ΑΝΤΙ ΠΡΟΛΟΓΟΥ
Ο Γιάννης Αλεξάνδρου (Καπετάν Διαμαντής) (1914-1949) ήταν Έλληνας κομμουνιστής, αντιστασιακός, καπετάνιος του ΕΛΑΣ καθώς και υποστράτηγος του ΔΣΕ κατά τον Εμφύλιο Πόλεμο. Σκοτώθηκε στις 21 Ιουνίου 1949.
Μέχρι σήμερα δεν είχε αποσαφηνιστεί εάν ο θάνατός του ήταν αποτέλεσμα προδοσίας ή όχι. Ο Γιάννης Πριόβολος υποστράτηγος ε.α.-συγγραφέας έφερε στην δημοσιότητα για πρώτη φορά, την : «Έκθεσις επί της εξοντώσεως του διοικητού της ΙΙ Κ.Σ.Μ. ΔΙΑΜΑΝΤΗ (21-6-1949)».
Απόσπασμα της τετρασέλιδης έκθεσης και συναφή παρουσιάστηκαν σε άρθρο του Γιάννη Πριόβολου στην εφημερίδα Documento/Κυριακή 21 Ιουνίου 2020(σελ. 12-13) .
Το δακτυλογραφημένο κείμενο του άρθρου, αντίγραφο της έκθεσης και δακτυλογραφημένη απόδοση του συνόλου των αναφερομένων σ΄ αυτήν, μου παραχωρήθηκαν ευγενώς από τον Γιάννη Πριόβολο, τον ευχαριστώ και τα παρουσιάζω κατωτέρω .
«Όλοι επάνω για τον ΔΙΑΜΑΝΤΗ»
Μάρμαρα Φθιώτιδας, 20η κ΄ 21η Ιουνίου 1949
Γράφει ο Γιάννης Πριόβολος υποστράτηγος ε.α.-συγγραφέας
Προ καιρού, στα αρχεία της Διεύθυνσης Ιστορίας Στρατού, εντόπισα έγγραφο του 602 Τάγματος Πεζικού με τίτλο: «Έκθεσις επί της εξοντώσεως του διοικητού της ΙΙ Κ.Σ.Μ. ΔΙΑΜΑΝΤΗ (21-6-1949)».[1] Την έκθεση υπογράφει (23 Ιουνίου 1949) ο διοικητής του τάγματος αντισυνταγματάρχης Ιωάννης Σορόκος.
Σύμφωνα με την έκθεση, το 602 Τάγμα, που υπαγόταν στην 71 Ταξιαρχία, είχε από τις 4 Ιουνίου 1949 εγκαταστήσει το Σταθμό της Διοίκησής του στο χωριό Κολοκυθιά Φθιώτιδας και εξερευνούσε την ευρύτερη περιοχή, με κύρια αποστολή τη σύλληψη-εξόντωση των υπολειμμάτων των μέχρι μόλις πρότινος ισχυρών ανταρτικών δυνάμεων της Ρούμελης («ΙΙ Μεραρχία Διαμαντή»).[2]
Δυτικά της περιοχής του τάγματος, όπου είναι τα χωριά Νικολίτσι, Κυριακοχώρι, Πλάτανος, Γαρδίκι κλπ., άρχιζε ο χώρος ευθύνης άλλης ταξιαρχίας –της 72. Υπόψη ότι, όλα τα χωριά της Ρούμελης, τα ημιορεινά και ορεινά, από το τέλος του 1947 περίπου, ήταν έρημα. Οι κάτοικοί τους, «ανταρτόπληκτοι», είχαν μετακινηθεί με εντολές του στρατού, θέλοντας και μη, σε χαμηλότερες περιοχές, σε πόλεις και κωμοπόλεις (Λαμία, Σπερχειάδα κλπ.), όπου διέμεναν σε άδεια σπίτια, καθώς και σε παράγκες και σε πρόχειρους καταυλισμούς.
Στις 20 Ιουνίου, το πρωί, το τάγμα, με έναν εκ των πλαγίων συνδέσμων, πληροφορήθηκε από την 72 Ταξιαρχία ότι μια ομάδα 40 περίπου ανταρτών ενέπεσε, βόρεια από το Κυριακοχώρι, σε ενέδρα της ταξιαρχίας. Επιπλέον έγινε γνωστό, από κάποιους που συνελήφθηκαν, ότι της συγκεκριμένης ομάδας ηγούνταν ο Διαμαντής. Οι πληροφορίες επίσης έλεγαν ότι οι αντάρτες αυτοί, αφού σχημάτισαν μικρές ομάδες, διέρρευσαν προς το Νικολίτσι.
Ύστερα από την παραπάνω πληροφορία τέθηκαν «όλοι επί ποδός».[3] Εν ολίγοις: «Όλοι επάνω για τον ΔΙΑΜΑΝΤΗ». Κατ’ αρχάς, το τάγμα μετατόπισε τη διάταξή του. Στην ουσία προωθήθηκε προς βορρά. Έπιασε τη γραμμή Ψηλοράχη (είναι μεταξύ των χωριών Αργύρια και Μάρμαρα), Κουβαρά Χωράφια (ΒΔ Μαρμάρων) και Τσαχτιλάκα (ΒΑ Μαρμάρων). Παράλληλα εγκατέστησε, στα κυριότερα περάσματα, ενέδρες (λούφες).
Το απόγευμα, πέρασαν κοντά σε μία ενέδρα τρεις αντάρτες. Οι στρατιώτες τους καταδίωξαν. Μάλιστα πυροβολώντας τους, έπεσε νεκρός ο ένας. Οι άλλοι δύο διέφυγαν προς τα Αργύρια. Ο νεκρός αναγνωρίστηκε. Ονομάζονταν Μπαμπάνης. Όσον αφορά τις υπόλοιπες ενέδρες, τα αποτελέσματά τους περί το σούρουπο ήταν αρνητικά.
