(106) Η ΦΟΝΙΚΗ ΕΚΚΑΘΑΡΙΣΤΙΚΗ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗ ΤΩΝ ΓΕΡΜΑΝΩΝ ΣΤΗΝ ΑΝΑΤΟΛΙΚΗ ΑΡΓΟΛΙΔΟ -ΚΟΡΙΝΘΙΑ ΤΟ ΜΑΪΟ 1944 ΜΕ ΤΟΝ ΚΩΔΙΚΟ «ΚΟΡΑΚΙ»

Ο Στρατιωτικός Διοικητής του 6^ου Συντάγματος του  ΕΛΑΣ, Συν/χης Εμμ. Βαζαίος στο γνωστό βιβλίο του "ΤΑ ΑΓΝΩΣΤΑ ΠΑΡΑΣΚΗΝΙΑ ΤΗΣ ΕΘΝΙΚΗΣ ΑΝΤΙΣΤΑΣΕΩΣ"/1961, αναφέρει:

«Την 17-5-44 ο 6^ος Λόχος ενεδρεύων εις την θέσιν Νταούλι και επί της δημοσίας οδού Τριπόλεως-Άργους[Κολοσούρτη], προσέβαλε δέκα Γερμανικά αυτοκίνητα τα οποία μετέφερον εις Άργος, την Σχολήν εφ. Αξ/κών Πυρ/κού της 117 Μεραρχίας, δυνάμεως 100 ανδρών και 5 Αξ/κών. Η μάχη διήρκεσεν επί 3 ώρας με αποτέλεσμα: Νεκροί γερμανοί 50, των υπολοίπων τραπέντων εις φυγήν. Τα αυτοκίνητα κατεστράφησαν διά πυρός. Λάφυρα: 50 τυφέκια, 3 μυδράλλια, πολλά πυρυμαχικά, μία διόπτρα πυρ/κού. Εκ των ημετέρων δύο αντάρται νεκροί και είς Ανθ/γός τραυματίας (ο εκ Παναριτίου εφ. Ανθ/γός Αγγελίδης Γ.)»

Η αναφερόμενη επίθεση του 6^ου Συντάγματος του ΕΛΑΣ, με την εξόντωση της «Ελίτ» (μηχανικοί-τοπογράφοι κλπ.) των Γερμανών Πελοποννήσου , ήταν από τις σοβαρότερες επιχειρήσεις που έγιναν, από τον ερχομό (22 Απριλίου 1944)  του άρη Βελουχιώτη στη Πελοπόννησο στα πλαίσια την εφαρμογής του σχεδίου των συμμάχων «Κιβωτός»(=εντατικοποίηση επιθέσεων και δολιοφθορών κατά των Γερμανών).

Η Γερμανική διοίκηση - Ο διοικητής του 68^ου Σώματος Στρατού στην Νότια Ελλάδα, πτέραρχος Χέλμουν Φέλμυ, λόγω αυτής της αυξανόμενης δραστηριότητας του ΕΛΑΣ στην Πελοπόννησο με αφορμή και ως αντίκτυπου του ανωτέρου «σαμποτάζ», κηρύσσει ολόκληρη την Πελοπόννησο ως εμπόλεμη ζώνη .

Αμέσως διορίζει τον στρατηγό Λε Σουίρ διοικητή της άμυνας της Πελοποννήσου, με την εντολή να εκδώσει βάση των σχεδίων των επικείμενων επιχειρήσεων  «ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ» και αυτή να κοινοποιηθεί στις Νομαρχίες, τους δημάρχους και τους προέδρους, να δημοσιευτεί σε εφημερίδες και να διανεμηθούν προκηρύξεις σε όλες τις περιοχές (χωριά κλπ) της Πελοποννήσου με ρίξεις από αεροπλάνα.

Η ανακοίνωση  συνάχτηκε  και διανεμήθηκε τάχιστα 20 Μαΐου 1944 και έγραφε:

«ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΠΡΟΣ ΤΟΥΣ ΚΑΤΟΙΚΟΥΣ ΤΗΣ ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΥ»

Λόγω των πολλαπλασιαζομένων επιθέσεων εξ ενέδρας, των δολοφονιών και των πράξεων σαμποτάζ των διαπραττομένων υπό των κομμουνιστών συμμοριών, ολόκληρος η Πελοπόννησος εκηρύχθη πολεμική ζώνη. Διατάσσω σχετικώς τα εξής:

1)Αι ώραι διακοπής της κυκλοφορίας δι΄ ολόκληρον την Πελοπόννησον καθορίζονται από της 18.00 μέχρι της 06.00 ώρας.

2)Όλα τα καφενεία και τα ζαχαροπλαστεία, όλα τα κέντρα και τα οινοπωλεία, όλοι οι κινηματογράφοι και τα θέατρα οφείλουν να κλείσουν, καθώς και όλαι αι  εκκλησίαι. Η θεία λειτουργία επιτρέπεται να τελήται μόνον την Κυριακήν προ μεσημβρίας.

3)Απαγορεύεται πάσα συνάθροισις πέρα των πέντε προσώπων, ως και οι συγκεντρώσεις, επίσης δε και αι αγοραί, εις υπαιθρίους τόπους και εντός κτηρίων.

4)Απαγορεύεται εις τον αστικόν πληθυσμόν οιαδήποτε ταχυδρομική και τηλεγραφική επικοινωνία ως και η επικοινωνία  διά τηλεφώνου. Επιτρέπεται μόνον η λειτουργία του υπηρεσιακού ταχυδρομείου των νομαρχών. Η μεταφορά θα διενεργήται αποκλειστικώς μέσω της Φένλντκομμανταντούρ 1042.

5)Διακόπτεται πάσα συγκοινωνία διά την Πελοπόννησον και εκ Πελοποννήσου από της 18/5/44. Ώρα 06.00.

6)Αναστέλλεται πάσα σιδηροδρομική συγκοινωνία διά τον αστικόν πληθυσμόν.

7)Απαγορεύεται πάσα συγκοινωνία δι΄ αυτοκινήτων και τροχοφόρων, συμπεριλαμβονομένων και των ποδηλάτων, εις την Πελοπόννησον.

7α)Έξω των χωρίων η επιβατική συγκοινωνία επιτρέπεται μόνον επί οδών και αμαξητών δρόμων, αποκλειομένων των ορεινών περιοχών. Κάθε προσέγγιος εις τας παρυφάς των ορέων συνεπάγεται τον κίνδυνον αμέσου συλλήψεως ή τυφεκισμού. Έντός των ορεινών περιοχών απαγορεύεται επίσης και η από τόπου εις τόπον μετάβασις.

8)Απαγορεύεται πάσα αστική διά πλοίων συγκοινωνία. Ως προς την αλιείαν θα εκδοθώσιν ειδικαί διαταγαί.

9)Η ισχύς των μέτρων τούτων άρχεται την εσπέραν της 19/5/44 ώραν 18.00.

10)Περί των κινήσεων του Διεθνούς Ερυθρού Σταυρού προς την Πελοπόννησον και εν τη Πελοποννήσω θα εκδοθώσιν ειδικαί διατάξεις.

Ο Αρχηγός της Αμύνης της ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΥ

                                 19/5/1944 » *

*(ΠΗΓΗ ANΑΚΟΙΝΩΣΗΣ- ΒΙΒΛΙΟ: ΓΡΗΟΡΙΑΔΗΣ  ΣΟΛΩΝ-ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΣΥΓΡΟΝΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ  1941-1974)

Σημείωση: Τα πρωτοφανή αυστηρά μέτρα προκάλεσαν «δήθεν» την αντίδραση και του Νοϋμπάχερ «Ειδικού Πληρεξουσίου Εξωτερικών του Ράιχ δια την Νοτιοανατολήν» Επρόκειτο για έκτατο απεσταλμένο από το Βερολίνο με πλήρεις διοικητικές αρμοδιότητες για τα πολιτικά και οικονομικά θέματα της Ελλάδας. Ο Νοϋμπάχερ απαίτησε από την στρατιωτική διοίκηση να άρει τον αποκλεισμό της Πελοποννήσου γιατί ισοδυναμούσε με καταδίκη της εις θάνατο. Οι στρατιωτικοί υποχώρησαν και ο αποκλεισμός ήρθη μετά 15 ημέρες αφού είχε τελείωση η φοβερή «παγανιά», με τον κωδικό «Κοράκι» στην Αργολιδο-Κορινθία!

Στην Ανακοίνωση – προκήρυξη γίνεται γενική αναφορά για επιχειρήσεις σε όλη την Πελοπόννησο, όμως βάση των σχεδίων των, κύριος στόχος ήταν η περιοχή του νομού  της ανατολικής Αργολιδο-Κορινθίας και αμέσως τίθεται εκεί, 24-25 Μαΐου 1944 σε εφαρμογή, η μεγάλη σε έκταση εκκαθαριστική(φονική) επιχείρηση με τον κωδικό «Κοράκι» (μικρότερης έκτασης επιχείρησης με το κωδικό «Φλαμίγκο» έγινε στη περιοχή Σπάρτης-Γυθείου-Μολάων-Μονεμβασιάς-Γερακίου με έναρξη την 27 Μαϊου 1944).

Επίσημα από τους Γερμανούς ο σκοπός  της επιχείρησης με το κωδικό «Κοράκι» (κατά Λε Σουίρ) ήταν: «Η εξόντωση των ομάδων του ΕΛΑΣ στην περιοχή Κορίνθου – Άργους, στο νοτιοανατολικό άκρο της Αργολίδας, στην περιοχή Επιδαύρου – Ισθμίων και στα νησιά γύρω από τις Σπέτσες»

Κατ΄ουσία οι κύριοι σκοποί τους ήταν:

Πρώτον: Η διάλυση των οργανώσεων του ΕΑΜ κάθε οικισμού της ανατολικής Αργολιδοκορινθίας με φόνους των οργανωμένων-υπευθύνων ΕΑΜιτών –«Κομισάριων», βάση του κανονισμού του Χίτλερ, και που τα ονόματά τους ήταν γνωστά από προδότες, καταδότες, κατασκόπους και τα οποία είχαν σε καταστάσεις.

Δεύτερον: Η διάλυση  και εξόντωση των ανταρτών του ΙΙΙ Τάγματος(Ερμιονίδος) του  6ου Συντάγματος του ΕΛΑΣ που είχε έδρα την Ερμιονίδα και των «ομάδων κρούσης»(=ΟΠΛΑ) που δραστηριοποιούνταν στην περιοχή.

Τρίτον: Η διάλυση του ΕΛΑΝ Αργοσαρωνικού με έδρα την Ερμιονίδα που ήταν «θυγατρική» μονάδα του 6^ου Συντάγματος και που είχε επιφέρει στους κατακτητές μεγάλες απώλειες και προβλήματα στις θαλάσσιες μεταφορές των, και πολλά λάφυρα στους αντάρτες της Αργολιδοκορινθίας.

Τέταρτο: Τρομοκρατία του άμαχου πληθυσμού με φόνους, βασανισμούς, εμπρησμούς σπιτιών, πλιάτσικου και…!

Πέμπτο: Αποθράσυνση των ανθρώπινων αποβρασμάτων - ταγματασφαλιτών δίνοντάς τους προστασία, ισχύ και ιδεολογικό άλλοθι τον αντικομμουνισμό, για να προδίδουν και να εγκληματούν κατά του λαού, μαζί τους,!

Έκτον[…]

Σύμφωνα με τις επίσημες Γερμανικές εκθέσεις  οι Γερμανοί σκότωσαν κατά την επιχείρηση «Κοράκι» 235 Έλληνες.((Σύμφωνα με τους υπολογισμούς μου, οι εκτελεσμένοι ήσαν τουλάχιστο 330 διότι 234 είναι μόνο: 87 στις Λίμνες+29 στη Μιδέα+29 στο Χέλι+ 20 στο Αγιονόρι+22 Νεοχώρι Τραχειάς/Καρατζάς+19 στις Σπέτσες+19 στη περιοχή Κολιάκι +9 από προδοσία της "Φούλας"(βλ. κατωτέρω) = 234 + .....!)) Οι πλείστοι φονεύθηκαν βάρβαρα, άτιμα, άδικα και αδιακρίτως φύλου, ηλικίας, και πλειστάκις και ιδεολογίας!

Από το βιβλίο του από τις Σπέτσες, Γεώργιου Πασαμήτρου :  «ΜΙΚΡΗ ΙΣΤΟΡΙΑ ΣΤΑ ΜΕΓΑΛΑ ΧΡΟΝΙΑ 1940-1944/ Η δράση του ΕΛΑΝ /Τα τραγικά γεγονότα στην Ερμιονίδα στις Σπέτσες και την Ύδρα τον Ιούνιο του ‘ 44»/Εκδ. ΘΕΜΕΛΙΟ/2019, διαβάζουμε:

Διαφωνία Φέλμυ-Λε Σουίρ

…Ο Λε Σουίρ δίνει μεγάλη σημασία στην οργάνωση για την επιτυχία της επιχείρησης «Κοράκι». Απόδειξη αυτού είναι η συμμετοχή του επιτελικού αξιωματικού επιχειρήσεων (Ιa) της Μεραρχίας και βασικού συνεργάτη του, ταγματάρχη Βάλτερ Μπαρτ, στην πρώτη γραμμή.

Με εντολή του Λε Σουίρ, ο Μπαρτ θα επεξεργαστεί οδηγίες/εντολές για τη «συμπεριφορά κατά την διάρκεια της επιχείρησης» που θα διανεμηθούν σε όλους τους συμμετέχοντες. Ο Χ.Φ. Μάγερ, έχοντας τη δυνατότητα πρόσβασης στα αρχεία της Βέρμαχ, μας περιγράφει το περιεχόμενο των οδηγιών από το πρωτότυπο.

«1. Η επιχείρηση θα έχει επιτυχία μόνο αν κάθε αξιωματικός και στρατιώτης προσπαθήσει να βρει και να εξοντώσει τις συμμορίες, τις εγκαταστάσεις των συμμοριών και τους υποστηρικτές τους. Κάθε πανουργία, αλλά ακόμη και τα σκληρότερα μέτρα για την απόσπαση καταθέσεων από τον πληθυσμό δικαιολογούνται[…]. Απαγορεύω κάθε απρόσεκτη πορεία. Σε κάθε βήμα θα πρέπει να αναμένεται εχθρική επίθεση από ενέδρα[…]. Μόλις η μονάδα ακούει θόρυβο μάχης, θα πρέπει χωρίς ιδιαίτερη διαταγή να κατευθύνεται ταχέως προς το σημείο αυτό.

2.Ιδιαίτερη δυσκολία θα αποτελέσει τώρα η προσέγγιση μιάς περιοχής αιφνίδια και χωρίς η μονάδα να γίνει αντιληπτή[…]. Οι μονάδες κρούσης φορώντας ει δυνατόν πολιτικά(σικ), θα πρέπει να προπορεύονται της μονάδος. Άνδρες ευρισκόμενοι σε ορεινά σημεία, που θεωρούνται πάντα ύποπτοι ότι λειτουργούν ως αγγελιοφόροι, θα πρέπει να εξουδετερώνονται. Αθόρυβα[…].

3.[…]

4.[…] Κατάσχεση των υπαρχόντων του ελληνικού πληθυσμού, εκβιασμός κλπ. θα τιμωρηθούν ως λεηλασία σύμφωνα με τους κανόνες που ισχύουν σε εμπόλεμα εδάφη , με θάνατο επί τόπου [σ.σ.βιβλίου: παραβίαση ή λεηλασία της οικίας Πασαμήτρου στις Σπέτσες].

5.[…]

6. α) Εκτέλεση αποδεδειγμένα κομμουνιστών μπορεί να γίνει σε οποιαδήποτε αριθμό, η σχετική διαταγή θα δίνεται από τον υπεύθυνο διοικητή της μάχιμης ομάδας.

β) Όμηροι μπορούν να συλλαμβάνονται, όταν θεωρείται αναγκαίο.

γ) Η πυρπόληση χωρίων θα γίνεται όταν έχουν χρησιμοποιηθεί από από τις συμμορίες για άμυνα ή αν βρεθούν εκεί πολεμοφόδια ή άλλο πολεμικό υλικό. [παράβαση της οδηγίας θα γίνει στο Κολιάκι]

δ) Στην περίπτωση που ο πληθυσμός προσπαθεί να διαφύγει τη στιγμή της προσέγγισης της μονάδας, τότε θα πυροβολούνται οι άνδρες.[σ.σ.βιβλίου στις Λίμνες ο πληθυσμός εκτελέστηκε όταν επέστρεφε πίσω στο χωριό].

ε) Επιχειρήσεις καθαρής εκδίκησης απαγορεύονται σε κάθε περίπτωση.

στ) Στα χωριά όπου ο πληθυσμός εμφανίζεται πιστός και πρόθυμος για βοήθεια, τα αισθήματα αυτά θα επιβραβεύονται…».*(Χ.Φ.Μάγερ ο.π.,σ.556)

Οι οδηγίες αυτές του Λε Σουίρ θα εκδοθούν στις 20 Μαΐου.

Στην περίπτωση των πιο πάνω οδηγιών/εντολών του Λε Σουίρ, έχουμε παραβίαση των κανόνων διεθνούς δικαίου κατά τον πόλεμο. Παραθέτουμε ένα απόσπασμα των εντολών που, όπως αναφέρει ο Χ. Φ. Μάγερ, παραβιάζουν τους κανόνες του διεθνούς δικαίου. Οι παραβιάσεις εστιάζονται:

α) στη εντολή του τρόπου μεταχείρισης και ενοχοποίησης του άμαχου πληθυσμού κατά την διάρκεια της επιχείρησης.

β) στη συμμετοχή γερμανών στρατιωτών με πολιτικά, ώστε να «εξουδετερώνουν αθόρυβα» κάθε άνδρα που θα συναντούν στα βουνά.

γ) στις μαζικές εκτελέσεις πληθυσμού ή στις τυφλές εκτελέσεις με συνοπτικές διαδικασίες.

Ο Φέλμυ διαβάζoντάς τις, στις 21 Μαϊου, […] στέλνει στην 117η Μεραρχία ένα σήμα με το οποίο αναιρούνται στη ουσία οι οδηγίες του Λε Σουίρ.

Το σήμα του πτέραρχου Φέλμυ, σύμφωνα με τον Χ.Φ. Μάγερ αναφέρει:

«Ο πληθυσμός της Πελοποννήσου είναι συντηρητικός. Θα πρέπει να αποτελέσει στόχο κάθε στρατιώτη να ενισχύει και να καλύπτει τον αγροτικό πληθυσμό στις συντηρητικές του αντιλήψεις, ώστε να μεγαλώσει το ρήγμα ανάμεσα στους κομμουνιστές δράστες και τους οπαδούς τους. Η σχετική καθοδήγηση της μονάδας αποτελεί επείγοντα σκοπό και ιδιαίτερη υποχρέωση των διοικητών των μονάδων. Όλες οι αλόγιστες ενέργειες εκδίκησης , οι παράλογες εκτελέσεις, οι πυρπολήσεις ολόκληρων χωριών δεν βοηθούν εμάς αλλά τον αντίπαλο. Στις περιπτώσεις αυτές θα αντιδράσω με στρατοδικείο, επιδιώκουμε την εξόντωση των πραγματικών κομμουνιστών αλλά όχι του πληθυσμού που τρομοκρατείται από τις συμμορίες…».

Την επομένη, στις 22 Μαΐου 1944, ο Λε Σουίρ απαντά στο προϊστάμενό του αναφέροντας ότι έχει συμφωνηθεί,[…], πως η αρμοδιότητα του «προσδιορισμού των κανονισμών της ζώνης μάχης» ανήκει στην 117η Μεραρχία.

«…Λόγω της νοοτροπίας αυτού του λαού είναι αδύνατο να αποφευχθούν αδικίες […] Για το λόγο αυτό παρακαλώ να αναθέσετε τη διοίκηση της μεραρχίας σε κάποιον άλλο διοικητή και να αναλάβει μέχρι τότε η διοίκηση της μεραρχίας το γενικό αρχηγείο.

Όσο για μένα, ζητώ να μετατεθώ σε μάχιμο μέτωπο.

Φον Λε Σουίρ»

O Φέλμυ δεν έχει χρόνο να κάνει αλλαγές στη διοίκηση της Μεραρχίας, οι επιχειρήσεις πρέπει να αρχίσουν.

[…]

Λίγες ημέρες πριν από την έναρξη της επιχείρησης «Κοράκι». Ο υπερόπτης και φανατικός Ναζί, στρατηγός Λε Σουίρ, υπερηφανεύεται σε κοσμική κυρία της Κορίνθου, λέγοντας ότι: «Μόνο αν θα γίνουν πουλιά οι αντάρται, θα γλυτώσουν αυτήν την φοράν..»(Εμμ.Βαζαίος,ο.π.,σ.32)*

*(Σημ. εμού: Δεν είναι υπερβολή να ειπωθεί ότι το Γερμανικό κτήνος Καρλ φον Λε Σουίρ, ο εκλεκτός στρατηγός -εφεδρεία του Χίτλερ, εκεί στην “κόλαση” που βρίσκεται θα παραμιλάει ακόμα για την “πανωλεθρία” που έπαθε από το 6^ο Σύνταγμα του ΕΛΑΣ (Η τελειωτική στην “καριέρα” του εδώ στην Ελλάδα ήταν, η τακτική μάχη της Στυμφαλίας 1-3 Ιουλίου 1944 !- Αυτή η μάχη (όπως και άλλες) ας είναι για ντροπή των όσων λένε ότι οι Έλληνες του ΕΛΑΣ βγήκαν στο Βουνό για να ληστοσυμμορεύσουν και να σφάζουν και δεν πολεμούσαν τους κατακτητές- Γερμανούς κατά μέτωπο!)

Δεν έχει σημασία που η παραπάνω παραπομπή του Βαζαίου, που αναφέρει ο Γ. Πασαμήτρου αφορά τις εκκαθαριστικές επιχειρήσεις στην περιοχή της Στυμφαλίας-Φενεού. Ο Λε Σουίρ σε κάθε επιχείρησή του, αυτό θα «παραμιλούσε» !

Η πλήρης αναφορά του Βαζαίου:

 «Γεννάται το ερώτημα: Πως και τίνι τρόπω εν μόνον Σύν/μα απέκτησε τόσα όπλα; Απαντώμεν. Άς ερωτηθούν οι Γερμανοί της 117 Μεραρχίας των Κυνηγών ο Διοικητής της οποίας είχε θέση ζήτημα τιμής για τον γερμανικόν στρατόν την εξόντωσιν του 6^ου Συν/τος. Παρά τας υποσχέσεις δε του Χιλτρερικού αυτού κτήνους προς κυρίαν τινά σημαίνοντος κατοίκου της Κορίνθου, ότι κατά τας σοβαράς εκκαθαριστικάς επιχειρήσεις του Ιουλίου 1944,θα διέλυε το 6^ον Σύνταγμα, όχι μόνον δεν ηδυνήθη να το διαλύση αλλά και η διατεθείσα εξ 12.00 ανδρών δύναμις προς τούτο υπέστη σοβαράς απώλειας.

Ο Χιλτρερικός αυτός Στρατηγός είχεν είπει χαρακτηριστικώς εις κομψήν Ελληνίδα κυρίαν : «Μόνο αν θα γίνουν πουλιά οι αντάρται, θα γλυτώσουν αυτήν την φοράν».Τοιαύτη ήτο η λύσσα του, ώστε τας επιχειρήσεις ταύτας διηύθυνε προσωπικώς εκ του σύνεγγυς, προσγειωθείς μάλιστα με μικρόν αεροπλάνον εις την πεδιάδα του Φενεού μίαν ημέραν περί ώραν 10^ην και εις σημείον απέχον ημίσειαν ώραν εκ του χωρίου Γκιόζα όπου ευρίσκετο ακόμη το Αρχηγείον του Συν/τος, έτοιμον να μετακινηθή.» ).

