλούνται πλέον σαφώς αι προθέσεις του ΕΑΜ καθ΄ όσον εις τα χωρία «Άσπρα Σπίτια» της Ηλείας γίνεται ανεπιτυχής απόπειρα δολοφονίας κατά του Αρχηγού των ομάδων Ταγ/ρχου ΚΑΡΑΧΑΛΙΟΥ υπό εξαμελούς Ομάδως δολοφόνων επιστρατευθέντων υπό του ΕΑΜ προς τούτο. Επί πλέον δε λαμβάνεται είδησις εκ μέρους του ΙΙΙ Τ/τος του ΕΛΑΣ Ηλείας (Επιτελάρχου ΚΟΝΔΥΛΗ) ίνα εγκαταλείψωμεν την Ηλείαν, ήτις είναι περιφέρεια του και αποτελεί κτήμα του.

-----

(ΣΗΜΕΙΩΣΙΣ) Γ.Κ.Μ.: Κατά τον χειμώνα του 1944 δια δόλου έξωθι του Πύργου συνέλαβε τον αδερφόν του Αντιστράτηγον Γεώργιον Κονδύλην διατελέσαντα κατά τον Α΄Παγκόσμιον Πόλεμον Αξ/κός του Δ΄Σ.Σ. αιχμαλωτισθείς υπό των Γερμανών και μεταφερθείς εις Γκαίρλιτς της Σηλεσίας έκανε κρατούμενος του ΕΛΑΣ μετά των Αντωνοπούλου, βουλευτού Γιαννόπουλον κλπ.  Εις Στρατόπεδον Δίβρης και Κουτσουλιάς εν Γορτυνία. Του υπεσχέθησαν να απευλευθερωθή και να αναλάβη Αξ/κός εις τον ΕΛΑΣ, Ούτος δεν εδέχθη ειμί μόνον εάν του ανετήθετο η Στρ. Δ/σης του ΕΛΑΣ εν Πελοποννήσω δυστυχώς.*

*(σ.εμού: Περί Ελλήνων στο Γκαίρλιτς της Σηλεσίας-Γερμανίας:
Το καλοκαίρι του 1916, μεσούντος του Α' Παγκοσμίου Πολέμου, ένα ελληνικό στρατιωτικό σώμα, το Δ' Σώμα Στρατού, με εντολή του βασιλιά Κωνσταντίνου, παραδόθηκαν στη Γερμανία χωρίς μάχη εγκαταλείπει αμαχητί την Καβάλα και παραδίδεται στους Γερμανούς. Οι περίπου 450 αξιωματικοί και 6.000 στρατιώτες και πολιτικό προσωπικό - κάποιοι μαζί με τις γυναίκες τους - θα μεταφερθούν με βαγόνια στην πόλη Γκαίρλιτς της Ανατολικής Γερμανίας, όπου θα ζήσουν ως «υπό περιορισμό φιλοξενούμενοι» ως ιδιότυποι αιχμάλωτοι πολέμου με κάποια προνόμια, λόγω της σχέσης του Κωνσταντίνου με τον γερμανό Κάιζερ .

Στην πόλη θα γίνουν δεκτοί με πανό που γράφουν «χαίρετε» στα ελληνικά, με γιρλάντες και γαλανόλευκες σημαίες αναρτημένες στους δρόμους και με τη γερμανική μπάντα να παίζει τον εθνικό ύμνο της Ελλάδας. Θα συμβιώσουν ως «αιχμάλωτοι - φιλοξενούμενοι» με τους ντόπιους, κάποιοι θα κάνουν παιδιά με Γερμανίδες, αρκετοί θα συμμετάσχουν στην Επανάσταση των Σπαρτακιστών τον Νοέμβριο του 1918.

Λόγω των εξελίξεων της εποχής σύντομα οι Έλληνες θα αντιμετωπιστούν εχθρικά από τους Γερμανούς, τα μελαχρινά παιδιά τους θα αποκαλούνται «μικρές σταφίδες», τα οξυμμένα πνεύματα θα εκφραστούν ακόμη και με επιθέσεις, μέχρι που στο τέλος του 1918 πολλοί έλληνες στρατιώτες θα φύγουν από τη Γερμανία ακόμη και με τα πόδια. Αλλά και πολλοί θα αφομοιωθούν.

Ένα πρωτοφανές περιστατικό, μια «οικειοθελής» αιχμαλωσία που συχνά αποσιωπήθηκε.

Και ερχόμαστε στο υποτροπιασμό της τραγικής διχαστικο-εμφυλιακής ιστορίας των Ελλήνων:

Με το τέλος του Β’ Παγκοσμίου πολέμου και το «μοίρασμα του κόσμου» η πόλη Γκέρλιτς διχοτομείται και η δυτική παραμένει στην Γερμανία και η ανατολική στην Πολωνία, με το όνομα Ζγκορζέλετς, με φυσικό σύνορο ένα ποτάμι που χωρίζει τη πόλη. Στο Ζγκορζέλετς μετά το τέλος του ελληνικού εμφυλίου τον Οκτώβριο του 1949, 14.000 Έλληνες κομμουνιστές βρήκαν καταφύγιο στην Πολωνία, οι περισσότεροι στο Ζγκορζέλετς.

Εκεί στο Ζγκορζέλετς έζησε μετά το 1949 ως το 1980 ως «δάσκαλος» στα προσφυγόπουλα, μετά το μεγάλο κακό που έκανε στην Αργολιδο-Κορινθία (από το Σεπτέμβριο του 1943 μέχρι τον Αύγουστο του 1944 ) και ο περιβόητος φανατικός, ορθόδοξος κομμουνιστής Θεοδ. Ζέγκος (Στάθης ή Τριαντάφυλλος). Ήξερε άραγε ο Ζέγγος, ότι στο απέναντι μέρος της πόλης που έζησε, είχαν εκμαυλιστεί, αφιονιστεί μεγάλα ανθελληνικά άλλοθι του, προδότες, «αντιδραστικοί», έτοιμοι για εμφύλιο, που ήρθαν μετά ως γενίτσαροι "Ναζιστές", στην Ελλάδα;

  

Φωτογραφία.: Έλληνες πολιτικοί πρόσφυγες σε "πικ-νικ" στο Ζγκορζέλετς Πολωνίας. Μεταξύ αυτών ο Θεοδ. Ζέγγος(Τριαντάφυλλος ή Στάθης), δεύτερος όρθιος από δεξιά.(Στη φωτογραφία απεικονίζονται η γυναίκα του και μία από τις 3 κόρες του.)  - Ο Ζέγγος έκανε το δάσκαλο στα προσφυγόπουλα στο Ζγκορζέλετσς απεβίωσε περί το 1980, ίσως εδώ στην Ελλάδα!!!

 Ένας από αυτούς «αιχμάλωτος» στο Γκέρλιτς ήταν ο γνωστός δειλός ανάξιος αξιωματικός, δοσίλογος , προδότης Γ. Μπάκος

Η ειρωνική εμφυλιακή τραγική όμως περίπτωση, ήταν του Αντιστράτηγου (στο χρόνο της κατοχής) Γεωργ. Κονδύλη από την Ηλεία , που και αυτός ήταν «αιχμάλωτος» στο Γκέρλιτς, είχε δε νυμφευτεί εκεί και γυναίκα Γερμανίδα. 
Ο Γ. Μπάκος ως υπουργός Εθνικής Αμύνης επί κατοχής, προώθησε τον φίλο του, φιλοναζιστή και τον τοποθέτησε και αυτόν συνεργάτη των Γερμανών, ως γενικό Έλληνα Διοικητή Πελοποννήσου. (Εννοείτε ως υποκείμενο του Γερμανού και Ιταλού "συνδιοικητή"!) Και η εμφυλιακή τραγωδία!, ο μικρότερός, αδερφός του, αξιωματικός και αυτός, επίλαρχος Ηλίας Κονδύλης επί κατοχής, βγαίνει στα βουνά γίνεται το καλοκαίρι του 1943 αρχηγός –οπλαρχηγός, του ΕΛΑΣ στην Ηλεία και κατόπιν στην Λακωνία, συγχρόνως σχεδόν συλλαμβάνετε από τον ΕΛΑΣ, αμέσως με την διάλυση των τμημάτων του Ε.Σ  (27-28 Οκτωβρίου 1943) ο αδερφός του, Αντιστράτηγος Γεώργιος Κονδύλης και εγκλίνεται σε στρατόπεδα συγκέντρωσης  «εις τα όρη της Ολυμπίας, Μεσσηνίας, Γορτυνίας και Ηλείας επί οκτάμηνον» ,μετά δε την απελευθέρωση του  ενεργοποιήθηκε δραστήρια υπέρ των ταγμάτων ασφαλείας. Μετά την κατοχή ο Ηλίας Κονδύλης φυλακίζεται μέχρι το 1952, ο δε αδερφός του Γ. Κονδύλης, εκλέγεται βουλευτής με  τον Ελληνικό Συναγερμό του στρατάρχη Αλέξανδρου Παπάγου.)

Σελ. 6/ Έκθεσις 

Τ΄ ανωτέρω γεγονότα ως και η αυθόρμητος και ενθουσιώδης υποδοχή των κατοίκων προς τας Εθνικάς Ομάδας προκαλούν την μήνιν των υπευθύνων παραγόντων του ΕΑΜ και δημιουργούν ασυνήθη έντασιν εις τα σχέσεις μεταξύ των δύο παρατάξεων και από στιγμής εις στιγμήν απειλείται ένοπλος σύγκρουσις.

Το ΕΑΜ ευρισκόμενον εν αδυναμία τοπικώς  να επικρατήση της καταστάσεως δυναμικώς κατά την συνήθειαν του, επιστρατεύει τον Μητροπολίτην Ηλείας Αντώνιον και τον Νομάρχην Κουράσην Νικόλαον και εξαποστέλει τούτους εις το Αρχηγείον μας με σύνθημα συμφιλιώσεως, ενώ ταυτοχρόνως εξαπολύει Συνδέσμους προς το Αρχηγείον του ΕΛΑΣ ευρισκόμενον τότε εις περιοχήν Καλαβρύτων, εις το οποίον γνωρίζει την δημιουργηθείσαν εις Ηλείαν δι΄ αυτό δυσάρεστον κατάστσιν και του οποίου ζητεί την επέμβασιν.

ΥΙ Ι Ι. ΤΟ ΣΤΡΑΤΗΓΕΙΟΝ ΜΕΣΗΣ ΑΝΑΤΟΛΗΣ ΑΝΑΛΑΜΒΑΝΕΙ ΕΚ ΝΕΟΥ ΝΑ ΜΑΣ ΕΝΙΣΧΥΣΗ

Η δραστηρία κίνησις των Ομάδων μας, ήτις επιφέρει σύγχισιν με εις την Οργάνωσιν του ΕΑΜ συναγερμόν δε μεταξύ του Εθνικόφρονος κόσμου της Πελοποννήσου, προκαλεί εκ νέου το ενδιαφέρον αυτού τούτου του Στρατηγείου Μ.Α. προς το οποίον αποστέλλονται ενθουσιώδεις αναφοραί των Άγγλων Αξ/κών Συνδέσμων Πελοποννήσου.

Το όνομα του Αρχηγού των Ομάδων Ταγ/ρχου ΚΑΡΑΧΑΛΙΟΥ ΧΡ. Εμπνέει την απόλυτον εμπιστοσύνην και ούτω εις νεοτέραν έκκλησιν μας, μέσω του Άγγλου Ταγ/ρχου ΧΑΡΙΓΚΤΟΝ και Υπολο/γού ΤΑΒΕΡΝΑΡΑΚΗ, το Στρατηγείον Μ.Α. αποφασίζει:

α. Την πλαισίωσιν των Ομάδων μας δι΄ Άγγλων Αξ/κών με πλήρες συνεργείον ασυρμάτου.

β. Την ταχείαν ενίσχυσιν των Ομάδων μας διά σημαντικού αριθμού όπλων και αναλόγου υλικού.

Ως πρώτη εκδήλωσις των αποφάσεων του Στρατηγείου, είναι η άφιξις του Άγγλου Υπολ/γού ΠΗΤΕΡ εις το Αρχηγείον των Ομάδων μας την 8^ην Οκτωβρίου 1943, όστις εισηγήθη την μετακίνησιν των Ομάδων μας προς την Γορτυνίαν, όπου επρόκειτο να συναντηθή μετά του Άγγλου Ταγ/ρχου ΑΝΤΟΝΥ ΑΝΤΡΙΟΥΣ προερχόμενον εκ του Αγγλικού Αρχηγείου Πελοποννήσου (εκ της περιοχής Καλαβρύτων) διά τον αυτόν. Την 9^ην Οκτωβρίου άπασαι αι Μονάδες κινούνται προς την υπό του Άγγλου Αξ/κού υποδειχθείσαν κατεύθυνσιν και φθάνουσιν την επομένην εις την περιοχήν Μοναστηρακίου Γορτυνίας, όπου γίνεται συνάντησις μετά του Άγγλου Ταγ/ρχου ΑΝΤΟΝΥ.

Εν τω μεταξύ ο Ίλαρχος ΒΡΕΤΑΚΟΣ επικεφαλής των Εθνικών Ομάδων Ταϋγέτου, ομού μετά της εκεί ευρισκομένης Ομάδος μας υπό τον Ανθ/γόν ΚΟΣΙΩΡΗΝ, μετακινείται προς περιοχήν Μονασταριακίου μετά του Αρχηγείου των Ομάδων μας εις την περιφέρειάν των (Ταϋγετον).

Οι απομείναντες εις Ταϋγετον μετά την αναχώρησίν του Ιλάρχου ΒΡΕΤΤΚΟΥ μοιραίως διελύθησαν.

Κατά την επακολουθήσασαν σύσκεψιν μετά των Άγγλων Συνδέσμων διεπιστώθη απόλυτος σύπτωσις γνωμών και απεφασίσθη να πραγματοποιηθούν αι πρώται ρίψεις οπλισμού εις τό σημείον ευρισκόμεθα.

Εις το σημείον τούτο ο Άγγλος Ταγ/χης ΑΝΤΟΝΥ μας παρέδωσεν 250 χρυσάς λίρας Αγγλίας διά την εξασφάλισιν της τροφοδοσίας των ανταρτών μας κατά τας πρώτας ημέρας.

Σελ. 7/ Έκθεσις 

(ΣΗΜΕΙΩΣΙΣ) Γ.Κ.Μ.

Μερικάς εκ των 250 χρυσών λιρών είχε πάρει και ο ΚΟΣΣΙΩΡΗΣ όστις ελθών την πρώτην φοράν εις Βυτίνα παρέδωσε εντός του Καφενείου Τάκη Κοτσοβέλου(τούτου τελευταίου ανήκοντος εις το ΕΑΜ) εις τους σοφεραίους Βυτίνης ολίγα τοιαύτα κομμάτια ίνα αγορασουν εις Τρίπολιν και φέρουν διά λογαριασμόν των δυνάμεων Ε.Σ.  έλαιον. Πράγματι οι σοφεραίοι του αγόρασαν δύο τενεκέδες έλαιον αλλά εις το χωρίον Βλαχέρνα (Μπεζένικο) μεταξύ Λεβειδίου-Βυτίνης υπήρχε φυλάκιον του ΕΛΑΣ όπου οι Ελασίτες εσταμάτησαν το φορτηγόν αυτοκίνητον και επήραν το ελαιόλαδον αφού προηγουμένως είχον ειδοποιηθή παρά του Κοτσοβέλου.

Μετά ολίγας ημέρας και ότε ο Βρεττάκος διεξήγε την μάχην της Παλιόχωρας Μάνης ιδών ο Ανθ/γός Χρήστος[Σπύρος] Μαυροειδής τους σοφεραίους, τους ηπείλησε δά συλλήψεως εάν δεν προσεκόμιζον αν όχι το έλαιον αλλά τις λίρες.

Οι σοφεραίοι ίνα αποφύγουν αυνεπείας του παρέδωσαν τα χρήματα. Εις τον ίδιον τον Μαυροειδή οφείλεται η εν Τριπόλει σύλληψις μεταφορά και εξαφανισμός εις Γερμανίαν του Κοτσοβέλου ευθυνομένου διά το ανωτέρω γεγονός και σύλληψιν και δολοφονίαν Ανθ/γού Ι. Μουτζούρη εις Βλαχέρνα υπό του ΕΛΑΣ.*

         *σ.εμού (1): Από το βιβλίο του Ι. Κοσιώρη(ο.π.) σελ. 158 διαβάζουμε για τις "οικονομικές ενισχύσεις" του Ε.Σ.: 
     [«Την 15-9-43 έφθασε σύνδεσμος από το χωριό Τρόπαια με σημείωμα του Μητροπολίτου Γόρτυνος και Μεγαλοπόλεως Προκοπίου, ο οποίος με καλούσε να τον συναντήσω σύντομα στα Τρόπαια για ένα σοβαρό θέμα.

Στα Τρόπαια ευρίσκετο γερμανική αστυνομία, δυνάμεως 15 ανδρών.

Ο Μητροπολίτης Προκόπιος, ακολουθούμενος από τον ανεψιόν του Άρην Παπαοικονόμου, έμεινε στο σπίτι του πολιτευτού Αριστομένη Χηνιάδη.

Όταν έλαβα το σημείωμα ανεχώρησα αμέσως για τα Τρόπαια συνοδευόμενος από δύο αντάρτες μου (Ηλ. Φαρογιάννη και Πέτρο Παπαϊωάννου). Έφθασα έπειτα από δύο ώρες πορεία.

Σταμάτησα έξω από τα Τρόπαια (στη θέση Σταυρός) και έστειλα ένα χωρικό να γνωρίσει στον Μητροπολίτη την άφιξίν μου. Επειδή εγώ δεν μπορούσα να μπω στα Τρόπαια παρακαλούσα να έλθη ο Μητροπολίτης με το αυτοκίνητόν του να με συναντήση.

Μετά από 1/2 ώραν επανήλθεν ο σύνδεσμος και με επληροφόρησε ότι ο Μητροπολίτης είχε φύγει για την Δημητσάνα και ότι είχε αφήσει κάτι για μένα στο σπίτι του Χηνιάδη.

Επανήλθα άπρακτος στο Τμήμα μου. τι με ήθελε όμως ο Μητροπολίτης; Αυτό το έμαθα μετά (6) μήνες, όταν ευρέθηκα στην Αθήνα στο γραφείον του βιομηχάνου Κάντζια, προέδρου του Εμπορικού και Βιομηχανικού Επιμελητηρίου Πειραιώς, καταγομένου από την Δημητσάνα.

Ο Κάντζιας με ερωτούσε εάν μας είχε ενισχύσει κανείς οικονομικά. Του εδήλωσα ότι δυστυχώς δεν είχαμε βοήθεια από κανένα.

Ο Κάντζιας εφαίνετο στενοχωρημένος. Με ερώτησε εάν είχα  συναντήσει τον Μητροπολίτη Προκόπιον.

Του ανέφερα το ιστορικόν της προσκλήσεως από τον Μητροπολίτην και την ατυχίαν μου, που δεν τον συνήντησα. Μου εδήλωσε ότι είχε δώσει δύο φορές χρήματα στον Μητροπολίτη δια να τα παραδώση προσωπικά σε εμένα δια τις ανάγκες του Τμήματος. Του εδήλωσα ότι δεν έλαβα τίποτα. Ο Κάντζιας μου είπε ότι θα έβλεπε τον Μητροπολίτη δια να εξετάση τι είχαν γίνει τα χρήματα. Αργότερα κατόρθωσα να εξακριβώσω τα εξής :

α. Όταν ο Μητροπολίτης με είχε καλέσει στα Τρόπαια και δεν τον επρόλαβα, άφησε τα χρήματα στον τότε γαμβρόν του Χηνιάδη, Δικηγόρον Στασινόπουλον Γεώργιον, με την εντολήν να μου παραδώση τα χρήματα του Κάντζια. Αυτός εκινήθη προς τον Πύργον και εχρησιμοποίησε τα χρήματα για προσωπικές του ανάγκες ! ! !

β. Την δευτέραν φοράν ο Μητροπολίτης Προκόπιος άφησε τα χρήματα του Κάντζια σε κάποιον στην Βυτίνα με την εντολήν να τα παραδώση σε μένα. Δεν μπόρεσα να μάθω το όνομα του Βυτιναίου γιατί και αυτός εκράτησε τα χρήματα για τον εαυτό του ! !»

           
       (2):Από το βιογραφικό του  Ι. Κοσιώρη στο βιβλίο του (ο.π.) σελ. 383

«Τον Απρίλιον 1961 απεστρατεύθη, με αιτήσίν του, με τον βαθμόν του Συν/ρχου Ε.Α. Μετά την αποστρατείαν του, ανέπτυξε επιχειρηματικήν δραστηριότητα, δημιουργήσας την Α.Ε. ΚΛΩΣΤΉΡΙΑ-ΠΛΕΚΤΉΡΙΑ ΑΘΗΝΩΝ και βραδύτερον την Α.Ε. ΚΛΩΣΤΟΥ­ΦΑΝΓΟΥΡΓΙΑΝ ΑΡΚΑΔΙΑΣ, στην Τρίπολιν.» ]

ΙΧ. ΕΚΔΗΛΩΣΙΣ ΕΠΙΘΕΣΕΩΣ ΤΟΥ ΕΛΑΣ ΕΝ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ ΜΕΤΑ ΓΕΡΜΑΝΩΝ

Την περίοδον ταύτην πλέον ουδεμία άλλη ένοπλος Εθνικιστική Ομάς υφίσταται εν Πελοποννήσω, καθότι κατά το διαρρεύσαν διάστημα άπασαι διελύθησαν υπό του ΕΛΑΣ βιαίως και αφωπλίσθησαν. Αποτέλεσμα τούτου η ανενόχλητος κινητοποίησις όλων των δυνάμεων του ΕΛΑΣ Πελοποννήσου συμποσουμένων εις 2.500 περίπου, προς καταδίωξίν μας.

Αύται κινούμεναι εξ όλων των κατευθύνσεων εδημιούργησαν έναν τεράστιον κλοιόν πέριξ ημών, όστις συν τω χρόνω περιεσφίγγετο και την 12^ην ημέραν καθ΄ ήν επρόκειτο να πραγματοποιηθούν αι ρίψεις, εξεδήλωσαν την πρόθεσιν να μας διαλύσουν διά των όπλων, αφού εν αφού εν των μεταξύ εξετέλεσαν παρά την Κοντοβάζαιναν τον Έφ. Υπολ/γον ΦΛΟΥΔΑΝ Γ. όστις συνώδευε τον Άγγλον Ταγ/ρχην ΑΝΤΩΝΥ.

(ΣΗΜΕΙΩΣΙΣ) Γ.Κ.Μ.

Ούτος έπεσεν μαχόμενος επί δίωρον εναντίον των ΕΛΑΣΙΤΩΝ εις Δίβρην Κοντοβαζαίνης. Κατά σατανικόν τρόπον παρεδόθη και ο εξάδελφος αυτού Τάκης Φλούδας Άγγλος Σύνδεσμος του Στρατού Μ.Α. εκτελεσθείς εις Χαϊδάρι το 1944 υπό των S.S.*

       *σ.εμού: Από βιβλίο Ι. Κοσιώρη ο.π. σελ.193, διαβάζουμε για τον φόνο του Δασκαλόπουλου ή Φλούδα: 
[«Την 10-10-43 κατόπιν διαταγής του Σ.Μ.Α. και βάσει της συμφωνίας της 28-9-43, η Αγγλική Αποστολή, υπό τον Λοχαγόν Άντονυ Άντριους, εκινήθη από το χωριό Νάσια για Κοντοβάζαινα, προς συνάντησιν του Συγκροτήματος Καραχάλιου.

Εκινήθη από το χωριό Βάχλια, Δήμητρα, Κοντοβάζαινα, ακολουθούσα τον δημόσιο δρόμο.

Είχε μαζί της ασυρμάτους, μηχάνημα φορτίσεως μπαταριών και Άγγλον ασυρματιστήν.

Το προηγούμενον βράδυ εκινήθη από το χωρίον Νάσια ο Έφεδρος Υπολ/γός Δασκαλόπουλος ή Φλούδας από το βουνό Αγία Παρασκευή, για να φθάση πρώτος στην Κοντοβάζαινα.

Ο Φλούδας είχε ως συνοδόν του, έναν εξάδελφον του, τον Νικόλαον Δημητρόπουλον, μόνιμον Λοχίαν. Και οι δύο φορούσαν πολιτικά. Ο Δημητρόπουλος είχε στο σακκούλι του δύο περίστροφα. Εβάδιζαν αμέριμνοι, διότι δεν υπελόγιζαν να συναντήσουν Τμήματα του ΕΛΑΣ κατά την κίνησίν των.

Σε ένα σημείον του ημιονικού δρόμου έπεσαν απροόπτως σε ένα σκοπόν, αντάρτην του ΕΛΑΣ.

Ο Φλούδας προσποιήθηκε ότι ήτο σύνδεσμος του ΕΛΑΣ και επλησίασε τον σκοπόν. Με αστραπιαίαν κίνησιν άρπαξε το όπλον του αντάρτου και προσπάθησε να τον αφοπλίση.

Ο αντάρτης αμύνετο και εφώναζε εις βοήθειαν.

Ο Φλούδας έκαμε νόημα στον Δημητρόπουλσν να πυροβολήση τον αντάρτην αλλά ο Δημητροπούλος έχασε την ψυχραιμίαν του, το έβαλε στα πόδια και άφισε τον λεβέντη Υπολοχαγόν να παλεύει με τον σκοπόν. Οι άλλοι αντάρτες του Τμήματος έτρεξαν εις βοήθεια του σκοπού αντάρτη του ΕΛΑΣ και με τα αυτόματά τους εθέρισαν τον ήρωα Αξ/κόν και τον επέταξαν κάτω από μία μάνδρα. Ο Λοχίας Δημητρόπουλος έφθασε στο Συγκρότημα του Καραχάλιου σε κακό χάλι.»]

Ούτω την πρωϊαν της 12^ης γίνεται η πρώτη επίθεσις εναντίον Ομάδος μας με αποτέλεσμα τον τραυματισμόν τεσσάρων ανταρτών μας και την σύμπτυξιν ταύτης. Κατόπιν τούτου άπασαι αι δυνάμεις μας ετάχθυσαν αμυντικώς προς προστασίαν του πεδίου ρίψεων καθίσταται προβληματική. Τούτου ένεκεν και τη επιμονή των Άγγλων συνδέσμων, απεφασίσθη ν΄ανασταλούν αι ρίψεις και να προσδιορισθή νέον σημείον ρίψεων διά την 15^ην Οκτωβρίου εις περιοχήν «Πυργάκι» παρά την Βυτίναν, προς ό έπρεπε διά συντόμου πορείας να κινηθώμεν και να εξέλθωμεν του πέριξ ημών ασφυκτικού κλοιού των τμημάτων του ΕΛΑΣ. Ούτω την νύκτα της 12^ης προς 13^ην τιθέμενα εν πορεία και διολισθαίνοντες διά των γραμμών του ΕΛΑΣ εκφύγομεν του κλοιού και την 15^ην ώραν της 13^ης φθάνομεν εις Κατσούλια.

Την πρωϊαν της 13^ης τα τμήματα του ΕΛΑΣ αντιληφθέντα την μετακίνησίν μας ετέθησαν εις καταδίωξιν μας, ενώ ταυτοχρόνως παρά της Οργανώσεως ΕΑΜ Τροπαίων εντέχνως ειδοποιείτο ο εκεί ευρισκόμενος Γερμανικός Λόχος περί της κινήσεώς μας και ελάμβανεν ανάλογα μέτρα. Ούτω την 17.30 ώραν, ενώ ευρισκόμεθα εις Κατσούλια, δεχόμεθα επίθεσιν του Γερμανικού Λόχου και η σύγκρουσις συνεχίζεται μέχρις επελεύσεως του σκότους,*(*σ.εμού: Άλλο ένα ψέμα= ευφάνταστη σκληρή μάχη που δεν έγινε ποτέ/βλ.εδώ συνάντηση Βρετάκου στα Τρόπαια με την ομάδα των Γερμανών!) οπότε συμπυσσόμεθα προς Βαλεσινίκον και εν συνεχεία προς Πυργάκι εις ό φθάνομεν το εσπέρας της 14^ης.

Σελ. 8/ Έκθεσις 

(ΣΗΜΕΙΩΣΙΣ) Γ.Κ.Μ.:

Περί της ειδοποιήσεως θέσεων υπό του Γερμ. ασυρμάτου Τροπαίων εις το ΕΑΜ δεν ευσταθεί, καθ΄ ότι οι Γερμανοί κατεσκόπευον  και τους δύο. Λέγεται δε όταν πέρασε ο Βρεττάκος με δύναμιν 250 ανδρών πλησίον των Γερμανών του ασυρμάτου το οποίον εφρούρουν περί τους 20 Γερμανοί και ουχί Λόχος και ούτοι τους υπεδέχθησαν με εγκαρδιότητα-αυτό ίσως εγένετο λόγω του ότι ήσαν ολίγοι και θα εφοβούντο να επιτεθούν εναντίον των Ε.Σ. Οι δε Ε.Σ. δεν ήθελον να ευρεθούν  να ευρεθούν εν μέσω των πυρών των Ελασιτών και Γερμανών.