Με αυτά υπόψη, τις εσπερινές ώρες της 20ης Ιουνίου, η εντύπωση του τάγματος ήταν ότι, πρώτον, οι αντάρτες των οποίων ηγούνταν ο Διαμαντής είχαν κρυφτεί στη δασώδη περιοχή βόρια του ποταμού Βίστριτσα (Ίναχου), κάπου ανάμεσα στα χωριά Γούρνες και Περιβόλι, και, δεύτερον, ότι ανέμεναν να προχωρήσει αρκετά η νύχτα για να συνεχίσουν την κίνησή τους προς ανατολάς.
Όσο για τις δυνάμεις του, το τάγμα τις είχε τοποθετήσει ως εξής: Ένα λόχο τον είχε στη θέση Κουβαρά Χωράφια με μια διμοιρία στην τοποθεσία Τσαχτιλάκα και άλλη μία νότια του χωριού Περιβόλι. Είχε κι ένα λόχο, ετοιμοκίνητο, σε μικρή απόσταση από το χωριό Μάρμαρα. Έναν ακόμη λόχο, τον είχε εγκατεστημένο στα υψώματα Ζερελάκι και Πυργάκι (νότια των Μαρμάρων). Ετοιμοκίνητος και αυτός ο λόχος. Ουσιαστικά, η περισσότερη δύναμη του τάγματος ήταν διασκορπισμένη σε ενέδρες. Είκοσι τρεις ενέδρες, συνολικά.
Η νύχτα 20 προς 21 Ιουνίου πέρασε αρκετά ήρεμη. Το πρωί, οι ενέδρες δεν ανέφεραν τίποτα το ουσιώδες. Έτσι, το τάγμα, τουλάχιστον μέχρι και τις εννέα η ώρα της 21ης Ιουνίου δεν είχε την παραμικρή ένδειξη «περί εχθρού».
Στις εννέα η ώρα έφτασε «ασθμαίνων» στη διμοιρία του, στην Τσαχτιλάκα, ένας λοχίας επικεφαλής μιας ενέδρας και ανέφερε ότι παρατήρησε ίχνη 20 περίπου ανταρτών στην περιοχή Βαρλάμου Σώμα (Βαρλαμωίσιωμα) κατευθυνόμενα από ΒΔ προς ΝΑ. Η πληροφορία αυτή δόθηκε αμέσως, «δι’ εκτάκτου αγγελιαφόρου», στο λόχο και στο τάγμα. Διαβιβάστηκε (ώρα 09.30΄) και στην ταξιαρχία. Ταυτόχρονα, το τάγμα απόστειλε τμήμα με επικεφαλής ανθυπολοχαγό, ονόματι Κατσιμίχα, να «ακολουθήση τα ίχνη». Παράλληλα διέταξε τον 3ο Λόχο που βρισκόταν στην τοποθεσία Κουβαρά Χωράφια να πάει αμέσως στο Βαρλαμωίσιωμα, όπου θα έπαιρνε διαταγές.
Ο Κατσιμίχας με το τμήμα του, που είχε αποσταλεί να «ακολουθήση τα ίχνη», φτάνοντας στο σημείο που του υποδείχτηκε, διαπίστωσε ότι πράγματι τα ίχνη κινούνταν με κατεύθυνση ΒΑ. Ταυτόχρονα, εκτίμησε ότι η γενική κατεύθυνσή τους ήταν προς την Αγία Σοφία (εκκλησάκι προς το Κρανιόρρεμα κοντά).
Με τα δεδομένα αυτά, η εντολή που δόθηκε τώρα –περί ώρα έντεκα– από το τάγμα στον Κατσιμίχα ήταν: «Να μην χάσης τα ίχνη, θα τ’ ακολουθήσης πιστώς, αυτά είναι η κατεύθυνσίς σου». Έτσι κι έγινε. Πάντα με οδηγό τα ίχνη (τορό) προχώραγε το τμήμα.
Περίπου δώδεκα η ώρα, παραδόθηκε στη διμοιρία του Κατσιμίχα ένας αντάρτης. Ευθύς, άρχισε να τον ανακρίνει ο Κατσιμίχας. Ειδοποίησε με τον ασύρματο, μισή ώρα αργότερα, και το τάγμα. Μπήκε, μέσω του ασύρματου δικτύου, κι αυτό στην ανάκριση. Στο μικρόφωνο, πλην του διοικητή του τάγματος ήταν και ο διοικητής της ταξιαρχίας.