Για την ιστορία αναφέρουμε ότι ο Λε Σουίρ, ένα μήνα αργότερα, στις 10 Ιουλίου, θα απομακρυνθεί από την 117η Μεραρχία. Θα μετατεθεί προαγόμενος στη λεγόμενη «εφεδρεία του Φύρερ» και από εκεί στο Ανατολικό Μέτωπο, όπου θα συλληφθεί και θα πεθάνει αιχμάλωτος των Σοβιετικών σε στρατόπεδο συγκέντρωσης. [σ. εμού: το 1954]

[…]

Για την εκκαθαριστική(Φονική) Επιχείρηση «Κοράκι» κατεγράφησαν από την επίσημη τότε Γερμανική πλευρά, τρία «Ημερολόγια Μάχης».

Ο Γ. Πασαμήτρος στο προαναφερθέν βιβλίο αναφέρει:

«Mιά ακόμη πολύτιμη πηγή πληροφοριών είναι ο εντοπισμός, από τον Γ. Tσιρίκο, των γερμανικών Ημερολογίων Μάχης της εποχής αυτής. Πρόκειται για το Ημερολόγιο Μάχης της 117ης μεραρχίας καταδρομέων Πελοποννήσου, υπό τον στρατηγό Λε Σουίρ (Karl von le Suire), που αναφέρεται στις γερμανικές εκκαθαριστικές επιχειρήσεις του πρώτου εξαμήνου του 1944, στην Πελοπόννησο. Μεταξύ αυτών περιλαμβάνεται και η γερμανική επιχείρηση με την κωδική ονομασία «Κοράκι» (Rade), είναι αυτή που θα καταλήξει στις Σπέτσες τον Ιούνιο του 1944. Το άλλο ημερολόγιο είναι αυτό του 68ου Σώματος Στρατού (Σ.Σ.), υπό τον πτέραρχο Χέλμουτ Φέλμυ (Hellmuth Felmy), προϊσταμένης αρχής της 117ης Μεραρχίας, όπου έφταναν οι αναφορές της, και το οποίο αποτελείται από πάνω από 2.000 έγγραφα. Τέλος, το τρίτο Ημερολόγιο είναι αυτό της γερμανικής Ναυτικής Διοίκησης Αιγαίου που περιέχεται σε σχετική έκδοση από τον Byron Tesapsides.

Η εγκυρότητα του ημερολογίου της 117^η; Μεραρχίας[…], θα επιβεβαιωθεί με τον εντοπισμό των αναφορών της Μεραρχίας στο Ημερολόγιο του 68^ου Σ.Σ. Το ίδιο θα γίνει και με το ημερολόγιο της γερμανικής ναυτικής Διοίκησης από τα γεγονότα που γνωρίζουμε.

Το ημερολόγιο της 117^ης Μεραρχίας, που παρουσιάζει και ο Χέρμαν Φρανκ Μάγερ στο βιβλίο του Από τη Βιέννη στα Καλάβρυτα, έχοντας πρόσβαση στα γερμανικά αρχεία, συμφωνεί σε γενικές γραμμές, εκτός από κάποια προφανή λάθη σε ημερομηνίες.»

Αναφορά απ΄ εμού: Το Ημερολόγιο Μάχης του στρατηγού Λε Σουίρ  για την επιχείρηση «Κοράκι»  είναι άξιο του Γερμανού κτήνους, με ψευτιές, παραλείψεις, (Όπως οι «φοβερές μάχες»(=μακελειό) στις Λίμνες, Αγιονόρι και…) τελείως αόριστο και με παραποιήσεις εγκλημάτων πολέμου.*

*(Ο Λε Σουίρ δεν κορέστηκε από τις σφαγές και το ολοκαύτωμα των Καλαβρύτων που διέταξε, φαίνεται είχε γαλουχηθεί από μεγάλο μίσος για τους Έλληνες από τον παππού του, Γκέοργκ Βίλχελμ φον Λε Σουίρ (γνωστός στην Ελλάδα ως "Λεσσουίρος") που είχε έλθει στην Ελλάδα ως συνταγματάρχης του στρατού που συνόδευε τον Όθωνα το 1833, όταν ο τελευταίος ήλθε να αναλάβει τη θέση του Βασιλέα των Ελλήνων!).

Κατωτέρω το Ημερολόγιο Μάχης, από το βιβλίο του Γεωρ. Πασαμήτρου (ο.π.):

«ΕΙΧΕΙΡΗΣΗ «ΚΟΡΑΚΙ»

Παρουσιάζουμε την αναφορά της επιχείρησης, όπως περιγράφεται στο Ημερολόγιο Μάχης της 117ης Μεραρχίας Κυνηγών. Επισημαίνουμε τη στερεότυπα επαναλαμβανόμενη φράση στο γερμανικό Ημερολόγιο Μάχης «πυροβολήθηκαν ενώ προσπαθούσαν να διαφύγουν». Που στην ουσία σημαίνει εν ψυχρώ εκτέλεση, συνήθως, εξ αποστάσεως.

Επίσης, είναι γνωστό ότι-αν εξαιρέσουμε τη συμπλοκή στο Κολιάνι με την ομάδα Λευτεριά-δεν έχει γίνει άλλη ένοπλη σύγκρουση των ανταρτών με τις γερμανικές δυνάμεις-και κυρίως στις Σπέτσες. Οι συγκρούσεις που αναφέρονται, λοιπόν στο γερμανικό ημερολόγιο, αποτελούν συγκάλυψη των εκτελέσεων:

ΑΝΙΧΤΕΥΤΙΚΕΣ/ΕΚΚΑΘΑΡΙΣΤΙΚΕΣ-ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ

ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗ ΚΟΡΑΚΙ(UNTERNEHMEN «RABE»)

Συμμετέχουσα Στρατιωτική Δύναμη (τρεις Ομάδες Μάχης)

Ομάδα Μάχης Γκλιτς(Glitz)

Επιτελείο βάσης Συντάγματος

ΙΙΙο Τάγμα του 22ου Συντάγματος Αεροπορικών Καταδρομών

Συνεργαζόμενη Μονάδα Αναγνώρισης (Α.Α.) 68ου Σ.Σ. Μόνσντορφ (Mohndorff)

(Διμοιρία ποδηλατιστών, 3ου Λόχου Αναγνώρισης του 68ου Σώματος Στρατού)

Ομάδα Μάχης Μπαρτ(Bath)

Επιτελείο βάσης Συντ/τος

Επιτελείο & Μονάδα Αναγνώρισης (Α.Α.) 116

ΙΙο Τάγμα του 737ου Συντάγματος Καταδρομέων

Μία Διμοιρία, 17ου λόχου 737ου Συντάγματος Καταδρομέων

2 Λόχοι πεζικού του 670ου Συντάγματος Καταδρομέων Πυροβολικού

2 Λόχοι, 4ος και 6ος/819 Συντάγματος Παράκτιου Πυροβολικού

Ομάδα Μάχης Κάσπας (Kaspar)

Επιτελείο βάσης

Μονάδα καταδρομέων Μονάδας Τεθωρακισμένων της 117ης Μεραρχίας

1ος Λόχος του 1ου Τάγματος 749ου Συντάγματος Καταδρομέων

2ος Λόχος Σκαπανέων της 117ης Μεραρχίας

1ο Τάγμα 670 Συντάγματος Πυροβολικού (A.R.)

25.5.44 Έναρξη επιχείρησης «Κοράκι»(Rade). Σποπός της επιχείρησης είναι ο εντοπισμός και η εκκαθάριση των μονάδων ΕΑΜ/ΕΛΑΣ, προς την περιοχή Κόρινθος-Άργος και νοτιοανατολική αιχμή Αργολίδας-Επιδαύρου-Ισθμίων.

Αδύναμες εχθρικές δυνάμεις υποχωρούν, μετά από αναγνώριση, προς τα ανατολικά παράλια. Τμήματα καταδρομέων επιτυγχάνουν τον στόχο τους, σύμφωνα με τον σχεδιασμό της ημέρας. Εφονεύθηκαν 18 συμμορίτες κατά την προσπάθειά τους να διασπάσουν τον κλοιό και διαφύγουν. Κατασχέθηκαν οπλισμός, εφόδια και είδη διατροφής.

26.5.44 Κοράκι. Εχθρικές δυνάμεις εξακολουθούν να υποχωρούν προς τα ανατολικά παράλια, προσπαθώντας να φθάσουν στα νησίά Σπέτσες και Ύδρα και διά του κόλπου του Άργους (στο Άστρος). 10 μέλη του ΕΑΜ και άλλοι 4 Έλληνες νεκροί, πυροβολήθηκαν ενώ προσπαθούσαν να διαφύγουν, 35 συλλήψεις. Κατασχέθηκε μεγάλη ποσότητα τροφίμων και 5 τόννοι κάρβουνο.

27.5.44 Κοράκι. Οι ημερήσιοι στόχοι επιτεύχθηκαν, σύμφωνα με το ημερήσιο πρόγραμμα. Οι συμμορίες απομακρύνονται δια θαλάσσης, μέσω της ανατολικής ακτής. Από την περιοχή των επιχειρήσεων.

28.5.44 Κοράκι. Με από αέρος ένοπλη ανίχνευση, εμποδίζεται εχθρός να διαφύγει προς την θάλασσα. Ο εχθρός προσπαθεί να προωθηθεί προς τα νότια με κατεύθυνση τα Δίδυμα. Νεκροί 10 κομμουνιστές, 4 ιταλοί αιχμάλωτοι. Στο Λυγουριό κατασχέθηκαν πολεμοφόδια.

29.5.44 Κοράκι. Ο εχθρός υποχωρεί νοτιοανατολικά του Λυγουριού και επιστρέφει στη συνέχεια νότια προς Δίδυμα. Εκεί βρίσκεται η μεγαλύτερη συγκέντρωση συμμοριτών. Ομάδα μάχης Μπαρτ κατέλαβε το Κολιάκι κατόπιν ισχυρής εχθρικής αντίστασης και έκαψε το χωριό, 19 εχθροί νεκροί.

30.5.44 Κοράκι. Θέσεις συμμοριτών αμετάβλητες. Ο εχθρός σε συμπλοκή έχασε 5 άνδρες κοντά στο βουνό Πίγκα (Pinga). Ομάδα Μάχης Γκλιτς προωθείται παράλληλα προς την ακτή και μετά στη γραμμή. Μεγάλη Λάκκα-Νέα Επίδαυρος. Η Ομάδα Μάχης Μπαρτ σε αναγνώριση νοτιοανατολικά του Λυγουριού.

1.6.44 Κοράκι. Κατά μαρτυρίες κατοίκων, συγκέντρωση ανταρτών στην περιοχή πλησίον των Διδύμων. Συνεχίζεται η αναγνώριση στην περιοχή.

2.6.44 Κοράκι. Εικόνα του εχθρού αμετάβλητη. Ετοιμότητα ομάδων μάχης στο σημείο συνάντησης.

4.6.44 Κοράκι έναρξη Φάσης ΙΙ. Ομάδες μάχης στον χώρο νοτιοανατολικά στο Λυγουριό. Μικρή επαφή με εχθρό. 3 εχθροί νεκροί.

5.6.44 Κοράκι. Ισχυρές δυνάμεις συμμοριτών νότια της γραμμής Ερμιόνη-Κρανίδι με σκοπό διαφυγής από τη θάλασσα. Ομάδα Μάχης Κάσπαρ προωθείται Α./ΝΑ. Στην περιοχή των Διδύμων εφόνευσε 12 αντάρτες, πυροβολήθηκαν ενώ προσπαθούσαν να διαφύγουν. Πολλοί εθνικιστές ελευθερώθηκαν. Ανιχνευτική Ομάδα μάχης Μόνσντορφ αποβιβάζεται στο λιμάνι της Ερμιόνης, προώθηση από τον δυτικό κόλπο προς Κρανίδι. Στο Κρανίδι μικρή λεία σε πυρομαχικά όπλα και υλικό προπαγάνδας. Καταδίωξη στο Ηλιόκαστρο, 6 χιλ. Β./ΒΑ της Ερμιόνης. Ομάδα μάχης Γλίτς, κατά τη διάρκεια αναγνώρισης, εφόνευσε 6 αντάρτες, πυροβολήθηκαν ενώ προσπαθούσαν να διαφύγουν. Κατά την επιτήρηση του κόλπου της Ύδρας και της θαλάσσιας οδού προς Σπέτσες χτυπήθηκαν πολλά καϊκια των συμμοριτών και βυθίστηκε ιστιοφόρο από αεροπλάνο της αεροπορικής συνεργασίας (σμήνος 33, πελαργός) *(* Απ. Χ.Φραγκούλης ο.π.. σ.45)

6.6.44 Κοράκι. Ισχυρές δυνάμεις συμμοριτών αποσύρθηκαν τη νύχτα της 6.5 στις 6 π.μ., δια θαλάσσης προς Ν./ΝΑ. Οι Ομάδες Μάχης συγκλίνουν τις γραμμές, μικρή επαφή με ομάδες εχθρών. Απώλειες 16 εχθροί νεκροί, 6 αιχμάλωτοι, πολλοί τραυματίες. Κατελήφθη αποθήκη με εφόδια επισιτισμού και ελαφρά όπλα *(* Χ. Φ. Μάγερ.ό.π., σ. 567)

7.6.44 Κοράκι. Αναγνώριση του χώρου, χωρίς εντοπισμό εχθρού.

[Αντίθετα στην «τελική αναφορά και αναφορά εμπειριών» αναφέρεται: «10 νεκροί, πυροβολήθηκαν ενώ προσπαθούσαν να διαφύγουν»] *(* Χ. Φ. Μάγερ.ό.π., σ. 567)

8.6.44 Κοράκι. Εικόνα του εχθρού αμετάβλητη. Τηλεφωνικό δίκτυο ανταρτών κατεστράφη ολοσχερώς. Κατελήφθη μικρή αποθήκη με πυρομαχικά. Ομάς μάχης  Γκλιτς ανεχώρησε για έρευνα του νησιού των Σπετσών, στις 6 μ.μ. Αναγνωριστικές πτήσεις σμήνους, στον νοτιοανατολικό χώρο της Αργολίδας, για τον έλεγχο των θαλάσσιων μετακινήσεων, και τον χώρο δράσης της Ομάδας μάχης Γκλιτς.

9.6.44  Κοράκι. Τερματισμός της επιχείρησης. Συγκέντρωση και αναδιάταξη των δυνάμεων για εκτεταμένες επιχειρήσεις στην ανατολική Πελοπόννησο. Έναρξη στο τέλος Ιουνίου. Μετά την αποβίβαση στο λιμάνι των Σπετσών, εκκαθάριση από την Ομάδα δράσης Γκλιτς, 16 ένοπλοι κομμουνιστές εκτελέστηκαν. Κατεσχέθηκαν λίγα όπλα και εκρηκτικά. Κατά την από αέρος επιτήρηση, ένα ιστιοφόρο πλοίο των συμμοριτών βυθίστηκε.

10.6.44 Τέλος της έρευνας, χωρίς να διαπιστωθούν εχθρικές θέσεις στις Σπέτσες. Στις 23.00 επιβίβαση, για εκκαθαρίσεις στα νησιά Ύδρα-Δοκός, αφήνοντας απόσπασμα στις Σπέτσες.

11.6.44 Έρευνα σε Ύδρα- Δοκό χωρίς εντοπισμό εχθρού.

12.6.44 Κατά την αποβίβαση στις Σπέτσες για παραλαβή του αποσπάσματος σύντομη συμπλοκή, 7 εχθροί νεκροί, 4 τραυματίες.

Κατωτέρω πιο λεπτομερέστατα ο Γ. Πασαμήτρος στο βιβλίο του (ο.π.) αναφέρει γνωστά και άγνωστα για την επιχείρηση «Κοράκι» με συμπληρώσεις γεγονότων και ονομάτων, σημειώσεις και επισημάνσεις, επ΄εμού:

«Θα συμμετάσχουν πάνω από 3.500 άνδρες και μαζί με τις δυνάμεις των ταγματασφαλιτών ξεπερνούν τις 4.000. Ημερομηνία έναρξης της επιχείρησης ορίζεται η 25η Μαΐου 1944. Συνολικά στην επιχείρηση συμμετέχουν τρία τάγματα, έξι λόχοι, μία ειδική ανιχνευτική μονάδα, άλλες επικουρικές μονάδες και όλη σχεδόν η ναυτική δύναμη της Ναυτικής Διοίκησης Πειραιά. Τις γερμανικές αυτές δυνάμεις ενισχύει και σημαντική δύναμη 300-400 περίπου ανδρών των Ταγμάτων Ασφαλείας, κυρίως από την Κόρινθο, το Ναύπλιο, αλλά και από το Άργος.

Ταυτόχρονα θα υπάρχει κατά την διάρκεια της ημέρας της αεροπορική επιτήρηση, για να παρακολουθεί τις κινήσεις των «κομμουνιστικών συμμοριών», τόσο ΕΛΑΣ όσο και αυτών του ΕΛΑΝ.

Στις επιχειρήσεις η κύρια δύναμη αποτελείται από της 117ης Μεραρχίας, χωρισμένες σε τρεις Ομάδες Μάχης. Επικεφαλής των τριών Ομάδων είναι για την μεν πρώτη ο ταγματάρχης Μπαρτ, υπεύθυνος επιχειρήσεων (Ιa), και για την δεύτερη ο λοχαγός Κάσπαρ. Η Τρίτη Ομάδα Μάχης αποτελείται από δυνάμεις του 22ου Συντάγματος της 11ης Μεραρχίας Αλεξιπτωτιστών υπό τον αντισυνταγματάρχη Γκλιτς αποσπασμένης στη Μεραρχία. Με την Τρίτη Ομάδα συνεργάζεται η Ανιχνευτική Μονάδα 116 του 68ου Σ.Σ. υπό τον λοχαγό Μόνσντοφ (Monhnsdorf). Οι δυνάμεις της Ομάδας Γκλιτς μεταφέρονται με πλοία, φορτηγίδες και τορπιλακάτους, παραπλέοντας τις ακτές της Τροιζηνίας και της Ερμιονίδας, και συντονίζουν τη δράση τους με χερσαίες δυνάμεις των δύο άλλων Ομάδων. Στα επόμενα αναφέρουμε τις λεπτομέρειες σχεδίου για την πορεία της επιχείρησης. Οι μονάδες που θα στελεχώσουν τις «Ομάδες Μάχης» αναφέρονται στο Παράρτημα Δ.

Η Ομάδα Μάχης του λοχαγού Κάσπαρ έχει βάση εκκίνησης το Άργος. Στην ομάδα αυτή συμμετέχουν δυνάμεις των Ταγμάτων Ασφαλείας του Άργους και του Ναυπλίου. Στο η Ομάδα θα χωριστεί πιθανότατα σε τρία τμήματα.

Το ένα, που διαθέτει και τεθωρακισμένα οχήματα, θα κατευθυνθεί προς την ορεινή περιοχή Χελιού και Λιμνών, περνώντας από την Μιδέα. Στη περιοχή αυτή θα παραμείνει σε όλη τη διάρκεια της επιχείρησης, προκειμένου να αποκλείσει τη δυνατότητα διαφυγής των ανταρτών προς τα δυτικά, στους ορεινούς όγκους της Ζήρειας και του Χελμού.

Το δεύτερο τμήμα, της Ομάδας Κάσπαρ, θα κατευθυνθεί από το Ναύπλιο προς το Λυγουριό, σημείο συνάντησης με την Ομάδα Μάχης Μπαρτ.

Το τρίτο τμήμα θα κατευθυνθεί, από το Ναύπλιο πάντοτε, στη νοτιοανατολική ακτή της Αργολικής χερσονήσου, μέχρι τα Ίρια, για να αποκόψει πιθανή απόπειρα διαφυγής των ανταρτών από την θάλασσα, προς Κυνουρία. Στα Ίρια ο σχεδιασμός της επιχείρησης προβλέπει τη συνάντηση και συνεργασία με τις ναυτικές δυνάμεις της Ομάδας Γκλιτς, με τις οποίες έχει σχεδιαστεί να συναντηθούν στις 5 Ιουνίου 1944. Από εκεί, δεδομένου ότι δεν υπάρχει παραλιακός δρόμος, αφού αφήσει μια φρουρά στα Ίρια, θα ανέβει από τη Μονή Αυγού και το ομώνυμο βουνό και θα φτάσει αιφνιδιαστικά στις 3 Ιουνίου στα Δίδυμα, την ίδια ημέρα, όπου προβλέπεται να συναντηθεί με την Ομάδα Μπαρτ.

Η Ομάδα Μάχης Μπαρτ θα εκκινήσει από την Κόρινθο, ενισχυμένη με δυνάμεις ταγματασφαλιτών της πόλης, όπου βρίσκεται και η έδρα της Μεραρχίας. Το σχέδιο προβλέπει να προχωρήσει παραλιακά από την βορειοανατολική ακτή της Αργολικής χερσονήσου στη Παλαιά Επίδαυρο, όπου πρόκειται να συναντηθεί στις 27-28 Μαϊου με την Ομάδα Γκλιτς, που θα φθάσει εκεί από την θάλασσα.

Μετά από εκκαθαρίσεις στη Νέα Επίδαυρο, θα προχωρήσει προς το Λυγουριό, όπου θα συναντηθεί με το δεύτερο τμήμα της Ομάδος Κάσπαρ. Από εκεί θα προωθηθεί μέσα από το Κολιάκι και στις 30-31 Μαϊου-1 Ιουνίου θα βαδίσει προς Τραχειά, Καρατζά και Νεοχώρι.

Ο σχεδιασμός προβλέπει να συνεχίσει ταχύτατα την πορεία της προς Δίδυμα σε καταδίωξη των υποχωρούντων ανταρτών. Η Ομάδα Μπαρτ θα φθάσει εκεί στις 3 Ιουνίου, ώστε να συναντηθεί με το τρίτο τμήμα της Ομάδος Κάσπαρ, με το οποίο θα προβούν σε εκκαθαρίσεις, και γρήγορα να προχωρήσει στο Κρανίδι, όπου θα φθάσει στις 4 Ιουνίου, στην προκαθορισμένη στο σχέδιο Γραμμή-Κρανίδι-Κοιλάδα—Ερμιόνη.

Η Ομάδα Μάχης Γκλιτς θα εκκινήσει από την Κόρινθο και ένα μέρος της από τον Πειραιά, ενισχυμένη με μονάδες από τις πυροβολαρχίες, κυρίως της Σαλαμίνας. Θα επιβιβαστεί σε πολυάριθμες φορτηγίδες και τορπιλακάτους. Στην Ομάδα του Γκλιτς έχει προσκολληθεί και η Ανιχνευτική Μονάδα 116 του 68ου Σ.Σ. υπό τον λοχαγό Μόνσντοφ.

Η Ομάδα Γκλιτς θα παραπλεύσει τη βορειοανατολική ακτή της Αργολικής και της Τροιζηνίας. Στην πρώτη φάση της επιχείρησης, προβλέπεται να αποβιβαστεί στην Παλαιά Επίδαυρο, στις 27 Μαΐου, και σε συνεργασία με την Ομάδα Μπαρτ, όπως αναφέρουμε ήδη, προκειμένου να κάνει εκκαθαρίσεις στη Νέα Επίδαυρο και να εγκλωβίσει τη δύναμη ανταρτών που βρίσκεται εκεί. Στη συνέχεια θα παραπλεύσει την ακτή, σε συντονισμό με την πορεία των άλλων δύο Ομάδων Μάχης.