Την 15^ην λαμβάνουν χώραν αι τελευταίαι διά του ασυρμάτου συνεννοήσεις των Άγγλων και λαμβάνεται σήμα ότι αι ρίψεις θα πραγματοποιηθούν το εσπέρας της 16^ης. Την πρωϊαν όμως της 16^ης εθεάθη Γερμανική Φάλαγξ 15 φορτηγών αυτοκινήτων και ισαρίθμων περίπου μοτοσυκλετιστών προερχομένη εκ Τριπόλεως και κατευθυνομένη διά Βυτίνης προς Πυργάκι. Τμήματα τίθενται εις συναγερμόν, καταλαμβάνουν θέσεις μάχης και περί ώραν 7^ην αρχίζει σφοδρά μάχη, ήτις συνεχίσθη μέχρι της 11^ης ώρας, οπότε αι δυνάμεις μας μαχόμεναι δι΄ οπισθοφυλακών συνεπτύχθησαν προς Δίρεμμα (Γαρζενίκον) και εκείθεν προς το δάσος με κατεύθυνσιν προς χωρίον Λυκόχια.

Οι Γερμανοί όμως δεν ετόλμησαν να εισέλθουν εις το δάσος και τα τμήματάς μας παρέμειναν εντός αυτού, με την πρόθεσιν να επανέλθουν το εσπέρας εις τας θέσεις των διά την υποδοχήν των ρίψεων.

Τα΄ αποτελέσματα της μάχης ήσαν:

Ν ε κ ρ ο ί: Δύο αντάρται – 8 Γερμανοί.

Τ ρ α μ α τα ί α ι: 11 αντάρται- 30 Γερμανοί περίπου

Α ι χ μ ά λ ω τ ο ι : 2 Γερμανοί.

Οι Γερμανοί επιβιβασθέντες των οχημάτων ανεχώρησαν δια Τρίπολιν την 16^ην ώραν. Την 17^ην ώραν και ενώ ετοιμαζόμεθα να επανέλθωμεν εις Πυργάκι δεχόμεθα εκ των νώτων αιφνιδιαστικήν επ΄ιθεσιν τμημάτων του ΕΛΑΣ δι΄ όλμων και αυτομάτων όπλων, εξ εγγυτάτης αποστάσεως και νέα μάχη συνάπτεται εντός της αυτής ημέρας.

(ΣΗΜΕΙΩΣΙΣ) Γ.Κ.Μ.:

Η Γερμανική φάλαγξ συμποσούτο εις 50 φορτηγά αυτοκίνητα και 500 Γερμανούς τους πλείστους με ποδήλατα και ουχί 15 φορτηγά και μοτοσυκλετισταί. Ουδεμία μάχη εδόθη, παραστάς μάρτυς του γεγονότος αυτού εξ΄ ου και ουδεμία απώλεια εκ μέρους των Γερμανών και Ε.Σ.*

*ΣΗΜΕΙΩΣΗ ΕΜΟΥ: Η αναφορά αυτή του   Γ.Κ.Μ.(Γεωρ.Κυριακ. Μπασάκος) είναι αποκαλυπτική, σαφής ,κατηγορηματική, και πολύ σπουδαία ιστορικώς,  μιάς και τα σχετικά γεγονότα τα έζησε επί τόπου, ως πρωταγωνιστής!  

          ΠΕΡΙΓΡΑΦΕΣ ΤΗΣ "ΣΚΛΗΡΗΣ" ΜΑΧΗΣ ΠΥΡΓΑΚΙΟΥ!!! :

      (1): Κατωτέρω η ευφάνταστος σκληρή μάχη σύμφωνα με την περιγραφή του μαχητή  σ΄αυτήν Ανθ/γού Ιωαν. Κοσιώρη στο βιβλίο του «Το χρονικό της Εθνικής Αντιστάσεως Πελοποννήσου 1941-1945»/Αθήνα 1992 που είναι διαφορετική από την "σύντομη έκθση" του, το 1946!!!

Μάχη ΠΥΡΓΑΚΙΟΥ -16-10-1943

Το Συγκρότημα του Ε.Σ. ήτο εγκατεστημένο στο Πυργακι. Η Αγγλική Αποστολή είχε συννενοηθή με το Στρατηγείον Μέσης Ανατολής (Σ.Μ.Α.) να γίνουν ρίψεις όπλων και πυρομαχικών στην θέσιν αυτήν την νύκτα της 16-10-43. Το βράδυ της 15ης επικρατούσε απόλυτος ησυχία. Οι σκοποί αντάρτες ήταν άγρυπνοι στις θέσεις τους. Όλους εθέρμαινε η ιδέα ότι μετά ένα 24ωρο ο τόπος θα πλημμύριζε από όπλα και πυρομαχικά και το Συγκρότημα του Ε.Σ. θα είχε δύναμιν 1300 ανδρών, καλά εξοπλι­σμένων. Κανένας εχθρός τότε δεν θα ήταν δυνατόν να τολμήσει επίθεσιν κατά αυτού. Αλλά ενώ οι ελεύθεροι Έλληνες εσκέπτοντο αυτά στα ένδοξα βουνά του Κολοκοτρώνη, οι εχθροί Γερμανοί και οι κομμουνισταί προετοίμαζαν νέα  επίθεσιν εναντίον των. Όλα τα Τμήματα του ΕΛΑΣ Πελοποννήσου εκινούντο εναντίον του Συγκροτήματος του Ε.Σ. προσπαθώντας να το κυκλώσουν από παντού.

Την 16-10-43 δύναμις 200 Γερμανών από τα Τρόπαια εκινήθη και έφθασε στην Βυτίνα το μεσημέρι. Ήταν εξαγριωμένοι διότι τους ξεγέλασε ο Βρεττάκος και έπνεαν μένεα εναντίον του Συγκροτήματος του Ε.Σ. Από καλοθελητάς προδότας του ΕΑΜ Βυτίνης επληροφορήθησαν ότι το Συγκρότημα Ε.Σ. ευρίσκετο στην περιοχή Πυργακίου, Διρρέματος. Με τα αυτοκίνητα πλησίασαν στο Πυργάκι. Έλαβαν διάταξιν μάχης και  επετέθησαν με σφοδρότητα εναντίον του Συγκροτήματος Ε.Σ. Τα Τμήματα του Ε.Σ. αμύνοντο γενναίως εναντίον των Γερμανών και υποχωρούσαν σιγά σιγά προς το δάσος με τα πυκνά έλατα. Οι Ελασίτες παρακολουθούσαν την σκληρή μάχη των Τμημάτων του Ε.Σ. με τους Γερμανούς, χωρίς να κινηθούν, αλλά αναμένοντας να κτυπήσουν τα Ελληνόπουλα από πίσω, μετά την υποχώρησίν των προς νότον. Την 6ην βραδυνήν οι Γερμανοί απεσύρθησαν. Έφθασαν στα αυτοκίνητά τους και ανεχώρησαν δια την Τρίπολην. Κατά την σκληράν μάχην μεταξύ του Γερμανικού Τμήματος και του Τμήματος του Ε.Σ. διεπιστώθησαν τα εξής :

Γερμανικές απώλειες,

νεκροί : 2

τραυματίες : 8

Ελληνικές απώλειες,

 νεκροί :  1

τραυματίες :  6

Την στιγμήν εκείνην, ώρα 6 μ. μ. της 16-10-43, τα ηρωικά ... Τμήματα του ΕΛΑΣ, με σάλπιγκες εξαπέλυσαν επίθεσιν εναντίον του Συγκροτήματος του Ε. Σ. Το Τμήμα μου (Κοσιώρη) που ήτο στην Δημητσάνα, μετά την πληροφορία του συνδέσμου Γεωργίου Πετροπούλου, εκινήθη από άλλο δρομολόγιο, μέσα από τα έλατα, το οποίον εγνώριζα καλά, για να φθάσει στο Πυργάκι. Διά να αποφύγω ανεπιθύμητον συνάντησιν με τα Τμήματα του ΕΛΑΣ συνέλαβα τον υπεύθυνον του ΕΑΜ του χωριού Ζυγοβίστι, κάποιον Πολυδωρόπουλον, ο οποίος παρηκολούθη τις κινήσεις του Τμημάτος μου  και  τον υπεχρέωσα να μας οδηγήσει μακρυά από τα Τμήματα του ΕΛΑΣ, με την απειλή ότι εάν έπεφτε σε ενέδρα Ελασιτών αυτός θα εχτελείτο αμέσως. Πράγματι  το  Τμήμα εκινήθη χωρίς  απρόοπτα και πλησίασε την περιοχή  Διρρέματος Πυργακίου. Την 6ην απογευματινήν ηκούσθη σάλπιγα των Ελασιτών που εσήμαινε επίθεσιν κατά του Συγκροτήματος του Ε.Σ. Ακολουθούμενος πάντοτε και από τον Ματζουράνην, ανέπτυξα το Τμήμα μου εξ 20 ανδρών εις γραμμήν επιθέσεως, με αραιόν σχηματισμόν και όταν όλοι έλαβαν θέσεις, έδωσα το σύνθημα οπότε άρχισε ομοβροντία πυροβολισμών διαφόρων όπλων. Ηκούσθησαν φωνές από τους ελασίτες. "Μας κύκλωσαν. Μας κύκλωσαν". Προφανώς αιφνιδιάσθησαν από τους πυροβολισμούς του Τμήματός μου, διότι δεν επερίμεναν να ευρεθούμε στην θέσιν αυτήν και ενόμισαν ότι εκυκλώθησαν από μεγάλα Τμήματα του Συγκροτήματος του Ε.Σ. Διετάχθη σύμπτυξις όλων των Τμημάτων του ΕΛΑΣ προς την περιοχήν του χωρίου Ράδου και έτσι άφησαν ελεύθερον τον δρόμον. Αποτέλεσμα της ενεργείας αυτής ήτο να κινηθεί το Τμήμα μου ελεύθερα δια να συναντήση το Συγκρότημα του Ε.Σ. Η αναπάντεχος όμως εμφάνισις του Τμήματος μου στην θέση αυτή, παρ' ολίγον να προκαλέση συμπλοκή με τα Τμήματα του Καραχάλιου. Ευτυχώς ο Μουτζούρης που ήτο στο Συγκρότημα, άκουσε και εγνώρισε την φωνή μου και η αναγνώρισις έγινε εγκαίρως.

Κατά την συνάντησίν μου με τον Ταγ/ρχην Καραχάλιον του ανέφερα για τις ενεργειές μου στην Δημητσάνα, πως κατάφερα να αποφύγω την ενέδρα που μου είχαν στήσει στο χωριό Ράδου και πως βρέθηκα πίσω από τα Τμήματα του ΕΛΑΣ. Ο Ταγ/ρχης Καραχάλιος με συνεχάρει διά την δραστηριότητά μου η οποία είχε τα γνωστά αποτελέσματα. Με συνεχάρησαν επίσης ο Ίλαρχος Βρεττάκος και ο Άγγλος Ταγ/ρχης Άντριους ο οποίος συνεδέετο μαζί μου με φιλία. Ο Καραχάλιος διέταξε το Συγκρότημα του Ε.Σ. να κινηθή προς το χωρίο Λυκόχια και από εκεί προς το Δυρράχι. Από την Αγγλικήν Αποστολή ακολουθούσαν: -ο Έφεδρος Ταγ/ρχης Άντονυ Άντριους -ο Άγγλος Υπολοχαγός Πήτερ - ο Έλλην Αρχισμηνίας Γ. Χαμπέρης. Ο Άγγλος Δεκανέας ασυρματιστής είχε εξαφανισθεί. Είχαν μαζί τους ασύρματον με μπαταρία αλλά είχαν αφήσει στην θέσιν του καταυλισμού κρυμμένες (2) μπαταρίες του ασυρμάτου και το μηχάνημα φορτίσεώς των. Στην ίδια θέση είχαν μείνει τα μεταγωγικά με διάφορα υλικά και πυρομαχικά. Ο Ταγ/ρχης Καραχάλιος με διέταξε να επιστρέψω στην θέσιν του καταυλισμού, να βρω τις μπαταρίες και το μηχάνημα φορτίσεώς των, τον Άγγλον Ασυρματιστήν και να ακολουθήσω το Συγκρότημα. Την κίνησιν αυτή θα παρακολουθήσωμε σε ειδικό κεφάλαιο

(2): Η ευφαντασία της σκληρής μάχης από το βιβλίο: ΚΩΣΤΑ Θ. ΚΑΡΑΛΗ/ "ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΩΝ ΔΡΑΜΑΤΙΚΩΝ ΓΕΓΟΝΟΤΩΝ ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΥ 1943-1949" /Αθήνα 1958 /σελ.142 

«Οι Γερμανοί την πρωϊαν της άλλης ημέρας, ειδοποιηθέντες ότι ισχυραί ανταρτικαί δυνάμεις ευρίσκονται στρατοπεδευμέναι εις την περιοχήν Πυργάκι-Γαρζενίκου, εξώρμησαν με ισχυρά μηχανοκίνητα τμήματα εκ Βυτίνης και Τροπαίων και προσέβαλον εκ της δημοσίας οδού τας δυνάμεις του τάγματος, με καταιγιστικά πυρά όλμων και πολυβόλων. Το τάγμα αιφνιδιάσθη και μετά δίωρον μάχην κατά των Γερμανών, ηναγκάσθη να μετακινηθή εσπευσμένως και να λάβη κατεύθυνσιν προς τα Λυκόχια, χωριό της περιοχής Μεγαλοπόλεως. Όταν διετάχθη η έφοδος προς τα πλευρά των ελασιτών τους οποίους, αφού ανέτρεψεν ευερώς, επροχώρησαν προς Λυκόχια, ακολουθούντες πορείαν προς νοτίαν Γορτυνίαν. Το τάγμα βάδιζε κατατμημένο σε μικρές φάλαγγες, στας σκοτεινάς νύκτας του Οκτωβρίου μέσα στους δύσκολους και δύσβατους δρόμους της ορεινής Γορτυνίας.» 

       (3): Η ευφαντασία της σκληρής μάχης από το βιβλίο: ΚΟΣΜΑΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ /"Εθνική Αντίστασις 1941-1945" /Αθήναι 1964/σελ.596

        7.-ΜΑΧΗ  ΠΥΡΓΑΚΙΟΥ 16.10.1943

Το συγκρότημα του Ε.Σ. ευρίσκεται εις Πυργάκι. Όπως αναφέρομεν ανωτέρω, αι ρίξεις όπλων ανεβλήθησαν διά την νύκτα της 16-17 Οκτωβρίου 1943. Το βράδυ της 15^ης επικρατεί απόλυτος ησυχία. Οι σκοποί αντάρτες, άγρυπνοι, είναι εις τας θέσεις των. Όλους, όμως, θερμαίνει η ιδέα ότι μετά ένα 24ωρον θα πλημμυρίση ο τόπος από όπλα και αμέσως οι 500 αντάρτες θα γίνουν 1000. Τότε κανείς εχθρός δεν θα τολμήση να αποπειραθή νέαν επίθεσιν κατά του Ε.Σ. Αλλά ενώ αυτά σκέπτονται οι ελεύθεροι Έλληνες εις τα βουνά της Αρκαδίας, οι ελλοχεύοντες εχθροί Γερμανοί και κομμουνισταί προετοιμάζουν νέαν επίθεσιν εναντίον των.

Οι Γερμανοί από τα Τρόπαια, όπου είχαν την έδραν των, εκινήθησαν την 12^ην Οκτωβρίου έφθασαν εις Βυτίναν, παρακολουθούν τας κινήσεις των ανταρτών Ε.Σ. και καιροφυλακτούν να επιτεθούν εις την κατάλληλον στιγμήν. Την 1^ην πρωϊνήν της 16^ης Οκτωβρίου επιτίθενται κατά των ανταρτών του Ε.Σ. Τα τμήματα του Ε,Σ. αντιμετωπίζουν γενναίως τους Γερμανούς, τους οποίους αναγκάζουν να σταματήσουν προ του χωρίου Πυργάκι.

Ενώ, όμως, οι Γερμανοί επιτίθενται κατά των ανταρτών του Ε.Σ. οι άλλοι θανάσιμοι εχθροί της Ελλάδος, οι κομμουνισταί, υπό τον επ/ρχον Κονδύλην, επιτίθενται συγχρόνως κατά των ανταρτών του Ε.Σ. εκ των νώτων, από την κατεύθυνσιν Δημητσάνης, από Δίρρεμα. Η συνεργασία Γερμανών και κομμουνιστών εις την καταστροφήν και αιμορραγίαν της Ελλάδος αναφαίνεται και εδώ πλήρης. Εχθροί, δολοφόνοι και προδότες μαζί, δολοφονούν τα παιδιά της Ελλάδος. Μερικές ομάδες του Ε.Σ. λόγω της προσβολής αυτής, εκ του πλευρού και των νώτων, αναγκάζονται μαχόμενες να συμπηχθούν προς το χωρίον Χρυσοβίτσι. Οι Γερμανοί βέβαιοι ότι οι αντάρτες του Ε.Σ. συμπτυσσόμενοι προς οιανδήποτε κατεύθυνσιν θα ενέπιπτον εις τα ενεδρεύοντα τμήματα του ΕΛΑΣ δεν τους κατεδίωξαν αλλά συνεπτύχθησαν προς Βυτίναν. Τα άλλα τμήματα του Ε.Σ. δεν συνεπτύχθησαν, αλλά όλην την ημέραν αντιμετώπιζον σθεναρώς τους κομμουνιστάς …» 

«Όλοι οι αντάρτες του Ε.Σ. με 11 τραυματίες με τον Καραχάλιον και Βρεττάκον μαζί με τους Άγγλους Άντριους και Πήτερ δια ορεινού δρομολογίου κατευθύνονται προς Λυκόχεια, όπου φθάνουν την πρωϊαν της 17^ης Οκτωβρίου. Εις το πεδίον της μάχης έχουν μείνει από της πλευράς του Ε.Σ. δύο αντάρτες του Ε.Σ. νεκροί, 26 αντάρτες του Ε.Σ. συλληφθέντες αιχμάλωτοι υπό των κομμουνιστών και ο Άγγλος δεκανεύς ασυρματιστής, συνοδός του Άγγλου λοχαγού Άντριους. Επίσης έχουν μείνει εκεί η γεμιστική μηχανή και δύο μπαταρίες του ασυρμάτου του ασυρματιστού Χαμπέρη. Όσον δια τους νεκρούς και τραυματίες των επιτεθέντων τμημάτων του ΕΛΑΣ δεν έχομεν ακριβή στοιχεία. Τα θύματα θα ήσαν πολλά, Θρηνούμεν και αυτούς τους Έλληνες. Οι κομμουνισταί ηγέτες των δεν υπελόγισαν ούτε την υπόληψίν των, ούτε την ζωήν των. Τους ωδήγησαν εις την προδοσίαν και τον θάνατον, αφού τέτοια εντολήν είχον πάρει.» 

    (4): Από την απομυθοποίηση της "σκληρής" μάχης από το βιβλίο ΓΡΗΓ. ΚΡΙΜΠΑ "ΠΕΡΔΙΚΑΣ"/Αθήνα 1989/σελ.99

         ΑΨΙΜΑΧΙΕΣ ΣΤΟ ΠΥΡΓΑΚΙ…(16/10/43)

«Στο Ζέλι, διηγείται ο Βάσσος Τσεκούρας, μάθαμε την αποστασία του Βρεττάκου και τεθήκαμε σε κίνηση για καταδίωξή του. Φτάσαμε στο Ροϊνό. Κάπου εκεί στο δάσος βρήκαμε μια προκήρυξη του Βρεττάκου. Αν δεν τη διάβαζα ο ίδιος, ποτέ δε θα πίστευα το περιεχόμενό της. Έγραφε ανάμεσα σ΄ άλλα: «…Κυρύσσω τον πόλεμο εναντίον της Μεγάλης Βρετανίας…». Αυτά, ενώ είχε μαζί του έναν Άγγλο υπολοχαγό πολύ νεαρό…», Η μόνη εξήγηση που χωράει εδώ είναι παραπλανητική τακτική που ακολούθησε ο Βρεττάκος. Φαίνεται φοβήθηκε μήπως διασχίζοντας το πολύ πυκνό και εκτεταμένο δάσος του Μαινάλου πέσει επάνω σε τμήματα του ΕΛΑΣ, και για να τα ξεγελάσει, εκτός από τα σήματα του ΕΛΑΣ, που φορούσε σε κάθε ευκαιρία, όπως και στου Βάγκου, για μεγαλύτερη σιγουριά, σκόρπισε και μια προκήρυξη με αντιβρετανικό περιεχόμενο… Ο άνθρωπος ήταν ικανός για όλα…

«Στη συνέχεια (διηγείται ο Β. Τσεκούρας), διασχίσαμε το Μαίναλο και πιάσαμε μια τέτοια θέση στο δάσος, ώστε ν΄ αγναντεύουμε τη Βυτίνα, περιμένοντας πληροφορίες και διαταγές. Ο Βρεττάκος εκινείτο άνετα στους δημόσιους δρόμους. Εμείς φοβόμαστε τους Γερμανούς και βαδίζαμε από βουνό σε βουνό. Μάθαμε ότι γυρίζανε από την Κάτω Γορτυνία. Στο Πυργάκι τους στήσαμε ενέδρα. Αλλά από έναν άσκοπο πυροβολισμό κάποιου απρόσεχτου ΕΛΑΣίτη, μας πήρανε μυρουδιά και φύγανε για τον Ταϋγετο. Εμείς διανυκτερεύσαμε στο Πυργάκι. Εκεί ένας της πολιτικής οργάνωσης μου είπε ότι στα νότια του χωριού είναι μια ομάδα και τον ρώτησαν αν υπάρχουν αντάρτες στο χωριό. Απ΄ ό, τι κατάλαβε, θέλανε να περάσουνε στο δρόμο Βυτίνας-Λαγκαδίων. Είπα στο παιδί να πάει να τους φέρει στο χωριό. Ήτανε νύχτα. Περασμένες εννιά. Τους έφερε. Εμείς είχαμε στήσει ενέδρα. Όταν τους είπα: Άλτ! Πέσανε κάτω και σκορπιστήκανε. Σκοτωθήκανε δυο-τρεις, πιάσαμε δύο αιχμαλώτους και οι υπόλοιποι πιαστήκανε από τις πολιτικές οργανώσεις».

Αυτή ήτανε η περίφημη μάχη του Πυργακίου. Ένας ευφάνταστος συγγραφέας, ο Κ. Καραλής, γράφει ότι στο Πυργάκι ο Ε.Σ. υπό τον Καραχάλιο και τον Βρεττάκο αντιμετώπισε συνδυασμένη επίθεση του ΕΛΑΣ και των γερμανικών τάνκς!.. Ο ένας από τους αιχμαλώτους Θανάσης Θεοδωρόπουλος, δασικός υπάλληλος, εύστροφος και γεροδεμένος άντρας, ο οποίος τελικά κατάφερε να ξεφύγει.

(5): Ο Ανθ/γός του Ε.Σ., Γρηγ. Μαντζουράνης ξέχασε την «σκληρή μάχη» του Πυργακίου !!!

Ο Εφ. Ανθ/γός του Ε.Σ. Γρηγ. Μαντζουράνης εξέδωσε το 1992 το βιβλίο «Ο ΑΕΤΟΣ ΤΟΥ ΠΑΡΝΩΝΑ» Αθήναι/(μεταφορά αφηγήσεών του από τις θυγατέρες του), το οποίο είναι απλώς ένας συνοπτικός ύμνος για την δράση αυτού και των άλλων πρωταγωνιστών  του Ε.Σ.

Είχε τουλάχιστον την πρόνοια o Γρ. Μαντζουράνης να μην γίνει απροκάλυπτα «ρεζίλη» στην ιστορία και δεν  ανέφερε απολύτως τίποτα για την «σκληρή μάχη» στο Πυργάκι- Βυτίνας(16/10/43) στην οποίαν συμμετείχε και αυτός!
    Ανέφερε όμως το όνομα Παντελής Αναστόπουλος, του «σατανικού» 14χρονου που «πρόδωσε» στους ΕΛΑΣίτες, την ομάδα του Ε.Σ. (μεταφιεσμένων σε ΕΛΑΣίτες!) στη μάχη(17/10/43) στο Χωριό Μεθύδριο (Νεμvίτσα), στην οποία ομάδα ανήκε και τραυματίστηκε ο ίδιος. 
    Όπως ανέφερε («πρόδωσε»!) ποιός ήταν ο σκοπός του Ε.Σ. παραθέτοντας στο βιβλίο το έμβλημα και τη σφραγίδα του Ε.Σ./βλ.Εικόνα.

Το σκότος όμως επανέρχεται, ενώ η μάχη συνεχίζεται και ως εκ τούτου ματαιούνται αι ρίψεις, δοθέντος σχετικού σήματος διά του ασυρμάτου ενώ τα τμήματα μας συμπτύσσονται υπό την κάλυψιν του σκότους και εντός της νυκτός φθάνουν εις Λυκόχια.

Κατά την νέαν ταύτην συμπλοκήν δύο αντάρται μας ετραυματίσθησαν διά βλήματος όλμου είς δε Άγγλος ασυρματιστής, παραπλανηθείς, συνελήφθη υπό των τμημάτων του ΕΛΑΣ.

Την ίδιαν ημέραν ολόκληρον το απόσπασμα Επιμελητείας μας υπό τον Έφεδρον Υπολ/γ’ον ΚΑΝΕΛΛΟΠΟΥΛΟΝ Μ. ενώ ευρίσκετο εις χωρίον Ράδου, ενέπεσεν εις ενέδραν των τμημάτων του ΕΛΑΣ και μετά μικράν συμπλοκήν αφωπλίσθη και ηχμαλωτίσθη, φονευθέντων δύο ανταρτών και τραυματισθέντος του επικεφαλής Υπολ/γού. Κατά την σύμπτυξίν μας διά των ορέων ηναγκάσθημεν να εγκαταλείψμεν επί τόπου υπέρ τριάκοντα (30) Μεταγωγικά και τα βαρέα υλικά, εν οίς και τις μπαταρίες του ασυρμάτου. Τούτου ένεκεν και διά την περισυλλογήν των διετάχθη μία Ομάς υπό τους Ανθ/γούς ΜΟΥΤΖΟΥΡΗΝ Ι. και ΚΟΣΙΩΡΗΝ Ι. να επανέλθη εις τον τόπον της συμπλοκής διαρκούσης της νυκτός και να επιδιώξη την περισυλλογήν και μεταφοράν των υλικών εις Λυκόχια. Η Ομάς αυτή περιεκυκλώθη υπό πολυαρίθμων δυνάμεων του ΕΛΑΣ και ηναγάσθη να παραμείνη εντός του δάσους μέχρι

Σελ. 9/ Έκθεσις 

εσπέρας της 17^ης οπότε υπό την κάλυψιν του σκότους απεφάσισε να κιηθή προς συνάντησιν των Ομάδων, καθ΄ οδόν όμως ενέπεσεν εις ενέδραν και ηναγκάσθη ν΄ αποδεχθή μάχην εκ του συστάδην, ής αποτέλεσμα υπήρξε να διαρκοσπισθή, αφίνουσα εις χείρας των δύο (2) αντάρτες αιχμαλώτους και τον Ανθ/γόν ΜΟΥΤΖΟΥΡΗΝ ΒΑΡΕΩΣ ΤΡΑΥΜΑΤΙΑΝ. Τούτους μετά διήμερον εξετέλεσαν οι Ελασίται κατά τρόπον απάνθρωπον παρά το Χωρίον Βλαχαίρνα και Πιάρνα.(3) **
      *(σ.εμού: Άλλο ένα μεγάλο ψέμα,... παρουσιάζεται τον Ανθ/γός Μουτζούρης ως αιχμάλωτος μάχης-πολέμου)

 Αι Ομάδες εκ του χωρίου Λυκόχια την 14^ην ώραν της 18^ης κινούνται δια Βάγκου διασκελίζουσαι κατά την διάρκειαν της νυκτός την αμαξιτήν οδόν και την σιδηροδρομικήν γραμμήν Τριπόλεως-Καλαμών και την 7^ην ώραν της 19^ης φθάνουσιν εις Γαρδίκι Μεγαλουπόλεως. Την 11^ην ώραν ενώ κινούνται από Γαρδίκι προς Σκορτσινού, δέχονται νέαν επιθεσιν Γερμανικού αποσπάσματος, επακολουθή συμπλοκή εξ αποστάσεως 600 και πλέον μέτρων, ήτις διήρκησεν μίαν ώραν περίπου καθ΄ ήν συνεπτύχθημεν προς Σκορτσινού και εκείθεν εις τας πηγάς του Ευρώτα,

Κατά την συμπλοκήν εκ των ημετέρων είς μόνον ετραυματίσθη ελαφρώς ενώ δεν κατέστη δυνατόν να εξακριβώσωμεν τας απωλείας των Γερμανών λόγω της συμπτύξεως μας.