Η ανάκριση ήταν μεθοδική. Απ’ ό,τι φαίνεται, είχε ειλικρινή πρόθεση ο ανακρινόμενος. Κατέθεσε –«σαφώς και συγκεκριμένως»– ό,τι περί της ομάδας του Διαμαντή γνώριζε. Συγκεκριμένα, έδωσε τα εξής στοιχεία:
Ο Διαμαντής με 40-50 άλλους προερχόμενος από δυσμάς, συγκεκριμένα από την περιοχή του χωριού Νικολίτσι, πέρασε χθες (20 Ιουνίου) το Βίστριτσα ποταμό –«δια της γεφύρας Περιβολίου εν πλήρει ημέρα (09.00΄ ώραν)»– και λούφαζε όλη την ημέρα κοντά στην τοποθεσία Κουβαρά Χωράφια. Δηλαδή πολύ κοντά στις θέσεις του 3ου Λόχου. Την νύχτα (20 προς 21 Ιουνίου) η ομάδα αυτή έφυγε από τη λούφα της, κινήθηκε προς το Βαρλαμωίσιωμα –«όπου και τα παρατηρηθέντα το πρώτον ίχνη»– και έπειτα, με νοτιοανατολική κατεύθυνση, πάντα στα έλατα μέσα, πήρε τις ανατολικές πλαγιές των υψωμάτων που βρίσκονται ΒΑ του χωριού Μάρμαρα. Περί ώρα τέσσερις το πρωί η ανταρτοομάδα σταμάτησε κάπου χαμηλότερα από τον υψοδείκτη 1103 μέτρα, στη θέση με συντεταγμένες Υ050-470. Όλοι τους ήταν εξαντλημένοι. Και λόγω της εξάντλησης, αλλά και φόβου μήπως πέσουν σε ενέδρα, «δεν έκαμαν μεγαλύτερον άλμα». Προτίμησαν να μείνουν εκεί, όπου και αποκοιμήθηκαν. Σε αυτή την ώρα, μόλις δηλαδή αποκοιμήθηκαν, τους εγκατέλειψε αυτός που παραδόθηκε. Δεν ξεμάκρυνε όμως, κρύφτηκε εκεί κοντά τους. Έτσι, το πρωί, περί τις εννέα η ώρα, τους αντιλήφτηκε να κινούνται με κατεύθυνση προς το Κρανιόρρεμα. Και σύμφωνα με την κατάθεσή του: Το πλείστον ήταν γυναίκες, το ηθικό τους ήταν πάρα πολύ χαμηλό και δεν διέθεταν φορτηγά ζώα ούτε ασύρματο.
Με βάσει τις πληροφορίες αυτές, το τάγμα συμπέρανε: «Κάπου εκεί πλησίον θα έπρεπε να είχεν αποκρυβεί η συμμορία διότι υπό το φως της ημέρας και παρουσία τόσων τμημάτων ήτο αδύνατος η απομάκρυνσίς της». Έτσι, το τάγμα, αφού ενημέρωσε και την ταξιαρχία, διέταξε τον Κατσιμίχα να κινηθεί «ταχέως», ακολουθώντας «πιστώς» τα ίχνη της ομάδας των ανταρτών, τα οποία διακρίνονταν «χαρακτηριστικώς», χρησιμοποιώντας τον παραδοθέντα «ως οδηγόν». Ταυτόχρονα έστειλε τέσσερα ακόμα τμήματα, δύο διμοιριών περίπου το καθένα, με επικεφαλής υπολοχαγό ή λοχαγό, να κινηθούν προς τις πλαγιές των υψωμάτων της περιοχής Μαρμάρων, που κατεβαίνουν προς το Κρανιόρρεμα, με κατεύθυνση κινήσεώς τους από Δ προς Α και χώρο ευθύνης τους από τον υψοδείκτη 1103 μέτρα και κάτω. Το ένα από τα τέσσερα τμήματα ενεργούσε αριστερότερα του Κατσιμίχα και τα άλλα τρία δεξιότερα.
Την όλη επιχείρηση συντόνιζε ο υποδιοικητής του τάγματος λοχαγός Μπουκουβάλας, ο οποίος, ύστερα από διαταγή, είχε εγκαταστήσει προωθημένο παρατηρητήριο λίγο ψηλότερα από τον υψοδείκτη 1103, κάπου ανάμεσα στη Σεληνόρραχη (υψ. 998) και την Κωστοκόλακκα (υψ. 1135).
Γύρω στις δύο και μισή η ώρα, η διμοιρία του Κατσιμίχα, ακολουθώντας πάντα τα ίχνη, έφτασε «ολίγον νοτιώτερον» από τη θέση που μέχρι τις εννέα το πρωί ήταν η λούφα της ανταρτικής ομάδας. Συγκεκριμένα έφτασε, με τρεις στρατιώτες μπροστά, ακροβολισμένους, στη θέση με συντεταγμένες Υ049-471. Ήταν ένα σημείο, μέσα στα έλατα, από όπου όμως οι παρατηρητές αντάρτες έβλεπαν τα πλησιέστερα τμήματα (είτε τα κινούμενα είτε τα στατικά) του στρατού. Γράφει το τάγμα στην έκθεσή του: «Από της θέσεως ταύτης έβλεπον τον σκοπόν του ακραίου μας φυλακίου, σχολιάσαντες μάλιστα και την “αλλαγήν σκοπού” την γενομένην προ μεσημβρίας».
Την ώρα που το τμήμα του Κατσιμίχα έφτασε εκεί, ένα άλλο τμήμα του τάγματος προσέγγιζε κι αυτό εκείνο το σημείο, κατεβαίνοντας από τον υψοδείκτη 1103 μέτρα. Οι αντάρτες είχαν αντιληφθεί την προσέγγισή του και είχαν στραμμένη την προσοχή τους περισσότερο σε αυτό το τμήμα «και ολιγώτερον ή σχεδόν καθόλου προς τα εκ των νώτων των, ακολουθήσαν τα ίχνη των Τμήμα Ανθυπολοχαγού Κατσιμίχα».