Στόχος είναι να ολοκληρώσει τον αποκλεισμό από τη θάλασσα στο νότιο και νοτιοανατολικό άκρο της Αργολικής χερσονήσου και να συναντηθεί στα Ίρια με τη δύναμη Κάσπαρ, που βρίσκεται ήδη εκεί, ώστε να αποκόψει, στις 5 Ιουνίου, τον θαλάσσιο δρόμο διαφυγής των ανταρτών προς Κυνουρία. Το σχέδιο προβλέπει ενδιάμεσα την αποβίβαση, στην Ερμιόνη, της Ανιχνευτικής Μονάδας του Μόνσντορφ, για εκκαθαρίσεις. Η δύναμη αυτή προβλέπεται να συναντηθεί στην Ερμιόνη στις 5 Ιουνίου με την Ομάδα Μπαρτ, που έρχεται από το Κρανίδι, και τη δύναμη Κάσπαρ από τα Ίρια, στην προβλεπόμενη Γραμμή Κρανίδι-Κοιλάδα-Ερμιόνη.

Τελευταίο στάδιο της επιχείρησης είναι η αποβίβαση των δυνάμεων για εκκαθαρίσεις στα νησιά Ύδρα και Σπέτσες.

Στο χρονικό αυτό σημείο ολοκληρώνεται η επιχείρηση «Κοράκι» στην Ερμιονίδα. Παρά τον αιφνιδιασμό και τη γρήγορη προώθησή τους, οι γερμανικές Ομάδες Μάχης δεν θα καταφέρουν να παγιδεύσουν τη μικρή-άλλωστε δύναμη των ανταρτών.

Στην περιοχή βρίσκεται το ΙΙΙ Τάγμα του 6ου Συντάγματος, υπό τον Ταγματάρχη Πυροβολικού Ελευθέριο Μιχόπουλο(Ελατιά). Οι τελευταίοι θα πετύχουν στο διάστημα Πέμπτης-Κυριακής (1-4 Ιουνίου) να απεγκλωβιστούν και να διαφύγουν.»

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ΕΜΟΥ: Ο Βαζαίος στο βιβλίο του(ο.π.) αναφέρει σχετικά, για την Επιχείρηση «Κοράκι»:

1.Επειδή το ΙΙΙ Τάγμα του Συν/τος ευρίσκετο πολύ μακράν της έδρας του Συν/τος, εις την περιοχήν της Ναυπλίας-Ερμιονίδος και δεν ήτο εύκολες η τηλεφωνική επικοινωνία μετ΄αυτών, απέστειλα εις το Τάγμα τούτο δύο συνδέσμους με μίαν απόρρητον διαταγήν αφορώσαν το σχέδιον αμύνης των Ταγμάτων του Συν/τος κ.λ.π. Οι εν λόγω σύνδεσμοι συλληφθέντες υπό κατοίκων του χωρίου Αγγελάκαστρον εσφάγησαν αγρίως, και η απόρρητος διαταγή παρεδόθη εις τους Γερμανούς. Μετά τίνας ημέρας Τάγμα Γερμανών βοηθούμενον από διλοχίας του Τάγματος Ασφαλείας Κορίνθου ενήργησεν αιφνιδιαστικώς εκκαθαριστικάς επιχειρήσεις εις την περιοχήν ταύτην και το ΙΙΙ Τάγμα διελύθη σχεδόν ολόκληρον, ανασυγροτηθέν μετά ένα μήνα.

2. «Ισχυρά δύναμις γερμανών και ανδρών του Τάγματος Ασφαλείας Κορίνθου, ανεξακριβώτου δυνάμεως ορμηθείσα εκ Κορίνθου, ενεργεί από της εσπέρας της 24-5-44 εκκαθαριστικάς επιχειρήσεις εναντίον του ΙΙΙ Τάγματος μας εις την περιοχήν Στεφάνι-Αγιονόρι-Μπερμπάτι-Χέλι.»* (* σ. εμού :Το Τμήμα της ομάδας Μπαρτ που ξεκίνησε από την Κόρινθο πέρασε με σειρά και από  τις περιοχές των χωριών Αγιο-Βασίλης-Στεφάνι-Κλένια-Αγιονόρι- Αγιάννης –Αγγελόκαστρο , όπως και απ΄όλα τα χωριά ανατολικά της οδικής αρτηρίας Κορίνθου -Άργους…)

3. Την 20ην ώραν της 6-6-44 μέλος της Επαρχιακής επιτροπής Ερμιονίδος, φθάσας εις χωρίον Τάτσι της Αλλέας μέσω Κυνουρίας, ανέφερεν ότι από της 23-5-44 Γερμανικαί δυνάμεις μετά δυνάμεως του Τάγματος Ασφαλείας Κορίνθου(1500 άνδρες περίπου) εξαπέλυσαν σοβαράς εκκαθαριστικάς επιχειρήσεις εις την περιοχήν Σολυγίας-Αργολίδος-Ερμιονίδος, έναντίον του ΙΙΙ Τάγματός μας, το οποίον κατώρθωσε δια καταλλήλων ελιγμών να συμπυχθή εις Τροιζηνίαν, αφού υπέστη τούτο σοβαράς απωλείας (60 νεκρούς 40 αγνοουμένους)

Κατά την σύμπυξίν του ταύτην το ΙΙΙ Τάγμα ενεπλάκη εις σκληράν μάχην παρά το Κολιάκι, καθ΄ ήν οι Γερμανοί είχον 40 νεκρούς.*(* σ. εμού: Δεν πρέπει να «είχον 40 νεκρούς» οι Γερμανοί  και μάλλον αυτή η αναφορά του Βαζαίου οφείλεται σε λάθος ενημέρωσή του.)

4. Την 12-6-44[…]Το εσπέρας της αυτής ημέρας έφτασαν εις τον Σ.Δ. του Συν/τος ο καπετάνιος και είς υπαξιωματικός του 10ου Λόχου και ανέφερον τα των εκαθαριστικών επιχειρήσεων του εχθρού εναντίον του ΙΙΙ Τάγματος ως εξής: «Οι Γερμανοί ενήργησαν τας εκκαθαρθαριστικάς επιχειρήσεις εις την περιοχήν Αγγελοκάστρου-Λιμνών-Χέλι-Ερμιονίδος-Τροιζηνίας με 4000 άνδρας οι οποίοι εκινήθησαν εις πολλάς φάλαγγας, από πολλάς κατευθύνσεις, ενήργησαν δε επί πλέον και απόβασιν εις Ερμιόνην με δύναμιν 400 ανδρών. Την 4-6-44 ο όγκος του ΙΙΙ Τάγματος υπό τον Ταγ/χην Πυρ/κού Μιχόπουλον Ελευθ. Ή Ελατιάν, κατώρθωσε, κατόπιν πολλών περιπετειών, να διαπεραιωθή διά πλοιαρίων εις τας ακτάς της Κυνουρίας. Οι ανωτέρω δύο άνδρες είχον παραμείνει με μίαν διμοιρίαν του 10 Λόχου ως οπισθοφυλακή του Τάγματος εις την Κυνουρίαν, διότι το πλοιάριον το οποίον θα τους μετέφερε, εξώκειλεν κατά την επιστροφήν του εις τας ακτάς της Κυνουρίας.

Οι ειρημένοι άνδρες μη δυνάμενοι να πράξωσιν άλλως διέλυσαν το τμήμα των, εξαπέστειλαν τους άνδρας κατά μικράς ομάδας εις τα χωρία των, απέκρυψαν τον οπλισμόν της διμοιρίας εις μέρος ασφαλές, και είτα ανεχώρησαν διά τον Σ.Δ. του Συντάγματος»

Aπό το βιβλίο του  Γ. Πασαμήτρου (ο.π.):

«Η αιματηρή πορεία

Με την έναρξη της επιχείρησης «Κοράκι», οι τρείς ομάδες μάχης θα αρχίσουν την αιματηρή τους πορείας στην Ερμιονίδα τις κινήσεις τους τις έχουμε μόλις περιγράψει. Στα επόμενα θα αναφερθούμε στη «δράση» τους σε κάθε χωριό και κόμη που θα περάσουν. Περιγράφουμε λοιπόν τα «πεπραγμένα» τους χωριστά.

Ξεκινώντας την επιχείρηση, οι Γερμανοί είναι εφοδιασμένοι με καταλόγους με τα ονόματα των «ληστών» που καταζητούνται σε όλα τα μέρη που θα «επισκεφθούν». Οι κατάλογοι αυτοί έχουν συνταχθεί από τις υπηρεσίες πληροφοριών των γερμανών, μετά από πληροφορίες πρακτόρων τους και κατά τόπους στελεχών της Αντίστασης που δρουν στο Κρανίδι, την Ερμιόνη, την Ύδρα και τις Σπέτσες, αλλά και σε όλα τα χωριά από τα οποία θα περάσουν: Λίμνες, Αραχναίο(Χέλι). Επίδαυρο, Κολιάκι, Νεοχώρι, Καρατζά, Δίδυμα, Κοιλάδα, Πόρτο Χέλι κ.α. Σε όλα αυτά τα μέρη οι Γερμανοί αναζητούν συγκεκριμένα άτομα που αναφέρονται στους καταλόγους αυτούς. Με την άφιξη των Γερμανών, στα ονόματα αυτά προστίθενται και νέα, με τη βοήθεια των ντόπιων καταδοτών. Μεταξύ άλλων αναζητούν επίμονα τον Τ. Κακαβούτη, τον Φ. Στρατάκο, τον καπετάν Λευτεριά, τους αδερφούς Ντούρου, τον καπετάν Τζαβέλα και όλους, τέλος πάντων, όσοι είναι πρωταγωνιστές στην αντιστασιακή δράση στη περιοχή. Οι πληροφορίες τους και αυτή τη φορά είναι ακριβείς.»

***

Συμπλήρωση απ΄εμού:

 Η φονική επιχείρηση στα Χωριά Αγιο-Βασίλειος, Στεφάνι, Αγιονόρι ( 25 -27 Μαΐου 1944) :

Τμήμα Γερμανών και Ταγματασφαλιτών του Ναυπλίου-Άργους(τμήμα ομάδας Κάσπαρ) ξεκινώντας  από τις Μυκήνες με άξονα και κατεύθυνση τον αγροτικό δρόμο Μυκήνες –Στεφάνι χτενίζει την ορεινή περιοχή δυτικά, νότια και ανατολικά του χωριού Στεφάνι .  Κοντά στις Μυκήνες σε περιοχή του Στεφανίου, εκτελούνε εν ψυχρώ χωρίς λόγο με σφαίρα στο κεφάλι τον Στεφανιώτη Κατσίγιαννη Χρήστο  του Σταύρου (Γεννηθέντος 1890) στη θέση Κανατά-Μάθη κοντά στις Μυκήνες, όπου φρόντιζε το περιβόλι του και τον Χρήστο Βλάχο του Αναστ. (Γεννηθέντος 1926) που φύλαγε τα προβατά του, στη θέση Βαμβακιά με βολή από μακριά ελεύθερου σκοπευτή. Επίσης στη θέση Λάκκα νότια και ανατολικά του χωριού συλλαμβάνουν δύο Στεφανιώτες τον Σελιώτη Αγγελή του Γεωργ.(γεννηθέντος το 1923) και Μαντζαγρή Γεώργιο του Ανδρέα (γεννηθέντος το 1924) χωρίς λόγο και τους οδηγούν στις Λίμνες όπου τους εκτελούν εκεί, με τους άλλους Λιμνιάτες.*(* κρίνεται ότι το αναφερόμενο τμήμα  ήταν της ομάδος μάχης  Κάσπαρ που ξεκίνησε από το Άργος, από τ΄ ότι την ίδια μέρα(25 Μαϊου) οδήγησαν και φόνευσαν στις Λίμνες τους δύο συλληφθέντες Στεφανιώτες όπου εκεί είχε καταφθάσει, από Μιδέα-Μπερμπάτι το μεγαλύτερο τμήμα του Κάσπαρ ,για να γίνει το μεγάλο μακελειό την ίδια  ημέρα)

Άλλο τμήμα Γερμανο-τσιολιάδων που ήρθε από  την Κόρινθο, (Άρα από την ομάδα Μάχης Μπαρτ) μέσω των χωριών Άσσου - Βεληνιάτικα,-Σπαθοβούνι με επικεφαλής των ταγματασφαλιτών τον Λοχαγό Γεωργ. Τρίκκα ((με το καταγωγή το γειτονικό χωριό Μπερμπάτι (Πρόσυμνα)) , «εισβάλει» στο χωριό Αγιο-Βασίλειος, βορειοδυτικά του Στεφανίου. Εκεί συγκεντρώνουν τους Αγιο-Βασιλιώτες στην πλατεία του χωριού και βάση κατάστασης, ξεχωρίζουν κάποιους για εκτέλεση. Με καθοριστική παρέμβαση του προέδρου του χωριού Γρηγόρη Κατσίγαννη στον Ταγματασφαλίτη Γεωρ. Τρίκκα  δεν έγινε καμία εκτέλεση. Συγχρόνως όμως άλλοι Γερμανοτσολιάδες του ίδιου τμήματος εκτός χωριού, χτένιζαν τον ορεινό όγκο «Δαφνιάς» που στα βόρεια ριζά του είναι κτισμένος ο Αγιος- Βασίλειος και εκεί εκτελούν από μακριά ,στη θέση “Δάφνες” τρείς Αγιο-Βασιλιώτες  ΕΠΟΝίτες, τους:

1.Μπισμπιρούλιας Ιωάννης του Γεωργ. Γεννηθείς 1922. Αγρότης.

2.Ξύδης Κων/νος του Γεωργ. Γεννηθείς το 1922. Αγρότης

3.Τσουτσουβής Ιωάννης του Χρήστου. Γεννηθείς το 1922 Αγρότης.

Την ίδια ημέρα(25-5-1944) τον  ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟ ΣΤΑΪΚΟ του Παν. γιατρό από το χωριό Παναρίτι Αργολίδος που κατοικούσε στον Άγιο Βασίλη και ήταν οργανωμένος στο ΕΑΜ, τον σκότωσε στο χωριό του ο Γερμανός φρούραρχος.

Μετά τον Άγιο-Βασίλη ,την ίδια ημέρα ένα μέρος του τμήματος, των Γερμανο-τσολιάδων με τον Λοχαγό Γεωργ. Τρίκκα «εισβάλει» στο Στεφάνι και το άλλο μέρος του τμήματος χτενίζει όλο τον ορεινό όγκο βόρεια του χωριού Στεφανίου μέχρι το χωριό Αγιονόρι (όρη :Δαφνιάς –ψιλή Ράχη-Νυφίτσα)

Στο χωριό Στεφάνι, βάση κατάστασης στήνουν στο τοίχο περί τους δέκα Σταφανιώτες, αλλά με την παρέμβαση της γιαγιά μου Σοφίας Γεωργ. Καραντούνια, στον Ταγματασφαλίτη Γεωργ. Τρίκκα που κατάγονταν από το ίδιο χωριό Μπερμπάτι(Πρόσυμνα) δεν γίνεται η εκτέλεση. (Βλ. “ανάρτηση” (047).«Σκότωτο είναι Αϊτόπουλο (Έλληνας)» ΓΕΡΜΑΝΟ-ΤΣΟΛΙΑΔΕΣ- ΤΑΓΜΑΤΑΣΦΑΛΙΤΕΣ ¨Η Βία της Βίας¨)

Τα δύο αυτά μέρη του τμήματος Γερμανο-Τσολιάδων που ξεκίνησε από τον Αγιο-Βασίλειο, με 14 συλληφθέντες –ομήρους Στεφανιώτες και με άλλους από τον Άγιο-Βασίλειο  προχωρούν ανατολικά και συναντιόνται στο χωριό Αγιονόρι όπου 27 Μαΐου 1944 εκτελούν εν ψυχρώ, 20 Αγιονορίτες *(* Μέρος του Τμήματος του Κάσπαρ από τις Λίμνες, αφού εκεί, 25 Μαϊου είχαν συμετάσχει στον σκοτωμό 87 άτομων, έρχεται στο Αγιονόρι χτενίζοντας τα νότια της περιοχής του, και συναντιέται  με το τμήμα του Μπαρτ από την Κόρινθο για να κάνουν το εκεί μακελειό των Αγιονοριτών και αυτό απορρέει από μαρτυρίες, του ότι στο Αγιονόρι βρίσκονται την ημέρα αυτή και ταγματασφαλίτες από την Κόρινθο και από το Άργος , όπως οι ταγματασφαλίτες, Λοχαγός Βασ. Παπαγεωργίου από το λόχο Τ.Α.  Ναυπλίου και ο Λοχαγός Γεωργ. Τρίκκας από το Τ.Α. Κορίνθου.) (βλ. “ανάρτηση”: (070). "Αίμα Ρε....!!" ΜΑΡΤΥΡΙΕΣ ΕΚΤΕΛΕΣΕΩΝ ΣΦΑΓΩΝ στα χωριά ΑΓΙΟΝΟΡΙ και ΛΙΜΝΕΣ ΑΡΓΟΛΙΔΟΚΟΡΙΝΘΙΑΣ το 1944!)

Η φονική επιχείρηση στο Χωριό Αγιάννης (27-28 Μαϊου 1944)

Από το βιβλίο “Μαρτυρολόγιο”/Δημ. Ρήγα/1998:

1. ΖΟΓΚΛΗΣ ΔΗΜ. του Παναγιώτη. Αγρότης. Γεννήθηκε στον Αγιάννη το 1924. Οργανωμένος στην ΕΠΟΝ. Φονεύθηκε στη θέση Μάλια, στις 27-5-1944.

2. ΣΟΥΚΟΥΛΗΣ ΘΕΟΦΑΝΗΣ του Ιωάννη. Ποιμένας. Γεννήθηκε στον Αγιάννη το 1910.Φονεύθηκε στη θέση Μάλια, στις 27/5/1944.

3. ΣΟΥΚΟΥΛΗΣ ΜΙΧΑΗΛ του Σταύρου. Ποιμένας. Γεννήθηκε στον Αγιάννη το 1921. 'Ηταν αντάρτης στον ΕΛΑΣ. Τον έπιασαν οι Γερμανοί μαζί με τον πατέρα του και τον αδερφό του και τον φόνευσαν στη θέση Αυλώνα «Βορτόπι» στις 28-5-1944.

4.ΣΟΥΚΟΥΛΗΣ ΣΤΑΥΡΟΣ του Δημ. Αγρότης. Γεννήθηκε στον Αγιάννη το 1892. 'Ηταν αντάρτης στον ΕΛΑΣ. Κατέβηκε στο χωριό. Τον είδε ο προδότης με το ψευδώνυμο «Τσολιάς» και τον πρόδωσε στους Γερμανούς. Τον έπιασαν και τον φόνευσαν στη θέση Αυλώνα "Βορτόπι" στις 28-5-1944.

5. ΣΟΥΚΟΥΛΗΣ ΣΠΥΡΟΣ του Σταύρου. Αγρότης.  Γεννήθηκε στον Αγιάννη το 1912. 'Ηταν αντάρτης στον ΕΛΑΣ. Τον έπιασαν οι Γερμανοί μαζί με τον πατέρα του και τον φόνευσαν στη θέση Αυλώνα "Βορτόπι" στις 28-5-1944.

6. ΣΤΑΜΑΤΗΣ ΘΕΟΦΑΝΗΣ του Χρήστου. Ποιμένας.  Γεννήθηκε στον Αγιάννη το 1870. Φονεύθηκε από Γερμανούς στο χωριό του στις 27-5-1944.

7. ΣΤΑΜΑΤΗΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ του Χρήστου. Αγρότης.  Γεννήθηκε στον Αγιάννη το 1919. Τον φόνευσαν οι Γερμανοί στη θέση Μάλια στις 27-5-1944.

8. ΦΙΛΗΣ ΑΝΑΣΤ. του Νικολ. Αγρότης.  Γεννήθηκε στον Αγιάννη το 1911. Φονεύθηκε από Γερμανούς στη θέση "Βορτόπι" στις 28-5-1944.

Χωριό Αγγελόκαστρο

Στο χωριό Αγγελόκαστρο κατά την «παγανιά» οι Ταγματασφαλίτες επικρατούσαν.

Το στέλεχος του ΕΑΜ,  Μάρρας Κων/νος του Νικ. που  κρυβότανε  εκτός χωριού, θα συλληφθεί σε μια τοποθεσία κοντά στο χωριό Δήμαινα και «.. Τελικά τον εκτέλεσαν στις 28 του Μάη 1944, ο ανιψιός του Αναστάσιος Δάφνης, ο Βασίλης Κοτίτσας και ο Δημήτρης Τσίγκος (από τα Εξαμίλια) και ένας Γερμανός.» (βλ. “ανάρτηση” : (066).Βιβλίο: "Ο ΓΙΟΣ ΤΟΥ ΕΑΜΙΤΗ ΘΥΜΑΤΑΙ..."/ΝΙΚΟΣ ΚΩΝ. ΜΑΡΡΑΣ/ )

Στο χωριό Δήμαινα θα συλληφθεί τότε και ο Γραμματέας της κοινότητας και υπεύθυνος του ΕΑΜ Αγγελοκάστρου Μπινιάρης Νίκος του Στυλ.(γεννηθείς στο Αγγελόκαστρο το 1912) και θα εκτελεστεί.

Για τον Αγγελοκαστρίτη Γκιώνη Παντελή του Δημ. στο βιβλίο του Δημ. Ρήγα(ο.π.) αναφέρεται : Γεννήθηκε στο Αγγελόκαστρο το 1921. Ήταν οργανωμένος στο ΕΑΜ. Ήταν τραυματίας στη Νέα Επίδαυρο. Τον συνέλαβαν Γερμανοί και Ταγματασφαλίτες μαζί με άλλους 6, ύστερα από προδοσία και τον εκτέλεσαν το Μάη του 1944.

Ο Αγγελοκαστρίτης Νίκος Κων. Μάρρας στο βιβλίο του : "Ο ΓΙΟΣ ΤΟΥ ΕΑΜΙΤΗ ΘΥΜΑΤΑΙ...",σελ.74(βλ. ανάρτηση 066) γράφει:

«…περνώντας υποχρεωτικά την πλατεία Επιδαύρου.

Εκεί αντικρύζω δεμένους και σε κακά χάλια, χτυπημένους, έως δέκα άτομα. Ανάμεσα σ΄ αυτούς, είδα τον υπεύθυνο της Ε.Π.Ο.Ν. Παντελή Γκιώνη απ΄ το χωριό μας, με γερμένο το κεφάλι αριστερά, (τον έχω μπροστά μου) και τον καθηγητή Πετράκη, τους οποίους κρέμασαν και χλεύαζαν οι ταγματαλήτες του χωριού μας.»

Όταν οι Γερμανο-Τσολιάδες έφτασαν στα Δίδυμα 3 Ιουνίου ΄44, επτά Αγγελοκαστρίτες και τρείς  από το χωριό Ρητό Κορινθίας, αντάρτες του ΙΙΙ Τάγματος του ΕΛΑΣ κρυβόντουσαν στην κορυφή του βουνού των Διδύμων «Μεγαλοβούνι», σε απόκρημνο μέρος κοντά στο εκκλησάκι του «προφήτη Ηλία». Εκεί ύστερα από προδοσία μιάς γυναίκας, θα φονευθούν όλοι εκτός από έναν, για την ζωή του οποίου έγινε η προδοσία. Το γεγονός είναι άγνωστο σε πολλούς σήμερα ,… κατωτέρω:

Από το βιβλίο «ΜΑΡΤΥΡΟΛΟΓΙΟ»/Δημ. Ρήγα(ο.π.):

1. ΒΙΡΛΑΣ ΒΑΣΙΛΗΣ του Γιωργίου. Αγρότης.