Σημειωτέον ότι εκ του χωρίου Λυκόχια ο Άγγλος Ταγ/ρχης ΑΝΤΟΝΥ ανεχώρησεν προς ανεύρεσιν και απελευθέρωσιν του ασυρματιστού του. Εκείθεν δε κατηυθήνθη προς το Αρχηγείον εις Καλάβρυτα, ενώ ο Υπολ/γός ΠΗΤΤΕΡ εκινήθη προς Δυρράιον, ίνα διά του ασυρμάτου του Ταγ/ρχου ΧΕΡΙΓΚΟΝ επικοινωνήση μετά του Στρατηγείου Μ. Ανατολής, καθορίση δε νέον σημείον ρίψεως παρά τας πηγάς του Ευρώτα.

Την νύκτα της 19^ης προς 20^ης παρεμείναμεν εν καταυλισμώ, εις την περιοχήν των πηγών του Ευρώτα, κατά την διάρκειαν της νυκτός επληροφορήθημεν ότι δύναμις Τ/ματος του ΕΛΑΣ ενισχυμένη διά των μαχητικών Ομάδων της περιφερείας, κατέχρι το χωρίον Λογκανίκου εις απόστασιν 4 χιλιομέτρων από του καταυλισμού και προτίθεται εντός της νυκτός ή την επομένην, να ενεργήση επίθεσιν εναντίον μας.

Έκτατα μέτρα ασφαλείας ελήφθησαν κατά την νύκτα την δε πρωίαν ημετέρα Ομάς διατάχθη να εξακριβώση την πληροφορίαν κινουμένη προς Λαγκανίκου. Άμα τη προσεγγίσει της εις το χωρίον η Ομάς μας εβλήθη. Επηκολούθησε ως εκ τούτου μάχη με αποτέλεσμα να διασκορπισθώσι τα τμήματα του ΕΛΑΣ και να αφήσωσιν εις χείρας μας 16 αιχμαλώτους και τίνας τραυματίας, οι οποίοι εντός της ημέρας αφοπλισθέντες αφέθησαν ελεύθεροι. Την ιδίαν ημέραν επανήλθεν εκ Δυρραχείου ο Άγγλος Υπολ/γός ΠΗΤΕΡ και την νύκτα της 20^ης προς 21^ην αι Ομάδες παρέμειναν φρουρούσαι το καθορισθέν πεδίον ρίψεων, αίτινες όμως δεν επραγματοποιήθησαν δι΄ άγνωστον εις ημάς αιτίαν.

Σελ. 10/ Έκθεσις 

 **(3)(ΣΗΜΕΙΩΣΙΣ) Γ.Κ.Μ. ...διά την περικύκλωσιν του Μουντζούρη και διαφυγήν του από τα Λυκόχια.

Ούτος βαρέως τραυματισμένος και εις τους δύο πόδας και μετά μυρίων κόπων και βοηθουμένου υπό ενός χωρικού εκ Λυκοχίων ήλθε εις Βυτίνα και περί ώραν 10^ην μ.μ.. Ούτος εζήτησε την οικίαν του Ζούρταρη (Εννοών τον Δάσκαλον Ιωάννην Θαλασσινόν) τον οποίον εγνώριζε τον οδήγησαν εις την οικίαν του ανωτέρω.

Τη βοηθεία και συνδρομή του Ελληνικής καταγωγής εκ Ρουμανίας Ιερομονάχου του Αγίου Όρους Αρσενίου Κοττέα και ήδη από του 1938 διαμένοντος εις Βυτίναν λόγω υγείας του, επέδεσε τα τραύματα του ήρωος Ανθυπολοχαγού και την επομένην ημέραν θα επήγαινε εις Τρίπολιν διά νοσηλείαν.

Δυστυχώς επέπρωτο να το ανακαλύψη η Οργάνωσις του Ε.Α.Μ. Βυτίνης και να τον αναλάβη διά τα περαιτέρω…..

Λέγεται ότι μέλη της εντοπίας Οργανώσεως ήλθον εις προστριβάς διά την διανομήν του περιστρόφου και μερικών χρυσών λιρών Αγγλίας άτινα ανήκον εις τον ήρωα.

Κατά την αναχώρησιν του φορτηγού αυτοκινήτου διά Τρίπολιν το οποίον εκτός μερικών Βυτιναίων που επέβησαν αυτού ήτο και ο Ανθ/γός. Παρόντες ήσαν οι υπεύθυνοι του ΕΑΜ Στ. Σουλακιώτης, Π. Κάρναβος κ.λ.π.

Όταν ανέβη εις το αυτοκίνητον ο Ανθ/γός ο εκ των πρωτεργατών της Οργανώσεως καφεντζής Τάκης Κωτσόβελος είπε εις τον ανωτέρω «Ανέβα και θα σε συγυρίσω εγώ».

Πράγματι όταν έφτασε το αυτοκίνητον εις το χωρίον Βλαχέρνα (Μπεζενίκο) εις τα ενδιάμεσα της δημσίας οδού Τριπόλεως-Λεβειδίου-Βυτίνης, υπήρχε φυλάκιον του ΕΛΑΣ με γνωστούς της ΟΠΛΑ στυγερούς εγκληματίας. Το αυτοκίνητον οι αντάρτες του ΕΛΑΣ το εσταμάτησαν και τη υποδείξη του Τάκη Κοτσόβελου διέταξαν τον Ανθ/γόν να κατέλθη ευθύς του αυτοκινήτου. Ως ήτο επόμενον ο Ανθυπολοχαγός λόγω των τραυμάτων του δεν ηδύνατο να κινηθή διόλου. Οι αντάρτες τον κατέβασαν βιαίως από τον γιακά του σακκακιού του.

Τα μαρτύρια και τους εξευτελισμούς που υπέστη ήσαν αφάνταστα και το τέλος του ήρως Αξιωματικού ήτο να δολοφονηθή κατά τον πιο κανιβαλικόν τρόπον και παρά τους Διεθνείς κανόνας περί τραυματιών.

Οι συνεργοί του φόνου του ήσαν ο καθηγητής Κολίτζας και ο Νικοκλάκιας. Ο πρώτος επλήρωσε τα εγκλήματά του αυτά με τον τραγικόν θάνατον που εύρε καταδιωκόμενος υπό των ανδρών της ΙΧ Μεραρχίας. Ο δεύτερος βαρύνεται με 75 εκτελέσεις Εθνικοφρόνων πολιτών της Γορτυνίας.

Και ο Τάκης Κοτσόβελος δεν έμεινε χωρίς να πληρώση και αυτός την ηθικήν του αυτουργίαν. Όπως είχον αναφέρει και πρότερον διά μίαν ακόμη απάτη που έκανε καταχρασθείς το έλαιον του Ε.Σ. παραδώσας εις το το φυλάκιον Βλαχέρνας, τα επλήρωσε βαρέως. Συλληφθείς υπό του Ανθ/γού του ΕΠΑΝΑΣΤΑΤΙΚΟΥ ΣΤΡΑΤΟΥ και Υπασπιστού του Ιλάρχου Τηλεμάχου Βρεττάκου Χρήστου [Σπύρου]Μαυροειδή εκ Καλαμών εις Τρίπολιν, παρέδωσεν ούτον εις τας γερμανικάς Αρχάς Τριπόλεως και μεταφερθείς εις Νταχάου Γερμανίας ως όμηρος εξετελέσθη.**

*σ. εμού(1): Ο εφ. Ανθ/γός Σπύρος Μαυροειδής από την Κυπαρισσία Μεσσηνίας , μετά την διάλυση του Ε.Σ. (28 Οκτωβρίου 1943) εντάσσεται αμέσως, το Νοέμβριο του 1943 στο Τάγμα Ασφαλείας «Λεωνίδας» του Λεων. Βρεττάκου στη Σπάρτη, ως αντι-Φρούραρχος. Φονεύτηκε στα Δεκεμβριανά.(βλ. γι΄ αυτόν και στο Παράρτημα (Ζ')

Από το βιβλίο του Γ. Κριμπά (ο.π.),σελ.55, διαβάζουμε:

«Την ίδια περίοδο (Πάσχα 1943). Ο έμπορος Κώστας Λαδάς (όπως αφηγείται ο ίδιος) έφερε σ΄επαφή το Βρεττάκο μ΄ έναν Άγγλο αξιωματικό και τον ανθυπολοχαγό Σπύρο Μαυροειδή κουνιάδο του συνταγματάρχη Πέππα (μετά από λίγο διοικητή των Ταγμάτων Ασφαλείας Καλαμάτας). Το Σπύρο Μαυροειδή όποια πέτρα να σηκώσεις τον βρίσκεις από κάτω. Τον βλέπουμε στην Τριφυλία να επιδίδεται σε ωμότητες μαζί με το Θεοχαρόπουλο και να φέρεται προσβλητικά στον κοινό αρχηγό Παν. Παπαδόπουλο. Τον ξαναβρίσκουμε στο Δυρράχι στο περιβάλλον του Βρεττάκου. Στου Βάγκου εξαπατά τους εαμίτες του χωριού, τους συλλαμβάνει και στα Λυκόχια τους καταδικάζει ως μέλος του στρατοδικείου Βρεττάκου. Στην πορεία του τμήματος Βρεττάκου προς συνάντηση του Καραχάλιου και στο γυρισμό του στο Δυρράχι, προέβαινε με την ανοχή του Βρεττάκου, σε λεηλασίες. Την προηγουμένη της μάχης της Παλιόχωρας εστάλη στην Καλαμάτα να ζητήσει ενισχύσεις από Πέππα-Περρωτή. Στη μάχη της Παλιόχωρας κατάφερε να επιζήσει, για να συνεχίσει την «εθνωφελή» δράση του. Αυτός λοιπόν ο αδίστακτος άνθρωπος με τις ισχυρές διασυνδέσεις, με Άγγλους και Ταγματασφαλίτες συνάντησε εκείνο τον καιρό το Βρεττάκο στο Γύθειο. Και η συνάντηση αυτή όπως μπορούσε να συμπεράνουμε από την μετέπειτα στενή συνεργασία τους, υπήρξε καρποφόρα.»

*σ.εμού (2): Για την σύλληψη, τον φόνο του Ανθ/γού Ιωαν. Μουτζούρη και άλλα σχετικά γεγονότα και ονόματα, ο Ι. Κοσιώρης αναφέρει στο προαναφερθέν βιβλίο του, σελ. 198…

ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ llov

Εvέδρα στο Χωριό Μεθύδριο (Νεμvίτσα) του Τμήματος Κοσιώρη

Έπειτα από την εντολή του Αρχηγού μας ετοίμαζα το Τμήμα διά να φθάσωμε στον χώρο του καταυλισμού (στην περιοχή Διρέμματος, Πυργακίου),να πάρωμε τον ασύρματον, τις μπαταρίες, την μηχανή φορτίσεώς των και τον Άγγλον Ασυρματιστήν και να ακολουθήσωμε το Συγκρότημα.

Όταν ήμουν σχεδόν έτοιμος δι' αναχώρησιν έφθασε ο Ανθ/γός Μουτζούρης, χωρίς το Τμήμα του, και εζήτησε να με ακολουθήση στην επικίνδυνον αυτήν αποστολήν.

Εγώ τον παρεκάλεσα να μη έλθη, αλλά και οι άλλοι αξ/κοί τον απέτρεπαν να με ακολουθήση και του έλεγαν να επιστρέψει στο δικό του Τμήμα. Ο Μουτζούρης έμενε αμετάπειστος, και επανελάμβανε "Μαζί  βγήκαμε με τον Κοσιώρη, μαζί και  θα διακινδυνεύσουμε. Άλλωστε θα ακολουθήσω με σύντομα το Συγκρότημα και το Τμήμα μου." Είναι γεγονός ότι ο Μουτζούρης μου είχε απόλυτον εμπιστοσύνιν και αδυναμία. Το Συγκρότημα Καραχάλιου  και Βρεττάκου ανεχώρησε  προς το Δυρράχι, όπως αναφέρομεν εις το Κεφάλαιον 12.

Το Τμήμα μου επροχώρησε αρκετά αλλά όταν επλησίασε εις την θέσιν του καταυλισμού ηκούσθησαν θριαμβευτικές φωνές και πανηγυρισμοί από 500 τουλάχιστον Ελασίτες που είχαν καταλάβει τους ασυρμάτους, τον ασυρματιστήν και τα 30 φορτωμένα με διάφορα υλικά ζώα. Το Τμήμα μου εφαίνετο κυκλωμένο από παντού διότι οι Ελασίτες  ενόμιζαν ότι είχαν κυκλώσει όλο το Συγκρότημα Καραχάλιου.

Η θέσις εφαίνετο απελπιστική.  Στην κρίσιμη αυτή στιγμή ευρέθη λύσις. Ένας αντάρτης μου από το Πυργάκι, ο Παπαϊωάννου Παύλος, μου είπε ότι σε 500 μέτρα υπήρχε μία σπηλιά όπου θα μπορούσαν να καλυφθούν όλοι. Χωρίς χρονοτριβή και με προσοχή εφθάσαμε στην σπηλιά υπό την κάλυψη του σκότους. Το κρύο ήτο δρυμύ. Εμπήκαμε όλοι μέσα και στο άνοιγμά της ετοποθέτησα έναν σκοπόν.

Η σπηλιά  αυτή  είχε χρησιμεύσει να αποκρυβή  και ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης κατά τον φοβερόν διωγμόν των κλεφτών  από τα Τουρκικά αποσπάσματα, το έτος 1806. (Βλέπε βιβλίον ("Ο Γέρος του Μωρηά" του Μελά).

Έστειλα δύο αντάρτες στο χωριό Μεθύδριον (Νεμνίτσα) να μας φέρουν λίγο ψωμί, τυρί και νερό, διότι είμεθα νηστικοί από την προηγουμένη.

Όταν επέστρεψαν μας έφεραν τρόφιμα και την πληροφορία ότι δεν υπήρχον αντάρτες στο χωριό. Την επομένην το Τμήμα έμεινε κρυμένο στην σπηλιά όλη την ημέρα ενώ οι  σκοποί παρακολουθούσαν κάθε κίνηση στην περιοχή.

Με τους δύο Αξ/κούς Μουτζούρη και Μαντζουράνη συσκεφθήκαμε δια τον τρόπον που θα έπρεπε να κινηθούμε ώστε να φθάσουμε το Συγκρότημα στο Δυρράχι.

Κατόπιν προτάσεών μου απεφασίσαμε να κινηθούμε νύκτα, ακολουθώντας τον δημόσιον δρόμον Βυτίνας-Καρκαλούς-Ζάτουνας-Ατσιχόλοου-Λεονταρίου-Δυρραχίου.

Εκοινοποίησα το σχέδιον και στους αντάρτες μου.

Προ της αναχωρήσεως έδωσα οδηγίες για τα μέτρα ασφαλείας κατά την κίνησίν μας και για την περίπτωσιν συναντήσεως χωρικών. Όλοι έβγαλαν τα δίκοχα με το Ε.Σ. και εάν εχρειάζετο θα ελέγαμε ότι είμαστε Τμήμα του ΕΛΑΣ. Εις περίπτωσιν ενδεχομένης ενέδρας από Τμήματα του ΕΛΑΣ, το Τμήμα θα διελύετο και ο κάθε ένας μεμονωμένος θα έφθανε στο νέον σημείον συγκεντρώσεως, δια το οποίον ωρίσθη η διασταύρωσις της οδού Βυτίνης-Καρκαλούς με την οδό Μαγουλιάνων. Η πρώτη γέφυρα της οδού Μαγουλιάνων-Βαλτεσινίκου.

Με την δύσιν του ηλίου εφύγαμε από την σπηλιά και επήραμε τον ημιονικό δρόμον προς το χωριό Μεθύδριον (Νεμνίτσα).

Σε ένα σημείο του δρόμου μας συναντήσαμε ένα τσοπανόπουλο ηλικίας 14-15 ετών που πήγαινε στο χωριό. Του είπα ότι είμεθα Τμήμα του ΕΛΑΣ που είχε αποκοπεί από τους άλλους και ότι θέλαμε να τους βρούμε. Το παρεκάλεσα να μεταβή στο χωριό και να γυρίσει να μας ειπή εάν υπάρχει Τμήμα του ΕΛΑΣ για να πάμε και εμείς εκεί, αλλιώς να ακολοθήσουμε τον άλλο δρόμο έξω από το χωριό.

Το τσοπανόπουλο επήγε στο χωριό αλλά άργησε να επιστρέψει. Εγύρισε σε 1 ½  ώρα και μας ευρήκε στο σημείον που επεριμέναμε.

Μου είπε με αφέλεια ... ότι στο χωριό δεν υπήρχον αντάρτες του ΕΛΑΣ και ότι μπορούσαμε είτε να περάσουμε από μέσα είτε να ακολουθήσουμε τον δρόμο απ' έξω από αυτό. Μου είπε ακόμη ότι στην Εκκλησία ετελείτο ένας αρραβώνας και οι χωρικοί τραγουδούσαν.

Το τελευταίον μου έκανε ιδιαιτέραν εντύπωσιν διότι πράγματι είχαμε ακούσει τραγούδια και τα φώτα στην εκκλησία ήταν αναμμένα.

Επήρα την απόφασιν να περάσουμε από το χωριό και να φθάσωμε στον δημόσιον δρόμον Βυτίνας-Καρκαλούς. Μπροστά πήγαινα εγώ με οδηγόν το τσοπανόπουλο.

Φορούσα ένα αδιάβροχο χωρίς αστέρια και ακολουθούσε το Τμήμα εις φάλαγγα κατ' άνδρα, εις αραιόν σχηματισμόν και με τα όπλα στα χέρια. Στην μέση ευρίσκετο ο Ανθ/γός Μουτζούρης και στο τέλος ο Έφεδρος Ανθ/γός Μαντζουράνης Γρηγόριος.

Όταν εφθάσαμε στο ύψος της Εκκλησίας του χωριού, πίσω από το θωράκιον της μικρής πλατείας, ευρίσκετο ένα Τμήμα του ΕΛΑΣ υπό τον Καπετάν Τσεκούρα. Ξαφνικά έπεσαν επάνω μας είκοσι ηλεκτρικοί φακοί και ηκούσθη ομοβροντία αυτομάτων όπλων. Όλοι οι άνδρες έπεσαν στο έδαφος διά να μη δίδουν στόχον. Ο Ανθ/γός Μαντζουράνης εκτόξευσε μίαν χειροβομβίδα μιλς στην πλατεία και αμέσως οι πυροβολισμοί εσταμάτησαν.

Εγώ κινήθηκα μπροστά ενώ το τσοπανόπουλο είχε εξαφανισθεί. Προς χάριν του, οι Ελασίτες δεν επυροβόλισαν προς το μέρος μου. Το σκοτάδι ήτο πυκνό, δεν μπορούσε να διακρίνεις ούτε σε ένα μέτρο. Σε λίγο, χωρίς να το καταλάβω έπεσα από μίαν μάνδρα ύψους 1,5 μέτρου. Το έδαφος ήτο μαλακό από την βροχήν και δεν είχα συνέπειες από την πτώσιν μου. Έμεινα στο σημείο αυτό αρκετά για να συνέλθω και να πληροφορηθώ τι έγιναν οι άνδρες του Τμήματός μου. Κάπου-κάπου ηκούοντο ψίθυροι αλλά δεν ήτο δυνατόν να εξακριβωθεί ποίοι ήσαν εχθροί ή φίλοι. Με προσοχή επροχώρησα, ευρήκα τον δημόσιον δρόμον Βυτίνης-Καρκαλούς και έφθασα στο σημείον της νέας συναντήσεως των ανδρών του Τμήματος (Γέφυρα Μαγουλιάνων) και εκεί επερίμενα να έλθουν και οι άλλοι.

Ας δούμε τώρα τι έγινε με την ενέδρα που μας είχε κάμει ο ΕΛΑΣ στο χωριό Νεμνίτσα. Δύο αντάρτες μου, ο Δήμος Γκιώζος 45 ετών, πατέρας εξ παιδιών, από το χωρίον Βούτσι και ο Άλκης Γιαννακόπουλος, 19 ετών, από το χωριό Πέττα, προσπάθησαν να κινηθούν από τον δρόμον έξω από το χωριό, αλλά δυστυχώς συνελήφθησαν από Τμήματα του ΕΛΑΣ, διότι είχαν και εκεί άλλην ενέδρα.

Και τους δύο αυτούς αντάρτες τους εξετέλεσαν μετά δύο ημέρες στο χωριό Πιάνα, έπειτα από φοβερά βασανιστήρια, οι ήρωες ... της Εθνικής Αντιστάσεως. Τι κρίμα ! ! !(σελ. 200)

Οι λοιποί αντάρτες, όπως έμαθα αργότερα, διέφυγαν στα χωριά τους με τον οπλισμόν τους και φυσικά δεν έφθασε κανείς στο σημείο συγκεντρώσεως όπου ματαίως τους επερίμενα.

Οι Αξ/κοί Μουτζούρης και Μαντζουράνης ήταν οι μόνοι που είχαν τραυματισθεί, αλλά μάλλον ελαφρά. Οι κομμουνισταί αντάρτες φαίνεται ότι είχαν ως στόχον τους Αξ/κούς.

Εμένα με απέφυγαν διά να μην κτυπήσουν το τσοπανόπουλο.

Οι δύο τραυματίες Αξ/κοί συνηντήθησαν και μαζί έφθασαν σε ένα ακραίο σπίτι της Βυτίνης όπου εζήτησαν να τους επιδέσει κάποιος τα τραύματά τους. Σε λίγο ήλθε στο σπίτι ένας καλόγηρος, ο οποίος είχε ιατρικές γνώσεις και επεριποιήθη τα τραύματά των. Ο Μουτζούρης εζήτησε ένα φίλο του με το όνομα Γιάννης Θαλασσινός, συμμαθητήν του στο Λύκειον Λαγκαδίων. Η γυναίκα του σπιτιού είπε στον Μουτζούρη ότι ο Θαλασσινός ήτο οργανωμένος στο ΕΑΜ και δεν του είχε εμπιστοσύνη. Ο Μουτζούρης επέμενε να έλθει ο Θαλασσινός, διότι ήτο πολύ φίλος του.

Ο Μαντζουράνης εβγήκε από το σπίτι και κρύφτηκε σε κάτι φασολιές για να παρακολουθήσει τι θα έκανε ο Θαλασσινός.

Σε λίγο έφθασε ο Θαλασσινός, ο οποίος, αν και ήτο οργανωμένος στο ΕΑΜ, απέδειξε ότι η φιλία του προς τον Ανθ/γόν Μουτζούρην ήτο πάνω από όλα.

Η σκηνή της συναντήσεως του Γιάννη Θαλασσινού με τον τραυματία Ανθ/γόν Γιάννη Μουτζούρη ήτο πράγματι συγκινητική.

Ο Θαλασσινός έφθασε αμέσως στο σπίτι που ήτο ο τραυματίας, τον αγκάλιασε και του είπε : "Γιάννη αδελφέ μου, είμαι εγώ εδώ κοντά σου. Είσαι στα χέρια μου. Εσώθηκες. Μη φοβάσαι." Αφού ερώτησε για το τραύμα του τον καλόγερο-ιατρό, επρότεινε στο φίλο του να τον πάρη στο σπίτι του, να τον περιποιηθή, να τον κρύψη μερικές ημέρες και αφού θα εγένετο καλά, να τον στείλη ασφαλώς στην Τρίπολιν και από εκεί στην Αθήνα.

Ο Μουτζούρης, πολύ συγκινημένος από το ενδιαφέρον του φίλου του, τον ευχαρίστησε αλλά του είπε ότι προτιμούσε να μείνη στο σπίτι που ήτο τώρα και το πρωί θα έπαιρνε το λεωφορείον δια να μεταβή στο νοσοκομείον Τριπόλεως, διότι ενόμιζε ότι το τραύμα του ήταν σοβαρό και έπρεπε να το ιδή γιατρός.

Ο Θαλασσινός επήγε στο σπίτι του και του έφερε να φορέση μία δική του πολιτικήν ενδυμασίαν. Του επρότεινε και πάλιν να τον πάρη στο σπίτι του και να μη έφευγε αμέσως για την Τρίπολιν, όπως επίσης να μην εμφανίζετο στην πλατεία της Βυτίνης διότι ασφαλώς θα τον ανεγνώριζαν όργανα του ΕΛΑΣ και θα του έκαναν κακό.

Ο Μουτζούρης επανάλαβε και στον Θαλασσινό, ότι είχε ειπεί και στον Μαντζουράνη: "Μα γιατί φοβάσθε τόσον; Είμαι τραυματίας Αξ/κός και αιχμάλωτον να με πιάσουν θα με σεβασθούν''. Πόσον αφελής εφάνη!

-"Πρέπει να πάω το ταχύτερο στο νοσοκομείον Τριπόλεως διότι νομίζω ότι έχω σοβαρό τραύμα."

Όταν ο Μαντζουράνης εβεβαιώθη διά την αδελφικήν στάσιν του Θαλασσινού και ότι ο Μουτζούρης ευρίσκετο εν ασφαλεία, έφυγε με τα πόδια, καίτοι τραυματίας και το πρωί έφθασε στην Τρίπολιν.

Την κίνησιν του Μαντζουράνη θα παρακολουθήσωμε πιο κάτω.

Ο Μουτζούρης την επομένην (18-10-43), επήγε στην πλατεία φορώντας πολιτικά για να πάρη  το λεωφορείον της γραμμής για την Τρίπολιν. Όπως ήτο επόμενον τον ανεγνώρισαν πολλοί και μάλιστα ένας βαμμένος κομμουνιστής με το όνομα Κοτσόβελος, που είχε καφενείον στην πλατεία της Βυτίνης, τον ανεγνώρισε, εμπήκε και αυτός στο λεωφορείο για την Τρίπολιν, με απειλές κατά του Μουτζούρη. Ο αγνός Αξ/κός δεν έδωσε σημασία στις απειλές του Κοτσόβελου και δεν υποπτεύθη τον κίνδυνον.

Όταν το αυτοκίνητο έφθασε στο χωριό Βλαχέρνα (10 χιλιόμετρα από την Βυτίνα), εσταμάτησε για να πάρη και άλλους επιβάτες. Την στιγμή εκείνη ένοπλοι της ΟΠΛΑ (Αστυνομία του ΕΑΜ) κατέβασαν κάτω τον Μουτζούρη για ανάκριση και με συνοδεία ενόπλων τον πήγαν στο Λεβίδι για άλλη ανάκριση ...

Από το Λεβίδι τον έφεραν πάλιν στην Βλαχέρνα για άλλη ανάκριση. Εκεί του εζήτησαν να υπογράψη δήλωση ότι προσχωρεί στον ΕΛΑΣ και ότι θα ηγωνίζετο με τον ΕΛΑΣ εναντίον των προδοτών ... του Ε.Σ. Καραχάλιου-Βρεττάκου.

Ο Μουτζούρης δεν είχε ακόμη συνειδοποιήσει τον κίνδυνον διότι έβλεπε για ανακριτές μερικούς αλήτες. Απήντησε με σταθερή φωνή στους γελοίους ανακριτές του ότι δεν θα πρόδιδε ούτε τις ιδέες του ούτε τους συναδέλφους και συμπολεμιστές του. Μετά την άρνησίν του, του ανεκοίνωσαν ότι θα τον έστελναν στον κόκκινο Λοχαγόν Στασινόπουλον Χρ. για τελικήν ανάκρισιν...

Όταν τον πήγαιναν προς το βουνό με τα έλατα, ένας εκ των ενόπλων, ένα κοινωνικόν απόβρασμα με τον παρώνυμο Νικουκλάκιας, τον κτύπησε από πίσω με μίαν ριπή αυτομάτου και τον άφησε νεκρό. Εκεί τον εγκατέλειψαν, βορά των αγριμιών του βουνού.

Την επομένην οι κάτοικοι του χωριού εφρόντισαν να θάψουν τον ήρωα Αξ/κόν στην θέσιν της εκτελεσεώς του.

Αυτό ήταν το τραγικό τέλος του Ανθ/γού Ιωαν. Μουντζούρη, που συνεκλόνισε ολόκληρη την Γορτυνία, γιατί ήτο το πρώτον θύμα της θηριωδίας των κομμουνιστών και διότι επρόκειτο για ένα λεβέντη νέο, για ένα εξαίρετο Αξ/κόν, για ένα θαυμάσιο άνθρωπο. Τρία χρόνια μετά τα λείψανα του ήρωος μετεφέρθησαν και ετάφησαν με στρατιωτικές τιμές στο νεκροταφείον της ιδιαιτέρας του πατρίδος, του χωριού Βούτσι Γορτυνίας, όπου και έχει στηθεί προτομή του. Η λαϊκή μούσα αποθανάτησε τον τραγικόν θάνατο του ήρωος Αξ/κού με το κατωτέρω τραγούδι –μοιρολόγι

[……………………………..]

Θα παρακολουθήσουμε τώρα την πορεία και την σωτηρία του Ανθ/γού Μαντζουράνη Γρηγορίου.