Σε μια από τις στιγμές εκείνες, οι τρεις στρατιώτες ακροβολιστές του Κατσιμίχα αντιλήφθηκαν μέσα στα πυκνά έλατα, και σε απόσταση 40 μέτρων, μερικούς αντάρτες. Κατευθείαν, έβαλλαν εναντίον τους. Ταυτόχρονα μια ομάδα της διμοιρίας τους που ήταν λίγο δυτικότερα, αντιλήφτηκε άλλους αντάρτες. Έβαλε τώρα κι αυτή. Αποτέλεσμα των πρώτων πυρών της, ήταν και ο φόνος του Διαμαντή. Έτσι, τόσο απλά.[4]
Οι αντάρτες που αιφνιδιάστηκαν, εκ των νώτων, «ετράπησαν μέσω του πυκνού δάσους προς την παρακείμενην χαράδραν μη προβάλοντες ουδεμίαν αντίστασιν. Ο Ανθυπολοχαγός Κατσιμίχας εσυνέχισε την κατά πόδας δίωξιν. Επί του πεδίου της συμπλοκής επλησίασε και το υπό τον Υπολοχαγόν Πολυχρονιάδην τμήμα. Αντιληφθέν και τούτο την υποχώρησιν των Κομμουνιστο-Συμμοριτών (Κ.Σ.) προς την βαθείαν γραμμήν ετέθη αμέσως εις καταδίωξίν των. Ταυτοχρόνως συνέκλινον και τα υπόλοιπα τμήματα προς την οδόν υποχωρήσεως των Κ.Σ.. Ομάδες-Διμοιρίαι και Λόχοι ημιλώντο εις την καταδίωξιν. Το εξαιρετικώς δασώδες και δύσβατον έδαφος ημπόδιζε την απόλυτον εκμετάλλευσιν του αιφνιδιασμού των Κ.Σ. Συγκλίνοντα άπαντα τα τμήματα συνήντησαν και πάλιν τους υποχωρούντας Κ.Σ. συλλαβόντα αρκετούς τούτων. Έφθασαν ούτω εις Αγίαν Σοφίαν και εκείθεν εις συμβολήν Υ062467 συνεχίσαντα και έτι Νοτιώτερον. Εις Κρανιόρρεμα και Ανατολικάς αντηρίδας Ξηροβουνίου επετεύχθη ο σύνδεσμος των τμημάτων του Τάγματος με τμήματα 630 Τάγματος. Οι Κ.Σ. υποχωρούντες ατάκτως ενέπεσαν εις τα Τμήματα ταύτα του 630 Τάγματος σχόντα και εκεί απωλείας».
Σύμφωνα με την έκθεση του 602 Τάγματος τα «Αποτελέσματα» ήταν τα εξής: «Από της πρώτης εμπλοκής μέχρι και της καταδιώξεως εκ Κρανιορρέμματος επετεύχθησαν τα ακόλουθα αποτελέσματα: α) Νεκροί Κ.Σ. 2 (μεταξύ τούτων και Διαμαντής, φονευθείς από τα πυρά της Διμοιρίας Κατσιμίχα). Συλληφθέντες 9 (μεταξύ τούτων ο Διευθυντής ΙΙΙ Γραφείου Μεραρχίας Παπαευσταθίου, ο επιμελητής Κατσόγιαννος και ο αδελφός του Διαμαντή). Παραδοθείς 1. β) Λάφυρα: 2 οπλοπολυβόλα Μπρεν –τα μοναδικά της Συμμορίας–, 4 περίστροφα, 4 τυφέκια, το προσωπικόν αρχείον του Διαμαντή. Απώλειαι ημετέρων: Ουδεμία».
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ
[1] Κ.Σ.Μ.: Κομμουνιστο-Συμμοριτική Μεραρχία.
[2] O Διαμαντής (Γιάννης Αλεξάνδρου) γεννήθηκε το 1914 στην Κάτω Αγόριανη (Λιλαία) Φωκίδας.
[3] Ημερολόγιο Επιχειρήσεων του 602 Τ. Π., ημέρα 20-6-1949.
[4] Ο «επιμελητής» της «Μεραρχίας Διαμαντή» Θύμιος Κατσόγιαννος, που συνελήφθη στο σημείο εκείνο, ισχυρίστηκε στη δίκη του στο στρατοδικείο Λαμίας ότι εκείνος πυροβόλησε το Διαμαντή όταν τους πλησίασε ένα τμήμα στρατού και μετά παραδόθηκε. Ο Πρόεδρος του Στρατοδικείου όμως του είπε ότι «υπάρχει σχετική έκθεση τμήματος στρατού που βεβαιώνει ότι εκείνο τον σκότωσε». Κώστα Δ. Πεντεδέκα, 88 Μονάδα Χώρου, Διλοχία Γκούρα της ΙΙ Μεραρχίας του θρυλικού Διαμαντή, ΕΝΤΟΣ 2005, σελ. 131-132.
602 Τάγμα Πεζικού
ΑΠΟΡΡΗΤΟΝ
ΕΚΘΕΣΙΣ
Επί της εξοντώσεως του Δ/τού της II Κ.Σ. Μ.[εραρχίας] ΔΙΑΜΑΝΤΗ (21-6-49)
Σ.Τ.Γ. 920 τη 23 -6-49
ΑΡΧΙΚΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΙΣ
1.Εχθρός
α. Την πρωίαν της 20/6 δια πλαγίου συνδέσμου επληροφορούμεθα από την 72 Ταξιαρχίαν ότι 40μελής περίπου συμμορία ενέπεσε Β. ΚΥΡΙΑΚΟΧΩΡΙΟΥ εις ενέδραν της Ταξιαρχίας ταύτης. Από τους συλληφθέντας κατέστη γνωστόν ότι της Συμμορίας ηγείτο ο ΔΙΑΜΑΝΤΗΣ. Παρείχετο η πληροφορία ότι η συμμορία διαλυθείσα εις μικροομάδας διέρρευσε προς ΝΙΚΟΛΙΤΣΙ (Χ…) με συμπληρωματικήν ένδειξιν ότι θα κατηυθύνετο μάλλον προς ΑΡΓΥΡΙΑ (Χ…).
β. Την 16.30΄ της 20/6 τριμελής συμμορία ενέπεσεν εις Υ. 9948 εις ημετέραν ενέδραν. Εφονεύθη είς μη αναγνωρισθείς των λοιπών δύο διαφυγόντων προς ΑΡΓΥΡΙΑ (Χ…).