Γεννήθηκε στο Αγγελόκαστρο το 1918. Ήταν αντάρτης στον ΕΛΑΣ. Στις 23-5-1944 οι Γερμανοί μαζί με δύναμη ταγμάτων ασφαλείας Κορίνθου, εξαπέλυσαν εκκαθαριστικές επιχειρήσεις στην περιοχή Σολυγείας-Αργολίδας-Ερμιονίδας εναντίον του 3^ου Τάγματος του ΕΛΑΣ, που βρισκότανε στην περιοχή αυτή.

Το Τάγμα κατόρθωσε να συμπτυχθεί, αλλά είχε σοβαρές απώλειες και έφυγε από τη θάλασσα με καΐκια του ΕΛΑΝ. Μερικοί αντάρτες, που δεν μπόρεσαν να διαφύγουν, χωρίστηκαν σε ομάδες και προσπάθησαν να κρυφτούν στα χωριά. Σε μια απ΄ αυτές τις ομάδες ήταν κι ο Βασίλης Βίρλας στη περιοχή Αγγελοκάστρου.

Πολλοί κάτοικοι του Αγγελοκάστρου έγιναν συνεργάτες των Γερμανών και πήγαν στα τάγματα ασφαλείας. Κάποια γυναίκα που γνώριζε τον αντάρτη τον πρόδωσε, μαζί με άλλους που αναφέρονται πιο κάτω. Οι γερμανοί τον συνέλαβαν και τον εκτέλεσαν το Μάη του 1944. [4 Ιουνίου΄44 στα Δίδυμα]

2. ΒΙΡΛΑΣ ΣΠΥΡΟΣ του Χρήστου. Αγρότης.

Γεννήθηκε στο Αγγελόκαστρο το 1918. Ήταν αντάρτης στον ΕΛΑΣ και στην ίδια ομάδα με το Βασίλη Βίρλα. Τον πρόδωσε κι αυτόν η ίδια γυναίκα και οι Γερμανοί τον σκότωσαν το Μάη του 1944. [4 Ιουνίου΄44 στα Δίδυμα]

3. ΓΚΙΩΝΗΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ του Χρήστου. Αγρότης.

Γεννήθηκε στο Αγγελόκαστρο το 1918. Ήταν αντάρτης στον ΕΛΑΣ και στην ίδια ομάδα με το Βασίλη και Σπύρο Βίρλα. Τον πρόδωσε κι αυτόν η ίδια γυναίκα και οι Γερμανοί τον σκότωσαν το Μάη του 1944. [4 Ιουνίου΄44 στα Δίδυμα]

4. ΚΩΤΣΑΚΟΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ του Κων/νου. Αγρότης.

Γεννήθηκε στο Αγγελόκαστρο το 1917. Ήταν αντάρτης στον ΕΛΑΣ και στην ίδια ομάδα με το Βασίλη Βίρλα,Γκιώνη και λοιπούς. Τον  συνέλαβαν Γερμανοί και ταγματασφαλίτες, με υπόδειξη της ίδιας γυναίκας και τον εκτέλεσαν το Μάη του 1944. [4 Ιουνίου΄44 στα Δίδυμα]

5. ΜΑΖΙΩΤΗΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ του Ιωάννη. Αγρότης.

Γεννήθηκε στο Αγγελόκαστρο το 1920. Ήταν αντάρτης στον ΕΛΑΣ και στην ίδια ομάδα με το Βασίλη Βίρλα, Γκιώνη και λοιπούς. Τον  συνέλαβαν Γερμανοί και ταγματασφαλίτες, με υπόδειξη της ίδιας γυναίκας και τον εκτέλεσαν το Μάη του 1944. [4 Ιουνίου΄44 στα Δίδυμα]

6. ΡΟΘΩΝΗΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ του Κων/νου. Αγρότης.

Γεννήθηκε στο Αγγελόκαστρο το 1920. Ήταν αντάρτης στον ΕΛΑΣ και στην ίδια ομάδα με το Βασίλη Βίρλα, Γκιώνη και λοιπούς. Τον  συνέλαβαν Γερμανοί και ταγματασφαλίτες, με υπόδειξη της ίδιας γυναίκας και τον εκτέλεσαν το Μάη του 1944. [4 Ιουνίου΄44 στα Δίδυμα]

Οι άλλοι 3 αντάρτες ήταν από το χωριό Ρητό, και ο Δημ. Ρήγας(ο.π.)  αναφέρει γι΄ αυτούς χωρίς να γνωρίζει ότι σκοτώθηκαν μαζί με τους ανωτέρω Αγγελοκαστρίτες:

ΚΑΨΗΣ ΑΝΑΣΤΑΙΟΣ του Δημητρίου.Αγρότης.

Γεννήθηκε στο Ρητό το 1922. Ήταν αντάρτης στον ΕΛΑΣ. Σκοτώθηκε από τους Γερμανοτσολιάδες στο Κρανίδι [στα Δίδυμα] στις 4-6-1944.

ΠΕΡΡΑΣ ΣΩΚΡΑΤΗΣ του Γεωργίου. Αγρότης.

Γεννήθηκε στο Ρητό το 1914. Ήταν αντάρτης στον ΕΛΑΣ. Σκοτώθηκε από τους Γερμανοτσολιάδες στο Κρανίδι [στα Δίδυμα] στις 4-6-1944.

ΧΑΤΖΗΣ ΣΠΥΡΟΣ του Ιωάννη, Αγρότης.

Γεννήθηκε στο Ρητό το 1919. Ήταν αντάρτης στον ΕΛΑΣ. Σκοτώθηκε από τους Γερμανοτσολιάδες στο Κρανίδι [στα Δίδυμα] στις 4-6-1944.

Στην κριμένη ομάδα των ανωτέρω 9 ανταρτών , ήταν και ένας ακόμα ΕΛΑΣίτης-αντάρτης από το Αγγελόκαστρο, ο Αλέξανδρος Γεωρ. Κουτσούκος ο οποίος δεν εκτελέστηκε, διότι η αδερφή του Σοφία(Φούλα) Γκριεμπάρδη το γένος Γεωρ.  Κουτσούκου, παντρεμένη στο χωριό Άγιος Ιωάννης, γνωρίζοντας που κρυβόντουσαν ο αδερφός της με τους άλλους της ομάδος, δέχτηκε να γίνει προδότρια στους Γερμανο-Τσολιάδες με τον όρο να μην εκτελεστεί ο αδερφός της.

Έτσι και έγινε, ο αδερφός της «Φούλας» σώθηκε και το καταπληκτικό είναι διαδόθηκε μέχρι σήμερα ότι γλύτωσε, διότι η χαριστική βολή που δήθεν του έριξαν δεν ήταν θανατηφόρα.(Θα δούμε κατωτέρω ότι και ο Βασ. Λαδάς και άλλοι που αναφέρουν το γεγονός, δεν γνώριζαν  την προδοσία ).

Σχετικά των αμέσως ανωτέρω ο Ιωανν. Χατζής-Λούβρης γεννηθέντος το 1932 από το χωριό Ρητό Κορινθίας, το 2014 σε προσωπική μαρτυρία, μου ανέφερε:

«Τρία παιδιά από το χωριό μας το Ρητό[Κορινθίας], ο Μιχ. Λούβρης (ή Φαίδωνας) από εδώ, και που ήταν μεγαλοστέλεχος της ΕΤΑ τα είχε στείλει στον ΕΛΑΣ. Ο ένας ήταν ο Χατζής Σπύρος πρώτος ξαδερφός μου, ό άλλος Κάπης Αναστάσιος, και ο Πέρρας Σωκράτης, τους οποίους τους σκότωσαν και τους τρείς οι Γερμανοί, με την παγανιά που κάνανε στα Δίδυμα, πάνω στο βουνό στον προφήτη Ηλία. Τους πρόδωσε μια γυναίκα εκεί … είπε στους Γερμανούς: «θα πάτε επάνω στο βουνό στο τάδε μέρος είναι αντάρτες»

Μαζί με  αυτούς τους αντάρτες ήταν και ένας από το Αγγελόκαστρο Κοτσούκος Αλέξανδρος λεγότανε… Λοιπόν αυτή που τους πρόδωσε, Φούλα την λέγανε Γκριεμπάρδη. ….Αυτή λέει στους Γερμανούς «τον τάδε , θα τον βγάλετε έξω και τους άλλους σκοτώστε τους» ….το τάδε δηλ τον Κουτσούκο, τον βγάλανε έξω, ήταν αδερφή του η Φούλα….και τους άλλους επί τόπου, τους εκτέλεσαν όλους …δεν ήσαν μόνο οι τρεις δικοί μας που εκτελέστηκαν εκεί, ήσαν και άλλοι στην ομάδα …εκεί τους αφήσαν όλους άταφους….μετά την “καθαρίσανε” την προδότρια, χωρίς να ξέρω που και πως!

Μετά από καιρό [1945] όταν πήγανε οι δικοί μας να τους πάρουνε, βρήκανε κόκκαλα πιά , τους είχαν αφήσει άταφους και του δικού μου ξάδερφου του βρήκανε τα μαλλιά, είχε πολύ κατσαρά και πολλά. … κανονικά έπρεπε να τα θάψουνε μαζί τα τρία παιδιά, αλλά η θειά μου που είχε το Σπύρο[Χατζή] και που δύο άνδρες της είχαν σκοτωθεί στη Μικρά Ασία και αυτός σκοτώθηκε εδώ ήθελε να αφήσει και αυτή τα κόκαλά της μαζί με το μοναδικό παιδί της που είχε και έτσι τα θάψανε ξεχωριστά…».

Από ερευνά μου η Σοφία(Φούλα) Γκριεμπάρδη(Γένος Κουτσούκου) είχε παντρευτεί τον Γεωργ. Π. Γκριεμπάρδη από το χωριό Άγιος Ιωάννης. Το 1944 ήταν 40 ετών και είχε αποκτήσει οκτώ παιδιά,(πέντε αγόρια και τρία κορίτσια, το μικρότερο παιδί τότε ήταν περί των τριών χρονών ). Τον Ιούλιο του 1944 ενώ θέριζε σε χωράφι στη θέση «Μπεριά» ανάμεσα στα χωριά  Αγιάννης και Αθίκια συλλαμβάνεται από «αντάρτες» και μεταφέρεται εκεί κοντά στη τοποθεσία «Βαθύ ρέμα» και όπως καταμαρτυρείται  βασανίζεται και φονεύεται και μετά δεν θάφτηκε αλλά καταπλακώθηκε πρόχειρα από ένα σωρό με πέτρες, ώστε για καιρό το πτώμα εξέπεμπε δυσοσμία ….Τα οστά της το 1945 μεταφέρθηκαν στο νεκροταφείο του χωριού Αγιάννη από τους μεγάλους γιούς της. 

Επισημαίνεται η μεγάλη προδοσία των ταγματασφαλιτών του Αγγελοκάστρου πρίν, κατά την διάρκεια, και κατόπιν, της «παγανιάς», που στοίχισε ζωές πολλές ανταρτών και που επέφερε σοβαρά αντίποινα μετά το τέλος της(16 και 20 Ιουνίου 1944),με επίθεση από τους ΕΛΑΣίτες, στο χωριό και στους οπλισμένους κατοίκους του, έχοντας 15 φονευθέντες και περί τα 25 σπίτια καμένα.

Ο Βαζαίος αναφέρει επιπλέον στο βιβλίο του:

«13-6-44 […] Την αυτήν ημέρα επληροφορήθημεν ότι οι δύο αντάρται σύνδεσμοι του Συν/τος (εν οίς και ο αδερφός του Ιατρού του Συν/τος Κόλλια Ι.)οι οποίοι είχον σταλεί προ 15θημέρου, ίνα συνδεθώσι με το ΙΙΙ Τάγμα, κομίζοντες εις αυτό το απόρρητον σχέδιον αμύνης του Συν/τος, εφονεύθησαν διά πελέκεων υπό χωρικών του χωρίου. Οι χωρικοί ούτοι κατέχουν όλα τα απόρρητα έγγραφα και τα παρέδωσαν εις την εις το χωρίον διαμένουσαν μικράν δύναμιν ανδρών του Τάγματος Ασφαλείας Κορίνθου. Ούτω όλα τα σχέδια ημών περί κινήσεως, αμύνης κ.λ.π. περιήλθον εις χείρας των Γερμανών.»

Από το βιβλίο του Δ. Ρήγα, ο.π. :

ΔΡΑΚΟΣ ΔΗΜΗΤΡΗΣ του Χρήστου.

Γεννήθηκε στο Χιλιομόδι το 1921και δούλευε στην Πυροσβεστική. Ήταν αντάρτης στον ΕΛΑΣ, “Καπετάν Δάφνης” Τον Συνέλαβαν στο Αγγελόκαστρο οι ταγματασφαλίτες από το Αγγελόκαστρο. Τον βασάνισαν φρικτά και τον σκότωσαν το Μάη του 1944.

ΚΑΝΕΛΛΟΣ ΚΩΣΤΑΣ του Γεωργ.,αγρότης.

Γεννήθηκε στο Χιλιομόδι το 1924. Ήταν αντάρτης στον ΕΛΑΣ Τον σκότωσαν Γερμανοί και Ταγματασφαλίτες στο Αγγελόκαστρο το Μάη του 1944.

Ο Δημ. Βουρτσιάνης(ή Κίτσος), Επονίτης του 6^ου Συντ. ΕΛΑΣ, που έπερνε μέρος στις ομάδες κρούσης που συγκροτούσε ο Θεοδ. Ζέγκος γράφει στο βιβλίο του «‘Ενθυμήματα»/2001 για το Αγγελόκαστρο και…:

«Έγινε επιλογή 15 περίπου ανταρτών που μέσα σε αυτούς 8 Επονίτες ήταν και ο μακαρίτης Κούντουρος και ο Θόικος Κόλλιας. Η εντολή ήταν σαφής. Να ανεύρουμε όσους από το Τάγμα είχαν αποκοπεί και κρυφτεί, να εξετάσουμε τι είχε γίνει στο Αγγελόκαστρο και να συλλέξουμε κάθε πληροφορία για σωστή ενημέρωση της Διοίκησης. Φτάνοντας στο χωριό Μαψό,(κοντά στο πέρασμα απέναντι) συναντηθήκαμε και με τον Γραμματέα της περιοχής (όχι της Αργολίδας που βρήκε οικτρό θάνατο), πήραμε πρόσθετες πληροφορίες. Προστέθηκαν στη δύναμή μας 10 περίπου οπλατζίδες και περάσαμε απέναντι.

Οι Γερμανοί είχαν αποσυρθεί. Την Αργολίδα τη διέτρεχαν ταγματασφαλίτες σε μπουλούκια ή μεμονωμένοι. Ένας από αυτούς, πρωταίτιος των γεγονότων του Αγγελοκάστρου, έπεσε στα χέρια μας και είχε την αρμόζουσα τύχη. […] Φτάσαμε μέχρι την Παλαιά Επίδαυρο. Θέλαμε αιφνιδιαστικά να κάνουμε μια παρουσία, αλλά και να μάθουμε κανένα νέο για αγνοούμενους. Τους είχε καταπιεί η γη».

Η φονική παγανιά στο Χωριό Aθίκια

Από το βιβλίο του Δημ. Ρήγα,ο.π.:

ΓΚΟΤΣΗΣ ΜΙΧΑΛΗΣ του Γεωργίου. Εργάτης.

Γεννήθηκε στο Αγγελόκαστρο και κατοικούσε στα Αθίκια. Δούλευε στο Μοναστήρι. Τον σκότωσαν οι Γερμανοί, εκεί που άρμεγε μια κατσίκα, στις εκκαθαριστικές επιχειρήσεις στις 27-5-1944.

ΔΗΜΑΚΟΣ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ του Χρήστου. Αγρότης.

Γεννήθηκε στα Αθίκια το 1902. Ήταν Γραμματέας του ΕΑΜ Αθικίων. Τον συνέλαβαν οι Γερμανοί στο χωριό και τον εκτέλεσαν στο Αγγελόκαστρο στις 28-5-1944.

ΚΑΓΚΛΗΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ του Γεωργίου. Μπακάλης.

Γεννήθηκε στα Αθίκια το 1899. Ήταν οργανωμένος στο ΕΑΜ. Πρόεδρος Λαϊκής Δικαιοσύνης Αθικίων. Οι Γερμανοί συγκέντρωσαν όλο το χωριό και αφού συνέλαβαν τον Καγκλή και τον Παναγόπουλο τους εκτέλεσαν στο δρόμο προς τον Άγιο Δημήτρη στις 26-5-1944.

ΜΑΣΜΑΝΙΔΗΣ ΙΩΑΝΝΗΣ του Φωκίωνα.

Γεννήθηκε στον Πόντο της Σοβ. Ένωσης το 1920. Ήρθε στην Ελλάδα με την οικογένειά του και εγκαταστάθηκαν στα Αθίκια. Τον συνέλαβαν στα Αθίκια. Ήταν στέλεχος του ΕΑΜ. Τον συνέλαβαν οι Γερμανοί και τον βασάνισαν φρικτά. Αντιμετώπισε τα βασανιστήρια με ηρωισμό, βρίζοντας τους κατακτητές. Τον εκτέλεσαν στο δρόμο μεταξύ Αθικίων και Αγιάννη στις 27-5-1944.*

*(σ.εμού: Η οικογένειά του Φωκίωνα Μασμανίδη, ομογενείς-ποντιακής καταγωγής- από τo SOCHI Ρωσίας, είχε εγκατασταθεί στα Αθίκια Κορινθίας από το 1938 όταν ήρθε στην Ελλάδα μετά τις διώξεις των Ελλήνων από τον Στάλιν. Εκεί ο πατέρας Φωκίων εφονεύθη από θραύσμα βόμβας από τον βομβαρδισμό των Γερμανών όταν πρωτοκατέλαβαν την Κορινθία. Είχε τέσσερα παιδιά, το ανωτέρω φονευθέντα  Ιωάννη,τον Θεόδωρο, το Χριστόφορο, και την Κική(Κυριακή-Μαρία).

Η Κική Μασμανίδη  ήταν από τις πρώτες γυναίκες που έστησαν την γυναικεία ΕΑΜική οργάνωση στην Κόρινθο. Είχε σχέση με τον Λουτρακιώτη Δημ. Ανδρεαδάκη (ή Γκαβό ή Δάσκαλο ή Μπουμπούνατος) με τον οποίο τέλος του 1943 στην παρανομία , απέκτησε το γιό τους Θανάση.

Το Πάσχα 16-4-1944 ως θα δούμε κατωτέρω το ζεύγος Ανδρεαδάκη-Μασμανίδου μαζί με το βρέφος τους, εγκαθίσταται στην Ερμιονίδα(Κρανίδι) σε γνώση της τοπικής κοινωνίας και άρα των κατοχικών δυνάμεων (Γερμανο-Τσολιάδων), μέχρι την αναφερόμενη εκκαθαριστική φονική επιχείρηση «Κοράκι». Το επισημαίνω αυτό σε σχέση με τον «φρικτό βασανισμό» πριν την εκτέλεση του αδερφού της Κικής Μασμανίδου, Γιάννη, που ευνόητα νοείται ότι είχε σχέση με το να μαρτυρήσει που κρύβονταν ο Ανδρεαδάκης και η αδερφή του (Κική Μασμανίδου), ενώ ήξεραν που βρίσκονταν!!!). 

ΠΑΝΑΓΟΠΟΥΛΟΣ ΚΩΣΤΑΝΤΙΝΟΣ του Αναστασίου. Αγρότης.

Γεννήθηκε στα Αθίκια το 1911. Ήταν οργανωμένος στο ΕΑΜ. Στις εκκαθαριστικές επιχειρήσεις οι Γερμανοί συγκέντρωσαν όλους τους κατοίκους των Αθικίων, συνέλαβαν τους Παναγόπουλο και Καγκλή και τους εκτέλεσαν στο δρόμο προς τον Άγιο Δημήτρη στις 26-5-1944.

ΣΕΝΝΗΣ ΙΩΑΝΝΗΣ του Θεοφάνη. Αγρότης.

Γεννήθηκε στα Αθίκια το 1912. Ήταν οργανωμένος στο ΕΑΜ. Οι Γερμανοί τον μπλόκαραν κοντά στο Ρητό. Ήταν οπλισμένος, αμύνθηκε και τον σκότωσαν στις 27-5-1944.

ΤΖΑΝΑΒΑΡΑΣ ΒΑΣΙΛΗΣ. Αγρότης.

Γεννήθηκε στα Αθίκια το 1923. Ήταν ανταρτοεπονίτης. Στις εκκαθαριστικές επιχειρήσεις οι Γερμανοτσολιάδες τον μπλόκαραν στο Αγγελόκαστρο. Αμύνθηκε και τον σκότωσαν στις 29-5-1944.

ΤΟΓΙΑΣ ΧΡΗΣΤΟΣ του Δημητρίου.Αγρότης.

Γεννήθηκε στα Αθίκια το 1921. Ήταν οργανωμένος στην ΕΠΟΝ. Τον συνέλαβαν οι Γερμανοί στο χωριό του, στις εκκαθαριστικές επιχειρήσεις και τον εκτέλεσαν μαζί με τον Γιάννη Μασμανίδη μεταξύ Αθικίων και Αγιάννη στις 27-5-1944.

Χωριό Γαλατάκι.

Στο Γαλατάκι οι Γερμο-Τσολιάδες σύμφωνα με προσωπικές μαρτυρίες εντοπίων, φόνευσαν  τους 3 κατωτέρω απ΄εξω από το νεκροταφείο του χωριού, αφού τους ανάγκασαν να ανοίξουν τους τάφους τους!

Από το βιβλίο του Δημ. Ρήγα, ο.π.:

ΔΟΝΤΗΣ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ του Ιωάννη. Αγρότης.

Γεννήθηκε στο Γαλατάκι το 1918. Ήταν Γραμματέας του ΕΑΜ στο χωριό. Τον συνέλαβαν Γερμανοί και ταγματασφαλίτες στο χωριό του, στις εκκαθαριστικές επιχειρήσεις και τον σκότωσαν στις 25 Μαΐου 1944. *(* σ.εμού: Υπό έρευνα η συγγένειά  του, με τον δικηγόρο Αναστάσιο Δόντη (Γέρο-Δήμος) από το Γαλατάκι, που έδρασε από τον Οκτώβριο 1943 στη περιοχή Ερμιονίδος ως ΕΑΜικό στέλεχος!)

ΜΠΟΡΣΗΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ του Γεωργίου. Αγρότης

Γεννήθηκε στο Γαλατάκι το 1907. Ήταν οργανωμένος στο ΕΑΜ , μέλος στο Γραφείο της οργάνωσης του χωριού του. Τον συνέλαβαν Γερμανοί και ταγματασφαλίτες στο χωριό του, στις εκκαθαριστικές επιχειρήσεις και τον σκότωσαν στις 25 Μαΐου 1944.

ΤΣΙΓΚΟΣ ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ του Αναστασίου. Αγρότης.

Γεννήθηκε στο Γαλατάκι το 1913. Ήταν οργανωμένος, υπεύθυνος της ΕΠΟΝ στο χωριό του. Τον συνέλαβαν Γερμανοί και ταγματασφαλίτες στο χωριό του, στις εκκαθαριστικές επιχειρήσεις και τον σκότωσαν στις 25 Μαϊου 1944.

Εξαμίλια.

Το χωριό Εξαμίλια, Ταγματασφαλιτο-κρατούνταν !

ΑΝΑΡΓΥΡΟΥ ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΣ του Δημητρίου. Αγρότης.