Την 17-10-43, ο Μαντζουράνης τραυματισμένος και κατάκοπος, ανεχώρησε την νύκτα από την Βυτίνα, πέρασε την Αλωνίσταινα, την Πιάνα, τις Νταβγιές και σε ένα γεφυράκι κοντά στα τρίκορφα, έκρυψε το αυτόματό, τα πιστόλια και την στολή του και έφθασε κατά την 8ην πρωινήν στο δικηγορικό γραφείον του φίλου του δικηγόρου Ρέππα και από εκεί εκρύβη στο σπίτι του φίλου του Ηλία Παπαμιχαήλ, υπαλλήλου ΣΠΑΠ.

Όταν κάποια ώρα εβγήκε από το σπίτι δια να βρή μεταφορικό μέσο για την Αθήνα ανεγνωρίσθη από κάποιον από την Βυτίνα και σε λίγο τον συνέλαβε η φοβερή (Ο.Π.Λ.Α.). Από την πλαστή ταυτότητα του Μαντζουράνη πίστευσαν ότι ήτο ο φοιτητής της Ανωτάτης Εμπορικής, Δημήτριος Αθανασιάδης.

Δύο ένοπλοι κομμουνιστές τον μετέφεραν στο χωριό Μάνεσι της Τεγέας.

Οι κομμουνιστές διά λόγους προπαγάνδας θέλησαν να παρουσιάσουν ιδικήν τους την σπουδάζουσα νεολαία, διάνα παρασύρουν ευκολότερα τους πολλούς.

Προσεπάθησαν λοιπόν, με κάθε τρόπον να κάμουν δικόν τους τον φοιτητήν "Δημήτριον Αθανασιάδην".

Εάν ήξευραν ότι επρόκειτο περί του οπλαρχηγού Γρηγορίου Μαντζουράνη του Πάρνωνος θα τον είχαν εξαφανίσει αμέσως.

Έκαναν συγκέντρωση στελεχών του ΕΑΜ, τον έβαλαν να καθήση μεταξύ δύο προκλητικών νεανίδων και άρχισαν τους προκατασκευασμένους λόγους.

-"Βλέπετε αυτό το Ελληνόπουλο, παρεσύρθη. Ήτο με τους προδότες Καραχάλιο και Βρεττάκο. Τώρα αναγνώρισε το λάθος του και θα έλθη μαζί μας κ.λ.π .... "

Οι κομμουνιστές είχαν ένα βαθύτερο και καταχθόνιο σχέδιο. Προετοίμαζαν την επίθεσιν εναντίον των ανταρτών του Ε.Σ. και ήθελαν να πείσουν περισσότερους ότι ο Βρεττάκος συνηργάζετο με τους Γερμανούς, ότι ο Χρ. Καραχάλιος εδέχθη να πάρη 2.000 λίρες και ότι οι αντάρτες του Ε.Σ. ήταν προδότες.

Βέβαια το δόγμα των κομμουνιστών ήτο, ότι κάθε ένας που δεν ανήκε στο ΕΑΜ –ΚΚΕ-ΕΛΑΣ, ήτο προδότης, κατά το παλαιό ελληνικό αξίωμα "πας μη Έλλην, βάρβαρος".

Όλα αυτά τα ανέπτυξαν στην συγκέντρωσιν αυτήν και αμέσως έφεραν ένα έγγραφον, καταγγελία κατά των Καραχάλιου,  Βρεττάκου και ζήτησαν από τον "φοιτητήν" Αθανασιάδην να το υπογράψη.

Εάν το υπέγραφε θα επείθοντο όλοι ότι αυτά τα συγκοφαντικά και κακοήθη κατά των Καραχάλιου, Βρεττάκου ήταν αληθινά και θα είχαν ήσυχον συνείδησιν διά την επίθεσίν των, εναντίον των ανταρτών του Ε. Σ. Μετά θα τον υπεχρέωναν να βγάλη και λόγους κατά των ανταρτών του Ε.Σ. και να αποκαλέσει τα θύματα δολοφόνους και προδότες.

Με τον ίδιον τρόπον είχαν καταφέρει να εκβιάσουν τον Πέτρον Λυκίδην, δικηγόρον από το Καστρί και ανηψιόν του αγρίως δολοφονηθέντος υπό των κομμουνιστών Ταγ/ρχου Μαρινάκου, όστις είχε δηλώσει προσχώρησιν στο ΕΛΑΣ, είχε υποχρεωθεί να βγάζει, λόγους στα χωριά και να κατηγορεί τον θείον του Μαρινάκο ως προδότην και ότι καλώς εξετελέσθη υπό των κομμουνιστών κ.λ.π. και ο μεν Λυκίδης κατώρθωσε αργότερα να δραπετεύσει και να σωθεί, αλλά η προπαγάνδα των κομμουνιστών είχε γίνει.

Ο Μαντζουράνης εγνώριζε καλά τα σχέδια των κομμουνιστών και την περίπτωση Λυκίδη και με εύσχημον τρόπον απήντησε ότι δεν ήτο ακόμη έτοιμος να υπογράψει τέτοια χαρτιά. Αυτό έκαμε τους ινστρούχτορες του ΕΑΜ να αγριέψουν και να αρχίσουν έναν ιδιότυπον τρόπον βασανιστηρίων:

- Τον έβαλαν να καθήση σ' ένα πλουσιώτατον τραπέζι όπου έτρωγαν τα στελέχη του Κ.Κ.Ε. και δεν τον άφησαν να φάη τίποτε, αν και ήτο νηστικός δύο ημέρες.

-Την νύκτα δεν τον άφηναν να κοιμηθεί. Τον απασχολούσαν με διαδοχικές ερωτήσεις διαφόρων ανακριτών δια να μη μπορέσει να κοιμηθεί.

-Δεν του έδιδαν καθόλου νερό.

Την επομένην τον μετέφεραν στο χωριό Μαυρίκι και τον παρέδωσαν στο στρατόπεδον κρατουμένων. Εκεί ήσαν (50) κρατούμενοι πρώην αντάρτες ή σύνδεσμοι του Ε.Σ.

Την ιδία ημέρα έφεραν στο στρατόπεδο, συνοδεία, τον αδελφόν μου Θεόδωρον Κοσιώρην.

Όπως είχε προαναφερθεί, ο αδελφός μου Θεόδωρος ήτο Γραμματεύς στο Πρωτοδικείον Αθηνών και είχε αποσπασθεί, την εποχήν εκείνη, στο Ειρηνοδικείον Τροπαίων διά λόγους καθαρώς διατροφής.

Μετά την αναχώρησιν των Τμημάτων του Ε.Σ. από την Γορτυνία, ο Θεόδωρος Κοσιώρης απεφάσισε να αναχωρήσει αμέσως δια Τρίπολιν και την Αθήνα.

Με το λεωφορείον των Τροπαίων έφθασε στην Τρίπολιν, την 17/10/43 και επήρε αμέσως το λεωφορείον δια την Αθήνα.

Όμως η Οργάνωσις ΕΑΜ Τροπαίων είχε δώσει εντολήν να συλληφθεί ο Θεόδωρος Κοσιώρης με την φοβερή κατηγορία ότι ήτο αδελφός του Οπλαρχηγού του Ε .Σ. Ανθ/γού Κοσιώρη.

Όταν το αυτοκίνητον έφθασε στο χωριό Στενό, 10 χιλ. από την Τρίπολιν, η ΟΠΛΑ τον συνέλαβε και τον κατηύθυνε στο στρατόπεδο Μαυρίκι, όπου εν τω μεταξύ είχαν μεταφέρει και τον Μαντζουράνη.

Οι δύο φίλοι συνεννοήθησαν μυστικά μεταξύ τους και συζήτησαν πως θα έβρισκαν τρόπον να διαφύγουν.

Διά τον Θ. Κοσιώρη ήτο πολύ δύσκολο να φύγη από το στρατόπεδο διότι δεν εγνώριζε καθόλου την περιοχή και ασφαλώς θα τον έπιαναν αμέσως. Διά τον Μαντζουράνην όμως το πρόβλημα δεν  ήτο  πολύ δύσκολον, διότι ευρίσκετο σε πολύ γνωστά του μέρη. Διά  τον Μαντζουράνην υπήρχε επί πλέον κίνδυνος να τον αναγνωρίσει στο στρατόπεδο κάποιος από την περιοχήν και τότε το τέλος του θα ήτο γνωστόν.

Την δεύτερη ημέρα ένοπλοι επήραν μερικούς κρατουμένους, μεταξύ των οποίων ήταν και οι δύο φίλοι, δια να μεταφέρουν καυσόξυλα από το δάσος.

Σε κάποια στιγμή ο Μαντζουράνης προσεποιήθη ότι θα πήγαινε σε απόμερο μέρος για φυσική του ανάγκη και εξηφανίσθη από εκεί.

Όταν οι φρουροί κατάλαβαν την φυγήν ο Μαντζουράνης ευρίσκετο πλέον μακρυά.

Την νύκτα έφθασε κοντά στο χωριό του Άγιον Ανδρέα Κυνουρίας και εκρύβη σε μία σπηλιά. Εκεί έμεινε ένα μήνα.

Ο αδελφός του Κώστας Μαντζουράνης, δικηγόρος, τον φρόντισε και οργάνωσε την διαπεραίωσιν του με βάρκα στο Ναύπλιον, από όπου μετέβη στην Αθήνα.

Στο διάστημα που ήτο στην Αθήνα κατώρθωσε να βρεί τρόπον και μαζί με άλλους αξ/κούς μετέβη στην Μέση Ανατολή και κατετάγη στον Ιερό Λόχο, με τον οποίον  έλαβε  μέρος σε όλες τις επιχειρήσεις αυτού, κατά των νήσων του Αιγαίου κ.λ.π. και διεκρίθη διά την ανδρεία του και την ευψυχίαν.

Μεταπολεμικά ανέλαβε την Προεδρία του Συλλόγου Ριμινιτών-Ιερολοχιτών επί πολλά χρόνια.

Τώρα θα παρακολουθήσουμε δι΄ όλίγων την τύχην του αδελφού μου Θεόδωρου Κοσιώρη. Από το Στρατόπεδο Μαυρικίου οι κομμουνιστές τον μετέφεραν στο Στρατόπεδον Βέρβαινα-Κούτρουφα. Εκεί έμεινε κρατούμενος επί (20) ημέρες.

Την 20ην ημέρα οι εαμίτες τον άφησαν ελεύθερον υπό τον όρον να μεταβή στα Τρόπαια και να οργανωθεί στο ΕΑΜ. Ο Θ. Κοσιώρης τους το υπεσχέθη για να τον ελευθερώσουν. Όταν έφθασε στην Τρίπολιν προσπάθησε να φύγη για την Αθήνα. Το άγρυπνο μάτι της ΟΠΛΑ τον παρακολουθούσε και όταν είδαν ότι δεν ήτο διατεθημένος να πάει στα Τρόπαια, τον συνέλαβαν πάλι και τον μετέφεραν στο ίδιο στρατόπεδο.

Εκεί τον εβασάνισαν σκληρά, με την βάσανο της φάλαγγας και του έσπασαν τα κόκκαλα του πέλματος και των δύο ποδιών του.

Λίγες μέρες αργότερα, οι Γερμανοί έκαναν μίαν ευρεία εκκαθαριστικήν επιχείρησιν στην περιο­χή του Πάρνωνος και συνέλαβαν ολόκληρον το στρατόπεδον με (300) κρατουμένους Έλληνας. Τους έφεραν με αυτοκίνητα στην Τρίπολιν και εκεί τους άφησαν ελεύθερους.

Ο Θεόδωρος Κοσιώρης κατάφερε να πάρη το τραίνο και να μεταβή στην Αθήνα. Εκεί τον παρέλαβα εγώ και τον επήγα κατ' ευθείαν στο νοσοκομείον του Ελληνικού Ερυθρού Σταυρού, όπου του έγινε επιτυχής εγχείρησις και μετά 4μηνον εξήλθε και επανήλθε στο γραφείον του, στην Γραμματεία του Πρωτοδικείου Αθηνών.

Από την μεγάλην ως άνω περιπέτειαν εσώθη τότε, αλλά δεν εσώθη τελικά, διότι κατά το κομμουνιστικό κίνημα του Δεκεμβρίου 1944, την 6-12-44, συνελήφθη και πάλιν από την περίφημη ΟΠΛΑ στο σπίτι μου, Νοταρά 16 πίσω από το Πολυτεχνείο, μαζί με τον εξάδελφόν μου Χαράλαμπον Κάββουρα και εξετελέσθησαν από τους ηρωικούς ! ! ! αντιστασιακούς του Ε Λ Α Σ ! ! ! στην περιοχή Γκύζη με την χαριτωμένη ! ! εφεύρεσιν, σφαγή με τα κονσερβοκούτια. Ετάφησαν σε ομαδικούς τάφους, πιθανώς στα διϋλιστήρια της Ούλεν.

***

Διαβάζουμε από το βιβλίο του Γιάννη Πριόβολου «Εθνικιστική “αντίδραση” και Τάγματα Ασφαλείας», σελ.179 γιά τον Ανθ/γό Ιωάννη Μουτζούρη :  

Ο ανθυπολοχαγός Ιωάννης Μουτζούρης είχε γεννηθεί το 1918 στο χωριό Βούτσι Γορτυνίας Οι γονείς του ήταν αγρότες. Από τη Σχολή Ευελπίδων είχε αποφοιτήσει ως ανθυπολοχαγός πεζ. Στις 29 Οκτωβρίου 1940 όσα ακολουθούν  είναι μαρτυρία του Χρήστου Αν. Κουτσόγερα, κατοίκου τότε Βλαχέρνας, στο Χρήστο Κουτσόγερας, «Τίμιοι αγώνες 1940-1949: Το ματωμένο μονοπάτι της ελευθερίας», Ηράκλειο Αττικής 2003, σ.67.

 «…Κάποιος τον αναγνώρισε και. Μόλις έφθασε στο χωριό Βλαχέρνα, τον κατέβασαν κάτω και τον οδήγησαν κρατούμενο στον υπεύθυνο του χωριού. Ταυτόχρονα ειδοποιήθηκαν τα ανώτερα στελέχη του ΕΛΑΣ Αρκαδίας. Επιτόπου έφτασε ο καπετάνιος του 11^ου Συντάγματος του ΕΛΑΣ  Γεώργιος Παπαϊωάνου (δικηγόρος) με κάποιους ακόμα ενόπλους. Ακολούθησε κάτι μεταξύ ανάκρισης και δίκης. Του είπαν ότι «αυτή τη στιγμή δικάζεσαι και οφείλεις ν΄ απαντήσεις για το τι είδος συνάντηση ήταν αυτή στη Βυτίνα και αλλού του Βρεττάκου και των αξιωματικών του με τους Γερμανούς, που για να τους πολεμήσετε βγήκατε στο βουνό, όπως εμείς». Οπωσδήποτε δεν μπόρεσε ν΄ απαντήσει. Ήταν όμως «σχετικά ψύχραιμος». Οι ανακριτές-δικαστές του επεσήμαναν ότι η συνάντηση της Βυτίνας «είναι προδοσία» και πως μια τέτοια πράξη τιμωρείται με θάνατο, αν ήθελε να τον αποφύγει, μπορούσε να προσχωρήσει στο ΕΛΑΣ και ν΄ αναλάβει διοίκηση τμήματος, «γιατί ο ΕΛΑΣ έχει ανάγκη από μόνιμους αξιωματικούς». Τούτο φυσικά σήμαινε ότι έπρεπε να πολεμήσει κι εναντίον του Ε.Σ. των Καραχάλιου-Βρεττάκου και όσων άλλων αξιωματικών τους είχαν ακολουθήσει στην αποστασία τους, δεδομένου ότι τα τμήματά τους δεν είχαν ακόμη εξουδετερωθεί από τον ΕΛΑΣ. «Εγώ δεν προδίδω το σώμα των Ελλήνων αξιωματικών» απάντησε κοφτά και εν συντομία ο Ματζουράνης. Στο ίδιο ύφος ήρθε και η απόφαση: «Θάνατος». Τον εκτέλεσαν στο Μαίναλο τη νύχτα της επομένης.»

Σελ. 11/ Έκθεσις 

Χ.  Η ΜΕΓΑΛΗ  ΜΑΧΗ  ΤΗΣ ΠΕΤΡΙΝΑΣ

Την πρωϊαν της 21^ης  αι Ομάδες εκινήθησαν προς χωρίον Πετρίνα και εστρατοπέδευσαν εις απόστασιν 500 περίπου μέτρων από του χωρίου.

Την 11^ην ώραν τα πέριξ του καταυλισμού μας φυλάκια ανέφερεν αλληλοδιαδόχως προς το Αρχηγείον των Ομάδων παρατηρηθείσας κινήσεις ενόπλων τμημάτων του ΕΛΑΣ εξ όλων των κατευθύνσεων. Καθίστατο όμως πρόδηλον  ότι ευρισκόμεθα περικυκλωμένοι υπό του συνόλου των δυνάμεων του ΕΛΑΣ και ότι η τελική και αποφασιστική σύγκρουσις ήτο πλέον ζήτημα ελαχίστου χρόνου.

Εκπεμφθείσαι περίπολοι προς διαφόρους κατευθύνσεις, ανέφερον ύπαρξιν ισχυρών δυνάμεων του ΕΛΑΣ κινουμένων εις τάξιν μάχης. Ουδεμία πλέον αμφιβολία υπήρχε περί των διαθέσεων των κινουμένων τμημάτων του ΕΛΑΣ αλλά και ουδεμία οδός διαφυγής μας απέμενεν και ούτω ηναγκάσθημεν ν΄ αποδεχθούμεν την μάχην υπό λίαν δυσμενείς συνθήκας.

Κρίνομεν περιττήν την λεπτομερή περιγραφήν της σκληράς μάχης ήτις επικολούθησε και ήτις εις πολλάς περιπτώσεις εξηλίχθη εις αγρίαν. Σώμα προς σώμα πάλην και διήρκεσεν μέχρι των εσπερινών ωρών, ίνα μη μακρυγορήσωμεν.

Αι αντιπαραχθείσαι δυνάμεις ήσαν (6) εξ του ΕΚΑΣ προς (1) ένα ημέτερον, ο οπλισμός του ΕΛΑΣ βαρύτερος και αρτιώτερος.

Εκείνο δε το οποίον έδωσε εις ημάς την υπεροχήν, ήτο το δίκαιον, το ανώτερον ηθικόν και η καλλιτέρα ηγεσία.

Αποτέλεσμα της μάχης ήτο να τραυματισθή ο Αρχηγός των Ομάδων μας Ταγ/ρχης ΚΑΡΑΧΑΛΙΟΣ, έξ(6) άλλοι Αξ/κοί μας, εξ΄ ων οι τρείς (3) βαρύτατα και δέκα πέντε(15) περίπου αντάρται και να φονευθούν δύο (2)

Αι απώλειαι του ΕΛΑΣ δεν κατέστη δυνατόν να εξακριβωθώσι πλήρως λόγω της εκτάσεως του πεδίου της μάχης και της εσπευμένης εκείθεν αναχωρήσεώς μας ευθύς μετά ταύτην. Πάντως εξηκριβώθησαν επί τόπου νεκροί δέκα τέσσαρες (14), τραυματίαι τεσσαράκοντα (40) και αιχμάλωτοι εξήκοντα τέσσαρες (64), οίτινες και εφοπλισθέντες αφέθησαν ελεύθεροι.

Μετά την παύσιν της μάχης ο τραυματίας Αρχηγός μας μη δυνάμενος πλέον ν΄ ακολουθήση τα τμήματα, εκινήθη προς Μεγαλούπολιν ίνα νοσηλευθή. Καθ΄ οδόν όμως συνελήφθη και ηχμαλωτίσθη μετά του συνοδού του υπό του ΕΛΑΣ οι υπόλοιποι βαρέως τραυματισμένοι Αξ/κοί και οπλίται αφέθησαν εις το χωρίον Πέτρινα, ένθα συλληφθέντες υπό του ΕΛΑΣ την μεθ΄ επομένην κατεσφάγησαν. Οι εκ των τραυματιών δυνάμενοι να οδοιπορήσωσιν ηκολούθησαν την Ομάδα.- Εν τμήμα μας, δυνάμεως είκοση (20) περίπου ανδρών παραπλανηθέν κατά την μάχην συνελλήφθη, αφωπλίσθη και ενεκλείσθη εις στρατόπρδον του ΕΛΑΣ.

Ο Άγγλος Υπολ/γός ΠΗΤΤΕΡ παρευρέθη κατά την μάχην και αμυνόμενος μετέσχε ταύτης.

ΧΙ. ΔΙΑΛΥΣΙΣ  ΑΡΧΗΓΕΙΟΥ 9^ου  ΣΥΝ/ΤΟΣ  ΤΟΥ ΕΛΑΣ

Την νύκτα της 21^ης προς 22αν αι Ομάδες μας κινούμενοι προς Δυρράχιον διεσκέλισαν το Ταϋγετον και άμα τη εω περικύκλωσαν το υπό τον Αντ/ρχην ΚΑΡΑΤΖΑΦΕΡΗΝ, εις Νιοχώρι, Αρχηγείον του 9^ου Συν/τος του ΕΛΑΣ πλαισιωμένον υπό 40-50 ανταρτών. Μετά βραχείαν συμπλοκήν το τμήμα τούτο του ΕΛΑΣ διεσκορπίσθη, το χωρίον απηλευθερώθη, πλούσιος δε εφοδιασμός εις τρόφιμα, τα αρχεία του Συν/τος, ως και δύο βαρέλια αντιαρματικά πολυβόλα, εκτός των άλλων όπλων, περιήλθον εις χείρας μας.

ΧΙΙ. ΔΙΑΧΩΡΙΣΜΟΣ ΤΗΣ ΟΜΑΔΟΣ ΒΡΕΤΤΑΚΟΥ ΚΑΙ ΔΙΑΛΥΣΙΣ ΑΥΤΗΣ

Την ημέραν της 22ας αι Ομάδες παρέμειναν εις Δυρράχειον, το δε εσπέρας μέρος τούτων υπό τον Ίλαρχον ΒΡΕΤΤΑΚΟΝ εκινήθη προς περιφέρειαν Καλαμών, το υπόλοιπον δε δυνάμεως 120 περίπου ανδρών, υπό τον Λοχαγόν ΑΡΓΥΡΟΠΟΥΛΟΝ εκινήθη προς το χωρίον Καμάρες, ένθα κατά τας πληροφορίας μας εκρατείτο φρουρούμενος υπό μαχητικής Ομάδος του ΕΛΑΣ ο τραυματισμένος Αρχηγός μας Ταγ/ρχης Καραχάλιος με πρόθεσιν να τον απελευθερώση.

Σελ. 12/ Έκθεσις 

Πράγματι εντός της νυκτός το χωρίον περιεκυκλώθη και η απελευθέρωσις του Αρχηγού επετεύχθη, συνεχίσθη δε η πορεία μέχρι της αυγής και το τμήμα μας κατά την ημέραν της 25^ης διέμεινε παρά το χωρίον Σάμαρα της Μεγαλουπόλεως.

Το υπό τον Ίλαρχον ΒΡΕΤΤΑΚΟΝ τμήμα κινούμενον διά των ορεινών διαβάσεων του Ταϋγέτου προς περιοχήν Καλαμών, ενέπεσεν εις ενέδραν και μετά σκληράν και φονικήν μάχην διελύθη, συλληφθέντος τραυματίου του Αρχηγού αυτής, ΒΡΕΤΤΑΚΟΥ, του Λοχαγού ΟΙΚΟΝΟΜΟΠΟΥΛΟΥ ΑΘ. Καθώς και άλλων Αξ/κών και ανταρτών, οίτινες και εξετελέσθησαν σχεδόν άπαντες.

Κατά την εις Σαμάραν παραμονήν μας επληροφορήθημεν ότι ανταρτικαί και μαχητικαί Ομάδες του ΕΛΑΣ διετάχθησαν να κινηθώσι και αποκόψωσι το προς Ηλείαν διά Καρυταίνης μοναδικόν δρομολόγιον. Ούτω ενώ κινούμεθα την νύκτα της 23^ης προς 24^ην, δεχόμεθα εις το χωρίον Καρυές την πρώτην αιφνιδιαστικήν προσβολήν. Χάρις όμως εις τα προκαταβολικώς ληφθέντα αυστηρά μέτρα ασφαλείας, απεφεύχθη ο αιφνιδιασμός μας και διήλθομεν το χωρίον άνευ σοβαρών συνεπειών.

Την επομένην πρωϊαν, λόγω πάλιν των εξαιρετικών μέτρων ασφαλείας, άτινα είχον ληφθή και της συλλήψεως δύο Συνδέσμων του ΕΛΑΣ επληροφορήθημεν το ακριβές σημείον και την δύναμιν εις άνδρας και οπλισμόν των ενεδρευόντων εις τι σημείον της οδού παρά τα Κυπαρίσσια (ίσωμα) τμημάτων του ΕΛΑΣ. Τούτο μας ήτο αρκετόν. Λεπτομερές σχέδιον ενεργείας κατεστρώθη και λίαν πρωϊ βάση τούτου τα τμήματα του ΕΛΑΣ είχον τελείως εγκλωνισθή και εκαλούντο να καταθέσωσι τα όπλα. Λόγω του ότι όμως δεν συνεμορφώθησαν πλήρως και αμέσως προς τας υποδείξεις μας, αλλά τίνες τούτων επυροβόλησαν με αποτέλεσμα τον φόνον ενός αντάρτου και τον τραυματισμόν ενός Αξ/κού και ενός Υπαξ/κού μας, διετάχθη η χρήσις των όπλων και εν βραχυτάτω χρόνω. Τα ούτω πως εγκλοβισμένα τμήματα του ΕΛΑΣ ηναγκάσθησαν να καταθέσωσιν τα όπλα με αιματηράς δι΄ αυτά συνεπείας.*

*σ. εμού: Άλλο ένα  ψέμα των τριών αξιωματικών που συνέταξαν την έκθεση..... Η κύρια κατηγορία για τον Ταγματάρχη Χρ. Καραχάλιο στο ανταρτοδικείο που πέρασε, ήταν για αυτήν την ομαδική δολοφονία …..

Για την άτιμη και μπαμπέσικη δολοφονία των εφέδρων ΕΛΑΣιτών την οποία την είχαν αναγάγει σε ταχτική τους οι ΕΣίτες (βλ. χωριό Βάγκου και..) ο Ι. Κοσιώρης το 1992 γράφει κάποιες αλήθειες στο βιβλίο ο.π. σελ. 216-217 :

«Κατά την διάλυσιν της Διοικήσεως του 9ου Συντάγματος του Ε.Λ.Α.Σ. στο χωριό Νεοχώρι, είχαν πάρει από το αρχείον του Συντάγματος σφραγίδες και μπερέδες με το σήμα του ΕΛΑΣ. Ο Έφεδρος Υπίλαρχος Βασιλάρας Νίκος ανέλαβε να παίξη τον ρόλο του Πολιτικού Καθοδηγητού του Συγκροτήματος. Και αυτός, καθώς και οι άλλοι αξ/κοί και αντάρτες φορούσαν μπερέ του ΕΛΑΣ. Ο ίδιος εκάλεσε έναν βαθμοφόρο των ανταρτών του ΕΛΑΣ και του έδωσε οδηγίες να συγκεντρωθούν όλοι οι ένοπλοι σε μίαν θέσιν και ότι θα ήρχετο να τους μιλήση και να δώσει οδηγίες σχετικά με το πώς θα επετίθεντο κατά του Τμήματος του Καραχάλιου!!!

Πράγματι όλοι οι ένοπλοι ήλθον και εκάθησαν στο έδαφος, ενώ το Τμήμα του Ε.Σ. έλαβε ημικικλικήν διάταξιν πέριξ αυτών. Όταν όλα ήταν έτοιμα ο Νίκος  Βασιλάρας ανέβηκε σε υψηλόν μέρος για να μιλήσει και όλοι επερίμεναν οδηγίες. Ο Βασιλάρας με ήρεμον ύφος άρχισε:

"Συναγωνιστές ! ! ! Δεν είμεθα Τμήματα του ΕΛΑΣ, αλλά Τμήματα του Ε.Σ. ! ! Αφήστε τα 6πλα σας στο έδαφος και φύγετε για τα σπίτια σας. Δεν θα σας πειράξουμε. Εμείς θέλουμε να περάσουμε και να φύγουμε."