γ. Την εσπέραν της 20/6 εντύπωσις του Τάγματος ότι οι Κ.Σ. είχον αποκριβεί εις την κεκαλυμμένην περιοχήν μεταξύ ΓΟΥΡΝΕΣ-ΠΕΡΙΒΟΛΙ, αναμένοντες την νύκτα να συνεχίσουν την προς Ανατολάς και ουχί προς ΑΡΓΥΡΙΑ κίνησίν των.
2. 602 ΤΑΓΜΑ
α. Βάσει των νεώτερων πληροφοριών το Τάγμα μετετόπισεν εντός της πρωίας της 20/6 την διάταξίν του προς την γραμμήν ΨΗΛΟΡΡΑΧΗ (…)-ΚΟΥΒΑΡΑ ΧΩΡΑΦΙΑ (…)-ΤΣΑΧΤΙΛΑΚΚΑ (…) λαβόν επί της περιοχής ταύτης την ακόλουθον διάταξιν.
Λοχος ΚΟΥΒΑΡΑ ΧΩΡΑΦΙΑ με διμοιρίαν ΤΣΑΧΤΙΛΑΚΚΑΝ και ετέραν Ν. ΠΕΡΙΒΟΛΙΟΥ εις Υ. 0148. Λόχος ΨΗΛΟΡΡΑΧΗΣ (…). Λόχος εις Χ. 991477 και ετέραν οπίσω εις υψοδ. 1312 (Υ. 015444). Λόχος ετοιμοκίνητος υψοδ. 1103 (Υ. 135456), με διμοιρίαν ΜΑΡΜΑΡΑ.
Λόχος ΠΥΡΓΑΚΙ (014406)-ΖΕΡΕΛΑΚΙ (020392) ετοιμοκίνητος και αυτός.
β. Βάσει και των ως άνω περί εχθρού πληροφοριών το Τάγμα συμφώνως και προς διαταγάς της Ταξιαρχίας. Διεσκόρπισε κατά την νύχτα άπασαν την δύναμίν του εις ενέδρας. Είκοσι τρεις (23) ήσαν εν συνόλω αι ενέδραι του Τάγματος κατά την εσπέραν εκείνην (βλ. συνημμένον Σχεδιάγραμμα Π).
ΕΙΔΙΚΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΙΣ
3. Η νύξ 20/21 διήλθεν εξαιρετικώς ήρεμος τα δε αποτελέσματα των ενεδρών κατέφθασαν αρνητικά. Μέχρι και της 0900΄ ώρας της 21/6 ουδεμία ένδειξις περί εχθρού τόσον εκ μέρους ημών όσον και των άλλων Ταγμάτων και της 72 Ταξιαρχίας.
4. α. Την 0915΄αφίχθη ασθμαίνων ο επικεφαλής μιας ενέδρας Λοχίας αναφέρων περί παρατηρηθέντων ιχνών 20 περίπου Κ.Σ. εις περιοχήν ΒΑΡΛΑΜΟΥ ΣΩΜΑ (Υ. 0448).
β. Αι λαβούσαι χώραν ενέργειαι εκτίθενται εις το κατωτέρω 1273 σήμα προς την Ταξιαρχίαν της 0930 ώρας:
1. Η επιστρέφουσα ταύτην την στιγμήν από ΤΣΑΧΤΙΛΑΚΚΑΝ (Υ0549) Διμοιρία αναφέρει ότι περί το ΒΑΡΛΑΜΟΥ ΣΩΜΑ (Υ0448) παρετηρήθησαν ίχνη 20 περίπου Κ.Σ. διήκοντα από Β.Δ. προς Ν.Α.
2. Αποστέλλεται αμέσως εντεύθεν τμήμα ίνα ακολουθήση τα ίχνη.
3. Αναμένεται ο Αξκός της Διμοιρίας ίνα αναφέρη λεπτομερείας. (Τ’ ανωτέρω εγνώσθησαν δι’ εκτάκτου αγγελιαφόρου).
γ. Εντεύθεν (Υ055465) απεστάλη μία Διμοιρία ενώ ο εις ΚΟΥΒΑΡΑ ΧΩΡΑΦΙΑ Λόχος διετάχθη να αχθή αμέσως ΒΑΡΛΑΜΟΥ ΣΩΜΑ όπου θα ελάμβανε διαταγάς.
5. Την 1100 ώραν το αποσταλέν εντεύθεν τμήμα αφίκετο εις Υ005480, διεπίστωσε τα ίχνη και ετέθη, εντολή του Τάγματος, εις άμεσον καταδίωξιν των Κ.Σ. Ταυτοχρόνως απεστέλλετο εις Ταξιαρχίαν το κάτωθι 1274 σήμα την 1100 ώραν.
«Από επιτόπιον αναφοράν Αξκού. Τα ίχνη κατευθύνοντο από Υ035470 προς Β.Α. (Γεν. κατεύθυνσις ΑΓ. ΣΟΦΙΑ). Ακολουθούνται κατά πόδας από κινηθέν εντεύθεν τμήμα. Από ΚΟΥΒΑΡΑ ΧΩΡΑΦΙΑ και ΤΣΑΧΤΙΛΑΚΚΑΝ κινούνται έτερα τμήματά μου. Παρακαλώ δι’ αντίστοιχον ενέργειαν απ’ Ανατολών»
Τα από περιοχήν ΒΑΡΛΑΜΟΥ ΣΩΜΑ (040478) εκκινήσαντα τμήματα ετέθησαν υπό Διοίκησιν Δ/του 3ου Λόχου (Υπλγού Κασσιμάτη).
6. Την 1230΄ εδέχθην αναφοράν του Ανθλγού Κατσιμίχα –επικεφαλής του εκκινήσαντος εντεύθεν τμήματος– κατόπιν παραδόσεως εις το τμήμα του ενός Κ.Σ. την 1200 ώραν.