Γεννήθηκε στα Εξαμίλια το 1910. Ήταν οργανωμένος στο ΕΑΜ. Σκοτώθηκε στις εκκαθαριστικές επιχειρήσεις στη θέση “Αγνάντα “ Σολυγείας στις 25-5-1944.

Χωριό Κυρά Βρύση 

Από το βιβλίο Δημ.Ρήγα,ο.π.:

ΣΠΑΝΟΣ ΔΗΜΟΣ του Ηλία. Αγρότης.

Γεννήθηκε στην Κυρά Βρύση το 1927. Ήταν οργανωμένος στην ΕΠΟΝ. Πήγε αντάρτης στον ΕΛΑΣ. Είχε φύγει από το χωριό του τον Απρίλη του 1944 και πήγε στο Σοφικό Κορινθίας ως τηλεφωνητής στο προκεχωρημένο τηλέφωνο του Σοφικού, ανάμεσα στο Σοφικό και το Ρητό.

Στις εκκαθαριστικές επιχειρήσεις που έκαναν οι Γερμανοί με τους τσολιάδες στη Σολυγεία τον συνέλαβαν στο Σοφικό, μετά από υπόδειξη του προδότη των Γερμανών Αποστόλη Μπάκουλη, κάτοικου Σοφικού, στη θέση “Σελόνια” και τον εκτέλεσαν στο Σοφικό το Μαϊο του 1944.

ΣΠΑΝΟΣ ΜΙΧΑΛΗΣ του Αναστασίου. Αγρότης.

Γεννήθηκε στην Κυρά Βρύση το 1920. Ήταν οργανωμένος στην ΕΠΟΝ. Πήγε αντάρτης στον ΕΛΑΣ, Καπετάνιος Διμοιρίας του 3^ου Τάγματος του 6^ου Συντάγματος του ΕΛΑΣ.

Στις μεγάλες εκκαθαριστικές επιχειρήσεις των Γερμανών το Μάϊο και Ιούνιο του 1944 στην περιοχή Ναυπλίας-Τροιζηνίας, το 3ο Τάγμα του ΕΛΑΣ βρέθηκε μέσα σε κλοιό. Το μεγαλύτερο μέρος του διέφυγε με καΐκια στην Τσακωνιά. Ο Μιχάλης βρισκόταν μέσα στο τελευταίο καΐκι που έφευγε από την Τροιζηνία. Το καΐκι δεν έπαιρνε πια άλλους. Ο Μιχάλης πήδηξε έξω, για να πάρει άλλος τη θέση του. Πήδησε προς το θάνατο… Εκείνη την εποχή, το ένστικτο της αυτοσυντήρησης σε πολλούς αγωνιστές δε λειτουργούσε προς όφελος του Εγώ, αλλά λειτουργούσε προς όφελος του Εμείς. Αυτό έγινε και με το Μιχάλη. Τον συνέλαβαν στις Σπέτσες και τον εκτέλεσαν στο “Δρέπανο “ του Ναυπλίου τον Ιούνη του 1944.

Χωριό Σοφικό

ΜΑΡΚΕΛΟΣ ΧΡΗΣΤΟΣ του Νικολάου. Αγρότης.

Γεννήθηκε στο Σοφικό το 1922. Ήταν οργανωμένος στο ΕΑΜ. Τον σκότωσαν οι Γερμανοί, ύστερα από υπόδειξη προδοτών, στη θέση “Σελώντα“ του Σοφικού, στις εκκαθαριστικές επιχειρήσεις στην περιοχή, το Μάϊο του 1944.

ΡΟΥΣΣΗΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ του Θανάση. Αγρότης.

Γεννήθηκε στο Σοφικό το 1911. Ήταν οργανωμένος στο ΕΑΜ. Τον συνέλαβαν οι Γερμανοί έξω από το χωριό Ρητό, στο τηλεγραφείο που είχε εγκαταστήσει ο ΕΛΑΣ, ύστερα από προδοσία και τον εκτέλεσαν στο Περιβόλι του Νέγρη, στις 22-6-1944.

***

Κατωτέρω κάποιοι άλλοι αναφερθέντες και που υπέπεσαν στην αντίληψη της ερευνάς μου από την Κορινθία και που ήταν θύματα της φονικής επιχείρησης «Κοράκι» από το βιβλίο Δ. Ρήγα(ο.π.)

(Σημειώνω ότι το κτήνος Λε Σουήρ για να δείξει τις προθέσεις του, πρίν αρχίσει να ξεδιπλώνεται η «παγανιά» διέταξε 23 Μαϊου 1944 να γίνουν εκτελέσεις φυλακισμένων, στο περιβόλι του Νέγρη στην Κόρινθο, όπως και μετά το τέλος της «παγανιάς» πολλοί συλληφθέντες κατ΄αυτήν και φυλακισθέντες στην Κόρινθο διέταξε να εκτελεστούν 22- 23 Ιουνίου 1944):

ΒΛΑΣΗΣ ΧΡΗΣΤΟΣ του Δημ. συμβολαιογράφος.

Γεννήθηκε στο Ζευγολατιό το 1910. Ήταν στέλεχος του ΕΑΜ. Κατοικούσε στην Κόρινθο. Τον συνέλαβαν οι Γερμανοί στην Επίδαυρο, στις εκκαθαριστικές επιχειρήσεις και τον εκτέλεσαν στη Δήμαινα στις 21-6-1944.

ΔΗΜΗΤΡΙΑΔΗΣ ΦΩΚΙΩΝΑΣ, καθηγητής αγγλικών.

Γεννήθηκε στη Μ. Ασία το 1885. Κατοικούσε στην Κόρινθο. Ήταν στέλεχος του ΕΑΜ Κορίνθου. Τον σκότωσαν οι Γερμανοί στην Αγνάντα το 1944.

ΚΕΛΙΜΠΟΓΛΑΚΗΣ ΜΑΝΩΛΗΣ του Γεωρ., εργάτης.

Γεννήθηκε στη Μ. Ασία το 1920. Κατοικούσε στην Κόρινθο. Ήταν Αντάρτης στον ΕΛΑΣ, στον 9^ο Λόχο. Σκοτώθηκε στο Κρανίδι το Μάη του 1944.

ΠΑΝΤΑΖΗΣ ΓΕΩΡΓ. του Αναστ. ή «Τσαμπάς» , αγρότης.

Γεννήθηκε στην Κόρινθο το 1986. Ήταν οργανωμένος στο ΕΑΜ. Τον συνέλαβαν οι Γερμανοί και τον εκτέλεσαν στο Περιβόλι του Νέγρη στην Κόρινθο στις 23-5-1944.

ΛΑΣΚΑ ΜΑΡΙΝΑ του Δημ. (αδερφή του Βασίλη και του Πέτρου)

Γεννήθηκε στο Λουτράκι το 1912. Ήταν οργανωμένη μαζί με τα΄ αδέρφια της. Οκογένεια αγωνιστών, η οποία ξεκληρίστηκε ολοσχερώς. Από τα πρώτα γυναικεία στελέχη στην Κορινθία. Στην κατοχή κυνηγήθηκε και ανέβηκε στην ορεινή Κορινθία. Στη συνέχεια δούλεψε για την οργάνωση του αγώνα και ήταν υπεύθυνη του γυναικείου κινήματος Αργολιδοκορινθίας.

Το Μάη του 1944 οι Γερμανοί διενήργησαν πρωτοφανείς εκκαθαριστικές επιχειρήσεις, ανατολικά του δρόμου Κορίνθου-Άργους, σε όλη την περιοχή. Η Μαρίνα μαζί με άλλα στελέχη της περιφερειακής επιτροπής δεν θέλησαν να φύγουν με καΐκια και να περάσουν στην Κυνουρία. Προτίμησαν να μείνουν κοντά στις δοκιμαζόμενες οργανώσεις.

Τη συνέλαβαν οι Γερμανοί και οι συνεργάτες τους, ύστερα από προδοσία. Την έδεσαν σε μια γκορτσιά. Όπως μαθεύτηκε αργότερα, μερικοί πατριώτες που την έβλεπαν από μακριά λέγανε ότι την άκουσαν να τραγουδάει, πριν την τουφεκίσουν. Αυτό έγινε τέλος Μάη 1944 στο Σοφικό.

ΓΕΩΡΓΟΥΣΗΣ ΚΩΣΤΑΣ του Γεωργ. ,αγρότης.

Γεννήθηκε στη Νεμέα το 1919. Ήταν οργανωμένος στο ΕΑΜ. Τον συνέλαβαν στη Νεμέα Γερμανοί και τσολιάδες. Τον εκτέλεσαν στην Κόρινθο στο Περιβόλι του Νέγρη,στις 23-5-1944.

ΚΑΡΑΪΣΚΟΣ ΓΙΑΝΝΗΣ του Κων/νου, αγρότης.

Γεννήθηκε στην Αρχαία Νεμέα το 1901. Τον συνέλαβαν οι Γερμανοί στο χωριό του και τον εκτέλεσαν στην Κόρινθο, στο Περιβόλι του Νέγρη, στις 23-5-1944.

ΑΓΓΙΣΤΡΙΩΤΗΣ ΚΩΝ/ΝΟΣ του Γεωργ.,αγρότης.

Γεννήθηκε στις Αρχαίες Κλεωνές το 1920. Ήταν οργανωμένος στο ΕΑΜ. Τον συνέλαβαν οι Γερμανοί στο χωριό του και τον εκτέλεσαν στην Κόρινθο, στο Περιβόλι του Νέγρη, στις 23-5-1944.

ΦΙΛΙΠΠΟΠΟΥΛΟΣ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ του Δημητ.,αγρότης

Γεννήθηκε στον Ασπρόκαμπο το 1919. Ήταν οργανωμένος πριν τον πόλεμο στην ΟΚΝΕ και ήταν στέλεχος του ΕΑΜ στη κατοχή. Σκοτώθηκε στη Σολυγεία, στην περιοχή Κρανιδίου, στις εκαθαριστικές επιχειρήσεις των Γερμανών το Μάη του 1944.

ΔΑΛΑΜΑΡΙΝΗΣ ΓΙΑΝΝΗΣ του Δημ., αγρότης.

Γεννήθηκε στο Κουτσομόδι το 1922. Ήταν οργανωμένος στο ΕΑΜ. Τον συνέλαβαν οι Γερμανοί στο χωριό του και τον εκτέλεσαν στην Κόρινθο, στο Περιβάλι του Νέγρη, στις 23-5-1944.

ΛΩΛΟΣ ΑΝΔΡΕΑΣ του Γιώργ., αγρότης.

Γεννήθηκε στο Κουτσομόδι το 1902. Ήταν οργανωμένος στο ΕΑΜ. Τον συνέλαβαν οι Γερμανοί στο χωριό του και τον εκτέλεσαν στην Κόρινθο, στο Περιβόλι του Νέγρη, στις 23-5-1944.

ΜΑΡΚΕΛΟΣ ΒΑΣΙΛΗΣ του Βασ., επαγγελματίας.

Γεννήθηκε στο Ξυλόκαστρο το 1917. Ήταν στέλεχος του ΕΑΜ και του ΚΚΕ. Τον συνέλαβαν οι Γερμανοί και τον κρέμασαν στο Κρανίδι το 1944.*(βλ. Κατωτέρω περισσότερα από το βιβλίο Γ. Πασαμήτρου))

Η συνέχεια της περιγραφής της «παγανιάς» “Κοράκι” από το βιβλίο Γεωργ. Πασαμήτρου, ο.π.:

==========================================================================

Μιδέα (Γκέρπεσι, 24 Μαϊου-1 Ιουνίου): Στην πορεία της προς τα ορεινά περάσματα προς Λίμνες και Χέλι, η Ομάδα του λοχαγού Κάσπαρ θα περάσει από τη Μιδέα. Στο χωριό αυτό, σε συνεργασία με τους ταγματασφαλίτες της περιοχής, θα προβεί σε 21 εκτελέσεις και 8 στη γύρο περιοχή, στο διάστημα από 24 Μαΐου ως 1 Ιουνίου. Δεν θα διστάσουν να εκτελέσουν ακόμη και την οκτάχρονη Μαρίνα Παπαγεωργοπούλου. Μετά το τέλος της γερμανικής εκκαθαριστικής επιχείρησης, στις 15 Αυγούστου, οι αντάρτες θα συλλάβουν 25 άτομα από τη Μιδέα και θα τα μεταφέρουν στις Λίμνες, όπου θα τα εκτελέσουν.

Λίμνες (24-26 Μαϊου): Οι Λίμνες είναι ορεινό χωριό σε υψόμετρο 500 μέτρων. Βρίσκεται, μαζί με το Χέλι, στο οροπέδιο της περιοχής δυτικά του Αραχναίου. Η θέση αυτή είναι στρατηγικής σημασίας ως προς τη δυνατότητα διαφυγής των ανταρτών από την Ερμιονίδα προς τον ορεινό όγκο της Ζήρειας όπου βρίσκεται η βάση του 6^ου Συντάγματος.

Η Ομάδα του λοχαγού Κάσπαρ με δύναμη άνω των 800 καταδρομέων και θωρακισμένα οχήματα, ξεκινώντας από το Άργος θα περάσει από το Ναύπλιο όπου θα ενισχυθεί με δύναμη ταγματασφαλιτών. Ένα τμήμα της θα κατευθυνθεί στο οροπέδιο Λιμνών/ Αραχναίου. Το τμήμα προωθείται μέσω Αργολικού, Μιδέας και Μέρμπακα προς Λίμνες. Οι γερμανοί μπαίνουν στο χωριό 25 Μαΐου (σχεδόν ταυτόχρονα με το Χέλι) για να το τιμωρήσουν για τη συμμετοχή του στην Αντίσταση, αλλά και για να αποκόψουν τη διαφυγή των ανταρτών και να τους εγκλωβίσουν στην Ερμιονίδα. Είναι γνωστό στην περιοχή πως στελέχη όπως οι Τάσος Οικονόμου, Δημήτρης Κατεμής, Τάσος Καραμάνος, καπετάν Κανάρης αλλά και πολλοί άλλοι έχουν έντονη αντιστασιακή δράση. Τα Τάγματα Ασφαλείας και οι διάφοροι καταδότες το γνωρίζουν το χωριό πρέπει να τιμωρηθεί. Οι άνδρες κάτοικοι, ειδοποιημένοι, καταφεύγουν και κρύβονται στα γύρω βουνά. Ο επικεφαλής των ταγματασφαλιτών που ακολουθούν τους Γερμανούς τους διαβεβαιώνει ότι δεν κινδυνεύουν και τους προτείνει να γυρίσουν στο χωριό. Αυτοί πείθονται και γυρίζουν. Οι Γερμανοί με τους ταγματασφαλίτες και κουκουλοφόρους, είναι κρυμμένοι και μόλις εμφανίζονται αρχίζουν να βάλλουν με τα πολυβόλα και τους θερίζουν. Οι Λιμνιάτες, αφού έτσι και αλλιώς είναι χαμένοι, προσπαθούν να διαφύγουν τρέχοντας μακριά προς διαφορετικές κατευθύνσεις. Αποτέλεσμα: 88 κάτοικοι νεκροί. Θα σωθεί μόνον ένας, ο δάσκαλος Ζούλης. Μεταξύ των νεκρών και ο μικρούλης Μιχαλάκης Κουρούπης 6 ετών. Στη μνήμη των νεκρών έχει στηθεί σήμερα μνημείο με τα ονόματα των θυμάτων.

Αργότερα, στις 15-19 Αυγούστου, η ΟΠΛΑ ως εκδίκηση θα συλλάβει και θα εκτελέσει 24 άτομα που κατηγορούνται ότι έχουν συνεργαστεί με τους Γερμανούς. Στις Λίμνες, όπως έχουμε ήδη αναφέρει, θα εκτελεστούν από τους αντάρτες και 25 άτομα από τη Μιδέα, προφανώς σε αντίποινα των 28 νεκρών στη Μιδέα και τη γύρω περιοχή, κατά τη διάρκεια της γερμανικής εκκαθαριστικής επιχείρησης, το διάστημα 24 Μαϊου-1 Ιουνίου 1944. *

*σ. εμού: Στον ιστοχώρο αυτό, έχουν αναφερθεί πολλά συναφή για το χωριό Λίμνες.

Αραχναίο ή Χέλι (25 Μαϊου): Στις 25 Μαΐου, ένα μέρος από το τμήμα της Ομάδος Κάσπαρ, μαζί με ένα λόχο ταγματασφαλιτών και γερμανοντιμένων συνεργατών, φτάνουν στο Χέλι. Κατά την πορεία τους εκτελούν αδιακρίτως όσους ποιμένες και γεωργούς, γυναίκες και άνδρες, θα συναντήσουν στην ύπαιθρο, στις καλύβες τους. Μεταξύ των ταγματασφαλιτών που έρχονται από το Ναύπλιο ο Γ. Παπαλιλής αναφέρει ονομαστικά: «…τα στελέχη των ταγμάτων του Ναυπλίου, το λοχαγό Αθανασιάδη ή Ξελάγκουρας, το δικηγόρο [Ναυπλίου] Τάκη Μελισσηνό, το Σπύρο Ποδηλατά και άλλους…».

Ο Παν. Μπιμπής κατονομάζει: «…ένας Ανέστης από την Νεμέα, ένας λοχαγός των Ταγμάτων Ασφαλείας που η καταγωγή του ήταν πιθανόν από την Νέα Επίδαυρο και διάφοροι άλλοι που δυστυχώς έμειναν ανώνυμοι για πάντα».

Επισημαίνουμε τη συμμετοχή του δικηγόρου Παναγιώτη Μελισσηνού στην επιχείρηση. Τον Δεκέμβριο του 1945 θα εμφανιστεί ως πληρεξούσιος δικηγόρος Πολιτικής Αγωγής στη Δίκη του Ναυπλίου, για τον φόνο των τριών Σπετσιωτών.

Είναι άγνωστο-σε εμάς τουλάχιστον- αν έχει ερευνηθεί ποτέ η δράση όλων αυτών που κατανομάζονται να συνοδεύουν τις γερμανικές δυνάμεις ως μέλη των Ταγμάτων Ασφαλείας, πολλοί από αυτούς γερμανοντυμένοι, κατά τη διάρκεια των εκκαθαριστικών επιχειρήσεων στην Αργολίδα.

Πολλές από τις δίκες την εποχή αυτή, μετά τη Συμφωνία της Βάρκιζας, θα χαρακτηριστούν αργότερα «δίκες σκοπιμότητας».

Στο Χέλι υπάρχει σημαντικός πυρήνας γερμανόφιλων. Κατά την είσοδό τους στο χωριό θα τους υποδεχθεί μια ομάδα κατοίκων με επικεφαλής τον παπά του χωριού Παναγιώτη (Γεώργιος Χρήστου) και τον πρόεδρο Χρήστο Πασπαλιάρη, δηλώνοντας:

΄Ολοι εμείς θα είμαστε για πάντα στο πλευρό σας και θα κυνηγάμε τους αντάρτες, ζητάμε όμως γι΄αυτό να μας δώσετε όπλα» και να κραυγάζουν «Ζήτω η Γερμανία-Ζήτω ο Χίτλερ».

Με την βοήθεια των ντόπιων αυτών καταδοτών, οι γερμανοί προχωρούν σε εκτελέσεις. Συγκεκριμένα, ο Παν. Μπιμπής αναφέρει για τους καταδότες:

«…τους ανέφεραν τα ονόματα μελών της τοπικής οργάνωσης του ΕΑΜ και δώσανε κατάλογο έξι (6) στελεχών του γραφείου της τοπικής οργάνωσης του ΕΑΜ, 1^ος Χρήστος Εμμανουήλ ή Προς, 2^ος Κωσταντίνος Ταμπάκης ή Δράμαλης,[…] ο δε τελευταίος Ιωάννης Τόσκας ούτε καν ήταν ανανεμειγμένος στο ΕΑΜ, αλλά μπήκε στη λίστα για να αντικαταστήσει κάποιον άλλο […] για να συμπληρωθεί το νούμερο έξι, που έπρεπε κατά τους Γερμανούς να περιλαμβάνει η λίστα. Και τους έξι τους εκτέλεσαν επί τόπου μπροστά στα μάτια των συγχωριανών τους».

[…]*

*σ. εμού: 1) 29 Χελιώτες σκότωσαν τότε οι Ούννοι …. Ως συνέχεια βλ. στην “ανάρτηση” (050)ΕΛΛΗΝΟ-ΕΜΦΥΛΙΟΣ/ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ/Βιβλία Π.ΜΠΙΜΠΗ και Γ. ΠΑΠΑΛΙΛΗ/ ΜΝΗΜΕΙΑ ΝΕΚΡΩΝ  όλα τα σχετικά αναφερόμενα στο βιβλίο του Παν. Μπιμπή που αποσπάσματα αναφέρει ο Γ. Πασαμήτρος.

Νέα Επίδαυρος (27 Μαϊου): Η Ομάδα Μπαρτ θα φθάσει στη Νέα Επίδαυρο στις 27 Μαϊου 1944. Παράλληλα, την ίδια ημέρα, η Ομάδα Γκλιτς θα φθάσει με τα αποβατικά σκάφη και θα αποβιβάσει δύναμη 400 ανδρών. Στόχος είναι ο αιφνιδιασμός των ανταρτών και η παρεμπόδιση πιθανής διαφυγής τους από τη θάλασσα. Οι Γερμανοί δεν θα προλάβουν να ελευθερώσουν τους αιχμάλωτους που κρατούν οι αντάρτες σε στρατόπεδο εκεί κοντά. Οι αντάρτες θα προλάβουν να διαφύγουν, παίρνοντας μαζί τους και τους αιχμαλώτους (40 περίπου), με κατεύθυνση την έδρα του τάγματος στα Δίδυμα. Στη Νέα Επίδαυρο οι γερμανικές δυνάμεις θα προβούν σε εκκαθαρίσεις με τη βοήθεια ντόπιων συνεργατών.* Στη συνέχεια, η Ομάδα Μπαρτ, αφού αφήσει μικρή φρουρά, θα συνεχίσει προς Λυγουριό, όπου θα συναντηθεί με μια από τις μονάδες Κάσπαρ. Η Ομάδα Γκλιτς θα συνεχίσει διά θαλάσσης, παραπλέοντας την ακτή προς Ερμιόνη.*

*(σ. εμού: Κατωτέρω απόφαση κακουργιοδικείου Ναυπλίου που αφορά φόνους κατοίκων της Ν. Επιδαύρου από την ΟΠΛΑ/Πηγή Γ.Α.Κ.Ναυπλίου ,χωρίς να γνωρίζω εάν είχαν κάποια σχέση-εμπλοκή με την «παγανιά»:

Αριθ. 47{1948}

Το Δικαστήριον των εν Ναυπλίω Συνέδρων

[…]

27 Ιανουαρίου 1948

[…] Είναι ένοχος ο κατηγορούμενος Κωσταντίνος Βασιλείου Καφαντάρης ή Δαναός, γεννηθείς και κατοικών εν Αγίω Βασιλείω Κορινθίας, ετών 22,κτηματίας και χριστιανός Ορθόδοξος του ότι μετ΄ άλλων υπό κοινού συμφέροντος κινούμενοι συνεπεφάσισαν την εκτέλεσιν των επομένων αξιοποίνων πράξεων και από τούτων συνομολογήσαντες προς αλλήλους αμοιβαίαν συνδρομήν εν θέση «Κοίπιζα» της Νέας Επιδαύρου το πρώτον πενθήμερον του μηνός Αυγούστου 1944 εκ προμελέτης απεφάσισαν εσκεμμένως εξετέλεσαν αυτοπροσώπως και αμέσως ανθρωποκτονίας κατά των 1) Δημ. Α. Τανή, 2) Αν. Ρόδη, 3) Βασιλικής θυγ. Δημ. Δρούγκα, 4) Μαρίνας θυγ. Δημ. Δρούγκα, 5) Ελένη συζ. Α. Σεκκελλίου, 6) Π. [Πέτρος] Α. Γιαννάκη, 7) Νικ. Βελελέκου, 8)Νικ. Α. Μπιμπή, 9) Κ.Δ. Χριστοδουλάκη, 10) Κων. Καφτάνη, 11)Γλυκερία συζ. Στ. Φελιμέγκα, 12) της συζύγου[Χρυσούλα] του Δ. Λασκαρά κατοίκων των δέκα πρώτων Νέας Επιδαύρου και των δύο τελευταίων Παλ. Επιδαύρου, πλήξαντες αυτούς δι΄ αιχμηρών μαχαιρών…..