Όλοι επάγωσαν και άρχισαν να αφήνουν τα όπλα τους κάτω και να φεύγουν. Σε κάποια στιγμή ένας βαμμένος κομμουνιστής πυροβόλησε και τραυμάτισε έναν αξ/κόν και δύο αντάρτες του Ε.Σ. Τότε αυθορμήτως ο Υπολοχαγός Παχής Φώτιος διέταξε πύρ. Εσκοτώθησαν 12-13 από τους ενεδρεύοντας ελασίτες, ετραυματίσθησαν πολλοί και οι υπόλοιποι συνελήφθησαν αιχμάλωτοι και αφού αφοπλίσθησαν αφέθησαν όλοι ελεύθεροι. Στην συμπλοκή εφονεύθη ο αντάρτης του Ε.Σ. Γεώργιος Κολοκοτρώνης από την Αμαλιάδα. Την σκηνή παρηκολούθησε και ο Ταγματάρχης Καραχάλιος, ο οποίος ήτο πίσω από το Τμήμα, καβάλα στο άλογο, και συνεκλονίσθη. Εκάλεσε τον Υπολοχαγόν Παχήν Φώτιον και του έκαμε δρυμήτατες παρατηρήσεις.»
Κατά την συμποκήν ταύτην δέκα επτά(17) εξ αυτών εφονεύθησαν επί τόπου, υπέρ πεντήκοντα δε ετραυματίσθησαν,  των υπολοίπων συλληφθέντων και μετά τον αφοπλισμόν των αφεθέντων ελευθέρων.*

=============

*(σ.εμού) Οι φονευθέντες του εφεδρικού ΕΛΑΣ ήσαν 14 . Ο Τόγκας Δημήτρης, καταπλακώθηκε από τα σώματα των άλλων και σώθηκε. Μετά την εν ψυχρώ δολοφονία τα πτώματα λαφυραγωγήθηκαν. Τα ονόματα των φονευθέντων είναι:

ΓΕΩΡΓΟΠΟΥΛΟΣ ΓΕΩΡ. Δικηγόρος. Από το Ίσιωμα. Ομαδάρχης.

ΚΑΡΑΣΟΥΛΟΣ ΘΥΜΙΟΣ του Νικ. Από τη Μεγαλόπολη.

ΣΤΑΣΙΝΟΠΟΥΛΟΣ ΚΩΣΤΑΣ του ΑΘ. Από το Τρίλοφο. 25 χρόνων.

ΟΙΚΟΝΟΜΟΠΟΥΛΟΣ ΘΟΔ. του Ανδρ. Από το Τρίλοφο. 21 χρόνων.

ΠΑΝΑΓΟΠΟΥΛΟΣ ΔΗΜ. του Σωτ. Από το Τρίλοφο. 20χρόνων.

ΛΥΜΠΕΡΟΠΟΥΛΟΣ ΓΙΩΡ. του Λυμ. Από το Μακρήσι. 36 χρόνων.

ΖΑΧΑΡΟΠΟΥΛΟΣ ή ΕΞΑΡΧΟΠΟΥΛΟΣ ΧΡ. Από τα Κυπαρίσσια.

ΜΑΡΙΝΗΣ ΝΙΚΟΣ. Από τα Κυπαρίσσια.

ΣΩΤΗΡΟΠΟΥΛΟΣ ΒΑΓΓ.. Από τα Κυπαρίσσια.

ΣΤΡΑΓΚΑΣ ΜΙΧΑΛΗΣ. Από το Σούλου.

ΤΣΑΒΛΗΣ ΚΩΣΤΑΣ. Από τη Ζώνη.

ΤΟΜΠΡΟΣ ΠΑΝΑΓ. Από τη Ζώνη.

ΔΟΥΒΗΣ ΝΙΚΟΣ. Από το Ίσιωμα.

ΠΑΥΛΟΓΙΑΝΝΗΣ ΚΩΣΤΑΣ. Από τα Κυπαρίσσια.
(Πηγή:http://www.katiousa.gr/istoria/gegonota/24-oktovri-1943-i-mpampesiki-dolofonia-14-efedroelasiton-apo-tous-palikarades-tou-ellinikou-stratou-sto-isioma-karyon-arkadias/))

Η Ομάς εν συνεχεία εκινήθη διά συντόμου πορείας και διά Καρυταίνης οδεύουσα κατά μήκος του Αλφειού, έφθασε κατά τας πρωϊνάς ώρας της 25^ης εις Αναζίρι Ηραίας, ένθα και εστάθμευσεν.

Η εκεί όμως παρουσία της εγνώσθη εις την Οργάνωσιν του ΕΑΜ και την μεσημβρίαν της 25^ης εδέχθη επίθεσιν υπό δεκαπενταμελούς ενόπλου Ομάδος, ήτις όμως ευχερώς επεκρούσθη, των επιτεθέντων διαρκοσπισθέντων ευθύς μετά τας πρώτας ριπάς των οπλοπολυβόλων μας.

Το απόγευμα της 25^ης διερχόμεθα δια μέσου του Αλφειού και φθάνομεν εις χωρίον Σέκουλα Ανδριτσαίνης. Εις το χωρίον τούτο παραμένει παρά τας αντιρρήσεις των υπολοίπων Αξ/κών ο τραυματίας Αρχηγός μας Τ/ρχης ΚΑΡΑΧΑΛΙΟΣ. Τη επιμονή και του εκεί διαμένοντος Ανθ/γού ΣΤΑΘΟΠΟΥΛΟΥ ΙΩΑΝΝΟΥ. Όστις ενέλαβε να τον περιθάλψη μέχρις αποθεραπείας του.

Σελ. 13/ Έκθεσις 

ΧΙΙΙ ΔΙΑΛΥΣΙΣ  ΤΗΣ ΟΜΑΔΟΣ

Παραμείνας εκεί ο Ταγ/ρχης διέταξε τον Λοχαγόν ΑΡΓΥΡΟΠΟΥΛΟΝ να κινηθή προς Κάπελην Ορεινής Ηλείας και να προβή εις την διάλυσιν της ομάδος προς αποφυγήν περαιτέρω ασκόπου αιματοχυσίας, δεδομένου ότι θάττον ή βράδιον η Ομάς υπό την πίεσιν των γεγονότων θα διαλύετο. Κατόπιν τούτου την εσπέραν της 25^ης η Ομάς διελθούσα και πάλιν δια μέσου του Αλφειού και εν συνεχεία του Λάδωνος, έφθασεν εις χωρίον Καπελίτασα, ένθα και διεύθη διαχωρισθείσα εις πολλάς μικράς Ομάδας, εκάστη των οποίων κατηυθήνθη προς τους τόπους καταγωγής των ανταρτών εκ των οποίων απετελέσθη.

Κατά την διάλυσιν της Ομάδος συνεστήθη, ιδία εις τους Αξ/κούς αλλά και εις τους άνδρας, να διατηρήσωσι πάσει θυσίοα τον οπλισμόν των, να μην αποκαλύψουν την αυτοδιάλυνσιν της Ομάδος και να εξακολουθήσουν έκαστος εις τον κύκλον της αρμοδιότητός του, προσφέροντες τας υπηρεσίας των με την βεβαιότητα ότι επιτελούσι καθήκον Εθνικόν και ότι τελικώς το δίκαιον και η ηθική θα επικρατήσωσι. Επίσης συνεστήθη εις αυτούς, ίνα εφ΄ όσον ήθελον αντιληφθή, ότι απειλείται σοβαρώς η ζωή των και η δράσις των αποκλείεται εις την περιφέρειάν των, να καταφύγωσιν εις τας μεγάλας πόλεις όπου η ασφάλεια είναι μεγαλυτέρα και εκεί εντασσόμενοι εις τας Εθνικάς Οργανώσεις, έκαστος κατά την κρίσιν του, να συνεχίσωσι τον αγώνα.

Μετά παρέλευσιν διμήνου περίπου άπαντες σχεδόν οι Αξ/κοί. Αλλά και πολλοί άνδρες των Ομάδων συνεκεντρώθησαν εις Αθήνας και Πάτρας, ενταχθέντες εις τας Εθνικάς Οργανώσεις Αντιστάσεως, ως και ποικίλας μυστικάς Υπηρεσίας Πληροφοριών ή Σαμποτάζ του Συμαχικού Στρατηγείου. Ένθα προσέφερον πολυτιμωτάτας υπηρεσίας, βραβευθέντες μεταπολεμικώς διά ταύτας υπό του Συμμαχικού Στρατηγείου.

Αρκετοί εκ τούτων συνελήφθησαν υπό των Αρχών Κατοχής και ενεκλείσθησαν εις το Στρατόπεδον Χαϊδαρίου ή αλλαχού, τινές δε μάλιστα εξ αυτών ετυφεκίσθησαν. Μία άλλη πάλιν κατηγορία εξ αυτών κατώρθωσε να διαφύγη εις Μέσην Ανατολήν και να ενταχθή εις τας εκεί Εθνικάς Δυνάμεις.

ΧΙΥ. ΣΥΛΛΗΨΙΣ ΚΑΙ ΕΚΤΕΛΕΣΙΣ ΤΟΥ ΑΡΧΗΓΟΥ

Η παραμονή του Τ/ρχου ΚΑΡΑΧΑΛΙΟΥ εις Σέκουλα μετ΄ού πολύ εκ διαφόρων ακρτιτομυθιών εγνώσθη εις την Οργάνωσιν του ΕΑΜ ήτις τεθείσα εις αναζήτησίν του, δεν εβράδυνεν να ανακαλύψη το κρησφύγετον αυτού και να τον αιχμαλωτίση. Ευθύς μετά ωδήγησε δέσμιον προς Δυρράχιον, ένθα και παρεπέμθη εις Στρατοδικείον του ΕΛΑΣ. Κατά την διεξαγωγήν όμως της δίκης Άγγλοι Αξ/κοί Σύνδεσμοι επενέβησαν εντολή του Στρατηγείου Μέσης Ανατολής και ούτο η δίκη εματαιώθη.

Ούτος κατά τας αρχάς Δεκεμβρίου του 1943 εξετελέσθη άνευ διαδικασίας εις τη ίδίαν περιοχήν κατά τρόπον άναδρον και δολοφονικόν.

ΣΤ΄ ΔΙΑΛΥΣΙΣ  ΤΗΣ  ΟΡΓΑΝΩΣΕΩΣ

Εκπληρωθέντων των σκοπών της Οργανώσεως, αύτη ευθύς μετά την καταστολήν της Δεκεμβριανής Επαναστάσεως και την επιβολήν του Νομίμου Κράτους διελύθη. Η διάλυσις όμως υπήρξεν τυπική, διότι μεταξύ των μελών αυτής ανεπτύχθησαν κατά τους κοινούς Αγώνας και τους κοινούς κινδύνους σχέσεις αδελφικαί και εσφυρηλατήθησαν ακατάλυτοι δεσμοί αμοιβαίας κατανοήσεως τοσούτον μάλλον ισχυραί, ώστε εν τη ουσία να διακατεχόμεθα πάντες εμμόνου  ιδέας ότι αυτή υφίσταται.

Τα Σύμφωνα:

1).    Μεταξύ    ΟΡΓΑΝΩΣΕΩΝ Ε.Σ. ΚΑΙ ΕΛΑΣ και

2).  -//-  ΑΝΤΑΡΤΙΚΩΝ ΟΜΑΔΩΝ Β.Δ. ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΥ ΚΑΙ ΣΥΜΜΑΧΙΚΟΥ ΣΤΡΑΤΗΓΕΙΟΥ ΜΕΣΗΣ ΑΝΑΤΟΛΗΣ

   Διαβάζουμε κατωτέρω αποσπάσματα από το Βιβλίο («ΠΕΡΔΙΚΑΣ»/ΓΡΗΓ. ΚΡΙΜΠΑ/Β΄ ΕΚΔΟΣΗ-1989)  περί του Ε.Σ. :

       (Σελ.81,83)

ΑΠΟΚΑΛΥΠΤΙΚΕΣ  ΕΠΙΣΤΟΛΕΣ

Τέσσερα χρόνια αργότερα στις 28-9-47, δημοσιεύεται στην εφημερίδα της Τριπόλεως «Αλήθεια», επιστολή του συνταγματάρχη Γιαννακόπουλου καθώς και μια απαντητική επιστολή «κάποιου αξιωματικού του ΕΣ». Τα κείμενα φωτίζουν και ξεκαθαρίζουν τις διχογνωμίες των στελεχών του ΕΣ σε ότι έχει σχέση με την υπογραφή του Συμφώνου Δυρραχίου.

Από τους αγώνας των Εθνικιστών

Περί το Σύμφωνον του Δυρραχίο

                                              Μιά επιστολή του υπογράψαντος τούτο

                                                               Συν/χου κ. Αθ. Γιαννακοπούλου

Εις απάντησιν σχετικού άρθρου της «Αληθείας» αναφερομένου εις το περιλάλητον «Σύμφωνον του Δυρραχίου» όπου η Εθνική κοινή γνώμη θεωρεί ως απαρχήν των μετέπειτα συμφορών της Ελλάδος, ελάβομεν και κατά δημοσιογραφικόν καθήκον δημοσιεύομεν την κατωτέρω επιστολήν του υπογράψαντος τούτο, ως συμβαλλομένου μετά των αρχηγών του ΕΛΑΣ, Συν/χου κ. Αθ. Γιαννακοπούλου.

Εφημερίδα «Αλήθεια»

Τρίπολιν

Εις το φύλλον της 31^ης Αυγ. Μέμφεσθε με βαρειές φράσεις το σύμφωνο του Δυρραχίου, αποδίδετε αυτό εις προσωπικά ελατήρια και θεωρείτε αυτό ως απαρχήν των εθνικών συμφορών. Επί τούτοις παρακαλούμεν δημοσιεύσατε τα κάτωθι:

1) Η κατάπαυσις του εμφυλίου πολέμου μετά του ΕΑΜ και η συμφιλίωσις εγένετο κατόπιν επανειλημμένων και αυστηρών διαταγών του Στρατηγείου της Μέσης Ανατολής. Μίαν εξ αυτών της 17^ης Αυγ. 1943 καταχωρούμεν αμέσως κατωτέρω.

«Εν ονόματι του Στρατάρχου Ουϊλσων, αρχηγού όλου του Εθνικού ανταρτικού στρατού, επίσης εν ονόματι του Ζέρβα, Ψαρού, ΕΛΑΣ, όλων μονίμων και εφέδρων αξιωματικών και όλων Ελλήνων πατριωτών απαιτώ και διατάσσω να καταπαύση αμέσως πάσα σύγκρουσις. Στοπ. Θεωρώ υπεύθυνον τον κάθε ηγέτην ανταρτών δια τας συνεπείας εάν δεν υπακούσει αμέσως Στοπ. Ταξίαρχος ΕΝΤΥ».(1)

2) Επικεινένης της ιταλικής ανακωχής εγένετο, την 14^ην Ατγ. Εις Μονήν Ντιμιόβης, συνάντησις της παρ΄ εμοί Αγγλικής αποστολής μετά Ιταλού αξιωματικού, αντιπροσώπου της Ιταλικής Στρατιωτικής Διοικήσεως Μεσσηνίας, προς παράδοσιν αυτού εις τον ανταρτικόν αγώνα. Η συνάντησις αυτή εγένετο υπό την προστασίαν μου και την παρουσία μου. Επίσης κατόπιν διαταγής του Στρατ. Μέσης Ανατολής εγένετο αναγνώρισις εις τον Κυπαρισσιακόν κόλπον προς απόβασιν των Συμμάχων, την οποίαν απόβασιν είχομεν διαταγήν να υποστηρίξωμεν προσβάλλοντες τον εχθρόν εκ των έσωθεν. Αμφότεραι αι διαταγαί αύται και αι προσπάθειαι αυταί των Συμμάχων προς απελευθέρωσιν της πατρίδος μας απέβαινον αυτομάτως απραγματοποίητοι, εφ΄όσον θα εξηκολούθει ο εμφύλιος πόλεμος.(2)

2) Η δύναμις του Ε.Σ. όταν εγένετο το σύμφωνον ήτο 250 άνδρες, ενώ ο ΕΛΑΣ διέθετε μόνον από τας γενομένας ρίψεις 1550 όπλα, όπω; Εν λεπτομέρεια έχει δημοσιεύσει το «Θάρρος» των Καλαμών τον παρεκθ. Αύγ. εις απάντησιν ομοίου άρθρου σας. Η δύναμις αυτή του Ε.Σ. ήτο κυκλωμένη εις Δυρράχι και δεν υπελείπετο εις αυτήν ζωή παρά 2-3 ημερών ακόμη. Αλλά μαζύ όμως με την δύναμιν αυτήν θα παρεδίδοντο εις την σφαγήν 1000 περίπου όμηροι καθώς και εν συνεχεία και άλλοι οι οποίοι θα συλαμβάνοντο.(3)

4) Εκτός του ιστορικού σταθμού της 28^ης Αυγ. υπάρχει και ο ιστορικός σταθμός της 9ης Αυγ. κατά τον οποίον εδηλώσαμε ότι είμεθα εις εμπόλεμον κατάστασιν με το ΕΑΜ καθώς και αι τρεις μάχαι αι οποίαι εγένεντο μεταξύ 9-28 Αυγ., γεγονότα όμως τα οποία αγνοείτε εντελώς. Επίσης ότι η γενομένη συμφωνία ήτο και αποτέλεσμα ενός προκληθέντος πολέμου και ουχί αποτέλεσμα της αυθαιρέτου αρχομανίας ενός αξιωματικού, όπως παρουσιάζετε. (4)

      5) Εις το υπογραφέν σύμφωνον την 28ην Αυγ. δεν τίθεται ζήτημα  πολιτειακόν. Αλλά ηδυνάμεθα και αυτό να δεχθώμεν προκειμένου να μη μεταβάλωμεν το Δυρράχι εις άλλον Μελιγαλάν.

Δια της αποσιωπήσεως εις το δημοσίευμά σας όλων των περιστατικών υπό την δύναμιν και επιβολήν των οποίων ήτο επιβεβλημένη και απαραίτητος η σύναψις του συμφώνου και δια της αποδόσεως της συνάψεως αυτού εις προσωπικά εντελώς ελατήρια διαστρέφετε τα γεγονότα και παρουσιάζετε αυτά βασικώς αντίθετα προς την Αλήθειαν. (5)

ΑΘΑΝ. ΓΙΑΝΑΚΟΠΟΥΛΟΣ

Συν/ρχης Πεζικού-Καλάμαι

(Σελ.86,έως 96 )

Ο ΒΡΕΤΤΑΚΟΣ ΑΠΟΣΤΑΤΕΙ ΚΑΙ ΑΡΧΙΖΕΙ ΤΗ «ΔΡΑΣΗ ΤΟΥ» ΑΠΟ ΤΟΥ ΒΑΓΚΟΥ

Στις 27-9-43 οι Γιαννακόπουλος-Βρεττάκος γυρίζουν στο Δυρράχι. Η ευκαιρία για την αποστασία δόθηκε. Ο Γιαννακκόπουλος αντιλαμβάνεται την θύελλα που έρχεται. Δεν είναι σε θέση να την αποτρέψει και αποσύρεται πικραμένος στο ερημητήρι του, στην Καλαμάτα. Ο Βρεττάκος αδιάλλακτος και αδίστακτος όπως είναι θα εξορμήσει να εφαρμόσει τα εγκληματικά σχέδια των Άγγλων.

Ο ΕΛΑΣ πήρε χαμπάρι τις κινήσεις Βρεττάκου εγκαίρως. Ο Γιάννης Φράγκος είπε στον αξ/κό Πέτρο Κεφάλα που τον ειδοποίησε: «Ας φύγει ο Βρεττάκος αφού το θέλει. Εμείς δε θα χτυπήσουμε προληπτικά. Γιατί αν γίνει αυτό πως θα πείσουμε το λαό ότι θ΄ αποστατούσε;».

Τη νύχτα 28 προς 29-9-43 διακόσιοι περίπου αντάρτες με επικεφαλής τον Βρεττάκο και αξιωματικούς τους: Οικονομόπουλο, Περιβολιώτη, Τζάνο, Μπιτσάνη, Νασόπουλο, Δρακόπουλο, Κουτσίκο, Μαυροειδή και καμιά δεκαριά ακόμη, συγκεντρώθηκαν στην Πετρίνα Μεγαλοπόλεως.

Εκεί ή στο Κεραστάρι, τους συνάντησε και ο αρχιμανδρίτης Χριστόφορος Κοκκίνης προερχόμενος από το Φαρμακά. Ο Κοκκίνης που πήρε το ψευδώνυμο Παπαφλέσσας, ανέλαβε καθοδηγητικό ρόλο.

Στις 30-9-43 φτάνουν στου Βάγκου. «Τ΄ ανδραγαθήματα» του Βρεττάκου στου Βάγγου, θα τα παρακολουθήσουμε από αφηγήσεις κατοίκων του χωριού, που έζησαν οι ίδιοι τα γεγονότα.

Αρχίζουμε με τον αδερφό του Πέρδικα Ηλία Γιαννακούρα:

-Μέχρι τώρα, Λιά πολλές φορές έκανες λόγο για τον αδερφό σου τον Κωστή και είναι φανερό ότι έπαιζαε έναν πρώτο ρόλο στην οικογένειά σας και στο χωριό σας, ένα ρόλο που τον δείχνει πιο συνειδητοποιημένο και από το Μήτσο. Πες μου και ό, τι άλλο ξέρεις για τη ζωή και τη δράση του.

-Ο Κωστής τελείωσε το Γυμνάσιο επι δικτατορίας Μεταξά και πήγε στην Τρίπολη να γίνει δάσκαλος, αλλά δεν τον δεχτήκανε γιατί του βρήκανε, λέει, σκιά στους πνεύμονες. Ακούστηκε, τότε, ότι αυτό το είπανε για τα μάτια και ότι στην πραγματικότητα τον διώξανε για φρονήματα επειδή, λέει, ο παππούς μας πήγε εξορία τον περασμένο αιώνα για εξύβριση του βασιλιά Γεωργίου του Α΄…

Ούτε που ξέρω ποιά είναι η αλήθεια. Όπως σου ξαναείπα, εργάστηκε σαν γραμματέας αγροτικού συνεταιρισμού στην Πέρνη της Χρυσούπολης, μέχρι που επιστρατεύτηκε. Στην Καβάλα ήρθε σ΄ επαφή με το αριστερό συνάφι και έγινε κομμουνιστής. Στην κατοχή έμενε στο χωριό. Υπήρξε οργανωτής του ΕΑΜ και του ΕΛΑΣ στην περιοχή. Ο Μήτσος δεν είχε ιδέα ακόμη από οργάνωση. Έτσι τούρθε μια φορά από κεφαλιού του και ήθελε, σώνει και καλά, με κάτι άλλους να βαρέσουνε του Γερμανούς!...Ο Κωστής όμως ειδοποίησε την οργάνωση στη Μεγαλόπολη και ματαίωσε την αποκοτιά του. (σ.σ, Για το περιστατικό αυτό γράφουμε περισσότερα σε άλλο κεφάλαιο)

-Τελικά τι απόγινε ο Κωστής;

-Τον σκότωσε ο Βρεττάκος.

Επειδή η δράση του ίλαρχου Βρεττάκου επηρέασε και επηρεάστηκε από τον κύκλο των δραματικών γεγονότων που ιστορώ, έκρινα σκόπιμο να συμπεριλάβω, στο βιβλίο μου αυτό, όσα στοιχεία συγκέντρωσα για «το βίο και την πολιτεία» του τελευταίου αρχηγού του Ε.Σ. και των συνεχιστών του έργου του.

[………………………….]

Θα δώσουμε το λόγο στο Νικόλα τον Κλασσόγιαννη, από του Βάγκου, που μένει τώρα στη Γιάλοβα Πυλίας, για να μας διηγηθεί πολύ ενδιαφέρουσες λεπτομέρειες.

«Ο Βρεττάκος ειδοποίησε την οργάνωση του χωριού μας, από το Κεραστάρι της Ασέας να βράσει, δύο γίδες. Στο χωριό μας δεν ξέραμε τίποτα για την κίνηση Βρεττάκου. Πιστεύαμε ότι εξακολουθούσε να ανήκει στον ΕΛΑΣ. Ο Κωστής ο Γιαννακούρας, ο αδερφός του Πέρδικα και ο Νίκος ο Χρόνης, ο άντρας της Γιαννούλας, λείπανε στη Μεγαλόπολη. Υπεύθυνος της τοπικής οργάνωσης του ΕΑΜ ήταν ο Παναγιώτης Ξηνταβελώνης. Οι τσοπάνηδες αργήσανε να φέρουνε τις γίδες και το φαϊ καθυστέρησε. Ο Βρεττάκος θύμωσε πολύ για την «αργοπορία» αυτή και χαστούκισε τον Ξηνταβελώνη. Εκείνη την ώρα φτάσανε ο Κωστής κι ο Νίκος.

Όπως είπα και παραπάνω ο Βρεττάκος μας έπαιξε άσχημο παιχνίδι. Έκανε τον καπετάνιο του ΕΛΑΣ. Ακόμα πιο βρώμικα φέρθηκε ο Μαυροειδής. (σ.σ. Πρόκειται για τον ανθυπολοχαγό Σπύρο Μαυροειδή που ακολουθούσε το Βρεττάκο). Αυτός έπαιξε θέατρο για να ξεγελάσει τα στελέχη της οργάνωσης. Είπε, λοιπόν, στον Ξηνταβελώνη: «Αυτό που έκανε ο Βρεττάκος, δεν πρέπει να περάσει έτσι. Μάζεψε και τους άλλους, να σκεφτούμε πως θα τον τιμωρήσουμε!..». Έτσι πέσανε στην παγίδα και μαζευτήκανε στο σπίτι του Θ. Μπάτακου (Παπαδόπουλου) (εκτός από το Μαυροειδή και έναν άλλο σύντροφό του) ο Κώστας, ο Χρόνης, ο Π. Ξυνταβελώνης, ο Δ. Παπαδόπουλος, και άλλοι. Αφού είπανε πολλά και τους πήρε λόγια ο Μαυροειδής, έστειλε το συντροφό του να φέρει μια κόλλα αναφοράς, για να γράψει την καταγγελία… Αυτό, ήτανε το σύνθημα. Σε λίγο μια διμοιρία κύκλωσε το σπίτι. Τους πιάσανε, κάνανε κι άλλες συλλήψεις. Τους κλείσανε όλους στην εκκλησία. Ύστερα βάλανε ανθρώπους και φωνάζανε με τα χωνιά ένα γύρω στους δρόμους του χωριού και στην πλατεία: «Διαλύεται το ΕΛΑΣ…Είναι προδότες!..»

[……………….]

«Στα Λυκόχια», συνεχίζει ο Νικόλας ο Κλασσόγιαννης, «πήρανε κι΄ εμένα με το μουλάρι μου για αγγαρεία …Με φτάσανε πέρα από την Βυτίνα… Από του Βάγκου κινήσαμε το δειλινό…» (Από σελ. 86,87,88,89)

Η ΕΚΤΕΛΕΣΗ ΤΟΥ ΚΩΣΤΗ ΚΑΙ ΤΟΥ ΧΡΟΝΗ

Τη συνέχεια μας τη διηγήθηκε, στα Λυκόχια, ο Γιάννης ο Κουρέττας και να τι μας είπε:

«Στις αρχές Οχτώβρη 1943 ήρθε στο χωριό μας ο Βρεττάκος. Είχε μαζί του ίσαμε 160 αντάρτες και πολλούς αξιωματικούς. Μπροστά προχώραγε ο παπα-Κοκκίνης με τη σημαία. (σ.σ. Πρόκειται για τον Πρωτοσύγκελο Ναυπλίου αρχιμανδρίτη Χριστόφορο Κοκκίνη από το Βαλτεσινίκο). Φέρνανε τον Άγιο-Λια και στήσανε στρατοδικείο κοντά στα πηγάδια κάτω από τον πρίνο, να τους δικάσουνε.

Εκείνη την ημέρα ήρθε στα Λυκόχια ο Ηλίας ο Μιχόπουλος από τη Μεγαλόπολη, για σανίδια και σανίδι έγινε. ..Ο Ηλίας ήτανε τσαγκάρης. Πήγαινε κάθε τόσο για δουλειά στην Πέτρινα και γνωριζότανε με το Βρεττάκο. Γι΄ αυτό, όταν έμαθε ότι ήτανε φερμένος εδώ, πήγε να τον συναντήσει. Τραβηχτήκανε στ΄ αλώνι και κουβεντιάζανε. Λόγο με το λόγο τα χοντρύνανε και ο Λιάς του είπε ότι θα σκοτώσουμε όλους τους προδότες αξιωματικούς που συνεργάζονται με τους Γερμανούς. Αυτό ήτανε! Ο Βρεττάκος έγινε έξω φρενών. Του  ΄στησε κατηγορία αμέσως, τον πέρασε από στρατοδικείο επί τόπου και τον καταδίκασε σε θάνατο.

Την ώρα που δικάζανε τον Κωστή, εκτελέσανε παραπέρα το Μιχόπουλο. Όταν άκουσε ΄κείνος τη ριπή. Κατάλαβε τι έγινε και τι τον περιμένει. Άρπαξε μια πέτρα και όρμησε απάνω τους φωνάζοντας: «Άτιμοι αξιωματικοί…, προδώσατε την Ελλάδα και τους Έλληνες!..». Του ριξανε όλοι απ΄ όλες τις μεριές!.. Έφαγε εξήντα δύο σφαίρες και δεν έπεφτε!