Κατά μεθοδικήν δι’ ασυρμάτου ανάκρισιν του Ανθλγού Κατσιμίχα και του συμμορίτου είχομεν την κάτωθι εικόνα περί εχθρού (εις το μικρόφωνον πλην του Δ/του Τάγματος και αυτός ο Ταξίαρχος).
«Ο ΔΙΑΜΑΝΤΗΣ με 40-50 Κ.Σ. προερχόμενος από Δυσμών διήλθε νύκτα 20/21 δια Υ035470 και εστάθμευσε περιοχήν Υ055480 όπου και τους εγκατέλειψεν ο παραδοθείς την 0400. Αποκρυβείς εγγύς τούτων τους αντελήφθη περί την 0900΄ κινουμένους προς ΚΡΑΝΙΟΡΕΜΑ. Το πλείστον ήσαν γυναίκες. Ηθικόν χαμηλότατον. Δεν διαθέτουν κτήνη ούτε ασύρματον».
Συμπέρασμα: Κάπου εκεί πλησίον θα έπρεπε να είχεν αποκρυβεί η συμμορία διότι υπό το φως της ημέρας και παρουσία τόσων τμημάτων ήτο αδύνατος η απομάκρυνσίς του.
7. Κατόπιν των σαφών τούτων πληροφοριών το Τάγμα προέβη εις τας κάτωθι ενεργείας, με την απόλυτον έγκρισιν της Ταξιαρχίας.
α. Ανέφερεν την πληροφορίαν εις την Ταξιαρχίαν.
β. Διέταξεν τον Ανθλγόν ΚΑΤΣΙΜΙΧΑΝ να κινηθή ταχέως ακολουθών ΠΙΣΤΩΣ τα ίχνη των Κ.Σ. –διακρίνοντο χαρακτηριστικώς. Να χρησιμοποιήση τον παραδοθέντα ως οδηγόν.
γ. Εκίνησεν την 1300 ώραν τον Δ/την του 2ου Λόχου Υπολοχαγόν ΠΟΛΥΧΡΟΝΙΑΔΗΝ με δύο Διμοιρίας (ανά μίαν 2ου και Λ. Δ/σεως) εν τη κατευθύνσει υψοδ. 1103-Συμβολή Υ0633467.
δ. Εκίνησεν εν συνεχεία (1330 ώραν) όσους διαθεσίμους άνδρας του Λ. Δ/σεως είχεν (Διμοιρίαν Όλμων, ως τυφεκιοφόρους-και αρκετούς ημιονηγούς) υπό τον Δ/την του Λ. Δ/σεως Λοχαγόν ΓΑΛΟΥΣΗΝ εν τη κατευθύνσει Υ035466-ΞΕΡΟΒΟΥΝΙ (Υ045455)-ΚΡΑΝΙΟΡΕΜΜΑ εις ύψος Υ0646 ίνα αποκόψη τυχών διαφυγήν Κ.Σ. προς ΑΝΑΤΟΛΗΝ.
ε. Διέταξε τον εις υψοδ. 1312 (Υ017444) Διμοιρίαν του 4ου Λόχου να αχθή ΞΕΡΟΒΟΥΝΙ (Υ0444) και την Διοίκησιν του Λόχου (Υπλγόν ΤΣΟΚΑΝ [Μάνθον]) με μίαν ακόμη Διμοιρίαν να αχθή από ΨΗΛΟΡΡΑΧΗΝ (Υ992466) εις υψ. 1312 (Υ017444), έτοιμος και αυτός να επέμβη.
στ. Διετάχθη ο εις ΠΥΡΓΑΚΙ (Υ014406)-ΖΕΡΕΛΑΚΙ (020392) 1ος Λόχος (Υπλγός ΧΑΤΖΗΔΑΚΗΣ) ν’ αναστείλη την εκτέλεσιν εξερευνήσεων προς Δυσμάς και να είναι έτοιμος δι’ επέμβασιν προς κατεύθυνσιν ΑΝΑΤΟΛΗΣ (Υ035420). (Άπασαι αι κινήσεις εμφαίνονται εις το συνημμένον σχεδιάγραμμα Π).
ζ. Ο Υποδιοικητής του Τάγματος Λοχαγός ΜΠΟΥΚΟΥΒΑΛΑΣ διετάχθη και εγκατέστησε προωθημένον παρατηρητήριον, εις θέσιν Υ043466 οπόθεν δι’ αγγελιαφόρου να ενημερώνη την Διοίκησιν του Τάγματος.
8. α. Βάσει των ανωτέρω εκτεθέντων τα τμήματα εκινούντο προς τους αντικειμενικούς των σκοπούς.
β. Περί την 1430 ώραν το τμήμα του Ανθλγού ΚΑΤΣΙΜΙΧΑ ακολουθούν τα ίχνη των Κ.Σ. έφθασεν εις θέσιν Υ0547 (Βλ. Σχεδιάγραμμα Ρ). Οι τρεις ακροβολισταί της Διμοιρίας αντελήφθησαν υπό τα πυκνά έλατα και εις απόστασιν 40 μ. συμμορίτας τινάς ους και έβαλον αμέσως, ενώ ταυτοχρόνως η κατά τι Δυτικότερον ομάς αντιληφθείσα ετέρους Κ.Σ. –μεταξύ τούτων και ο ΔΙΑΜΑΝΤΗΣ– έβαλε και αύτη. Αποτέλεσμα των πρώτων πυρών της ομάδος ταύτης ήτο και ο φόνος του αρχισυμμορίτου ΔΙΑΜΑΝΤΗ.