[…]

Διά Ταύτα

Καταδικάζει[…] τον κατηγορούμενον Κωσταντίνον Βασιλείου Καφαντάρη ή Δαναόν […] εις την ποινήν του θανάτου δι΄ έκαστον παθόντα….

Στην ανωτέρω απόφαση αναφέρονται 10 από την Νέα Επίδαυρο εκτελεσμένους από την ΟΠΛΑ. Ο παπάς τότε της Ν. Επιδαύρου Κων. Οικονόμου αναφέρει για 17 εκτελεσμένους, 6 ακόμα αναφέρονται στο  βιβλίο Κοσμά Αντωνόπουλου οι:

Γιώργας Βασίλειος, Γιαννάκη Βαρβάρα, Δρούγκας Δημ., Διαμαντής Κων/νος,  Κυμπουρόπουλος Κων/νος,  Στάνης Δημ.

Ο 17ος είναι ο γιατρός Χρήστος Τόλιας που δεν τον αναφέρει ο Κοσ. Αντωνόπουλος.

Από το χωριό Παλιά  Επιδαύρου αναφέρονται από τον Κοσ. Αντωνόπουλο, 5 εκτελεσμένοι από την ΟΠΛΑ, οι δύο αναφερόμενοι στην ανωτέρω απόφαση και οι:

Γιώργας Παν., Λασκαρός Γεωρ.,  Φελιμέγκας Βασ.

Όλοι οι ανωτέρω εκτελέστηκαν στην περιοχή της Ν. και Π. Επιδαύρου εκτός του Γιώργα Παν. που εκτελέστηκε στην περιοχή της Γκούρας και 2 που εκτελέστηκαν στο χωριό Λίμνες ως θα δούμε .

Το 2014 ο X.Π.Β. κάτοικος του χωριού Λίμνες γεννηθέντος το 1930 μου παραχώρησε μιά μαρτυρία για μια ομαδική σφαγή 18 ατόμων που έγινε σε περιοχή του  χωριού του, 24 Απριλίου 1944 γνωστή στους Λιμνιάτες αλλά μη ευρέως γνωστή.  …Κατωτέρω:

«...΄Ηντουσαν 18 νοματαίοι... Είχαμε τά γίδια εμείς εκεί στήν Αμυγδαλίτσα *(σ.εμού: χωριό κοντά στην Μιδέα) και τους είχανε πιό πάνω σε μιά σπηλιά. Η τοποθεσία λέγεται Βηρός. Έμεις είχαμε την καλύβα τη δικιά μας πιό κάτω. Στήν καλύβα τη δικιά μας καθόντανε δυό καπεταναραίοι. Ὁ ένας ήταν από δω, ο καπετάν Ἀχιλλέας *(σ.εμού: Αναστάσιος Δήμας από Λίμνες) και ο άλλος λεγότανε Κεραυνός. *(σ.εμού: Αντώνιος Τομαράς από Λιόπεσι/ Εκτελέστηκε)

Εκεί στη σπηλιά πού τους είχανε, είχανε -έναν *(σ.εμού:  αντάρτη)- αλλά πραγματικά δεν τους φυλάγανε γιατί οι άνθρωποι αυτοί δεν είχαν κάνει τίποτε. Ήταν κι ένας γιατρός, Τόλιας, από την Επίδαυρο μαζί με τον κουνιάδο του. *(σ.εμού: Χρήστος Τόλιας ο γιατρός και κουνιάδος του ο Βασίλειος Φελιμέγκας) Τόν ήξερε ὁ πατέρας μου, γιατί πρίν τήν Κατοχή πηγαίναμε εκεί τά γίδια τό χειμώνα. Τούς κρατούμενους δέν τούς είχαν δεμένους. Μερικοί μάλιστα πηγαίνανε καί στήν Αμυγδαλίτσα νά πάρουν τίποτα νά φάνε. Δέν ξέρανε τί τούς περιμένει.

Δυό καπεταναραίοι, ὁ καπετάν Άχιλλέας καί ὁ καπετάν Κεραυνός μένανε στήν καλύβα μας. Ένα βράδυ στείλανε τόν αδερφό μου τόν μεγάλο, τόν Γιώργη, εδώ στό χωριό να φέρει κάμποσο λάδι. Καί ήρθε ὁ αδερφός μου καί έφερε λάδι σ᾽ ένα δοχείο με χεράκι. Εκείνο τό βράδυ μαγειρέψανε, μπλουγούρι το λέγανε καί δώσανε καί στους κρατούμενους. Βαστήξανε και για μας, νά φάμε όλοι μαζί με τονν Αχιλλέα και τον Κεραυνό.

Οι δυό αυτοί, οι καπεταναραίοι, είχανε ξαπλώσει έτσι πίσω καί τρώγανε μέ τό αριστερό.

Είπε ὁ πατέρας μου του Αχιλλέα, πού ήταν από δω, «ρέ Τάση, αυτόν τόν γιατρό αφήστε τον, είναι καλός επιστήμονας, εγώ τόν γνωρίζω καλά γιατί πήγαινα τά γίδια στήν Επίδαυρο».

Τότε, ὁ Αχιλλέας του λέει: «μπάρμπα Π.., εμείς αύριο θά τούς πάμε στό Τάτσι καί κει ας κάνουνε ότι θέλουνε». *(σ.εμού:  Το γιατί δεν έγινε η σφαγή αμέσως εξηγείται ότι περίμεναν εντολές από το Τάτσι δηλ. από τον «Στάθη», που μόλις είχε συμφωνηθεί το 3^ο δεκαήμερο του Απριλίου 1944, όπως έχουμε δεί το: «Λεπίδι-Λεπίδι στην αντίδραση»)

Ὁ αδερφός μου τόν σκούντηξε τόν πατέρα μου έτσι, «δηλαδή, μη λές λόγια» καί σταμάτησε ὁ πατέρας μου.

Το άλλο πρωΐ, πιό νωρίς από τώρα, είμασταν εμείς σ᾽ αυτό τό βουνό από δώθε μέ τά γίδια καί τούς βλέπουμε πού τούς περάσανε πάνω στό Μαυροβούνι, αράδα κατά κάτου. Εγώ ήμουνα μέ τόν άλλο αδερφό μου, τόν Τάσσο. Τούς πήγανε ἐδῶ στ᾽ αμπέλια, σέ μιά τοποθεσία Προδεύτι, είναι μιά εκκλησία εκεί, Άγιος Νικόλαος. Πίσω από τήν εκκλησία, είναι σάν σπηλιά μέσα, εκεί τούς σφάξανε ὅλους...

Τούς 18 τούς είδα πού τούς πηγαίνανε στή σπηλιά, εκεί σαπίσανε...

Σωρό τούς είχανε ρίξει. Μετά πήγανε συγγενείς καί πήρανε, μερικούς τούς πήρανε... Τότε ἡ εκκλησία, ὁ Άγιος Νικόλαος, ήτανε γκρεμισμένη...

Νά σου πω τήν αλήθεια, έχω πάει εκεί στήν εκκλησία καί τή βλέπω τη σπηλιά, αλλά δέν έχω ζυγώσει κοντά, δε θέλω να ζυγώσω... Είναι μέ χώμα η σπηλιά αυτή, όχι μέ βράχια... Εκεί τούς σκοτώσανε, αλλά εγώ μετά άκουσα πώς τό γιατρό  δέν τόν σκοτώσανε εκεί. Τόν φέρανε εδώ καί τόν πήγαν κάπου αλλού, ακριβώς που, δέν ξέρω κι εκεί τόν σκοτώσανε...».      

Λυγουριό (28 Μαϊου): Σύμφωνα με τα σχέδια της επιχείρησης, η μονάδα Κάσπαρ και η Ομάδα Μπαρτ θα συναντηθούν στο Λυγουριό στις 28 Μαϊου 1944. Το χωριό βρίσκεται σε κόμβο, ανάμεσα στο Ναύπλιο την Επίδαυρο, τα Δίδυμα και Κρανίδι. Η πρόσβαση στο χωριό μπορεί να γίνει εύκολα, δεν προσφέρεται για αντιστασιακή δράση. Έτσι δεν θα υπάρξουν γερμανικά αντίποινα εκεί αντίθετα, αποτελεί σημείο συγκέντρωσης και μετακίνησης των γερμανικών στρατευμάτων. *

*σ. εμού: Στο Λυγουριό μόλις έφθασαν οι Γερμανοτσολιάδες συλλαμβάνουν έναν Λυγουριώτη τον Χρήστο Κων. Αίσωπο ή «Τζίτζης» γεννηθέντος το 1909, μηχανικός του Πολεμικού και του Εμπορικού Ναυτικού, βασανίστηκε απάνθρωπα τρία μερόνυκτα στα κρατητήρια της Αστυνομίας και την 1^η Ιουνίου 1944 τον οδηγούν έξω από το χωριό και ο επικεφαλής της Γερμανικής φρουράς έβγαλε το πιστόλι του και σημάδεψε τον «Τζίτζη» στο κούτελο. Η σφαίρα βγήκε από το πίσω μέρος της κεφαλής του, που άνοιξε σαν τσόφλι καρυδιού και σκόρπισαν τα μυαλά του στο χώμα. Η ώρα ήταν εννέα το πρωί.

Βλ. περισσότερα: https://argolikivivliothiki.gr/2016/04/13/aisopos/

Κολιάκι (29 Μαϊου): Στις 29 Μαϊου, οι γερμανικές δυνάμεις βρίσκονται ήδη στις Λίμνες, το Αραχναίο, το Λιγουριό και την Παλαιά Επίδαυρο. Έχοντας αποκλείσει κάθε δυνατότητα διαφυγής των ανταρτών του ΙΙΙ Τάγματος προς τα δυτικά και τον ορεινό όγκο της Ζήρειας, η Ομάδα Μάχης του συνταγματάρχη Μπαρτ προωθείται από το Λυγουριό προς Τροιζηνία και Ερμιονίδα.

Πολλοί ενθουσιώδεις αντάρτες έχουν διατυπώσει τη γνώμη ότι ο ΕΛΑΣ μπορεί να οχυρωθεί σε διάφορα σημεία και να αντιμετωπίσει την προέλαση των Γερμανών. Οι επαγγελματίες αξιωματικοί του στρατού θα απορρίψουν την ιδέα αυτή-και πολύ σωστά. Αφενός μεν οι αντάρτες δεν διαθέτουν τον αριθμό αλλά και τη δύναμη πυρός που απαιτείται, αφετέρου δεν υπάρχει ενδοχώρα και υψηλά βουνά για να αποσυρθούν στη συνέχεια. Αποφεύγουν λοιπόν-πολύ συνετά- να έρθουν σε σύγκρουση κατά μέτωπο με τις γερμανικές μονάδες. Άλλωστε, οι Γερμανοί αυτό επιδιώκουν. Με ευέλικτη τακτική και αποφεύγοντας την κατά μέτωπο σύγκρουση, οι αντάρτες θα καταφέρουν να απεγκλωβιστούν από τον γερμανικό κλοιό και να διαφύγουν προς τα νότια και νοτιοανατολικά, και τελικά διά θαλάσσης προς Κυνουρία και τον Πάρνωνα.

Εντούτοις, μια μικρή μονάδα ανταρτών με επικεφαλής τον καπετάν Λευτεριά, αποφασίζει να επιτεθεί σε μονάδα της Ομάδας Μπαρτ, στον αυχένα του βουνού σε ικανή απόσταση πάνω από το Κολιάκι.

Οι αντάρτες θα προσβάλουν τη γερμανική μονάδα. Η σύγκρουση θα είναι σύντομη διότι η υπεροχή των Γερμανών είναι πολύ μεγάλη, ενώ οι αντάρτες διαθέτουν ελαφρύ οπλισμό. Η κατάσταση δεν επιτρέπει στους αντάρτες να παραμείνουν στις θέσεις τους για πολύ και αποχωρούν προς την Τροιζηνία.

Τα νέα αυτά θα φτάσουν στην Ερμιόνη όπου το ΕΑΜ παρακολουθεί με αγωνία τη γερμανική προέλαση. Ο Απ. Φραγκούλης γράφει:

«Την Δευτέρα 29 Μαϊου 1944, έκαναν εξόρμηση από το Λιγουριό στο Κολιάκι. Στο διάσελο όμως του Κολιακιού είχε στήσει ενέδρα ομάδα κρούσεως ανταρτών και τους κτύπησε, γι΄ αντίποινα οι Γερμανοί όταν μπήκαν στο Κολιάκι βάζουν φωτιές και τόκαψαν, κι έπειτα προχώρησαν προς την Τραχιά».

Ο αυτόπτης μάρτυς Χρήστος Τζαμαλής από το Κολιάκι, νέο παιδί, 11 χρόνων τότε, κάτοικος σήμερα Παλαιάς Επιδαύρου, μας διηγείται:

«Τον Μάιο του 1944 (οι Γερμανοί) έκαναν εκκαθαριστική επιχείρηση. Ειδοποιήθηκε ο Λευτεριάς να τους χτυπήσει. Η επίθεση των ανταρτών ήταν ψηλά στο βουνό στο σημείο που σήμερα βρίσκεται ένα στρατιωτικό φυλάκιο, πάνω από το σημερινό κέντρο Αγνάντι. Οι Γερμανοί είχαν κιάλια και έλεγχαν την περιοχή. Η μάχη δεν κράτησε πολύ γιατί οι Γερμανοί ήταν καλά οπλισμένοι και οι αντάρτες είχαν ελαφρύ οπλισμό. Στον δρόμο προς Κολιάκι οι Γερμανοί έπιασαν τον σύνδεσμο με την Παλαιά Επίδαυρο που ερχόταν να τους ειδοποιήσει. Ο σύνδεσμος ήταν ένα παλληκάρι 19 ετών από το Κολιάκι με καταγωγή από την Σάμο, το όνομά του Τάσος Πτίλης. Έτσι έφτασαν στο Κολιάκι έδεσαν τον σύνδεσμο σε ένα δένδρο και άρχισαν να καίνε τα σπίτια του χωριού. Με υποχρεώνουν (ήμουν τότε 12 χρονών), με την απειλή όπλου, να βάλω ξερόκλαδα στο υπόγειο του σπιτιού του παππού μου και έβαλαν φωτιά. Συνολικά έκαψαν 10-15 σπίτια στο χωριό. Μια γυναίκα, η Ελένη Τσάκωνα, έδωσε λίγο νερό στο αιχμάλωτο παλληκάρι που ήταν δεμένο στο δένδρο. Αμέσως ο Γερμανός αξιωματικός θα πυροβολήσει και θα σκοτώσει την γυναίκα και τον αιχμάλωτο. Η κόρη της γυναίκας, η Σπυριδούλα Τσάκωνα 16-17 ετών, θα τρέξει να απομακρυνθεί, τότε ο Γερμανός την πυροβόλησε, η σφαίρα την πήρε στο κεφάλι. Η μικρή πέθανε ύστερα από λίγο καιρό από το τραύμα αυτό. Το σώμα του νέου το άφησαν άταφο για δύο ημέρες που τουμπάνιασε και μύριζε. Οι γερμανοί  έμειναν για 3-4 ημέρες και μετά έφυγαν».

Στο Ημερολόγιο Μάχης της επιχείρησης «Κοράκι» της 117^ης Μεραρχίας αναφέρεται στα γεγονότα σχετικά με το Κολιάκι κατά λέξη:

«29.5.44 Κοράκι. Ο εχθρός υποχωρεί νοτιοανατολικά του Λυγουριού και επιστρέφει στη συνέχεια νότια προς Δίδυμα. Εκεί βρίσκεται η μεγαλύτερη συγκέντρωση συμμοριτών. Ομάδα μάχης Μπαρτ κατέλαβε το Κολιάκι κατόπιν ισχυρής εχθρικής αντίστασης και έκαψε το χωριό, 19 εχθροί νεκροί.»

‘Όπως βλέπουμε, οι Γερμανοί μεγαλοποιούν και διαστρεβλώνουν τα πραγματικά γεγονότα. Θα ενοχοποιήσουν χωρίς λόγο το Κολιάκι, ώστε να βρούν τη δικαιολογία να προβούν στην πυρπόληση των σπιτιών του χωριού. Ταυτόχρονα, χαρακτηρίζουν «19 εχθρούς νεκρούς» τους αγρότες που έχουν εκτελέσει στην ύπαιθρο, κατά την διάρκεια αγροτικών εργασιών, στην πορεία τους μέχρι το Κολιάκι. Τις εκτελέσεις αυτές τις χαρακτηρίζουν «ισχυρή αντίσταση» αντίθετα, δεν αναφέρουν αυτές δύο αθώων γυναικών και ενός αιχμάλωτου νέου, που έχει συλληφθεί άοπλος, σε μακρινή απόσταση από το Κολιάκι.

Η Ομάδα Μπαρτ θα παραμείνει για λίγο στο Κολιάκι, στη συνέχεια, αφού αφήνει μια μικρή δύναμη εκεί, προχωρά στις 30 Μαϊου νότια και νοτιοανατολικά του Λυγουριού. Στην Τραχειά εκτελούν τέσσερα άτομα και στο Αδάμι σκοτώνουν άλλα δύο.

Νεοχώρι Τραχειάς/Καρατζάς(1-5 Ιουνίου): Στις 30 Μαϊου 1944, η Ομάδα φτάνει έξω από τον Καρατζά, πάντοτε μαζί με δύναμη ταγματασφαλιτών, τσολιάδων και γερμανοντυμένων Ελλήνων από το Ναύπλιο. Οι Γερμανοί έχουν την  πληροφορία ότι στη μάχη στο Κολιάκι έχουν λάβει μέρος κάτοικοι από το Νεοχώρι και τον Καρατζά. Φτάνοντας στον Καρατζά, συγκεντρώνουν τους κατοίκους και, με την βοήθεια καταδοτών, τους αναζητούν όπως και τα μέλη του ΕΑΜ. Μεταξύ των συνεργατών τους αναφέρεται ο Αντώνης Μιχόπουλος από τα Λευκάκια, αποκαλούμενος και Μπαρούς, ως ένας από τους γερμανοντυμένους συνεργάτες των Γερμανών, με ρόλο διερμηνέα. Ενεργό συμμετοχή αναφέρονται ότι έχουν και οι αδερφοί Παλιατζάκη, γνωστοί για τη δράση τους στην περιοχή. Ο ένας από τους αδερφούς, μάλιστα, αναφέρεται ότι θα χειριστεί ένα από τα πολυβόλα της εκτέλεσης. Αργότερα, θα συλληφθούν από τους αντάρτες και θα εκτελεστούν.

Τελικά οι Γερμανοί θα συλλάβουν εξήντα άτομα και θα τα μεταφέρουν στη θέση Νεοχώρι, από αυτούς, μετά από ανάκριση, θα κρατήσουν για εκτέλεση 23 πολίτες, οι 17 κάτοικοι Καρατζά και οι λοιποί από το Νεοχώρι. Η εκτέλεση θα γίνει το χάραγμα της 5^ης Ιουνίου 1944. Ορισμένοι θα κατορθώσουν να γλιτώσουν πηδώντας στον ξεροπόταμο, στην κοίτη του οποίου τους έχουν στήσει.

Προκειμένου να αντιληφθεί κανείς τις συνθήκες της εκτέλεσης αλλά και το μίσος και τη βιαιότητα της αντίδρασης των ανταρτών σε μεταγενέστερο χρόνο, αναφέρουμε το εξής γεγονός. Ο Ανάργυρος λεβέντης, που θα κατορθώσει να ξεφύγει την εκτέλεση πηδώντας στον ξεροπόταμο, θα εκτελεστεί 500 με 700 μέτρα μακριά, μετά από υπόδειξη του σημείου όπου έχει κρυφτεί, από ντόπιους καταδότες. Τα ονόματα των εκτελεσθέντων κατοίκων από το Νεοχώρι και το Καρατζά περιλαμβάνονται σε μνημείο που θα στηθεί αργότερα στο Καρατζά. Λίγες ημέρες μετά την εκκαθαριστική επιχείρηση των Γερμανών και των Ταγμάτων Ασφαλείας, στις 24 Ιουνίου 1944, οι αντάρτες θα εκτελέσουν στο Νεοχώρι δύο πολίτες, προφανώς ως αντίποινα.

ΕΚΤΕΛΕΣΜΕΝΟΙ ΣΤΟ ΚΑΡΑΤΖΑ,ΝΕΟΧΩΡΙ,  ΤΡΑΧΕΙΑΣ

1.Μπούρας Βασίλειος(απαγχονίστηκε) 18 ετών

2.Ανδριανός Ευάγγελος του Αθαν. 18 ετών

3.Γιακουμής Παναγιώτης του Κων. 32 ετών

4.Γιακουμής Παναγιώτης του Χαρ. 29 ετών

5.Δανόπουλος Κοσμάς του Μωυσή 22 ετών

6.Δανόπουλος Μωυσής του Φιλίππου 49 ετών

7.Δερματάς Αθανάσιος του Κων. 41 ετών

8.Λεβέντης Ανάργυρος του Ιωαν. 28 ετών

9.-Λιβανός Παναγιώτης του Γεωργ. 30 ετών

10.-Μούγιος Αθανάσιος του Δημ. 25 ετών

11.-Μούγιος Νικόλαος του Δημ. 32 ετών

12.-Μούγιος Γεώργιος του του Ιωαν. 21 ετών

13.-Μπάκας Αθανάσιος του Γεωργίου 29 ετών

14.-Μπάκας Κωνσταντίνος του Γεωργίου 23 ετών

15.-Μπελεσιώτης Ανάργυρος του Αντων. 21 ετών

16.-Μπελεσιώτης Αντώνιος του Αθαν. 55 ετών

17.-Σαχίνης Κωνσταντίνος του Σταύρου 27 ετών

18.-Σαχίνης Σταμάτης του Σταύρου 33 ετών

Καλύβας Χαράλαμπος Δ., ετών 41

Μούγιος Φίλιππος Σ., ετών 45

Λιώσης Δημήτριος Γεωρ., ετών 18

(άγνωστος Υδραίος)

Δίδυμα(3 Ιουνίου): Τα δίδυμα είναι γνωστό ότι είναι η βάση του Τάγματος Αθανασούλα του ΕΛΑΣ, στην πραγματικότητα, το τάγμα είναι λόχος που ανήκει στο ΙΙΙ Τάγμα που δρα στην περιοχή Ερμιονίδος-Τροιζηνίας. Η βάση, λοπόν, του Λόχου Αθανασούλα στρατοπεδεύει μόνιμα στη θέση Πελεή. Στο στρατόπεδο γίνεται εκπαίδευση των ανταρτών που στη συνέχεια προωθούνται προς τις μονάδες του 6^ου Συντάγματος. Επίσης υπάρχουν αποθήκες, όπως και στα Δίδυμα, οι οποίες λειτουργούν ως διαμετακομιστικό κέντρο για την μεταφορά εφοδίων που έρχονται από το ΕΛΑΝ και την υπόλοιπη περιοχή. Στο χωριό υπάρχει στρατόπεδο κράτησης αιχμαλώτων και εκεί, όπως λέγεται, γίνονται εκτελέσεις «αντιδραστικών» από την πολιτοφυλακή.