Στο μεταξύ βρήκε την ευκαιρία ο Νίκος ο Χρόνης, ο άντρας της Γιαννούλας και το΄ βαλε στα πόδια. Του ρίξανε χιλιάδες σφαίρες να τον κρατήσουνε, αλλά τίποτα. Ξεμάκρυνε πάνω από δυο χιλιόμετρα. Έκανε όμως το λάθος κι  έπιασε την κορυφογραμμή. Προτού να σκαπετήσει τον πήρε μια ριπή και του΄ κοψε το πόδι. Πήγανε κοντά και τον αποτελειώσανε. Τον χώσανε στη Μπολιάνισσα. Αν έπιανε τα Γουπατάκια του Καραλέκα, θα γλίτωνε.

Τους άλους τους κάνανε μαύρους στο ξύλο και τους αφήσανε. Το Γιαννόπουλο και τον Ξηνταβελάωνη για να τους γιατρέψουνε στου Βάγκου, σφάξανε δυο προβατίνες και τους φορέσαμε τις προβιές κατάσαρκα.

Όταν έφυγε ο Βρεττάκος, τον ακολούθησε ο δάσκαλος ο Κουρέττας.(Ο Κουρέττας εκτελέστηκε μαζί με τον αρχιμανδρίτη Χριστόφορο Κοκκίνη στην Τίμιοβα του Ταϋγέτου, μετά την οριστική συντριβή των υπολειμμάτων του Βρεττάκου στη μάχη της Παλιόχωρας)

Ας ιδούμε όμως, πως περιγράφει τα ίδια γεγονότα και ο Νικόλας ο Κλασσόγιαννης που ήτανε αυτόπτης μάρτυρας.

-Στα Λυκόχια πιάσανε το Λια το Μιχόπουλο από τη Μεγαλόπολη. Λένε ότι ο Μιχόπουλος, ανύποπτος, ζήτησε από το Βρεττάκο ένα αυτόματο να σκοτώσει δυο αξιωματικούς και τρεις πολίτες που ήσαν συνεργάτες των γερμανών στη Μεγαλόπολη. Τον κράτησε όμηρο. Την άλλη μέρα στον Άγιο-Λια στήσανε στρατοδικείο και τον εκτελέσανε». (Στο σημείο αυτό θα κάνω μια παρατήρηση και θα διατυπώσω μια απορία. Ο Βρεττάκος στο πέρασμά του από τα διάφορα χωριά της Πελοποννήσου έλεγε ότι είναι εναντίον των Γερμανών και εναντίον του ΕΛΑΣ. Εάν πράγματι ήταν έτσι, τότε γιατί να εκτελέσει το Μιχόπουλο; Εκτός και ήταν: εναντίον των Γερμανών και…υπέρ των συνεργατών τους…).

Την ώρα που εκτελούσε το Μιχόπουλο, εγώ έβλεπα. Καθόμουνα αγνάντια μαζί με τον Απ. Φασούλη και το Δ. Παπαδόπουλο. Ο Κωστής και ο Νίκος δικαστήκανε σε θάνατο.

Κάτω από μια πεζούλα δέρνανε τον Κ. Γιαννόπουλο και τον Παν. Ξηνταβελώνη. Με τις ντουφεκιές, που πέσανε, ο Κωστής, που δεν έβλεπε από τη θέση που τον είχανε, νόμισε ότι σκοτώσανε το Γιαννόπουλο και τον Ξηνταβελώνη και σκέφτηκε: «Αφού σκοτώσανε τους απλούς εαμίτες θ΄ αφήσουνε μένα;». Ήτανε επαρχιακός καθοδηγητής. Μερικοί από τους αντάρτες του Βρεττάκου, που δεν καταλάβανε τι έγινε, ρωτούσανε ξαφνιασμένοι; Τι τρέχει; Τι τρέχει; Και ο Βρεττάκος (τον άκουσα ο ίδιος) είπε: «Δεν είναι τίποτα, κάποιος λαγός πετάχτηκε και του ρίξανε τα παιδιά..» Τότε ο Κωστής, που δεν ήτανε κορόϊδο να χάψει τα ψέματα του Βρεττάκου, άρπαξε μια πέτρα και χίμηξε απάνου του. «Προδότες! Προδώσατε τον ελληνικό λαό!..». Αμέσως τον κυκλώσανε, του ρίξανε πολλοί. Τελικά τον σκότωσε με τα ίδια του τα χέρια ο πρόεδρος του στρατοδικείου Αθ. Οικονομόπουλος. (σ.σ. Πρόκειται για τη χαριστική βολή, που έγινε ύστερα από διαταγή του Βρεττάκου). Πάνω στη φασαρία αυτοτραυματιστήκανε και ο τραυματίας επιτέθηκε στο Νίκο το Χρόνη. Ο Νίκος το  ΄βαλε στα πόδια. Του ρίχνανε!.. Του ρίχνανε!... Τους ξέφυγε αρκετό διάστημα. Ένας στρατιώτης που λεγότανε Μυλωνάς, φώναξε στον σύντροφο του, που κυνήγαγε το Χρόνη: «Ο καπετάνιος είπε να τον αφήσουμε να φύγει!..». Εκείνος όμως δεν πειθάρχησε και σε κάποια στιγμή, που είδε το Νίκο από μακριά, τον σκότωσε. Άκουσα από το στόμα του Βρεττάκου που είπε: «Αφήστε το παλιοτόμαρο να φύγει. Μη χαλάτε τα φυσίγγια…». Όμως ούτε τιμώρησε το φονιά, που παράκουσε τη διαταγή του και εγκλημάτισε ούτε κουβέντα του είπε. Τα φυσίγγια λυπότανε. Δεν τον πήρε ο πόνος για τον Χρόνη».

Από το βιβλίο του Δ. Κ. Νικόλη Ιστορική Πορεία του Ελληνικού Έθνους» (Τόμος Ε-ΣΤ σελ.206) αντλούμε και τα παρακάτω στοιχεία: «…Στήνουν στρατοδικείο από τους ΕΣίτες αξιωματικούς λοχαγούς Οικονομόπουλο και Τζάνο, υπολοχαγούς Μπιτζάνη και Βασ. Χριστογιαννόπουλο και τον ανθυπολοχαγό Σπ. Μαυροειδή και καταδικάζουν σε θάνατο και εκτελούν τους 3 αγρότες: Ηλία Μιχόπουλο, Νικο Χρόνη και Κώστα Γιαννακούρα». Και συνεχίζει ο Δ. Κ. Νικολής: «Ένας από το χωριό Βάγκου, ο Παναγιώτης Ξηνταβελώνης μας πληροφορεί: «Καθ΄ήν στιγμήν είχαν εκτελέσει τον Γιαννακούραν και πριν εκπνεύσει, οι στρατιώται ησχολούντο εις το να του αφαιρέσουν τα παπούτσια και το χιτώνιο μπροστά στα μάτια του αξιωματικού.. Φεύγοντας διέταξαν να μην ενταφιαστούν τα πτώματα, αλλά να μείνουν εκτεθειμένα…».

Ο ΠΕΡΔΙΚΑΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΕΙΤΑΙ ΤΟ ΘΑΝΑΤΟ ΤΟΥ ΚΩΣΤΗ ΚΑΙ ΤΟΥ ΧΡΟΝΗ

Όπως είδαμε στα προηγούμενα, το 1^ο τάγμα του 11^ου συντάγματος, στο οποίο υπηρετούσε ο Πέρδικας, το Σεπτέμβριο του 1943 βρισκότανε στην περιοχή Δυρραχίου. «με τις εκκαθαριστικές επιχειρήσεις που έκαναν οι Γερμανοί-διηγείται ο Βάσσος Τσεκούρας- τραβηχτήκαμε στο νότιο Ταϋγετο. Εμείς οι Αρκάδες επειδή δεν γνωρίζαμε το έδαφος ούτε και τις πολιτικές οργανώσεις, αποφασίσαμε να κινηθούμε νύχτα μέσα από τις γραμμές των Γερμανών και να γυρίσουμε στο Μαίναλο. Καλά και άγια όλα αυτά, αλλά ποιος θα μας οδηγούσε; Χρειαζόμαστε άνθρωπο ικανό και έμπειρο που να γνωρίζει καλά το έδαφος. Τότε μπήκε επικεφαλής ο Πέρδικας και μας οδήγησε, μέσα από το γερμανικό κλοιό, ασφαλείς, στο Ανεμοδούρι. Από΄ κει αγναντεύαμε αμέριμνοι τον Ταϋγετο που «καιγότανε» από τα γερμανικά πυρά. Τότε μου δόθηκε η ευκαιρία να προσέξω και να θαυμάσω τις ξεχωριστές ικανότητες του άγνωστου ως εκείνη τη στιγμή Πέρδικα.

Στη Δόρυζα ο Πέρδικας πληροφορήθηκε ότι ο Βρεττάκος εκτέλεσε τον Κωστή και το γαμπρό του Νίκο Χρόνη. Ήρθε και με βρήκε. «Συναγωνιστή ταγματάρχη, μέχρι τώρα εκτελούσα τις διαταγές σας και ήμουνα πολύ πειθαρχικός. Ύστερα από το κακό που χτύπησε την οικογένειά μου, αποδεσμεύομαι. Πρέπει να μαζέψω το σπίτι μου και τα μικρότερα αδέρφια μου. Πρέπει να πάρω και εκδίκηση..».

Εθελοντής ήτανε, δεν μπορούσα να τον κρατήσω με το ζόρι».

Η φοβερή είδηση του θόλωσε το νου και τον έκανε θηρίο. Δεν μπορούσε να κλείσει μάτι. Αφού κάθισε ένα διάστημα στο χωριό και πληροφορήθηκε τα καθέκαστα, πήρε «όρη και βουνά» να βρει τους φονιάδες και να πάρει εκδίκηση.

Κατάφερε να εντοπίσει τον πρόεδρο του στρατοδικείου του Βρεττάκου (τον άνθρωπο που σκότωσε με το ίδιο του το χέρι τον Κωστή) λοχαγό Αθ. Οικονομόπουλο και καθηγητή της σχολής των Ευελπίδων, στο Γαρδίκι της Μεσσηνίας. Χύθηκε επάνω του και τον ξέκανε με μαχαίρι. Όπως μας είπανε στο Γαρδίκι, αυτόπτες μάρτυρες, ο Οικονομόπουλος, μόλις είδε τον Πέρδικα ξαφνικά μπροστά του, έβαλε το κακό με το νου του και έχασε το χρώμα του.

Στη συνέχεια ο Πέρδικας παρουσιάστηκε στον καπετάνιο της ΙΙΙ μεραρχίας Ακρίτα (Γιάννη Φράγκο) από τη Λογγά της Πυλίας και του ανέφερε ότι αυτοδίκησε. Έξι χρόνια αργότερα του ΄μελε να βάλει τέρμα στην πολυτάραχη ζωή του στα ίδια χώματα που έπεσε ο Κωστής με το Νίκο.

«Εμείς (μας είπε η Μαρία Παναγιωτακοπούλου-Κουλουμέντα_ βρήκαμε το μπελά μας. Ο Πέρδικας και τ΄ αδέρφια του πιστεύανε ότι μιας και ήμαστε κουμπάροι με το Βρεττάκο, ξέραμε από πριν για τις εκτελέσεις και δεν τους ειδοποιήσαμε να σωθούνε οι δικοί τους. Γι΄ αυτό φυλαγόμαστε.

Όταν έμαθε ο Πέρδικας όλη την αλήθεια από αιχμαλώτους του Βρεττάκου, μας κάλεσε, εμένα και τον αδερφό μου το Γιώργη, στον Αγιάννη, την εκκλησία του νεκροταφείου και μας είπε: «Παιδιά, έμαθα όλη την αλήθεια. Ξέρω ποιος ήτανε ο αίτιος. Δεν έχετε καμιά ευθύνη εσείς. Δεν έχω τίποτα μαζί σας. Μη με φοβάστε».

Ήταν ντόμπρος και σωστός άνθρωπος ο Μήτσος. Δεν είχαμε μεγάλη διαφορά στην ηλικία και τον ήξερα καλά».

Πρέπει να υπογραμμίσουμε ότι στου Βάγγου και στα Λυκόχια ο Βρεττάκος έδειξε την ταυτότητά του, σήκωσε τη μάσκα και φάνηκε το αληθινό πρόσωπό του. Το αδίσταχτο πρόσωπο ενός πράκτορα, που υπηρετεί συνειδητά και φανατισμένα τα συμφέροντα των ξένων αφεντικών του. Όταν κατάλαβε το λάθος του, ήταν αργά για όλα και για τον ίδιο. Όπως λένε εκείνοι που τον μετέφεραν τραυματία από την Παλιόχωρα στην Τίμιοβα, συχνά επαναλάμβανε τη φράση: ‘Ατιμοι Άγγλοι…».

Ο ΒΡΕΤΑΚΟΣ ΣΤΗ ΒΥΤΙΝΑ

(Διηγούνται Ο Ν. Κλασσόγιαννης από του Βάγκου και ο Γ. Καράγιωργας από το Βαλτεσινίκο)

«‘Ακαλούθησα το Βρεττάκο, ως αγωγιάτης έξι ημέρες. Η διαδρομή που ακολουθήσαμε ήταν: Βάγκου-Λυκόχια-Γαρζενίκο (Ελάτη)-Πυργάκι-Βυτίνα-Βορειοανατολικό Μαίναλο- Μπεζενίκο (Βλαχέρνα)-Βυτίνα. Στη Βυτίνα φτάσαμε στις 3/10/1943»

Εδώ ο Βρεττάκος με μια βαρύγδουπη προκήρυξη εξηγούσε τους λόγους που τον οδήγησαν στην απόρριψη του Συμφώνου του Δυρραχίου και πληροφορούσε το λαό ότι διεξάγει διμέτωπο αγώνα και εναντίον των Γερμανών και εναντίον του ΕΛΑΣ «μέχρις εξοντώσεως». Στη Βυτίνα, συνεχίζει ο Κλασσόγιαννης, δύο πράγματα μου έκαναν εντύπωση. Το ένα είναι η συνάντηση του Βρεττάκου με τους Γερμανούς. Θα στη ειπώ, όπως την άκουσα από τους συντρόφους του Βρεττάκου. Εμείς είχαμε πιάσει τον Άγιο-Λιά. Ένα ύψωμα νοτιοδυτικά της Βυτίνας. Ένα φυλάκιο του Βρεττάκου είχε εγκατασταθεί στη πλατεία. Ξαφνικά ήρθανε δύο ή τρία αυτοκίνητα με Γερμανούς και σταματήσανε στην πλατεία. Το φυλάκιο του Βρεττάκου πρόλαβε και χώθηκε στο καφενείο. Οι Γερμανοί τους είδανε και «τη στήσανε» απόξω. Έφτασε αμέσως και ο Βρεττάκος. Πλησίασε το Γερμανό τον χαιρέτησε στρατιωτικά και του ΄δωσε το πιστόλι του. Όπως άκουσα τους συντρόφους του Βρεττάκου να λένε, ο Γερμανός τον ρώτησε:

-Ποίους καταδιώκεις;

-Καταδιώκω τους κομμουνιστάς!

-Πάρε το μπιστόλι μου και κυνήγα τους. Ταχιά που θα φεύγουμε νά  ΄ρθείς να σου παραδώσω την Τρίπολη!..»

Φυσικά, το περιεχόμενο της συζήτησης Βρεττάκου-Γερμανού κανείς δεν το γνωρίζει. Εκείνο όμως που παραμένει αναμφισβήτητο είναι η συνάντηση του Βρεττάκου με το Γερμανό και η ανταλλαγή των περιστρόφων. Όλα τ΄ άλλα είναι «λόγια της αρβύλας». Παρόλα αυτά εκφράζουν με χαρακτηριστικό τρόπο το βασικό σημείο ταύτισης των Γερμανών και του Βρεττάκου, που ήταν το αντικομμουνιστικό μένος.

«Το άλλο πράγμα που μου ΄κανε εντύπωση στη Βυτίνα συνέβη το προηγούμενο βράδυ στον Άγιο-Λια. Είδα το Βρεττάκο να κουβεντιάζει μ΄ ένα παπά. Σε κάποια στιγμή ο Βρεττάκος έδωσε στο παπά ένα πιστόλι κι  εκείνος σήκωσε τα ράσα του και το ΄ βαλε στη μέση του. (σ.σ. πρόκειται για το γνωστό μας αρχιμανδρίτη Χρ. Κοκκίνη, ο οποίος έφυγε μόνος και άοπλος από τα Λυκόχια για Τρίπολη, όπου είχε κάποιες επαφές, άγνωστο με ποιος και ξαναβρήκε το Βρεττάκο στη Βυτίνα). Η συνάντηση Βρεττάκου-Γερμανών στη Βυτίνα είναι ένα γεγονός επαληθευμένο από χίλιες μεριές. Να τιμάς διηγήθηκε ο Γιώργος ο Καράγιωργας (Στρόγκλας) από το Βελτεσινίκο, που έγινε αργότερα καπετάνιος στη διμοιρία του Πέρδικα και θα τον συναντήσουμε πολλές φορές φορές στις επόμενες σελίδες: «Είχα πάει μαζί με τον συμπατριώτη μας, το Γιώργη τον Παπαδημητρίου (Λυσσαίο), στην Ακαδημία της Τρίπολης για εξετάσεις. Γυρίζοντας σταθήκαμε στη Βυτίνα. Στο νότιο μέρος του χωριού είχε στρατοπεδεύσει ο Βρεττάκος. Στην πλατεία, ακριβώς απέναντι από το ρολόγι του Αγιοτρύφωνα, υπήρχε μια τράπεζα. Ίσως Αγροτική, δε θυμάμαι καλά. Βρεθήκαμε μέσα με τον Παπαδημητρίου. Μου διαφεύγει το πώς και το γιατί. Ξαφνικά καταφθάσανε δύο ή τρία γερμανικά τζιπ. Ο δ/ντής της τραπέζης τρομοκρατήθηκε: «Αλίμονό μας! Μεγάλο μακελειό θα γίνει…»  «Μην ανησυχείς, του λέω, δεν γίνεται τίποτα». Ήξερα ποιος ήτανε ο Βρεττάκος και δεν ανησυχούσα. Δεν περάσανε πέντε λεπτά και κατάφθασε ο Βρεττάκος με δύο δικούς του. Με επίσημο βήμα πλησίασε το Γερμανό αξιωματικό και χαιρετηθήκανε στρατιωτικά. Μιλήσανε για λίγο στα γαλλικά. Ξεχώρισα τη λέξη «σουβενίρ». Ύστερα τους είδα ν΄αλλάζουν τα πιστόλια τους. Οι Γερμανοί φύγανε για Τρίπολη».

[……] πληροφορώ τον αναγνώστη ότι στη Βυτίνα έζησα αρκετά χρόνια και την επισκέπτομαι πολλές φορές το χρόνο. Εκείνο που εξακρίβωσα είναι ότι ο Βρεττάκος. Όταν πληροφορήθηκε την άφιξη των γερμανικών αυτοκινήτων προχώρησε μαζί με δύο αξιωματικούς του (το Σ. Μαυροειδή και κάποιον άλλον) με σταθερό βήμα, πλησίασε το Γερμανό αξιωματικό χαιρέτησε στρατιωτικά, παρέδωσε το πιστόλι του, ανταλλάξανε λίγες κουβέντες, ο Γερμανός του ΄δωσε το δικό του πιστόλι  ξαναχαιρετηθήκανε στρατιωτικά και πήρε ο καθένας το δρόμο του. Ο Βρεττάκος δε φοβότανε τους Γερμανούς. Αν τους φοβότανε, θα είχε στήσει ενέδρες και φυλάκια, ώστε να μην αιφνιδιαστεί. Αυτά τα στοιχειώδη μέτρα θα τα έπαιρνε και ένας δεκανέας, όχι αυτός που είχε φήμη ικανού αξιωματικού!

........................................................

       (Σελ. 122-124)

ΗΤΑΝ ΠΡΟΔΟΤΗΣ Ο ΒΡΕΤΑΚΟΣ;

Πρώτα θα ιδούμε μια αποκαλυπτική και έγκυρη γνώμη για το Βρεττάκο του προέδρου της Νομαρχιακής Επιτροπής του Ε.Σ. Λακωνίας ταγματάρχη Δημ. Καραγιαννάκου, παρμένη από το βιβλίο του «Ταξιδεύοντας προς Κόρυμβον».

«…Έρχονταν από την περιοχή Γυθείου όπου έμενε. Πήγαινε και αυτός στο δάσος της Βασιλικής (σ.σ. Πηγαίνανε για τις ρίψεις όπλων που υποσχόταν ο εκπρόσωπος του ΕΔΕΣ συνταγματάρχης Κ. Γεωργίου). Από μόνος του ο Τηλέμαχος μου πρόσθεσε: Στο μέλλον να μην τον αποκαλώ με το ονοματεπώνυμό του, όταν θέλω να συνδεθώ μαζί του, αλλά να τον αποκαλώ «Κ13»…Μου είπε ακόμη ο Βρεττάκος ότι είναι μέλος της ΕΑΜικής Επιτροπής Γυθείου. Ότι κρατεί αυτό το πόστο, για να παρακολουθεί τη δράση των ΕΑΜικών. Ότι έχει στείλει στον ΕΛΑΣ του Πάρνωνα τον ανθυπολοχαγό Μανωλάκο για τον ίδιο σκοπό. Φαινόταν πολύ αισιόδοξος για την εξέλιξη των αντιστασσιακών προσπαθειών μας (σ.σ. εννοεί τον Ε.Σ.) και υποτιμούσε τη δύναμη του ΕΑΜ σε βαθμό μη επιτρεπόμενο… Του ΄δωσα να καταλάβει πως το ΕΑΜ είναι πολύ ισχυρό και δεν συγχωρεί αυτούς που το υπονομεύουν και μάλιστα εκ των ένδον. Σχημάτισα την εντύπωση ότι σκέπτεται και ενεργεί εκτός πραγματικότητας και με τάσεις ανεξάρτητης προσωπικής δράσεις».

Και τώρα ήρθε η ώρα για κάποια συμπεράσματα.

1.- Αρχικά ο Βρεττάκος, ενώ φανερά ανήκει στην ΕΑΜική Επιτροπή Γυθείου, ταυτόχρονα, ανήκει και στον Ε.Σ. Παίζει διπλό ρόλο και έχει σκοπό να διαβρώσει το ΕΑΜ. Συνδέεται με το ΣΜΑ και το περιβάλλον του βασιλιά, μέσω του λοχαγού Π. Ρογκάκου.

2.- Βασικός σκοπός του Βρεττάκου και των Άγγλων, που τον κατευθύνουν, είναι η διάλυση των οργανώσεων του ΕΑΜ και των μονάδων του ΕΛΑΣ.

3.- Επιχειρεί, εν ψυχρώ, έναν εμφύλιο, χωρίς να λογαριάζει το αίμα που θα χυθεί, χωρίς να νιάζεται για την τεράστια υπηρεσία, που προσφέρει στους κατακτητές, με το αδερφικό αλληλοφάγωμα, που εγκαινιάζει.

4.-Παραπλανά με δόλο τους καλοπροαίρετους χωριάτες του Βάγκου. Δέρνει και εκτελεί άφταιγους ανθρώπους.

5.- Αδιάλλακτος, φανατικός και εξωπραγματικός, θέλει και πιστεύει ότι μπορεί να καταδικάσει με το στρατοδικείο του όλους τους ΕΑΜίτες!..

6.- Δημιουργεί με τους Άγγλους και με τους πράκτορές τους αντιεαμικές οργανώσεις σ΄ όποια χωριά έχει προσβάσεις, όπως στο Βαλτεσινίκο, στη Βυτίνα, στη Δημητσάνα και αλλού και είναι ο ηθικός αυτουργός των εκτελέσεων, που σάρωσαν αργότερα, τα χωριά αυτά της Γορτυνίας.

7.- Στο Λογγανίκο εξετέλεσε το φοιτητή της Νομικής Πέτρο Ντέρο. Έναν πολυτάλαντο νέο γλωσσομαθή με προοπτικές λαμπρής εξέλιξης. Στο σημείο αυτό θ΄ ανοίξουμε μια μικρή παρένθεση. Ο Ντέρος είχε λάβει μέρος στη μάχη κατά των Ιταλών, που έγινε στο εργοστάσιο της Αρτεμισίας το 1943 με τον Τάσο Αναστασόπουλο. Στη μάχη κείνη ο Νίκος Πανούσης με προτροπή Ντέρου, που γνώριζε και τα ιταλικά άριστα, φώναξε στους ιταλούς: «Σολντάτο Ιταλιάνο, νο παούρας. Γκρέκο παρτιζάνο μπόνο». Και από τότε φώναζαν όλοι τον Πανούση Νο παούρας. Αυτά μου τα είπε ο Μήτσος Λίβας (Σωκράτης). Που πολεμούσε πλάι τους στην ίδια μάχη, για να διαλυθεί κάποια σύγχυση, που επικρατεί γύρω από το Νο παούρας.

8.- Έχει ερωτοτροπίες ανεπίτρεπτες και αποδεδειγμένες με τους Γερμανούς και τους συνεργάτες των Γερμανών στη Βυτίνα στην Κατσουλιά, στην Κάπελη, στην Παλιόχωρα. Διασχίζει νίχτα στις 24 Οκτώβρη 1943 με ένα ένοπλο τμήμα του το κέντρο της γερμανοκρατούμενης Καλαμάτας χωρίς καμιά προφύλαξη και χωρίς καμιά συνέπεια. Πράγμα που φανερώνει ότι είχε προηγηθεί συνεννόηση με τη γερμανική διοίκηση της πόλης.
    9.- Ζήτησε και πήρε στις 26 Οκτώβρη 1943 όπλα και πολεμοφόδια από τους Γερμανούς, που του τα πήγε στην παλιόχωρα επικεφλής γερμανικής φάλαγγας Γερμανός αξιωματικοός μαζί με τον κατοχικό νομάρχη Μεσσηνίας Δ. Περρωτή. Και φυσικά οι Γερμανοί δεν τον εξόπλισαν, για να τους κτυπήσει...
 10.- Δέσμιος της αδιαλλαξίας του, επιμένει μέχρι τέλους να αγωνίζεται σε λάθος κατεύθυνση. Οι Άγγλοι αξιωματικοί, που τον ακολουθούσαν και τον στήριζαν στη δονκιχωτική πορεία του, στην κεντρική Πελοπόννησο, μετά τη συμφορά της Πετρίνας, τον εγκατέλειψαν στην τύχη του. κι εκείνος, μόνο όταν τον άγγιξε ο θάνατος, ομολογεί ότι "έπεσε θύμα σκοτεινών δυνάμεων" και ότι: "Δυστυχώς οι ψεύτικες υποσχέσεις των μεγαλυτέρων δημιουργούν περιπετείας δια τους μικρότερους, που τους πιστεύουν..." Ποιοί άραγε είναι οι μεγαλύτεροι, που με τις ψεύτικες υποσχέσεις τους, του δημιούργησαν "περιπεττείας"; Σίγουρα οι άνθρωποι που αποτελούσαν το περιβάλλον του βασιλιά στη Μέση Ανατολή. Ποιοί άλλοι μπορούσαν να είναι; Αυτοί και οι Άγγλοι. Οι Άγγλοι που για τα δικά τους συμφέροντα τον κατάντησαν συνεργάτη των Γερμανών, τον γελιοποίησαν και τον κατέστρεψαν. Και τώρα μπαίνει το ερώτημα: Ήταν προδότης ο Βρεττάκος; Συνειδητά όχι. Παγιδεύτηκε από τους Άγγλους και το Βασιλιά. Ήταν ένας τρομερά φιλόδοξος, αδιάλλακτος, αδίστακτος και ρομαντικά εξωπραγματικός άνθρωπος, που νόμιζε ότι τον ευνοούν οι περιστάσεις να φτάσει ψηλά. Αυτός ήταν ο μέγας και μοναδικός στόχος του. Προκειμένου να πετύχει το σκοπό του, δεν είχε αναστολές. Ήταν ικανός για όλα. Έφτασε μέχρι το σημείο να σχεδιάσει την εξόντωση των στελεχών του ΕΛΑΣ στη γιορτή συμφιλίωσης. Ενεργούσε σαν πράκτορας και ακολουθησε την τύχη των πρακτόρων. Και οι πράκτορες δεν έχουν πατρίδα. Έχουν αδίσταχτα αφεντικά και μέλλον αβέβαιο.

 Κατωτέρω διαβάζουμε και άλλα αποσπασμάτα από το βιβλίο του Ανθ/γού Ιωαννη Κοσιώρη (ο.π.) εκ των οποίων συνάγεται ότι  ο συγγραφέας προσπαθεί να αποποιηθεί τις δικές του ευθύνες γιά τα προδοτικά  "έκτροπα" του Ε.Σ, μεταφεροντάς τις ,μόνο στον Ιλ. Τηλ. Βρεττάκο όπως  και να δικαιολογήσει γενικότερα την δράση του Ε.Σ. που δεν ήταν τίποτε άλλο παρά, μια επικουρική των Γερμανών, δύναμη κατοχής, στο όνομα γενικά του δήθεν κομμουνιστικού κινδύνου!