γ. Οι Κ.Σ. αιφνιδιασθέντες ετράπησαν μέσω του πυκνού δάσους προς την παρακείμενην χαράδραν μη προβάλοντες ουδεμίαν αντίστασιν. Ο Ανθλγός ΚΑΤΣΙΜΙΧΑΣ εσυνέχισε την κατά πόδας δίωξιν. Επί του πεδίου της συμπλοκής, επλησίασε και το υπό τον Υπολοχαγόν ΠΟΛΥΧΡΟΝΙΑΔΗΝ τμήμα, αντιληφθέν και τούτο την υποχώρησιν των Κ.Σ. προς την βαθείαν γραμμήν ετέθη αμέσως εις καταδίωξίν των. Ταυτοχρόνως συνέκλινον και τα υπόλοιπα τμήματα προς την οδόν υποχωρήσεως των Κ.Σ. Υ055457.
Δ. Ομάδες-Διμοιρίαι και Λόχοι ημιλώντο εις την καταδίωξιν. Το εξαιρετικώς δασώδες και δύσβατον έδαφος ημπόδιζε την απόλυτον εκμετάλλευσιν του αιφνιδιασμού των Κ.Σ. Συγκλίνοντα άπαντα τα τμήματα συνήντησαν και πάλιν τους υποχωρούντας Κ.Σ. συλλαβόντα αρκετούς τούτων. Έφθασαν ούτω εις ΑΓ. ΣΟΦΙΑΝ και εκείθεν εις συμβολήν Υ062467 συνεχίσαντα και έτι Νοτιώτερον. Εις ΚΡΑΝΙΟΡΡΕΜΑ και Ανατολικάς αντηρίδας ΞΗΡΟΒΟΥΝΙΟΥ επετεύχθη ο σύνδεσμος των τμημάτων του Τάγματος με τμήματα 630 Τάγματος.
Οι Κ.Σ. υποχωρούντες ατάκτως ενέπεσαν εις τα Τμήματα ταύτα του 630 Τάγματος σχόντα και εκεί απωλείας.
ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ
9. Από της πρώτης εμπλοκής μέχρι και της καταδιώξεως εκ ΚΡΑΝΙΟΡΕΜΑ επετεύχθησαν τα ακόλουθα αποτελέσματα.
α. Νεκροί Κ.Σ. 2 (Μεταξύ τούτων και Διαμαντής, φονευθείς από τα πυρά της Διμοιρίας ΚΑΤΣΙΜΙΧΑ). Συλληφθέντες 9. (Μεταξύ τούτων Δ/ντής ΙΙΙ Γραφείου Μεραρχίας ΠΑΠΑΕΥΣΤΑΘΙΟΥ. Επιμελητής ΚΑΤΣΟΓΙΑΝΝΟΣ και ο αδελφός του ΔΙΑΜΑΝΤΗ). Παραδοθείς 1.
β. Λάφυρα; 2 Οπλοπολυβόλα Μπρεν –τα μοναδικά της Συμμορίας. 4 περίστροφα, 4 τυφέκια, το προσωπικόν αρχείον του ΔΙΑΜΑΝΤΗ.
Γ. Απώλειαι ημετέρων: Ουδεμία.
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ
10. α. Ο εχθρός εφήρμοζε και θα εφαρμόζη την αποδειχθείσαν λίαν αποδοτικήν μέθοδον αποκρύψεως δια της «λούφας» πολύ πλησίον των Στρατιωτικών Τμημάτων και καταυλισμών. Την 20/6 η άνω Συμμορία προερχομένη εκ ΝΙΚΟΛΙΤΣΙΟΥ διήλθεν τον ΒΙΣΤΡΙΤΣΑΝ δια της Γεφύρας ΠΕΡΙΒΟΛΙΟΥ εν πλήρει ημέρα (0900 ώραν) και «ελούφαζε όλην την ημέραν της 20/6 εγγύς ΚΟΥΒΑΡΑ ΧΩΡΑΦΙΑ εις θέσιν Υ027486, εγγύς του 3ου Λόχου (ΚΟΥΒΑΡΑ ΧΩΡΑΦΙΑ-ΤΣΑΧΤΙΛΑΚΚΑ).
β. Την νύκτα της 20/21 εκκινήθησαν και δια του σημείου Υ035470 –όπου και τα παρατηρηθέντα το πρώτον ίχνη– αφίχθησαν εις θέσιν Υ050470 όπου και απεκοιμήθησαν. Λόγω εξαντλήσεως και φόβου μήπως πέσον εις ενέδραν δεν έκαμαν μεγαλύτερον άλμα. Την πρωίαν της 21/6 μετακινήθησαν ολίγον νοτιώτερον εις Υ049471, όπου και ανεκαλύφθησαν υπό των Τμημάτων. Από της θέσεως ταύτης έβλεπον τον σκοπόν του ακραίου μας φυλακίου, σχολιάσαντες μάλιστα και την «αλλαγήν σκοπού» την γενομένην προ μεσημβρίας.
γ. Κατά την ώραν της προσβολής είχον την προσοχήν των εστραμμένην περισσότερον προς το εγγίζον εκ του υψοδ. 1103 Τμήμα και ολιγώτερον ή σχεδόν καθόλου προς τα εκ των νώτων των, ακολουθήσαν τα ίχνη των Τμήμα Ανθλγού ΚΑΤΣΙΜΙΧΑ.
11 ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΙ
Α. Δεν είναι υπερβολή αλλ’ η γυμνή αλήθεια ότι ο ΔΙΑΜΑΝΤΗΣ εξωντώθη χάρις εις τα παρατηρηθέντα υπό της επιστρεφούσης ενέδρας του 2ου Λόχου ίχνη επί της ημιονικής. Η όλη ενέργεια εξελιχθείσα βραδύτερον εις σωστήν επιχείρησιν, εκ της πληροφορίας ταύτης έλκει την γένεσίν της και την επιτυχίαν της. Τα ίχνη, ο «τορός» ήσαν ο διαρκής μας οδηγός. Και η εντολή προς τον ΚΑΤΣΙΜΙΧΑΝ: «Να μην χάσης τα ίχνη, θα τ’ ακολουθήσης πιστώς, αυτά είναι η κατεύθυνσίς σου».