Στα Δίδυμα έχουν φτάσει οι αντάρτες με τους αιχμαλώτους , περίπου 35-40, από τη Νέα Επίδαυρο. Βλέποντας ότι οι γερμανικές δυνάμεις πλησιάζουν, θα εκτελέσουν όσους από τους αιχμαλώτους θεωρούν πως είναι «συνεργάτες», ένοχοι καταδόσεων ή εκτελέσεων κλπ., πράξεων που μπορούν να επαναλάβουν αν αφεθούν ελεύθεροι. Τους υπόλοιπους θα τους αφήσουν ελεύθερους.

Σύμφωνα με γραπτή μαρτυρία μεταξύ των εκτελεσμένων είναι και ο αδερφός γνωστού δικηγόρου του Ναυπλίου *(σ.εμού: Μίλτης Μελισσηνός ο εκτελεσθείς και Τάκης Μελισσηνός ο δικηγόρος αδερφός του). Ο δικηγόρος αυτός αναφέρεται να συμμετέχει στις επιχειρήσεις ως στέλεχος των ταγμάτων του Ναυπλίου, με τα γερμανικά στρατεύματα (βλ. Χέλι).

Τα Δίδυμα είναι ένας από τους βασικούς στόχους της επιχείρησης. Για τον λόγο αυτό ο σχεδιασμός των γερμανών προβλέπει τη γρήγορη προέλαση και εξόντωσή τους.

Πράγματι, ένα τμήμα της Ομάδας Κάσπαρ ξεκινάει από τα Ίρια, περνάει το βουνό Αυγό από την ομώνυμη Μονή και φτάνει στα Δίδυμα στις 3 Ιουνίου. Μια άλλη ομάδα Γερμανών και ταγματασφαλιτών θα φτάσει στο Σαλάντι. Στα Δίδυμα θα συναντηθεί με το μεγαλύτερο μέρος της Ομάδας Μπαρτ, που έχει φθάσει την ίδια ημέρα. Οι αντάρτες όμως, του ΙΙΙ Τάγματος έγκαιρα πληροφορημένοι καταφέρνουν να διαφύγουν κατευθυνόμενοι προς το ανατολικό άκρο της Αργολικής χερσονήσου, με σκοπό να διαφύγουν προς την Κυνουρία. Αρχίζει έτσι ένας αγώνας ταχύτητας, με τις γερμανικές δυνάμεις να προσπαθούν να τους εγκλωβίσουν πριν προλάβουν να περάσουν απέναντι στην περιοχή του Πάρνωνα όπου θα είναι ασφαλείς. Οι Γερμανοί νομίζουν ότι η δύναμη των ανταρτών είναι μεγάλη έτσι αναγκάζονται να προχωρούν προσεκτικά και καθυστερούν.

Στα Δίδυμα θα συλλάβουν και θα εκτελέσουν όσα από τα μέλη του ΕΑΜ δεν έχουν καταφέρει να φύγουν. Με την με βοήθεια πάντοτε των συνεργατών τους και ντόπιων στοιχείων, εξοπλισμένων από τους γερμανούς, θα συλλάβουν και θα εκτελέσουν εκείνες τις ημέρες πολλούς. Μια ομάδα από δέκα περίπου άνδρες του «τάγματος» Αθανασούλα θα κρυφτεί σε βραχώδη και δύσβατη περιοχή του βουνού του Διδύμου. Εκεί θα τους βρούν οι Γερμανοί και θα τους εκτελέσουν όλους, εκτός από ένα που θα νομίσουν νεκρό. *(*σ.εμού: Αφορά την προδοσία της «Φούλας», για την οποία αναφέρθηκα ανωτέρω, με τους 6 ΕΛΑΣίτες Αγγελοκαστρίτες και 3 από το Ρητό).

Όσοι συλλαμβάνονται, συνήθως βασανίζονται και εκτελούνται ή απαγχονίζονται, με συνοπτικές διαδικασίες, μεμονωμένα. Στα Δίδυμα δεν θα γίνουν ομαδικές εκτελέσεις, όπως συνηθίζουν, Γερμανοί και Έλληνες συνεργάτες εκτελούν ανεξέλεγκτα κάθε έναν που συλλαμβάνουν.

Ένα παράδειγμα της τακτικής των εκτελέσεων αφηγείται στον Β. Λαδά ο Βασίλης Μιχελής για την εκτέλεση του πατέρα του, Δημήτρη:

«Μετά δέκα ημέρες από την ημέρα που μπήκαν οι γερμανοί στα Δίδυμα, τον έπιασαν. Κρυβόταν στις ποταμιές μεταξύ Ράδου και Καρατζά. Τον ανακάλυψαν εξοπλισμένοι από τους Γερμανούς Διδυμιώτες, […] (ο ένας ντυμένος με γερμανική στολή ενώ άλλοι ήταν ντυμένοι τσολιάδες και άλλοι με πολιτικά.[…] Αφού τον είχαν δείρει τον πατέρα μου μέχρι που έμεινε αναίσθητος, τον μετέφεραν με το γαϊδουράκι στο προαύλιο της εκκλησίας του Αη Νικόλα. Εκεί τον κρέμασαν σε μια συκιά. Το γαϊδουράκι ήταν ενός γείτονά μας και εγώ μόλις 13 χρονών, είδα με τα μάτια μου την εκτέλεση του πατέρα μου. Και επειδή το σαμάρι ήταν γεμάτο αίματα από αυτόν, πήγαινα συχνά και έβλεπα το ματωμένο σαμάρι…».

Ο γιός του εκτελεσμένου Γίαννη Κοτσοβού, Γεώργιος, αφηγείται:

«Είμαστε επταμελής οικογένεια και μέναμε στο κτήμα μας στο Σαλάντι. Ήμουν 17 χρονών. Όταν ήρθαν οι Γερμανοί επί τρεις ημέρες είχαν γύρω από το σπίτι μας φυλάκια. Μαζί με τους Γερμανούς ήταν και δύο τσολιάδες. Ένας κοντός ξανθός και ένας λεπτός ψηλός. Συλλάβανε τον πατέρα μου μαζί με τον Τάσο Σερέτη και τον Γιώργο Σερέτη. Όταν απομακρύνθηκαν ένα χιλιόμετρο από το σπίτι μας, άφησαν τους άλλους δύο και τον πατέρα μου τον κρέμασαν σε μια χαρουπιά. Ήταν 10 Ιουνίου 1944. Την άλλη ημέρα πήγαμε και τον θάψαμε.».

Σε πρόσφατη (23 Αυγούστου 2014) μαρτυρία του, ο άλλος γιος του Γιάννη Κοτσοβού, Δημήτρης, θα συμπληρώσει την πιο πάνω περιγραφή: «όταν βρήκαμε το σώμα του πατέρα μου είδαμε πως του είχαν κόψει τα γεννητικά του όργανα…». Πιθανή αιτία της εκτέλεσης του Γιάννη Κοτσοβού, σύμφωνα με τον Δημήτρη, είναι η κατάδοση για κατοχή ασυρμάτου.

Σε συνάντησή μας με τον Δημήτρη Τσατσαρό, 95 ετών σήμερα, κάτοικο Διδύμων, θα μας διηγηθεί τις περιπέτειές του.

Ως φαντάρος θα μεταφερθεί στην Κρήτη, κατά την αναχώρηση της κυβέρνησης Τσουδερού. Εκεί θα πολεμήσει στο αεροδρόμιο του Μάλεμε και στη Σούδα. Στη συνέχεια, θα καλύψει ως οπισθοφυλακή τις βρετανικές δυνάμεις κατά την αποχώρησή τους για την Αίγυπτο και θα συλληφθεί από τους Γερμανούς που θα τον κρατήσουν αιχμάλωτο για ένα χρόνο.

Θα επιστρέψει στα Δίδυμα, κατά τη διάρκεια της επιχείρησης «Κοράκι», και θα διαφύγει μαζί με άλλους αντάρτες στην Κυνουρία.

Θα φτάσει στην Γκούρα και θα ενταχθεί στον 7^ο Λόχο του Στέφανου Άρχου. Θα πολεμήσει στη μεγάλη μάχη της Στυμφαλίας όπου, όπως έχουμε αναφέρει, οι Γερμανοί θα έχουν μεγάλες απώλειες, καθώς και σε άλλες συγκρούσεις.

Σύμφωνα με μαρτυρία του ποιμένα Παν. Μίζη, πολλά από τα θύματα των Γερμανών κατά την επιχείρηση θα είναι αθώοι αγρότες και βοσκοί που εκείνη την εποχή βρίσκονται στις καλύβες τους.

Ο ίδιος θα είναι μάρτυρας της εκτέλεσης έντεκα παλικαριών από το Αγγελόκαστρο, που θα εκτελεστούν από τους Γερμανούς, θα γλιτώσει μόνο ένας, που θα προσποιηθεί τον νεκρό. Οι εκτελεσμένοι αυτοί ίσως είναι εκείνοι που ήδη έχουμε αναφέρει ως μέλη της μονάδος Αθανασούλα. *(*σ.εμού: Αφορά την προδοσία της «Φούλας», για την οποία αναφέρθηκα ανωτέρω, με τους 6 ΕΛΑΣίτες Αγγελοκαστρίτες και 3 από το Ρητό. Το ότι ο ποιμένας Παν. Μίζης αναφέρει ότι ήταν μάρτυρας, εννοεί μάλλον ότι εκ του μακρόθεν αντιλήφθηκε το σκοτωμό, διότι εάν ήταν παρόν θα είχε γνώση της προδοσίας).

Τα ονόματα των εκτελεσμένων στα Δίδυμα από τους Γερμανούς και τους συνεργάτες τους, ταγματασφαλίτες ή ντόπιους, αναφέρουμε στο Παράρτημα ΙΑ. Επίσης στο ίδιο παράρτημα εμφανίζουμε όσους εμφανίζουμε όσους αναφέρονται σαν θύματα των ανταρτών και σαν αντίποινα.

Μετά την αποχώρηση των Γερμανών από το Ναύπλιο, η τοπική πολιτοφυλακή, εγκαταστημένη από τους Γερμανούς, θα περάσει στον Πόρο, μαζί με όσους από τα Τάγματα Ασφαλείας έχουν διαφύγει από το Ναύπλιο. Εκεί και θα παραδώσει τον οπλισμό της στους Βρετανούς.

Από το ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΙΑ του βιβλίου Γ. Πασαμήτρου:

[…] Με την είσοδο των Γερμανών στα Δίδυμα, στις 3 Ιουνίου 1944, όσοι συλλαμβάνονται δεν θανατώνονται με ομαδική εκτέλεση. Οι Γερμανοί και οι συνεργάτες τους, τσολιάδες και χωροφύλακες, οργανώνουν αποσπάσματα που οργώνουν τη γύρω περιοχή κάθε φορά που εντοπίζουν έναν αντιστασιακό το εκτελούν μεμονωμένα είτε το κρεμούν από τα δέντρα ή με άλλους βασανιστικούς τρόπους.

Στην επόμενη κατάσταση δίνουμε τους εκτελεσμένους Διδυμιώτες.

1.Αλεξανδρής Θ.Α.                                       14. Μούγιος Φ. Ι

2.Αργείτης Ν.Τ.                                             15. Μπροδήμας Χ.Δ.

3.Αργείτης Γ.Χ.                                             16. Οικονομόπουλος Γεώργιος*

4. Βελιώτης Γ.Χ.                                           17. Οικονομόπουλος Ν.Ι.

5. Βουρλής Α.Ι.                                             18. Οικονομόπουλος Χ. Ι.

6. Βουρλής Γ.Ι.                                              19. Παναγιώτου Κ. Ι.

7.Δήμιζας Αθανάσιος Α.                               20. Παππάς Χ.Σ.

8.Δήμιζας Παναγιώτης Α.                             21.Παπαντωνίου Γεώργιος*

9. Θεοδοσίου Γ.Γ.                                         22.Πετράκης Θανάσης Δ. (Κώστας!)

10.Θεοδοσίου Σ.Γ.                                        23.Πετράκης Νικόλαος Δ.

11.Κοτσοβός Ιωάννης Γ.                              24.Σπανός Γ. Κ.

12. Μιχελής Δημήτρης Σ.                             25. Φουντούλης Κ. Γ.

13. Μιχελής Κοσμάς Σ.

*Θα εκτελεστούν στο Κάτω Φανάρι.

ΕΚΤΕΛΕΣΘΕΝΤΕΣ ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΑΝΤΑΡΤΕΣ ΣΤΑ ΔΙΔΥΜΑ(ΠΕΛΕΗ)

Στα Δίδυμα οι αντάρτες δεν εκτέλεσαν κανέναν κάτοικο (Δ. Κοτσοβός). Οι αναφερόμενοι από τον Κοσμά Αντωνόπουλο ως κάτοικοι Διδύμων πιθανόν να είναι από λάθος ή να είναι μεταξύ των εκεί εκτελεσθέντων από τους αντάρτες αιχμαλώτων της Νέας Επιδαύρου. Τους αναφέρουμε, έστω και με επιφύλαξη, διότι γνωρίζουμε, με βεβαιότητα ,την εκεί εκτέλεση των Σπετσιωτών Λεωνίδα Γ. και της Λυγερής Στεφάνου, τους οποίους περιλαμβάνει. Ως εκ τούτου είναι πιθανόν να υπάρχει βάση αλήθειας στην αναφορά του Κ. Αντωνόπουλου.

1.Κώνστας Παν. (Ναύπλιο)                               8.Σπυρνιώτης Ανδριανός

2.Λεωνίδας Γεώργιος*                                       9.Σοφός Γεώργιος

3.Μελισσηνός Μιλτιάδης(Ναύπλιο)                 10. Σταθόπουλος Παναγιώτης

4.Μερμίγκης Νικόλαος                                     11.Στεφάνου Λυγερή*

5.Μυλωνάς Χρήστος                                         12.Τσεμπέρα Μαγδαληνή

6.Παλής Πέτρος                                                 13. Τσίμης Ευάγγ.(Ναύπλιο)

7.Παπαϊωάννου Αντώνιος

*Από Σπέτσες *(σ.εμού: η Λυγερή Στεφάνου ήταν από την Ύδρα, θα δούμε κατωτέρω την περιγραφή του λαϊκού δικαστηρίου που πέρασε και την  εκτέλεσή της!)

σ.εμού: Οι αντάρτες στην Νέα Επίδαυρο είχαν στρατόπεδο κρατουμένων. Προτού φτάσουν εκεί οι Γερμανο-Τσολιάδες (27 Μαΐου) οι αντάρτες διαφεύγουν εκκενώνοντας το στρατόπεδο και περί 40 κρατουμένους τους μεταφέρουν στη μικρή σπηλιά των Διδύμων, εκεί εκτελούν με μαχαίρι κάποιους(άγνωστο πόσους!) στην μεγάλη σπηλιά και  από εκεί έφυγαν προς το Καρακάσι και την ακτή, απελευθερώνοντας τους όσους κρατουμένους δεν εκτέλεσαν.

Στα Δίδυμα ένας που εκτελέστηκε με μαχαίρι τότε ήταν ο Μελισσηνός Μιλτιάδης(Μίλτης) ο οποίος είχε συλληφθεί από την ΟΠΛΑ πριν την επιχείρηση «κοράκι» και εκτελέστηκε κατά μία εκδοχή διότι ο Δικηγόρος αδερφός του Μελισσηνός Τάκης, ήταν στα Τάγματα Ασφαλείας και παρευρισκόταν κατά την παγανιά στο μακελειό στο Χέλι (βλ. βιβλίο Γεωργ. Παπαλιλή).

Επίσης εκτελέστηκε με μαχαίρι και ο Δημήτρης Γκέλης , παπάς του χωριού Αγγελόκαστρου, ο οποίος ήταν απροκάλυπτα συνεργάτης προδότης και καταδότης των κατακτητών  από την «εποχή» των Ιταλών ακόμα, μαζί με τους δύο γιούς του , Μηνά και Αναστάσιου(Τασιούλης).-(βλ. ανάρτηση 066)- Ο «Τασιούλης» ήταν σκληρός ταγματασφαλίτης πήρε μέρος στην ”παγανιά” και στις κρεμάλες στην Νέα Επίδαυρο και κατά την εκτίμησή μου ήταν ηθικός αυτουργός της προδοσίας της «Φούλας» και ίσως και φυσικός αυτουργός  στο έγκλημα των 9 ΕΛΑΣιτών στα Δίδυμα.

Τα δύο ανωτέρω θύματα βρέθηκαν στη μεγάλη σπηλιά, όταν οι Γερμανο-Τσολιάδες έφτασαν  στα Δίδυμα (3-6-1944) σφαγμένοι ό ένας δίπλα στον άλλον (βλ. βιβλίο «Φαντάσματα του Εμφυλίου»/Στέλιος Περράκης) !!! Το αναφέρω το γεγονός γιατί ίσως σημειολογεί γιατί σφάχτηκαν!!!

Κρανίδι (4 Ιουνίου):  Το ΙΙΙ Τάγμα υπό τον Ελατιά, μαζί και το Τάγμα Αθανασούλα και πολλοί άλλοι, καταφέρνει να επιβιβαστεί σταδιακά σε καΐκια του ΕΛΑΝ και να περάσει, από τον μικρό κάβο της Κορακιάς, στην Τσακωνιά. Μέχρι τα μεσάνυχτα της Κυριακής προς Δευτέρα 4-5 Μαϊου έχει ολοκληρωθεί η διαφυγή τους στην απέναντι ακτή της Πελοποννήσου. Στις 6 Ιουνίου, μέλος της Επαρχιακής Επιτροπής Ερμιονίδας θα φτάσει στο χωριό Τάτσι της Αλέας μέσω της Κυνουρίας και θα ενημερώσει το 6^ο Σύνταγμα για τη διαφυγή του τάγματος. Το ΙΙΙ Τάγμα θα καταφέρει να ανασυγκροτηθεί ταχύτατα.

Δύο ημέρες πριν από την άφιξη των γερμανικών δυνάμεων, αρχίζουν να εκδηλώνονται οι μελλοντικοί τους συνεργάτες. Ο Σπύρος Λυμπερτάκης μέλος του ΕΑΜ Άργους, που πριν από έναν χρόνο έχει καταφέρει να αποσπάσει τους γερμανικούς χάρτες των οχυρώσεων στη περιοχή του Άργους (βλ. κεφ. 2.3 ) βρίσκεται τραυματίας στο Κρανίδι.* (*(Σημείωση εμού, η αναφορά του Πασαμήτρου στο κεφ. 2.3: «Ο Ταγματάρχης Τζέιμς, επικεφαλής της βρετανικής στρατιωτικής αποστολής της Β.Α. Πελοποννήσου ζήτησε από τον ΕΛΑΣ χάρτες με τις γερμανικές εγκαταστάσεις και τις οχυρώσεις στην ευρύτερη περιοχή της πεδιάδας του Άργους και του Αεροδρομίου. Το έργο για την απόκτηση των χαρτών θα φέρει σε πέρας ο Σπύρος Λυμπεράκης, κατορθώνοντας να αφαιρέσει τον χαρτοφύλακα με τα απόρρητα αυτά στοιχεία, από τον γερμανό ανθυπολοχαγό Πάουλ Ρίχτερ (Πaul Richter)»)

Ο Β. Λαδάς γράφει σχετικά:

«Φεύγοντας οι αντάρτες από το Κρανίδι, μια ομάδα από 10-12 άτομα με ένα Γκρα κυνηγετικά όπλο και κάτι πιστόλια, βγήκαν από το στενό που οδηγεί στο παλιό Δημοτικό Νοσοκομείο που ήταν το Φρουραρχείο των ανταρτών και συνάντησαν έναν αντάρτη του ΕΛΑΣ ονόματι Λιπερτάκη από το Άργος 26 χρονών. Αυτός είχε έρθει για θεραπεία από ένα τραύμα στην πλάτη σε μάχη που είχε δώσει με τους Γερμανούς.

Ο αντάρτης αυτός, είχε δεμένο το ένα του χέρι και με το αυτόματο προσπαθούσε να συναντήσει τους αντάρτες που υποχωρούσαν.

Μετά τη σφαγή είχαν κρυφτεί σε κάτι παλιόσπιτα στο μύλο του Πουλή φοβούμενοι τους αντάρτες. Την άλλη μέρα οι ντόπιοι τον έδειξαν στους Γερμανούς θριαμβευτικά για το κατόρθωμά τους.

Του είπαν να παραδώσει το αυτόματα. Αυτός βέβαια δεν σκεπτόταν να το παραδώσει αλλά και δεν μπορούσε και δεν μπορούσε να κάνει καμιά κίνηση με το ένα του χέρι. Τότε αυτός που είχε το Γκρα, που το όνομά του είναι γνωστό του έριξε μια σφαίρα στο στήθος, αυτός, τραυματισμένος παράπαιε και βγήκε ένας γνωστός από την ομάδα και ουρλιάζοντας αρβανίτικα φώναξε: «Θερε νόι» (σφάξτε τον) και τους έδωσε μια σπρωξιά ρίχνοντας τον κάτω και βγάζοντας ένα ξυράφι του έκοψε το λαιμό. Τον αντάρτη τον πήραν οι γυναίκες μέσα στην εκκλησία του Αγίου Παντελεήμονα…».*(σ. εμού, η αναφορά του Β. Λαδά στο βιβλίο του, συνεχίζεται με την φράση: «την άλλη μέρα οι ντόπιοι τον έδειξαν στους Γερμανούς θριαμβευτικά για το κατόρθωμά τους.»

Στο Κρανίδι η Ομάδα Μπαρτ θα φτάσει στις 4 Ιουνίου. Με την άφιξη των γερμανών, επιτροπή από 10 άτομα θα τους υποδεχθεί με λουλούδια και λευκές σημαίες. Οι Γερμανοί διατάσσουν όλους τους κατοίκους να συγκεντρωθούν στην Πάνω Πλατεία, όποιος δεν υπακούει και παραμείνει σπίτι του, θα εκτελεστεί. Αμέσως χτυπούν οι καμπάνες και συγκεντρώνεται ο κόσμος. Θα τους κρατήσουν όλη τη νύχτα εκεί. Την επομένη το πρωί, κρανιδιώτες καταδότες υποδεικνύουν τα μέλη της Αντίστασης που συλλαμβάνονται. Οι γερμανοί θα εγκατασταθούν τα μέλη της Αντίστασης που συλλαμβάνονται. Οι Γερμανοί θα εγκατασταθούν στο κτίριο Καραντούλη, για κρατητήριο θα χρησιμοποιήσουν την αποθήκη Καραμουδάκη.

Αρχίζουν οι ανακρίσεις και οι βασανισμοί. Ομάδες συνεργατών και γερμανών κυκλοφορούν στην πόλη, άλλους τους συλλαμβάνουν και άλλους τους εκτελούν. Στην περιοχή της Αγίας Άννας εκτελούν έξι Έλληνες και έναν Ιταλό. Μεταξύ των έξι αναφέρουμε τον Θερμησιώτη Μπέξη που αντιδρά με γενναιότητα, αρπάζει τον γερμανό εκτελεστή και τον πετάει στον λάκκο που τους έχουν υποχρεώσει να σκάψουν. Εκτελείται αμέσως, μαζί με τους υπόλοιπους.

«Άλλη εκτέλεση [γράφει ο Β. Λαδάς] πραγματοποιήθηκε στην Αυλώνα δίπλα στον δρόμο. Τους άφησαν μέχρι που φούσκωσαν και μύριζαν άσχημα οπότε τους έκαψαν με πετρέλαιο οι αγροφύλακες προς αποφυγή μόλυνσης. Το ίδιο έγινε και με τρεις Επονίτες στο δρόμο της Κοιλάδας που οδηγούσε στα περιβόλια. Τους είχαν αφήσει να κείτονται νεκροί και τους έκαψαν».