               (σελ.235-237)
      Συμπεράσματα από το 4ον ΜΕΡΟΣ 

Εις το ΜΕΡΟΣ Δ' (Κεφ. lον έως 13ον) έγινε εξιστόρησις του τρόπου και χρόνου συγκροτήσεως των εθνικών Ανταρτικών Ομάδων (Ε.Σ.) Πελοποννήσου και της διαλύσεως αυτών, υπό την πίεσιν των Ανταρτικών Ομάδων του ΕΑΜ -ΕΛΑΣ και την περίεργον τακτικήν του Στρατηγείου Μέσης Ανατολής και των εν Πελοποννήσω Αγγλικών Αποστολών.

Είναι γεγονός ότι διά τα Εθνικά Ανταρτικά Τμήματα του Ε.Σ. των Νομών Αρκαδίας-Ηλείας- Αχαίας, ουδεμία ρίψις όπλων έγινε από το Σ.Μ.Α., καθ'όλην την διάρκειαν της συγκροτήσεως και δράσεως αυτών, από τον Απρίλιον μέχρι τον Οκτώβριον 1943.

Η μοναδική απόφασις του Σ.Μ.Α. να ενισχυθούν τα ένοπλα Τμήματα του Ε.Σ., του Ταγ/ ρχου Καραχάλιου με μεγάλην ποσότητα όπλων και πυρομαχικών, ανεκοινώθη κατά την ιστορικήν σύσκεψιν του Δυρραχίου της 28-9-43 (βλέπε Κεφάλαιον 8ον) *.

*(σ εμού: Από το αυτό βιβλίο του Ι.Κοσιώρη ο.π.  σελ.171.172,173:

Ιστορική σύσκεψις Δυρραχίου

28η Σεπτεμβρίου 1943

Εις αυτήν παρέστησαν :

α. Εκ μέρους της Αγγλικής Αποστολής.

-ο Άγγλος Ταγ/ρχης Χάρινγκτον

-ο Έλλην Υπολοχαγός Γεώργιος Ταβερναράκης

β. Εκ μέρους της ομάδος Ε.Σ. Ταϋγέτου

-ο Συν/ρχης Αθανάσιος Γιαννακόπουλος

-ο Ίλαρχος Τηλέμαχος Βρεττάκος

-ο Λοχαγός Διονύσιος Ζαμπούρος

-ο Υπολοχαγός Πέτρος Κεφάλας

-ο Ανθ/γός Ιωάννης Λαδάς

        γ. Εκ μέρους του Συγκροτήματος Ε.Σ.Καραχάλιου

-ο Ανθ/γός Ιωάννης Κοσιώρης

Κατά την ιστορικήν αυτήν σύσκεψι ν ο Άγγλος Ταγ/ρχης Χάρινγκτον ανακοίνωσε επείγον σήμα του Στρατηγείου Μέσης Ανατολής(Σ.Μ.Α), με απόφασιν αυτού, διά του οποίου καθορίσθησαντα εξής:

α. Να ενισχύετο επειγόντως το Συγκρότημα του Ταγματάρχου Καραχάλιου με 1200 διάφορα όπλα (οπλοπολυβόλα, αυτόματα, τουφέκια κ.λ.π.) διά δύο ρίψεων, με ανάλογα πυρομαχικά.

β. Να ενισχύετο με ιμματισμόν και χρήματα διά νεωτέρων ρίψεων.

γ. Να επλαισιώνετο το Συγκρότημα με Αγγλική Αποστολή που ευρίσκετο στην περιοχή Αχαΐας, η οποία και θα παρευρίσκετο δια την υποδοχήν των ρίψεων.

Μετά την ανακοίνωσην αυτήν, ο Άγγλος Ταγ/ρχης εζήτησε από εμένα, ως αντιπρόσωπον του Καραχάλιου, να καθορισθούν τα πεδία και οι ημερομηνίες των ρίψεων. Μου παρέδωσε στρατιωτικόν τοπογραφικόν χάρτην της περιοχής Γορτυνίας (Φύλλον Δημητσάνης) και επ'αυτού προσδιόρισα τις συντεταγμένες του πεδίου ρίψεων.

…………………………………..

Στην συνέχεια της συσκέψεως, ο Συν/ρχης Γιαννακόπουλος ενημέρωσε τους παρισταμένους αξιωματικούς διά την περιπετειώδη κίνησίν του στην βόρεια Πελοπόννησον, την βρώμικη συμπεριφορά της Οργανώσεως ΕΑΜ-ΕΛΑΣ και ιδίως του στελέχους αυτών, με το ψευδώνυμον Ωρίων, και ότι διέτρεξε άμεσον κίνδυνον η ζωή του ίδιου και των συνοδών του. Έκαμε την διαπίστωσιν ότι ήτο λάθος η υπογραφή του Συμφώνου της 28/8/43, διότι οι κομμουνισταί υπέγραφον Σύμφωνα δια να κερδίσουν χρόνον και με πρώτην ευκαιρία ν τα κατεπάτουν.

Έπειτα από ευρείαν διαλογικήν συζήτησιν, απεφασίσθησαν τα κατωτέρω βαρυσήμαντα :

1.  Ο Συν/ρχης Γιαννακόπουλος Αθανάσιος να αποχωρήσει από την Διοίκησιν των Ανταρτικών Ομάδων Ε.Σ. του Ταϋγέτου και στην θέσιν του πρότεινε τον Ίλαρχον Βρεττάκον.

2. Ο ίδιος να φύγει την επομένην διά την Καλαμάτα και με τους εκεί αξ/κούς να φροντίσει να εξασφαλίσει την αγορά 300-400 Ιταλικών όπλων με πυρομαχικά και να τα διοχετεύσει στο Τμήμα (η Ιταλία είχε συνθηκολογήσει).

3. Να δικαιολογήσει την απουσίαν του ως προσωρινήν και για οικογενειακούς λόγους και να διαδοθεί ότι θα επέστρεφε σύντομα στην θέσιν του.

4. Ο Ανθ/γός Κοσιώρης Ιωάννης να αναχωρήσει με το Τμήμα του το πρωί της επομένης, ακολουθών το ίδιο δρομολόγιον, μέσω Μαινάλου για να φθάσει εγκαίρως στην περιοχήν των ρίψεων, με απόλυτον μυστικότητα ως προς τας ρίψεις.

5. Ο ίδιος να ενημερώσει με σύνδεσμον τον Ταγματάρχην Καραχάλιον να κινηθεί με το Τμήμα του προς την ορεινή Ηλεία και να είναι έτοιμος να κινηθεί την νύκτα της 12ης Οκτωβρίου, έπειτα από φωτοβολίδα του Κοσιώρη, περνώντας τον ποταμόν Ερύμανθον (Γέφυρα Πουρνογιόφυρο).

6. Ο Ίλαρχος Βρεττάκος Τηλέμαχος :

-Να ασχοληθεί εντατικά με την ανασυγκρότησιν των Τμημάτων του Ε.Σ., να φρο­ντίσει να δίδει την εντύπωσιν ότι τηρείται το Σύμφωνον και εάν δημιουργηθεί κα­νένα ζήτημα να τονίζει ότι θα πρέπει να περιμένουν την επάνοδον του Συν/ρχου Γιαννακοπούλου.

-Την νύκτα της 12-10-43 να καταρτίσει σχέδιον αιφνιδιαστικής επιθέσεως των Τμημάτων του Ε.Σ. Δυρραχίου-Νεοχωρίου, εναντίον του Τμήματος του ΕΛΑΣ δυνάμεως 200 ανταρτών που, βάσει του συμφώνου, ευρίσκετο στην περιοχή, με σκοπόν τον αφοπλισμόν αυτού και με τα όπλα του να εξοπλισθούν ισάριθμοι αντάρτες του Ε.Σ.

-Μετά την ενέργειαν αυτήν, να καταγγείλη το σύμφωνον της 28/8/43 και να ανακαλέσει τους αντάρτες του Ε.Σ. ( 150) που έφυγαν στα χωριά τους με τα όπλα τους, όταν διεφώνησαν με το Σύμφωνον. 

Δυστυχώς η απροσδόκητος κίνησις του Τμήματος Ε.Σ. υπό τον Ίλαρχον Βρεττάκον προς την Γορτυνίαν και τα φοβερά σφάλματα τακτικής αυτού κατά την πορείαν του και η άμετρος φιλοδοξία του να παρευρεθεί ο ίδιος εις τον χώρο ν των ρίψεων των όπλων, της 12ης και 13ης/10/43, με αντικειμενικόν σκοπόν να αναλάβει ο ίδιος την αρχηγείαν όλων των ανταρτικών ομάδων Ε.Σ. Πελοποννήσου, είχε ως αποτέλεσμα να ματαιωθεί το καθορισθέν σχέδιον, κατά την σύσκεψιν της 28-9-43.

Η κίνησις του Βρεττάκου προς την Γορτυνίαν μόνον με ένα μικρό Τμήμα (147) ανταρτών και αξ/κών από το Συγκρότημα Ε.Σ. Ταϋγέτου (400 ανδρών) είχε ως άμεσον συνέπειαν την διάλυσιν των υπολοίπων Τμημάτων. Πολλοί έφυγαν στα χωριά των με τα όπλα τους και άλλοι διέρρευσαν προς τα Τμήματα του ΕΛΑΣ.

Ο Βρεττάκος κατήγγειλε πρόωρα το Σύμφωνον Γιαννακοπούλου-ΕΛΑΣ και εκήρυξε τον αγώνα κατά του Ε.Α.Μ.-Ε.Λ.Α.Σ. Αποτέλεσμα αυτού, όπως ήτο φυσικόν, ήτο ότι το Ε.Α.Μ. έδωσε εντολήν να κινηθούν όλα τα ένοπλα Τμήματα του Ε.Λ.Α.Σ. της Πελοποννήσου, με σκοπόν να διαλύσουν το Τμήμα του Βρεττάκου και κάθε άλλο Τμήμα του Ε.Σ., που υπήρχε ακόμα στην Πελοπόννησο.

Οι προγραμματισθείσες από το Σ.Μ.Α. ρίψεις όπλων και πυρομαχικών διά το Συγκρότημα Καραχάλιου, την 12ην και 13^ην/10/43, στην περιοχή Γορτυνίας, εματαιώθησαν ακριβώς λόγω της κυκλωτικής κινήσεως των Τμημάτων του Ε.Λ.Α.Σ. εναντίον του Τμήματος Βρεττάκου.

Από την στιγμή εκείνη εκρίθη οριστικώς η τύχη των Τμημάτων του Ε.Σ. Πελοποννήσου.

Μετά την μάχη της Πετρίνας, τον σοβαρόν τραυματισμόν του Ταγ/ρχου Καραχάλιου και την άρνησιν της Αγγλικής Αποστολής Δυρραχίου να γίνουν ρίψεις όπλων εκεί, εκρίθη πλέον ότι δεν ήτο δυνατόν να παραμείνουν και να δράσουν τα Τμήματα του Ε.Σ. στο Μωρηά. Το υπόλοιπον του Τμήματος Βρεττάκου διελύθη μετά την μάχην στην Παλαιοχώραν και οι περισσότεροι ή εφονεύθησαν στην μάχη ή συνελήφθησαν από τους Ελασίτες ως τραυματίες και εσφαγιάσθησαν, μεταξύ αυτών ο Ίλαρχος Βρεττάκος και ο Αρχιμανδρίτης Κοκκίνης .

Το Συγκρότημα Καραχάλιου υπεχρεώθη να αυτοδιαλυθεί και να φύγουν οι αξ/κοί και οι αντάρτες για την Αθήνα και αρκετοί στην Μέση Ανατολή.

Αυτό ήτο το τέλος του Ε.Σ. στην Πελοπόννησο. Ας εξετάσουμε τώρα τι θα είχε γίνει εάν ο Βρεττάκος δεν εκινείτο προς Γορτυνίαν την 30-9-43, αλλά εφήρμοζε ακριβώς τα αποφασισθέντα στην  ιστορικήν  σύσκεψιν  της 28-9-43 (Κεφ. 8ον).

Το Συγκρότημα Καραχάλιου,

α. Θα έπαιρνε ασφαλώς τα όπλα των ρίψεων ( 1200 όπλα και άφθονα πυρομαχικά).

β. Θα εδημιουργείτο μία aξιόμαχος δύναμις του Ε.Σ. με βάσιν την ορεινήν Γορτυνίαν, δυνάμεως 1300 ενόπλων, πλαισιωμένων από 100 αξ/κούς.

γ. Θα διέθετε Αγγλικήν Αποστολήν και θα εξησφάλιζε ασυρμάτους στα Τάγματά της, θα μπορούσε να συντονίσει τις κινήσεις της, αλλά και να είναι ενημερωμένη με τις κινήσεις των Γερμανών και των Ελασιτών.

Το Συγκρότημα Ταϋγέτου,

α. Μετά τον προβλεπόμενον αφοπλισμόν των 200 ενόπλων του ΕΛΑΣ στην περιοχή Νεοχωρίου, θα μπορούσε να οπλίσει ισάριθμους άνδρες του Ε.Σ. με τα όπλα αυτά.

β. Θα ανακαλούσε τους 150 ενόπλους του Ε.Σ. που έφυγαν με τον οπλισμόν τους στα χωριά τους, όταν διεφώνησαν με την  υπογραφήν του Συμφώνου  Γιαννακοπούλου -ΕΛΑΣ (Σύνολον ανδρών 400+200+ 150 = 750).

γ. Θα έπαιρναν 300-400 όπλα που θα έστελνε ο Συν/ρχης Γιαννακόπουλος από την Καλαμάτα, όπως είχε κανονισθεί (750 + 350 = 1100).

Θα εδημιουργείτο δηλαδή μία ισχυρή δύναμις (1100) ανδρών, πλαισιωμένη από 100 αξ/κούς με βάσιν τον Ταϋγετον και θα είχε στην διάθεσίν της την Αγγλικήν Αποστολήν του Δυρραχίου, θα είχε άμεσην επαφήν με ασύρματον με το Συγκρότημα Καραχάλιου, και θα ανεφοδιάζετο άνετα από τις περιοχές Καλαμάτας, Μεγαλοπόλεως και Σπάρτης.

Τα δύο αυτά Συγκροτήματα θα ανεπτύσσοντο σύντομα σε δύο ισχυρές μάχιμες ανταρτικές Μεραρχίες, οι οποίες θα εκινούντο συντονισμένα διά την εκκαθάρισιν της Πελοποννήσου.

Εις τα Τμήματα του Ε.Λ.Α.Σ., όπως έχουμε αναφέρει (Μέρος 3ον), τόσον οι αξ/κοί όσον και οι αντάρτες, εις ποσοστόν 85 %, δεν ήταν κομμουνισταί και ασφαλώς θα διέρρεαν προς τα ισχυρά πλέον Εθνικά Τμήματα του Ε.Σ.

Η Πελοπόννησος θα ήτο ελευθέρα και όταν θα ήρχετο η Εθνική Κυβέρνησις του Γεωργίου Παπανδρέου θα είχε στην διάθεσίν της ισχυρόν Εθνικόν Στρατόν που θα εκάλυπτε την Πελοπόννησον και την Αθήνα, με αποτέλεσμα να  μη γίνει το Δεκεμβριανόν  Κίνημα με τους χιλιάδες νεκρούς.

Δεν θα υπήρχε λόγος να δημιουργηθούν τα περίφημα Τάγματα Ασφαλείας τα οποία είχαν εξοπλισθεί από τους Γερμανούς.

Δεν θα είχε γίνει η σφαγή, με χιλιάδες νεκρούς στην Πελοπόννησο, με δικαιολογίαν τα Τάγματα Ασφαλείας.

Όλα αυτά θα απεφεύγοντο και δεν θα επλήρωναν με την ζωή τους το σφάλμα του Βρεττάκου, τόσοι αξ/κοί και στρατιώτες, μεταξύ των οποίων και οι δύο Αρχηγοί Ταγ/ρχης Καραχάλιος και ο Ίλαρχος Βρεττάκος, ο Ανθ/γός Μουτζούρης και δεκάδες εξαίρετοι αξ/κοί.

Ευρέθηκα στην κρίσιμην ιστορικήν σύσκεψιν της 28-9-43 στο χωριό Δυρράχι και έκτοτε κατέβαλα υπεράνθρωπες προσπάθειες και με κίνδυνο της ζωής μου, να πείσω τον εξαγριωμένον Ίλαρχον Βρεττάκον να παραμείνει στην Βυτίνα και να με αφήσει να φύγω, να συναντήσω τον Αρχηγό μας Ταγ/ρχην Καραχάλιον, διά να παραλάβουμε τα όπλα των ρίψεων της 12ης και 13ης Οκτωβρίου.

Ο Ίλαρχος Βρεττάκος με το περίστροφο στο χέρι με απειλούσε ότι θα με εκτελούσε επί τόπου εάν δεν οδηγούσα το Τμήμα του στην θέσιν των ρίψεων.

Δυστυχώς η πρόβλεψίς μου επεβεβαιώθη πλήρως. Οι ρίψεις όπλων δεν έγιναν, τα Τμήματα του Ε.Σ. διελύθησαν και χιλιάδες Έλληνες επλήρωσαν με την ζωήν τους το φοβερό σφάλμα του Βρεττάκου.

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ (ΣΤ)

Την 22 Απριλίου 1944 με εντολή των Βελουχιώτη και Ζούλα πραγματοποιείται η τελευταία ομαδική εκτέλεση 11 χωροφυλάκων και ενός πυροσβέστη, μελών του 5/42 ΣΕ του Συν/χη Δημ. Ψαρού.

       Την ίδια ημέρα ο άρης Βελουχιώτης  περνά από τη Στερεά Ελλάδα στην Πελοπόννησο (στην Αιγιαλεία)  με εντολή του Σιάντου με δύο αποστολές.

Η πρώτη αποστολή ήταν η εφαρμογή του σχεδίου των συμμάχων «Κιβωτός» ή «Κιβωτός του Νώε» στο Μορία. Σύμφωνα μ΄ αυτό το σχέδιο θα γίνονταν επιθέσεις και καταστροφές συγκοινωνιών στην Ελλάδα από τους αντάρτες, ώστε οι Γερμανοί που θα έφευγαν, να μη μπορέσουν να πάρουν το Βαρύ τους πολεμικό υλικό και ν΄ αποδιοργανωθούν σε τέτοιο βαθμό, που να μην είναι σε θέση να πάρουν αμέσως μέρος σε άλλο μέτωπο. (βλ. βιβλίο, Σ. Σαράφη, «Ο ΕΛΑΣ» και…)

Η δεύτερη “μυστική” αποστολή, ήταν  να ξεκαθαρίσει τον Μοριά από, προδότες, , «Χ»ίτες, ταγματασφαλίτες «Αντίδραση», και όποιον πάρει ο χάρος!.*

*{Σημείωση: Είναι γεγονός,ότι και τις δύο αποστολές τις έφερε ο άρης, σε αποτελεσματικό τέλος, με πολύ αίμα  Ελλήνων κυρίως από την δεύτερη αποστολή... Όλα τα μεγαλοστελέχη του ΕΑΜ/ΕΛΑΣ/ΚΚΕ/ΟΠΛΑ ήξεραν  ότι ο άρης κατεβαίνοντας στην Πελοπόννησο «θα στρώσει τον Μοριά με κορμιά πολλά» άλλα ουδείς δεν τον συγκράτησε από την μανία του και κατόπιν το «Έπαιξαν Πόντιοι Πιλάτοι».

 Το Στεφ. Σαράφη ποιός τον υπολόγιζε, όταν στον Λίβανο(17-20 Μαΐου 1944-προτού ακόμα αποκορυφωθεί η αιμασταγία του άρη), που αποποιήθηκε τα εγκλήματά του, βάση της επίσημης δήλωσης 10 Δεκεμβρίου 1945,σε υπουργικό συμβούλιο, του αντιπρόεδρου της Κυβερνήσεως Σοφούλη, Γ. Καφαντάρη  : «Άλλως τε ….και αυτός ο Σαράφης εδήλωσεν εις τον Λίβανον ότι απεκδύεται (=αποποιούται) της ευθύνης των εγκλημάτων της Πελοποννήσου.» (Πηγή δήλωσης: Εφημερίς, «ΕΛΛΗΝΙΚΟΝ ΑΙΜΑ»- 11 ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΥ 1945)...Εάν και ο  ίδιος Στεφ. Σαράφης δεν θέλησε κατόπιν να  αναφερθεί σε εγκλήματα του άρη στην Πελοπόννησο γράφοντας στο βιβλίο του «Ο ΕΛΑΣ»  εκδ. Επικαιρότητα, Αθήνα 1980 σελ. 316 : «Την ίδια περίπου εποχή, έγιναν στην Πελοπόννησο σειρά επιχειρήσεων κατά των Γερμανών και ταγματασφαλιτών από την 3η μεραρχία υπό την διεύθυνση του Άρη. Που συνετέλεσαν ώστε να περάει η κρίση και η μεραρχία ν΄αναλάβει επιθετική στάση αντί να περιορίζεται σε άμυνα»}

      Μόλις πάτησε το πόδι του στη Πελοπόννησο ο άρης , κάλεσε αμέσως σε μέρος της Αιγιαλείας σε σύσκεψη γνωριμίας, απολογίας, τα μεγαλο-στελέχη του ΚΚΕ, στρατιωτικούς διοικητές, καπεταναίους πολιτικούς επιτρόπους του ΕΛΑΣ, και κομμουνιστές μεγαλο- καθοδηγητές του ΕΑΜ.

 Σε αυτή την συνάντηση και σε κάποιες άλλες, εξοργισμένος και με φωνές απειλεί τους πάντες και δείχνει τις άγριες διαθέσεις του για «αμείλικτο και καθολικό κυνήγι της αντίδρασης στην Πελοπόννησο»… «Γιατί αυτή η ανοχή εδώ στην Πελοπόννησο; Γιατί δεν είναι όλοι μαζί μας εδώ; Άχρηστοι, ξεχάσατε ότι κομμουνισμός και επιείκεια δεν χωρούν μαζί;» *(Σχετικά στο βιβλίο του, ο Πολιτικός Επίτροπος της ΙΙΙ Μεραρχίας Πελοποννήσου, ΠΟΛΥΔΩΡΟΣ ΔΑΝΙΗΛΙΔΗΣ("Αχλλέας")/ «Ο Πολύδωρος θυμάται» /1989. αναφέρει σχετικά: "Κατά τα μέσα του Απρίλη έφτασε ένας σύνδεσμος και μου ανέφερε πως ήρθε ο Άρης και να πάω να τον συναντήσω. Ανέφερα την είδηση στο μέραρχο και πήγα και συνάντησα τον Άρη κοντά στο Αίγιο, χαμηλά όπου είχε βγει με τη συνοδεία του. Μου ανακοίνωσε πως ήρθε για εφαρμογή του σχεδίου των συμμάχων «Κιβωτός».../ ο Δανιηλίδης απομακρυνθηκε από τον άρη(Σιάντο!), από  τη θέση του πολιτικού Επιτρόπου, αρχές Ιουνίου του 1944).

       Η προσωπική εντολή που είχε από τον Σιάντο ήταν σαφής: «Θανάση να στρώσης τον δρόμο σου με κορμιά αντιδραστικών».  Όπως και η δική του, γενική διαταγή, σε όλους στους υποκειμένους του: «Να στρώσετε τον Μωρηά με κορμιά. Φωτιά και τσεκούρι στον αντιδραστικό Μωρηά»

Ο άρης αμέσως μετά και από άλλες ενημερώσεις του έμπιστων «συντρόφων», υποδεικνύει μυστικά ποιών αμέσως, μεγαλο-παραγόντων «αντιδραστικών» το κεφάλι πρέπει να κοπεί. (Στην Βυτίνα με «εντολή του Άρη Βελουχιώτη» σφάζεται 2/5/1944 ο δικηγόρος Λυκούργος Λιαρόπουλος και… το ζεύγος Μπασάκου !!!)

Το αμόκ αιμοσταγίας που δημιούργησε ο ερχομός του άρη, στο Μοριά κατά των «αντιδραστικών» αποκορυφώνεται, μεταδίδεται παντού και στους πάντες ,ως μια συλλογική σχιζοφρενική επαναστατική αντίσταση, μια αντίδραση στους «αντιδραστικούς»

Σχετικά ο  Θ. Ζέγκος (Τριαντάφυλλος ή Στάθης ) είναι αποκαλυπτικός  στο γράμμα προς το ΚΚΕ- Σιάντο (βλέπε “ανάρτηση” 083):

{{Προς τον Π.Γ. της ΚΕ του ΚΚΕ

Διά της ΚΕΠΠ

[……Στα τέλη του Απρίλη [1944] είχε συνέλθει Πελοποννησιακή Κομματική συνδιάσκεψη.[…….] Στη σύσκεψη τότε αποφασίστηκε πως πρέπει να κάνουμε έντεχνα εξαφανίσεις προδοτών και αντιδραστικών[….] Μετά τη συνδιάσκεψη, επακολουθούν εγκύκλιοι της ΚΕΠΠ που μιλούσαν για συγκρότηση της ΟΠΛΑ, ίδρυση ανακριτικών γραφείων και να γίνονται μυστικές συλλήψεις, ανακρίσεις και εξαφανίσεις προδοτών και αντιδραστικών.

Στο μήνα Μάη[1944] πήρα από την ΚΕΠΠ 4 γράμματα τα οποία έγραφον «Τώρα που είναι ευκαιρία πρέπει να ξεπατώσουμε την αντίδραση, δεν πρέπει να ξεχνάμε πως είμαστε επαναστάτες. Λεπίδι-Λεπίδι στην αντίδραση. Μ΄ αυτό το πνεύμα γράφτηκε και κύριο άρθρο στο Μωριά. «λεπίδι λεπίδι στην αντίδραση».[….] τα χτυπήματα να γίνονται στις κεφαλές της αντίδρασης. }}

Την 8η Μαΐου 19444 ο άρης έφτασε στο χωριό Βάχλια Γορτυνίας  και εγκατέστησε εκεί το Γενικό Στρατηγείο της ΙΙΙ Μεραρχίας του ΕΛΑΣ στην Πελοπόννησο, μέχρι τέλος Ιουλίου 1944, οπότε μεταφέρθηκε στην Βυτίνα και εγκαταστάθηκε στο Ξενοδοχείο –«Βίλα-Βάλος» μέχρι την απελευθέρωση.

Με ημερομηνία 16 Μαΐου 1944 από την Βάχλια ο άρης κυκλοφορεί το κατωτέρω «ΑΝΟΙΧΤΟ ΓΡΑΜΜΑ ΠΡΟΣ ΤΟ ΛΑΟ ΤΗΣ ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΥ» στο οποίο κυνικά γράφει για την ισχύ της εξουσίας του : «Όσοι θ’ αντιδράσετε θα μετανιώσετε τραγικά!»:

«Ε.Λ.Α.Σ.

ΓΕΝΙΚΟΝ ΣΤΡΑΤΗΓΕΙΟΝ

ΚΛΙΜΑΚΙΟΝ ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΥ

ΑΝΟΙΧΤΟ ΓΡΑΜΜΑ

ΠΡΟΣ ΤΟ ΛΑΟ ΤΗΣ ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΥ

Πολίτες, αδέρφια.

Δεν το κρύβω. Απ’ την περσινή ακόμη άνοιξη, τότε πούχε στεριωθεί πια τ’ αντάρτικό μας απέναντι, στη Ρούμελη και στη Θεσσαλία, την Ήπειρο και τη Μακεδονία, τόχα μεγάλο καημό να περάσω στο Μοριά. Τ’ αντάρτικό σας εδώ είχε τότε κάμει τα πρώτα μα γερά βήματα. Θέλαμε να του δώσουμε χέρι βοηθείας και να πάρουμε την ευκαιρίαν ν’ ανταλλάξουμε την πείρα του δικού μας και του δικού σας -του Ελληνικού Έθνους και του Λαού του, δηλαδή- αντάρτικου, και γι’ αυτό ρίξαμε δώθε καμιά εκατοστή αντάρτες με τον Πελοπίδα, τον Ωρίωνα και τον Παπούα επικεφαλής. Ήθελα να ριχτώ και ’γω μαζί τους τότες. Όμως πολλές δουλειές και σκοτούρες της στιγμής δεν το επέτρεψαν.

Μα, να τώρα, βρίσκουμε ανάμεσα σας. Πατάω στα χώματα του Μοριά! Και χαίρουμαι και συγκινούμαι κι ενθουσιάζομαι και περηφανεύομαι κάπως γιατ’ είχα τη μεγάλη τούτη τιμή κι ευτυχία να πατήσω σε τούτα τα ιερά χώματα, όπου οι Παπαφλέσηδες κι οι Κολοκοτρωναίοι απ’ την αρχή κι οι Ντηλεγιάννηδες και Μαυρομιχαλαίοι υστερότερα κι αφού πείστηκαν, πάλεψαν για το τσάκισμα του σπαθιού του τυράννου και τη λευτεριά της Πατρίδος μας.