Β. Την επιτυχίαν εβοήθησεν ο παραδοθείς εν συνεχεία Συμμορίτης όστις με την κατάλληλον ανάκρισιν και την ειλικρινή του πρόθεσιν κατέθεσε σαφώς και συγκεκριμένως ό,τι περί της Συμμορίας εγνώριζε. Και ήσαν ταύτα πλέον ή αρκετά, αρκεί να ευρίσκετο ο τρόπος εις τας στιγμάς εκείνας να τα εκμαιεύση. Και ευρέθη.
12. ΔΙΑΒΙΒΑΣΕΙΣ
α. Το συνημμένον σχεδιάγραμμα φανερώνει τους λειτουργήσαντας την ημέραν εκείνην Σταθμούς ασυρμάτου. Εις έν δίκτυον (με την αυτήν συχνότητα), διευθυνόμενον από ένα Σταθμόν Νο 22 είχον τεθεί 6 Σταθμοί Νο 694 και έτεροι 6 Νο 536. Σύνολον 13 Σταθμοί εις έν δίκτυον. Δεν υπήρξεν ανεξάρτητος φάλαγξ που να μην έχη Σταθμόν.
β. Το δύσβατον του εδάφους δεν επέτρεπε μεταφοράν των 694 επί ημιόνων. Ευρέθη η λύσις. Ενίσχυσις εκάστης φάλαγγος δια διαβιβαστών ίνα ο Σταθμός μεταφέρεται επί των βραχιόνων. Οι διαβιβασταί προώθησαν ούτω τους Σταθμούς μέχρι των σημείων της συμπλοκής, αφού διαβιβασταί ήσαν οι συλλαβόντες τον αδελφόν του ΔΙΑΜΑΝΤΗ.
γ. Πιθανόν να δεχθώμεν επικρίσεις ως προς την συγκρότησιν του δικτύου διαβιβάσεων, διότι αναγνωρίζομεν ότι το γεγονός της εξοντώσεως του ΔΙΑΜΑΝΤΗ δεν πρέπει να καλύψη τα γενόμενα τυχόν σφάλματα. Θα τας δεχθώμεν με σκοπόν την μελλοντικήν βελτίωσίν μας. Αναφέρεται πάντως ότι εις την συγκεκριμμένην αυτήν περίπτωσιν το δίκτυον επειθάρχησεν απολύτως και μόνον ούτω ηδυνήθημεν ώραν 12.00΄ ν’ ανακρίνομεν εξαντληντικώς μέσω του Ανθλγού ΚΑΤΣΙΜΙΧΑ τον παραδοθέντα Συμμορίτην. Εκείθεν το γενικόν ξεκίνημα. Όλοι επάνω για τον ΔΙΑΜΑΝΤΗ.
δ. Ουδεμία καθυστέρησις παρετηρήθη εις την διαβίβασιν των σημάτων.
13. ΕΚΤΕΛΕΣΙΣ
Τα κάτωθι πλέον των ανωτέρω έχουν να εξαρθούν ως προς τον τρόπον εκτελέσεως:
α. Η ταχύτης κινήσεως των τμημάτων και η κατανόησις των εντολών των. Ιδιαιτέρως η προθυμία και το πείσμα αφ’ ης εγνώσθη ότι της συμμορίας ηγείτο αυτός ούτος ο ΔΙΑΜΑΝΤΗΣ.
β. Ο συναγερμός τον οποίον διέταξεν η Ταξιαρχία –ΦΙ….. σήμα της– επραγματοποιήθη εις το απόλυτον. Η φάλαγξ του Λοχαγού ΓΑΛΟΥΣΗ δεν απετελείτο ειμή μόνον από ημιονηγούς και την Διμοιρίαν όλμων χρησιμοποιηθείσαν άνευ σωλήνων βεβαίως, ως Διμοιρίαν Τυφεκιοφόρων.
Οι πάντες ήσαν άυπνοι την νύκτα 20/21 λόγω του ότι ήσαν εις ενέδρας. Η εντολή και το πείσμα ενίκησαν τον κόπον. Ικανοποιήθησαν με λαμπρά αποτελέσματα.
γ. Ιδαιτέραν όλως σημασίαν εις την επιτυχίαν είχεν το γεγονός της κινήσεως επί των ιχνών του Κ.Σ. του Τμήματος ΚΑΤΣΙΜΙΧΑ, γεγονός όπερ είχεν ως αποτέλεσμα να τους ανεύρωμεν.
δ. Το γεγονός ότι δεν έγινεν παρεξήγησις παρ’ όλον το κεκαλυμμένον της περιοχής και την σύγκλισιν πολλών τμημάτων προς μίαν και την αυτήν περιοχήν.
ε. Η απόλυτος πειθαρχία πυρός. Ουδείς λόγος υπήρχε να βάλωμεν. Μετά το αρχικόν αιφνιδιασμόν της Συμμορίας έργον των υπολοίπων να καταδιώκουν και συλλαμβάνουν. Τούτο κατενοήθη παρά των ανδρών. Αυτή άλλωστε είναι η σοβαρωτέρα αιτία διότι δεν εγένοντο παρεξηγήσεις μεταξύ μας.
Σ.Τ.Γ. τη 23-6-49
Ο
ΔΙΟΙΚΗΤΗΣ ΤΟΥ ΤΑΓΜΑΤΟΣ
ΣΟΡΟΚΟΣ ΙΩΑΝΝΗΣ
ΤΑΓ/ΧΗΣ ΠΕΖΙΚΟΥ
19-07-2020
Αετίων Σωτήριος Ριζόγιαννης
Διεύθυνση αυτής της "ανάρτησης":http://rozosotiris.blogspot.com/2020/07/105.html