Φέρνω τον πιο φλογερό πατριωτικό χαιρετισμό απ’ όλα τα σημερινά κλεφτόπουλα -τους αντάρτες του ΕΛΑΣ- της Ρούμελης, της Θεσσαλίας, της Ηπείρου, της Μακεδονίας και της Θράκης, στα κλεφτόπουλα του Μοριά. Και θα στείλω, πέρα από στεριές και θάλασσες, με το δικό μου τρόπο, τον αντιχαιρετισμό τους. Φέρνω για σένα Λαέ του Μοριά. ΤΗΝ ΚΡΑΥΓΗ ΤΗΣ ΧΑΡΑΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΠΕΠΟΙΘΗΣΗΣ ΓΙΑ ΤΗ ΝΙΚΗ ΑΠ’ ΤΙΣ ΛΕΥΤΕΡΕΣ ΠΕΡΙΟΧΕΣ, ΤΗΝ ΟΙΜΩΓΗ ΤΟΥ ΠΟΝΟΥ ΚΑΙ ΤΩΝ ΒΑΣΑΝΩΝ ΜΑ ΚΑΙ ΤΗ ΣΤΕΡΙΑ ΕΛΠΙΔΑ ΓΙΑ ΤΟ ΣΥΝΤΟΜΟ ΚΑΙ ΣΙΓΟΥΡΟ ΛΥΤΡΩΜΟ, ΑΠ’ ΤΙΣ ΚΑΤΕΧΟΜΕΝΕΣ ΑΚΟΜΑ ΠΕΡΙΟΧΕΣ ΤΗΣ ΥΠΟΛΟΙΠΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ. Και σου υπόσχομαι πως πολύ σύντομα θα σμίξει ο πολεμικός αντίλαλος των δοξασμένων και χιλιοτραγουδισμένων βουνών του Μοριά και της άλλης Ελλάδας, η νίκη, η τιμημένη και ποτισμένη με τ’ άλικο αίμα των παιδιών της, θα φτερουγίσει περίχαρα και θ’ απλώσει, στη γλυκιά μας πατρίδα, την ολόφωτη, σαν υπερκόσμιο μετέωρο, λευτεριά!

ΚΛΗΡΙΚΟΙ ΚΑΙ ΔΙΑΝΟΟΥΜΕΝΟΙ

Ταχθείτε στο πλευρό του Λαού. Εκεί είναι η θέση σας. Ακολουθείστε το εθνικότατο και εντιμότατο παράδειγμα των Σεβασμιωτάτων Ηλείας Αντωνίου και Κοζάνης Ιωακείμ και τόσων άλλων ιερέων. Ακολουθείστε το παράδειγμα των καθηγητών του Πανεπιστημίου Σβώλου, Κόκκαλη, Γεωργαλά και τόσων άλλων διανοουμένων. Βοηθείστε να διαλυθούν τα σύννεφα της συκοφαντίας. Γενείτε πνευματικοί αρχηγοί του λαού μας και του αναγεννωμένου Έθνους μας. Θυμάστε εκείνο το στίχο: «Τον κάλαμόν σου σύντριψον και γίνου στρατιώτης!» Ακολουθείστε τον. Ήρθε η ώρα.

ΠΟΛΙΤΕΣ, ΑΔΕΡΦΙΑ, ΛΑΕ ΤΟΥ ΜΟΡΙΑ,

Η ιστορία δεν πάει ποτέ πίσω. Η Ελλάδα μας θα λευτερωθεί σύντομα διπλά. Τούτο το θέλουν Θεοί και άνθρωποι. Δεν υπάρχει δύναμη που θα μπορέσει να σταματήσει το απόλυτα Εθνικό και Λαϊκό έργο μας. Κι αν υπάρχει θα την συντρίψουμε! Εμπρός, όσοι πιστοί προσέλθετε! Όσοι θ’ αργήσετε ή δεν θα πάρετε καθόλου μέρος στον Τιτάνιο Αγώνα μας, θα σας καίει αύριο, τη συνείδησή σας, κάτι σαν αναμμένο σίδερο. Όσοι θ’ αντιδράσετε θα μετανοιώσετε τραγικά! Εμπρός, όλοι στο πόδι, στ’ άρματα. Ο δοξασμένος Μοριάς πρέπει και πάλι ν’ ακουστεί στα πέρατα της οικουμένης!

- Ζήτω ο ηρωικός Λαός του Μοριά!

- Ζήτωσαν τα ηρωικά ανταρτόπουλά του!

-Ζήτω ο Πανελλήνιος Πανεθνικός αγώνας για τη λευτεριά και τη λαοκρατία!

Στα βουνά 16Υ44

ΑΡΗΣ ΒΕΛΟΥΧΙΩΤΗΣ»

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ (Ζ)

ΕΘΝΙΚΙΣΤΕΣ και ΔΙΕΘΝΗΣ ΕΡΥΘΡΟΣ ΣΤΑΥΡΟΣ στη ΚΑΤΟΧΗ

Οι πλείστοι 'Χ"ίτες-Εθνικιστές-Βασιλικοί αξιωματικοί και υπαξιωματικοί των Ε.Ο. (Εθνικιστικών Ομάδων) που αποτέλεσαν τον Ε.Σ. (Εθνικό Στρατό) και κυρίως αυτοί της Μεσσηνίας είχαν την μήνιν του απλού λαού και του ΕΑΜ-ΕΛΑΣ προτού ακόμα βγούν στο βουνό για να πολεμήσουν τους «Κομμουνιστάς»! Αξιωματικοί της φρουράς της Καλαμάτας (Διοικητής ο Συντ/χης Διον. Παπαδόγγωνας) συντονισμένα συνεργάζονταν με τους κατακτητές και διαχειρίζονταν τα τρόφιμα του Διεθνούς Ερυθρού Σταυρού μόνο επ΄ ωφελεία των!

Αυτή η αισχρή συνεργασία συνεχίστηκε φανερά και απροκάλυπτα κατόπιν με τη ίδρυση των Ταγμάτων Ασφαλείας.

Ο πιο σπουδαίος ενεργός «ήρωας» εκφραστής της επαίσχυντης αυτής συνεργασίας,  ήταν ο Ταγμ/ρχης Παν. Στούπας με κύρια δράση στο Μελιγαλά! (Ο Παν. Στούπας ήταν αρχηγός  Ε.Ο. και κατόπιν ένας από τους οργανωτές των Ταγμάτων Ασφαλείας Μεσσηνίας). // βλ. Αρχείο  Πέρσον με πολλές σχετικές αναφορές γι΄ αυτόν:

«Ο Axel Persson πήγε στην Ελλάδα σαν αντιπρόσωπος του ΔΕΣ με τη δεύτερη αποστολή αντιπροσώπων, απ’ το Μάρτη του 43 μέχρι το Γενάρη του 1945, όταν ο πρώτος πρόεδρος της Επιτροπής Βοήθειας, ο σουηδός Paul Mohn, αντικαταστάθηκε από έναν άλλον σουηδό, τον ανώτατο δικαστή Emil Sandström. Τον Axel Persson ακολούθησε στην Ελλάδα η παιδίατρος γυναίκα του, Έλσα, η οποία ανέπτυξε πλούσια δράση και γιάτρεψε, ή ανακούφισε πολλούς Μωραΐτες.

Δεν ήταν η πρώτη φορά που ο Axel Persson βρέθηκε στην Ελλάδα. Το 1926 ο αρχαιολογικός του κασμάς στο χωριό Δενδρά, κοντά στη Μιδέα, θαυματούργησε. «Ανακάλυψε ένα ανέγγιχτο, πλούσιο, βασιλικό θολωτό τάφο απ’ το 1030 π.χ. με σκαλιστά χρυσά κι ασημένια κύπελλα, σπαθιά κ.α. Οι πλούσιοι μυκηναϊκοί θησαυροί στα Δενδρά έκαναν το όνομα του Αξελ Πέρσον ξακουστό και δόξασαν τη Σουηδική Έρευνα. Το 1936 οι ανασκαφές στο χωριό Μπερμπάτι, στη σημερινή Προσύμνα έφεραν στο φως ένα θολωτό τάφο κι’ εφτά θαλαμένιους. Ένα ακέραιο εργαστήρι αγγειοπλαστικής απ’ την τελευταία μυκηναϊκή περίοδο».

Οι δυσκολίες που αντιμετώπιζαν ήταν πολλές και κάθε είδους. Δεν υπήρχε καμιά οργανωμένη κρατική περίθαλψη για τους φτωχούς. Γι’ αυτό, οι σουηδοί φρόντισαν με αυταπάρνηση και αίσθημα υψηλής ευθύνης να ξεπεράσουν πολλά εμπόδια και να δώσουν την υποστήριξή τους στα φτωχά χωριά. Υποστήριξη απαραίτητη, γιατί σε πολλά χωριά το μόνο που είχαν οι άνθρωποι για φαγητό ήταν η συνηθισμένη γουρουνοτροφή αποτελούμενη από βελανιδότριμμα ζυμωμένο με γκορτσάλευρο. Αλάδωτα και ανάλατα χόρτα γέμιζαν τις κοιλιές τους με αποτέλεσμα να προκαλείται αδιάκοπη διάρροια. Είναι δύσκολο να αντιληφθούμε σήμερα το μέγεθος της απελπισίας της δυστυχίας και της πείνας των ανθρώπων στην Κατοχή. Τι να πεις για τα παιδάκια που ολοχρονής βρίσκονταν σε τρισάθλια κατάσταση. Λιάνεψαν τα ποδαράκια τους και φούσκωσαν αφύσικα οι κοιλίτσες τους. Η χαρά είχε απομακρυνθεί από τα προσωπάκια τους. Η υπερβολική αδυναμία τους δεν τους επέτρεπε να απομακρυνθούν από τα σπίτια τους. Οι αντάρτες έφθασαν στο σημείο να κάνουν επιτάξεις τροφίμων για να μοιράζουν στους φτωχούς χωριάτες. Η τραγικότητα της κατάστασης μπορεί να γίνει αντιληπτή αν σκεφτούμε ότι στα βουνοχώρια οι άνθρωποι ζύμωναν τρεις οκάδες αλεύρι που παίρναν το μήνα με βελανιδότριμμα.

Έχοντας σαν βάση την Τρίπολη, οι ατομικές αναίμακτες μάχες του σουηδού δεν είχαν σταματημό. Μάχονταν συνεχώς να στείλει τρόφιμα και στις πιο απόμακρες περιοχές, και στο τελευταίο κορφοβούνι. Εκεί που η χρεία ήταν μεγάλη και τα εμπόδια τεράστια. Γιατί, δεν αποτελούσαν μόνο οι αδιάβατοι απ’ τα πολλά σαμποταρίσματα δρόμοι αδύνατη και την ελάχιστη μεταφορά τροφίμων με τροχοφόρα. Συχνά, οι γερμανοί προσπαθούσαν να εμποδίσουν την αποστολή βοήθειας σε βουνοχώρια ισχυριζόμενοι ότι οι αντάρτες θα καρπωθούν τη βοήθεια. Οι Ταγματασφαλίτες, το όνειδος κάθε ελεύθερου ανθρώπου, μαζώματα από διάφορα φασιστικά γαϊδουράγκαθα, προσπάθησαν να χρησιμοποιήσουν τα τρόφιμα του Ερυθρού Σταυρού (ΕΣ) σαν μέσο πολιτικής πίεσης και ρουσφέτι. Επέτρεπαν τροφοδοσία μόνο σε περιοχές που έλεγχαν οι ίδιοι, αλλά ο σουηδός ήταν κατηγορηματικός: ή όλοι, όσοι έχουν ανάγκη, ή κανένας. «ή μας δίνεται πίσω τα δικαιώματά μας να συντηρήσουμε το Λαό ακόμα και στους ανταρτοπολέμους ή σταματάμε μια για πάντα τη τροφοδοσία στο Μωριά». Απ’ τη σθεναρή στάση του Axel Persson οι Μωραΐτες στάθηκαν ”προνομιούχοι” σε σύγκριση με άλλες περιοχές της Ελλάδας.

Δίνοντας καθημερινά τις δικές του μάχες ο ευσυνείδητος αυτός άνθρωπος, προσηλωμένος σταθερά στο καθήκον, πέρασε χρόνια πολλά μέσα σε λίγες μέρες. « Έφυγε απ’ την Ελλάδα κατά πολύ γεροντότερος απ’ την πραγματική του ηλικία. Η ένταση της δουλειάς του στο Σουηδικό Ερυθρό Σταυρό συνετέλεσε ώστε να κλονιστεί η υγεία του. Είναι όμως σίγουρο ότι δεν θα σταματούσε να εργάζεται προκειμένου ν’ αλαφρώσει τον ανθρώπινο πόνο και δεν θα κιότευε μπροστά σε οποιαδήποτε δυσκολία, γιατί έτσι ήταν πλασμένος. Σε όλη του τη ζωή υπήρξε φίλος και παραστάτης της ανθρώπινης δυστυχίας, δίχως να ξέρει τι θα πει δογματική ή πολιτική διάκριση».

 Όποιος πολεμούσε τον κατακτητή χαρακτηρίζονταν απ’ τους γερμανοντυμένους έλληνες, κομμουνιστής. Υπήρχε αναμφίβολα και το κομμουνιστικό στοιχείο στο ΕΑΜ. Δεν πρέπει να ξεχνάμε όμως ότι απ’ την άνοιξη του ’44 αρχηγός του ΕΑΜ στην Πελοπόννησο ανέλαβε ο Μητροπολίτης Πύργου. Στη διάρκεια της Κατοχής, οι κατακτητές ζούσαν καθημερινά με το φόβο της σύγχρονης κλεφτουριάς. Τους σύγχρονους Κολοκοτρώνηδες και τους άξιους Παπαφλέσες. Οι Μωραΐτες πλήρωσαν πολύ ακριβά, σε αίμα και υλικά αγαθά, τον αγώνα τους για τη Λευτεριά. Τα σαμποταρίσματα αντιμετωπίστηκαν με δολοφονίες και καψίματα χωριών όπου πολλές φορές καίγονται και αποθήκες του ΕΣ.

Εκτελέστηκαν 950 Μωραΐτες από τον Οκτώβριο του 43 μέχρι τον Ιούνιο του 44. Με επίσημα στοιχεία της Εθνικής Αλληλεγγύης (ΕΑ) δολοφονήθηκαν 6 975, πιάστηκαν όμηροι 837, και κάηκαν 10 882 σπίτια. Τα περισσότερα απ’ τα εγκλήματα και τις καταστροφές έγιναν απ’ τους εθνοπροδότες ή σε συνεργασία με τους γερμανούς. «Και βρίσκονται σήμερα Έλληνες που στριγγλίζουν, επειδή τιμωρήθηκαν κάμποσα απ’ αυτά τα καθάρματα».

Ο σουηδός, και οι συνεργάτες του έλληνες, αντιμετώπιζαν κάθε είδους εμπόδια. Πολλές φορές κουβάλησαν οι ίδιοι με το ατομικό τους αμάξι φαγητό και καυσόξυλα στις φυλακές της Τρίπολης όταν η κυκλοφορία κάθε τροχοφόρου ήταν απαγορευμένη. Έπρεπε να είναι εφευρετικοί για να ξεπεράσουν τα λογής λογής εμπόδια που πρόβαλαν οι εθνοπροδότες, τα ελληνικά μπουλούκια που ήταν στη δούλεψη των κατακτητών. Οι ταγματασφαλίτες ήταν ντυμένοι αστυνομικοί και τρώγαν το ίδιο συσσίτιο με τους γερμανούς στρατιώτες. Κλαίγονταν όμως ότι πεινούσαν και απαιτούσαν τρόφιμα από τον ΕΣ, αλλά ο σουηδός δεν έκανε χατίρια. Οι εθνοπροδότες δοκίμασαν να θέσουν τα αυτοκίνητα του ΕΣ κάτω από τον έλεγχό τους. Συχνά, εμπόδιζαν το έργο του Axel Persson φυλακίζοντας το προσωπικό του. Προσπαθούσαν να αλλάξουν τις καταστάσεις διανομών, να τις αναθεωρήσουν, να κόψουν τα δικαιώματα σε όσους δεν χώνευαν. Ο σουηδός όμως ”ξαγρυπνούσε”.

Το 1944 η τροφοδοσία στα βουνοχώρια ήταν από πολύ δύσκολη μέχρι αδύνατη. Αυτό δεν οφείλεται μόνο στους ξεχαρβαλωμένους δρόμους, απ’ τα σαμποταρίσματα, που τους καθιστούσαν αδιάβατους. Οι ταγματασφαλίτες συλλαμβάνανε τους αντιπροσώπους των χωριών που πήγαιναν περπατώντας πολλές ώρες στις πόλεις, προκειμένου να πάρουν τρόφιμα. Για να ξεπεραστεί το εμπόδιο αυτό, γυναικόπαιδα ανέλαβαν τη μεταφορά τροφίμων για να ριχτούν στη φυλακή και αυτά! Στο ”εθνικό” έργο των εθνοπροδοτών συμπεριλαμβάνονται και ξαφνικές επιδρομές σε χωριά τα οποία άλλοτε λεηλατούσαν, και άλλοτε έκαιγαν τις αποθήκες τροφίμων τους.

Υπήρξαν ελάχιστες περιπτώσεις που οι αντάρτες κατάσχεσαν τρόφιμα. Τις επανόρθωσαν όμως μόλις τους το ζητήσαμε αναφέρει ο σουηδός. Αυτό, δεν εμπόδισε τους ταγματασφαλίτες και τους γερμανούς να ξαπολήσουν κατηγορίες εναντίον τους χωρίς αποδεικτικά στοιχεία. Κατηγορίες τις οποίες δεν μπόρεσε να επιβεβαιώσει ο ΕΣ. Αξίζει να αναφερθεί μια καταγγελία. Στις 6 του Μάη 1944 ο Μανιατάκης, ταγματάρχης των ταγμάτων ασφαλείας,*(*σ.εμού: Τον Ταγματασφαλίτη Ταγ/χη Μανιατάκη τον αναφέρει ο κ. Γ. Μπασάκος στο ημερολόγιο του, με δράση στη Βυτίνα) ότι  με υπόμνημά του διαμαρτυρήθηκε στον Axel Persson γιατί σε μια επιχείρηση στην περιοχή Λαγκάδια είδαν πολλά σουηδικά και αμερικάνικα κουτιά γάλα σε ένα νοσοκομείο των ανταρτών τα οποία προέρχονταν από το Σουηδικό Ερυθρό Σταυρό.

Ο σουηδός δεν δέχτηκε, απέρριψε αμέσως τον ισχυρισμό του γερμανόφιλου, και ο γερμανοντιμένος εθνοπροδότης προσβλήθηκε γιατί ο Persson αμφισβητούσε κάτι που είδε με τα μάτια του. Ο Axel Persson μιλούσε με βεβαιότητα, γιατί γνώριζε ότι ο ΕΣ δεν είχε πάρει κανένα απολύτως κουτί γάλα. Είχε πάρει από τη Σουηδία 7.999 χαρτοσακούλες γάλα σκόνη των 25 κιλών. Όχι κουτιά. Οι γερμανοί όμως είχαν στη διάθεσή τους, ανάμεσα στ’ άλλα, και κουτιά γάλα από τη Δανία. Το πιθανότερο είναι να λαφυραγώγησαν οι αντάρτες από τους γερμανούς σε κάποια επιχείρηση τέτοιο γάλα, και το χρησιμοποιούσαν στο φαγητό των αρρώστων.

Κατηγορήθηκε το αντρόγυνο Persson ότι είναι κομμουνιστές, όταν προκειμένου να αποθηκεύσουν τρόφιμα χρησιμοποίησαν μια εκκλησία, τον μοναδικό ελεύθερο χώρο που υπήρχε. Κάνανε, λέει, τις εκκλησίες αχυρώνες και τους διέταξαν να αδειάσουν την εκκλησία αμέσως. Αλλά οι σουηδοί τους ανάγκασαν να βάλουν την ουρά στα σκέλια τους και να εξαφανιστούν.

Υπήρξαν περιπτώσεις, αναφέρει ο Persson, που φτωχοί άνθρωποι δεν μπορούσαν να πληρώσουν τα μεταφορικά έξοδα. «Τότε, αν και δεν μπορούσαμε να καλύψουμε τα έξοδα των διανομών, τους μοιράζαμε δωρεάν τα τρόφιμα. Σε πολλά μέρη οι άνθρωποι προσφέρθηκαν να πληρώσουν με λάδι, με αβγά ή με κότες. Φυσικά δεν το δέχτηκε ο Ε.Σ. και τα τρόφιμα μοιράζονταν δωρεάν».

Ένα, ακόμα, σημαντικό στοιχείο το οποίο ταυτίζει τους ταγματασφαλίτες με τους γερμανούς, και πρέπει να τονιστεί, αποτελεί το γεγονός ότι οι γερμανοί όταν αποχώρησαν παρέδωσαν τις αποθήκες τους στους Ταγματασφαλίτες και όχι στον Ε.Σ. όπως έγινε σε άλλες περιοχές. Έπρεπε να είναι καλοταϊσμένοι οι ταγματασφαλίτες, γιατί σύντομα θα αναλάμβαναν καινούργιο ρόλο. Ρόλος που προδιαγράφεται από την αόριστη ανακοίνωση της ελληνικής Κυβέρνησης της Νάπολης, ότι οι ταγματασφαλίτες έπρεπε να καταθέσουν τα όπλα, δίχως να διευκρινίζει σε ποιόν και με ποιο τρόπο θα γίνονταν αυτό. Χωρίς να παρθεί κανένα μέτρο για την εκτέλεση της διαταγής αυτής…»
  (Περισσότερα στο βιβλίο : Αρχείο Πέρσον/Κωστής Παπακόγκος / Εκδόσεων Παπαζήση /1977) 

***

     Σημείωση: Ο Axel Persson προπολεμικά ως αρχαιολόγος, στην Μιδέα , Πρόσυμνα(Μπερμπάτι) γνωρίστηκε με τον πάτερ μου στις όχθες του Αστερίωνα, εκεί στο Νερόμυλό μας, δίπλα στις Μυκήνες  Ο πατήρ μου είχε μια πηγαία Ελληνικότητα και αρετές και ο Πέρσον τον θαύμαζε γι΄ αυτό!

Λίγο πριν τα Δεκεμβριανά ο πατήρ και η μητέρα μου κυνηγημένοι από , γερμανούς,  και κομμουνιστές καταφεύγει στην Αθήνα. Έμαθε για την θέση του Πέρσον και πήγε να τον συναντήσει, και Ωωω αυτός ο φιλέλλην που ήξερε ότι οι Έλληνες δεν προσκυνούν ποτέ, έκανε το εξής καταπληκτικό: γονάτισε (με το ένα γόνυ) και συγχρόνως του φίλησε το χέρι!

                                                                   16/11/2019

Αετίων Σωτήριος Ριζόγιαννης

Υ.Γ.(1)

 Μαθιός (Ματθαίος) Πόταγας από την Βυτίνα!

«Βρισκόταν σε ηλικία δεκαεπτά (17) ετών, στις 2 Μαΐου 1941, όταν τα πρώτα γερμανικά στρατεύματα κατευθύνονταν προς τη Βυτίνα Αρκαδίας, τον τόπο καταγωγής του. Ο νεαρός Μαθιός εμφανίστηκε μπροστά τους και φέρεται να τούς είπε "Σταθείτε, δεν θα μας σκλαβώσετε. Είμαι εδώ μόνος, αλλά ολόκληρη η Ελλάδα ακολουθεί". Οι Γερμανοί τον σκότωσαν επί τόπου «και στη συνέχεια του συνέθλιψαν το κεφάλι. Κατ' άλλη εκδοχή, πρώτα ο Μαθιός πυροβόλησε τα αυτοκίνητα των Γερμανών, οι οποίοι τον συνέλαβαν πάραυτα και τον σκότωσαν με όπλο, συνθλίβοντάς του έπειτα το κεφάλι.» (Από Βικιπαίδεια)

Ο κ. Γεώργιος Μπασιάκος έγραψε  σχετικά τα κατωτέρω :

Υ.Γ.(2) Οφείλω ετεροχρονισμένα να παραθέσω το κατωτέρω κείμενο, με τις ευχαριστίες μου  και στον κ. Παναγιώτη Γ. Κοτσούκο ομολογώντας ότι ήταν αμέλειά μου να μην ρωτήσω σχετικά το κ Γεώργιο Μπασάκο !

 «ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ ΤΟΥ ΕΠΙΜΕΛΗΤΟΥ

Με τον Γιώργο Μπασάκο μας συνδέει φιλία μερικών δεκαετιών.  Ιδιαίτερα συνδεθήκαμε όταν, προ εικοσιπενταετίας, άρχισα να κάνω τις διακοπές μου, κάθε Αύγουστο, στην Βυτίνα, οπότε αρχίσαμε να κάνουμε παρέα και να συζητάμε διάφορα  θέματα και ιδιαίτερα διά την Βυτίνα, την ιστορία της, τους κατοίκους της και για τα διάφορα γεγονότα που έλαβαν χώρα στην περιοχή κατά την διάρκεια της Κατοχής, όπου έφηβος  τα έζησε έντονα και δύσκολα ξεχνιούνται .

Θαύμασα την μεγάλη του μνήμη καθώς θυμόταν άνετα και χωρίς δυσκολία, γεγονότα, ημερομηνίες και πρόσωπα, με μεγάλη ακρίβεια και με πολλές λεπτομέρειες, λες ότι συνέβησαν χθες. Του επεσήμανα ό, τι θα ήταν κρίμα να μην τα έγραφε όλα αυτά, καθώς αυτά που θυμόταν από την περίοδο της Κατοχής έχουν ιστορική σημασία, ιδιαίτερα δια την περιοχή της Βυτίνας και ίσως θα ήταν χρήσιμα σε κάποιο μελλοντικό μελετητή - ιστορικό.

Παρά τη προχωρημένη ηλικία του, η μνήμη του διατηρείται ακμαιοτάτη και οι κρίσεις του και οι αναφορές του στα γεγονότα της εποχής είναι χωρίς εμπάθεια, αντικειμενικές  και ακριβείς.

Κάποια στιγμή μου ανέφερε ότι έχει κρατήσει και ημερολόγιο της περιόδου αυτής. Διαπίστωσα όμως ό, τι, όπως ήταν φυσικό, τα γεγονότα αυτά τον έχουν πληγώσει και δεν ήθελε να τα θυμάται και να τα πολυσυζητά. Το ημερολόγιο αυτό, μετά την ολοκλήρωση του, το φύλαξε και δεν ξαναασχολήθηκε με αυτό.

Ένα δεύτερο στοιχείο του χαρακτήρα του ήταν ότι ποτέ δεν μίλησε με μίσος και εκδικητικό τρόπο διά τους φονείς των γονιών του. Το  παράπονό του ήταν ότι διώχθηκαν και δικάστηκαν  οι εκτελεστές και όχι οι ηθικοί αυτουργοί, οι οποίοι απεφάσισαν και έδωσαν εντολές στους εκτελεστές να προβούν σ’ αυτό το αποτρόπαιο και αδικαιολόγητο έγκλημα.

Το παράπονό, που πάντα μου εκφράζει, είναι ότι παρά τις μεγάλες ευεργεσίες και εκδουλεύσεις που προσέφεραν οι γονείς του στην Βυτίνα, τόσο γενικά ( π.χ. αποτροπή εμπρησμού της Βυτίνας 4 – 5 φορές), όσο και ατομικά σε συγκεκριμένα πρόσωπα, οι επίσημες Αρχές του τόπου ουδεμία επίσημη αναγνώριση και αποκατάσταση της μνήμης τους  έχουν κάνει μέχρι σήμερα. Βέβαια πολλοί Βυτιναίοι ατομικά, συναισθανόμενοι τις ευεργεσίες της οικογένειας Μπασάκου, του συμπαραστάθηκαν και προσπάθησαν , κατά το μέτρο των δυνατοτήτων τους, να του συμπαρασταθούν και να τον βοηθήσουν. 

Προ τριετίας τον έπεισα να μου παραδώσει ό, τι υλικό είχε συγκεντρώσει που αφορούσε αυτή την περιόδου από δημοσιεύσεις και χειρόγραφες σημειώσεις του και κυρίως το ημερολόγιό του, με σκοπό τουλάχιστον να δακτυλογραφηθούν και να ταξινομηθούν και αφού αξιολογηθούν, αν κριθεί ό, τι αξίζει τον κόπο να δημοσιευθεί και να γίνει προσπάθεια έκδοσης τους  σε βιβλίο.

Αφού συγκεντρώθηκε όλο το υπάρχον υλικό, δακτυλογραφήθηκε και άρχισε η επεξεργασία του, με αργούς ρυθμούς, με κάποιες διορθώσεις και προσθήκες και κυρίως με την ολοκλήρωση του ημερολογίου που αναφέρεται  στα γεγονότα μέχρι της 10 Μαΐου 1944 και το συμπληρώσαμε μέχρι τον Οκτώβριο του 1944, οπότε αναχώρησε από την Βυτίνα. 

 

Παναγιώτης Γ. Κουτσούκος

Οικονομολόγος »

ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΑΥΤΗΣ ΤΗΣ ΑΝΑΡΤΗΣΗΣ:http://rozosotiris.blogspot.com/2019/11/102-1943-1944.html