Ο Ιωάννης Παριανός, μην αντέχοντας τους βασανισμούς, αρπάζει την ξιφολόγχη του φρουρού και αυτοκτονεί. Ομάδα από δύο ντόπιους και δύο Γερμανούς εκτελεί έναν τραυματία του ΕΛΑΣ που κρύβεται σε ένα σπίτι.

Με τους Γερμανούς έχουν έρθει στο Κρανίδι και ο διοικητής του Τάγματος Ασφαλείας Ναυπλίου Μουστακόπουλος και ο γερμανοντυμένος Παλιατζάκης. Ο τελευταίος θα παραλάβει τον Γιάννη Σαρηγιάννη και, αφού τον βασανίσει στο Κρανίδι, θα τον μεταφέρει στα Ίρια, όπου θα τον σκοτώσει:

Ο Β. Λαδάς αναφέρεται στο γεγονός:

 «…Τον Σαρηγιάννη όταν τον συλλάβανε τον παρέλαβε ο Παλιατσάκης και τον βασάνιζε επί μέρες[…]. Αφού τον είχαν εξαντλήσει από τους πόνους που του χαράκωναν το κρέας και έριχναν μέσα λεμόνι και αλάτι, τον πήγε στα Ίρια και μαζεύοντας τον λαό των Ιρίων τον ανέβασε σε μία ταράτσα και τον γκρέμισε».

Με τον ίδιο τρόπο όπως θα δούμε, θα εκτελέσουν οι ταγματασφαλίτες τον Γιώργη Καζά και τον Γ. Σεληνιωτάκη (Παλαμήδη). Η σύλληψη των Τ. Κακαβούτη και Φ. Στρατάκου θα γίνει στην Ύδρα, στις 17 Ιουνίου, και στη συνέχεια οι Γερμανοί θα τους μεταφέρουν και θα τους φυλακίσουν στο Κρανίδι.

Η σύζυγος του Κακαβούτη, Μαρίκα, διηγείται στον Β. Λαδά, μετά τη σύλληψή τους στην Ύδρα, τη μεταφορά του Κακαβούτη αλλά και της ίδιας και του παιδιού τους στο Κρανίδι:

«…Σε λίγο, ένα καΐκι μαζί με τους Γερμανοτσολιάδες, μας μετέφεραν στη Ερμιόνη και από εκεί στο Κρανίδι όπου εγώ και το παιδί φυλακιστήκαμε μαζί με άλλους κρατούμενους. Έλληνες και Ιταλούς, ενώ ο Τάσος κρατήθηκε από τους Γερμανού Διοικητή, παρουσία διερμηνέα. Δεν μου είπε αν είχε φόβους για εκτέλεση, παρά μόνο ότι πιθανόν να τον στείλουν στη Γερμανία σε στρατόπεδο. Μου έδωσε ορισμένες παραγγελίες, με καθησύχασε ότι ο Νίκος Ντούρος θα φροντίσει για μας γιατί είμαστε τελείως αποκομμένοι από συγγενείς που βρίσκονταν στο κατεχόμενο από τους Βουλγάρους έδαφος στις Σέρρες. Ακόμη μου ζήτησε συγνώμη γιατί δεν φρόντισε να μας στείλει εμένα και το παιδί απέναντι στην Κυνουρία μαζί με τους άλλους. Και ο ίδιος θα μπορούσε να φύγει, όμως δεν μπορούσε να σκεφτεί ότι θα έσωζε τον εαυτόν του και την οικογένειά του και θα άφηνε τους άλλους μόνους και εκτεθειμένους».

Στο σημείο αυτό μας αφηγείται η κόρη του Τ. Κακαβούτη, Αγγέλα, σχετικά με την τύχη της μητέρας της και της ίδιας. Θα τους φιλοξενήσει και θα τους βοηθήσει με κάθε τρόπο η φίλη τους Ευαγγελία Μπουρνάκη (μητέρα της Μαριάννας, μετέπειτα Βαρδινογιάννη). Θα τους βοηθήσει και μετά την απελευθέρωση, έως ότου μπορέσουν να σταθούν στα πόδια τους.

Μαζί με τον Κακαβούτη θα συλληφθεί στην Ύδρα και ο Φ. Στρατάκος. Θα μεταφερθεί και αυτός στο Κρανίδι και θα φυλακιστεί. Τα δύο αυτά επιφανή στελέχη της Αντίστασης της Ερμιονίδας θα βασανιστούν άγρια από γερμανούς και Έλληνες, επί μέρες κρατούμενοι στην απομόνωση στο Κρανίδι.

Ο Απ. Φραγκούλης θα γράψει στο βιβλίο του για την προσωπικότητα και το τέλος του Τ. Κακαβούτη, όπως τον γνώρισε:

«…Ο Κακαβούτης ήταν ένας άνθρωπος όσιος και γεννημένος για αρχηγός, Κομμουνιστής συνειδητός κι είχε επίγνωση των πραξεών του. Πολλές φορές μας τόλεγε εμένα η κρεμάλα με περιμένει, το καταλαβαίνω πως εκτίθεμαι πολύ και μια μέρα θα με πιάσουν, αλλά δε με νοιάζει, εγώ τα παίζω όλα για όλα,[…] Ενώ όσοι είδαν τον Κακαβούτη που τον πήγαιναν μισόγυμνο στη κρεμάλα δεν τον γνώρισαν, είχε παραμορφωθεί απ΄τα βασανιστήρια, το πρόσωπό του μαύρο και πρησμένο καθώς και όλο του το σώμα. Τα χέρια του και  τα πόδια του κατάμαυρα και πρησμένα σαν μελιτζάνες.

Έτσι τον περιγράψανε όσοι τον είδαν. Μετά δε την κρεμάλα δεν επέτρεψαν να τον θάψουν, αλλ΄ αφού τον κομμάτιασαν, τον πέταξαν στο σκουπιδότοπο για να τον φάνε τα κοράκια και τα σκυλιά. Ψέματα; Αλήθεια; δεν ξέρω έτσι μας τάπανε.

Μαζί με τον Κακαβούτη θα κρεμάσουν, στις 22.6.44, στη «πάνω πλατεία» του Κρανιδίου και τον Φώτη Στρατάκο. Ο Στρατάκος έχει υποστεί τα ίδια βασανιστήρια, η σπονδυλική του στήλη δεν τον στηρίζει. Έλληνες θα τους ανεβάσουν επάνω σε καρέκλες θα τους περάσουν τη θηλειά στο λαιμό και θα τις τραβήξουν “δύο γνωστοί Κρανιδιώτες”».

Μια  άλλη «υπηρεσία» που θα προσφέρουν οι ταγματασφαλίτες και οι καταδότες στους Γερμανούς είναι να συλλαμβάνουν και να στείλουν σαράντα ομήρους, από αυτούς θα εκτελεστούν οι δεκατρείς.

Και συνεχίζει ο Β. Λαδάς:

«Την τελευταία ημέρα που έφευγαν οι Γερμανοί, παρέλασαν μπροστά τους όλοι οι εξοπλισμένοι με επικεφαλής αξιωματικούς τον Βάθη και τον Παλυβό. Ο Παλυβός είχε ένα γερμανικό αυτόματο κρεμασμένο στον ώμο του. Οι Γερμανοί τους καμάρωναν θριαμβεύοντας για το έργο τους;»

Μετά την αποχώρηση των Γερμανών, ο Β. Λαδάς καταγράφει τη μαρτυρία του Πέτρου Στέλλα σχετικά με το τέλος του αδελφού Παγιατζάκη:

«…(φεύγοντας οι Γερμανοί) όταν τον άφησαν στην Κόρινθο[τον Στέλλα], ερχόταν με τα πόδια στο Κρανίδι. Φθάνοντας στο Κούτσι της Ναυπλίας ο Στέλλας, βρήκε κρατούμενο έναν από τα αδέρφια Παλατσάκη πολύ δαρμένο και έλεγε  συνεχώς τη λέξη «Σολντάτο» που δεν την καταλάβαινε. Τον είχαν συλλάβει σ΄ ένα καφενείο που ανήκε σε άτομο οργανωμένο στο ΕΑΜ. Όταν είδε τον Παλιατσάκη να φθάνει με έναν άλλο, συνέλαβαν και τους δύο. Τον άλλον τον άφησαν αλλά το Παλιατσάκη τον έπιασαν και τον βασάνιζαν. Ήταν αυτός που είχε πάρει μέρος στην εκτέλεση του Νεοχωρίου[…].

[Μετά τη αποχώρηση των Γερμανών] Στις 3 Σεπτέμβρη του 1944 πριν χαράξει ακόμα η αυγή κυκλώθηκε το Κρανίδι από 110 αντάρτες του μόνιμου ΕΛΑΣ και από άλλους 100 πολίτες από τα γύρω χωριά της Ναυπλίας του Εφεδρικού ΕΛΑΣ με πολιτικά.

[…] Είχαμε 9 νεκρούς. Οι 7 νεκροί και 1 τραυματίας ήταν θύματα της άμυνας αυτών που παρεμπόδιζαν τους αντάρτες να μπουν στο Κρανίδι. Άλλοι δύο που σκοτώθηκαν ήσαν άξιοι της τύχης τους γιατί αμύνονταν στα αλώνια προς την Αγία Άννα οπλισμένοι από τους Γερμανούς και αντικαθιστώντας τους. Ήταν ένας υπενωμοτάρχης Κρητικός με στολή και ένας πολίτης από το Κρανίδι ο Γιώργος ο Γκόρος.

[…] Οι συνεργάτες των Γερμανών φεύγοντας από το Κρανίδι πήγαν προς το Πορτοχέλι και τις Σπέτσες και κατέληξαν στο Ναύπλιο…»

Άτομα όπως και αυτά που έχουν συνεργαστεί με τα στρατεύματα κατοχής, με τον τρόπο που αναφέρουμε, τον Σεπτέμβρη του 1944 θα φορέσουν τα διακριτικά του ΕΔΕΣ και θα παρουσιαστούν σαν αντιστασιακοί. Χωρίς ντροπή, φτάνουν στο σημείο να διεκδικήσουν, το 1981-1982, εύσημα συμμετοχής στην Εθνική Αντίσταση.

Γράφει σχετικά ο Β. Λαδάς: «…Αμέσως έκαναν αιτήσεις 35 άτομα, αναγνώρισης αντιστασιακών αγωνιστών του ΕΔΕΣ, μεταξύ των οποίων ήταν και δύο άτομα που γεννήθηκαν το 1929».

Τα ονόματα των εκτελεσμένων στο Κρανίδι από τους Γερμανούς και τους συνεργάτες τους, ταγματασφαλίτες ή ντόπιους εμφανίζονται στο Παράρτημα ΙΑ. Επίσης στο ίδιο Παράρτημα εμφανίζουμε όσους αναφέρονται σαν θύματα των ανταρτών. Για τους τελευταίους, όπως και για αυτούς των Διδύμων, δεν είναι σαφές πότε έχουν εκτελεστεί, ίσως άλλοι πριν και άλλοι μετά την εκκαθαριστική επιχείρηση των Γερμανών ως αντίποινα.

Από το ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΙΑ του βιβλίου Γ. Πασαμήτρου ο.π.:

ΕΚΤΕΛΕΣΘΕΝΤΑ ΣΤΕΛΕΧΗ ΕΑΜ ΚΡΑΝΙΔΙΟΥ

1.         Αραχωβίτης Παναγιώτης               21.  Παλυβός Κωσταντίνος          

2.         Βαλτζής Νικόλαος**                     22.Παπαγιάννης Ιωάννης

3.         Βουρλέτσης Αποστόλης                 23.Παπαδημητρίου Παντελής*

4.         Γκιώνης Αντώνης**                       24. Παριανός Ιωάννης

5.         Γκιώνης Δημήτριος*                      25. Παστός Κωσταντίνος*

6.         Δριβάλας Ανδριανός**                  26. Σαρηγιάννης Γιάννης**

7.         Ζέρβας Παντελής**                       27. Στεφάνου Δημήτριος

8.         Κακαβούτης Τάσος                        28. Στρατάκος Φώτης

9.         Καλομπίρης Δημήτριος**              29. Τόκας Θεόδωρος

10.       Καρανικόλας Γιάννης*                   30. Τουτουτζής Χρήστος

11.       Κοντοβράκης Αθανάσιος**            31. Τσιρτσίκος Γεώργιος**

12.       Κοντονικόλας Βασίλης                   32. Τσιρτσίκος Δημήτριος

13.       Λαμπίρης Γεώργιος*                      33 Φασιλής Ιωάννης**

14.       Λαύκας Δημήτριος                         34. Φλωρής Ιωάννης

15.       Μπαϊρακτάρης Γεώργιος                35. Χάσπαρης Αντώνης*

16.       Μπακούρος Αδριανός                    36. Χατζησταύρος Σταύρος ΕΛΑΝ*

17.       Μπέξης(Θερμήσι)                           37.Τόκα Αναζηνιώ

18.       Μπίας Άγγελος                               38. Πηλούρης Χρήστος

19.       Μπίας Λάμπρος                              39. Άγνωστος ιταλός στρατιώτης

20.        Μοσός Παναγιώτης                        40. Βλαχογιάννης Ανδρ(Πόρτο Χέλι)

*Όμηροι.Θα εκτελεστούν στην Κόρινθο στο περιβόλι του Νέγρη

**Έχουν εκτελεστεί εκτός Κρανιδιού

 

ΕΚΤΕΛΕΣΘΕΝΤΕΣ ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΑΝΤΑΡΤΕΣ ΚΑΤΟΙΚΟΙ ΚΡΑΝΙΔΙΟΥ

1.         Βαλκαβάσης Σταύρος                        8. Κορδώνης Παντελής

2.         Βλαχογιάννη Αρχόντω                       9.Μπούκου Δ

3.         Δημότσης Κων.                                 10.Πατσιαβός Αθαν.(;)

4.         Ζέρβας Ανδρέας                                11.Παλυβός Ι.

5.         Καρανικόλας Ανδριανός                   12.Πούλης Στέφανος

6.         Καραχάλιος Αναστ.                           13.Φασιλή Ανεζ.

7.         Κοντογιάννης Δημήτριος

Κοιλάδα.(4 Ιουνίου): Στην Κοιλάδα, οι ταγματασφαλίτες του Μουστακόπουλου που επιχειρούν μαζί με τις γερμανικές δυνάμεις θα εκτελέσουν τρεις νεολαίους της ΕΠΟΝ στον δρόμο της Κοιλάδας που οδηγεί προς τα περιβόλια. Θα τους αφήσουν άταφους και θα κάψουν τα σώματά τους.

Ο Τάσος Φράγκος διηγείται στον Β. Λαδά πως θα γλυτώσει την εκτέλεση, το Σάββατο, στις 10 Μαϊου, όταν τον ειδοποιεί ο Θεοφάνης Οικονομόπουλος να μην πάει στην Κοιλάδα όπου οι Γερμανοί μόλις έχουν εκτελέσει τον αδερφό του Πέτρο, τον Τάσο Ηλία και τον Γιώργο Βελιώτη, στο νεκροταφείο της Κοιλάδας.

Το μικρό ψαροχώρι της Κοιλάδας, που μέχρι πριν από λίγες ημέρες αποτελεί μια από τις βάσεις του ΕΛΑΝ, θα χρησιμεύσει για μεταγωγή ομήρων προς το Ναύπλιο και το στρατόπεδο της Κορίνθου. Ο Βασ. Βαρκαρόλης, μετά τη σύλληψή του στις Σπέτσες, αφηγείται στον Βασ. Λαδά σχετικά με τις μεταγωγές και τις εκτελέσεις των ομήρων στο Στρατόπεδο της Κορίνθου:

«Την άλλη ημέρα 15 άτομα, μεταξύ αυτών ήταν ο Μήτσος ο Τσιρτίκος και ο Ταγματαλήτης Μουστακόπουλος στην Κοιλάδα. Ο Μουστακόπουλος ήταν μόνιμος αξιωματικός του Ελληνικού Στρατού.

Όταν φτάσαμε στο Μώλο είδαμε αραγμένο το καΐκι του Ζόγκα που θα μας μετέφερε στο Ναύπλιο. Μας έβαλαν στη γραμμή και ο Μουστακόπουλος με άλλους  δύο τσολιάδες, πήραν τον Μήτσο το Τσιρτσίκο και τον μετέφεραν στην ανηφόρα σε απόσταση σε απόσταση 60 μέτρων όπου ακούσαμε πυροβολισμούς και αμέσως τον είδαμε να πέφτει νεκρός. Και οι 3 φονιάδες, θριαμβευτές μας έβαλαν στο καΐκι και μας οδήγησαν στο Ναύπλιο.

Επί μία εβδομάδα είμαστε κρατούμενοι και μας πήγαιναν σε διάφορες αγγαρείες. Το συσσίτιο μας, ήταν όσπρια του Ερυθρού Σταυρού. Από το Ναύπλιο πάλι με συνοδεία τσολιάδων μας μετέφεραν στο Στρατόπεδο της Κορίνθου και εκεί μας παρέδωσαν στους Γερμανούς.

Την ημέρα που φθάσαμε είχε γίνει η πρώτη εκτέλεση των 38 ομήρων και είχαν εκτελεστεί και ορισμένοι Κρανιδιώτες.

[…]Την επομένη ημέρα το πρωί ήρθαν 4 γερμανικά αυτοκίνητα με το εκτελεστικό απόσπασμα και πήραν άλλους 40 ομήρους για τον τόπο εκτέλεσης που ήταν το περιβόλι του Νέγρη. Μετά λίγη ώρα ακούσαμε τα πολυβόλα που τους εκτελούσαν.  Μέσα στις τελευταίες 2 ημέρες είχαν εκτελεστεί και 13 ΚΡΑΝΙΔΙΏΤΕΣ. Τους ΈΘΑΨΑΝ ΣΕ ΟΜΑΔΙΚΟΎΣ ΤΆΦΟΥΣ. Αυτή ήταν και η τελευταία εκτέλεση των κατακτητών. Μετά λίγες ημέρες άνοιξαν οι πόρτες του Στρατοπέδου και ελευθερωθήκαμε».

Πόρτο Χέλι (4 Ιουνίου) : Στο Πόρτο Χέλι, οι Γερμανοί της Ομάδας Μπαρτ θα φθάσουν στις 4 Ιουνίου. Εκεί θα εκτελέσουν τον τελώνη του Πορτοχελιού Γιάννη Παπαγεωργίου. Ο Παπαγεωργίου, με την άφιξη των Γερμανών, θα φύγει με τα υπόλοιπα στελέχη του ΕΑΜ Ερμιονίδας και θα κρυφτεί στον Δοκό.

Όταν γυρίσει στο Πόρτο Χέλι νομίζει ότι είναι ασφαλής, χωρίς να υπολογίσει τους  Έλληνες συνεργάτες των Γερμανών.

Ο Β. Λαδάς γράφει:

«Ήταν παντρεμένος με δύο παιδιά και οργανωμένος στην Εθνική Αντίσταση. Για να μην τον πιάσουν κρύφτηκε σε κάτι μεγάλα σκίνα στην Πετροθάλασσα και περνώντας οι Γερμανοί δεν τον είδαν. Τον είδε όμως ο Μανώλης ο Ζέρβας (Τερλεντές) που είχε ένα κτήμα εκεί. Ο Ζέρβας οπλοφορούσε και μόλις τον είδε τον ακινητοποίησε, τον έδεσε μαζί με κάποιον άλλον τον Γεραντωνόπουλο και ανέβηκαν στα ζώα τραβώντας τον πεζό με το σχοινί. Αυτό το γνωρίζω από αυτόπτες μάρτυρες που στο Πάνω Κρανίδι στα Λαϊνάδικα άκουσαν τον Τελώνη να παρακαλά τον Τερλεντέ να μην παραδώσει στους Γερμανούς γιατί θα τον εκτελούσαν.

Η απάντηση του Τερλεντέ ήταν: «Πούστη κομμουνιστή θα σε φάω».

Τον παρέδωσαν στους Γερμανούς ώρα 10 το πρωί και στις 6 το απόγευμα αφού τους είχαν βασανίσει με φάλαγγα ξυπόλητους τους πήγαν 1.500 μέτρα στο δρόμο Κρανιδίου-Πορτοχελίου και σε ένα μικρό ύψωμα δεξιά του δρόμου τον εκτέλεσαν μαζί με τον Μοσό».

Ερμιόνη (5 Ιουνίου): Σχετικά με την πορεία των Γερμανών προς την Ερμιόνη, η οργάνωση του ΕΑΜ παρακολουθεί με αγωνία τη γερμανική προέλαση. Οι πληροφορίες που υπάρχουν είναι ανησυχητικές. Ο κίνδυνος γίνεται φανερό ότι πλησιάζει. Ο Απ. Φραγκούλης, μέλος της Τ.Ο. του ΕΑΜ γράφει:

«…Η επίθεση του Απρίλη ήταν προειδοποίηση. Οι προκηρύξεις μιλούσαν με σαφήνεια: Τώρα αρχίζουν οι πραγματικές εκκαθαριστικές επιχειρήσεις με σκοπό να διαλυθούν οι οργανώσεις του ΕΑΜ και ΕΛΑΣ που τόσο ταλαιπώρησαν τις μεταφορές των εφοδίων για τους Γερμανούς της Κρήτης. Η συνεργασία που τους παρείχαν οι Έλληνες προδότες φίλοι τους (ταγματασφαλίτες) ήταν ολοφάνερη. Τούτη τη φορά κρατούσαν κατάλογο με συγκεκριμένα ονόματα όλων μας, όπως επίσης ΄ήξεραν και ποια πρόσωπα θα άφηναν στη θέση τους να μας επιτηρούν. Έτσι προς το τέλος Μαΐου μάθαμε ότι ξεκίνησαν από το Ναύπλιο προς το Λυγουριό και την Επίδαυρο πολλοί γερμανοί και ταγματασφαλίτες για να κάνουν εκκαθαρίσεις στην επαρχία μας. Την Δευτέρα, 29 Μαϊου 1944 έκαμαν εξόρμηση από το Λυγουριό στο Κολιάκι,[…] Στις 30 του Μάη οι Γερμανοί μπήκαν στην Τραχιά και το Νιοχώρι,[…]. Την 1^η Ιουνίου η ώρα 2μμ έρχεται στο σπίτι μου ο Γεώργ. Εμ. Οικονόμου και μου λέει πως μία φάλαγγα Γερμανών ξεκίνησε μέσω Ιρίων και μαζί με την άλλη φάλαγγα του Λυγουριού –Τραχιάς, σκοπεύουν να ενωθούν και να κατέβουν προς τα κάτω, επιπλέον δε, ήλθε σύνδεσμος από το Κρανίδι και είπε ότι όσοι κατέχουν υπεύθυνα πάστα είναι ελεύθεροι να φύγουν όπου θέλουν. Επίσης είπε ότι το Τάγμα των ανταρτών απεφάσισε να μην δώσει μάχη, κατά μέτωπο, σύμφωνα με την τακτική του, για να μην γίνουν αυτά που έγιναν στο Κολιάκι από τους γερμανούς ως αντίποινα κι ότι θα επιβιβασθεί σε βενζινόπλοια από την Κορακιά για να πάει στη Τσακωνιά, αφήνοντας εδώ την ομάδα κρούσεως μόνον, μ΄ επικεφαλής τον Πανουργιά ( Πανουργιάς ήταν ο Ερμιονίτης Σωτήρης Σκούρτης)».

Λένε πως οι πραγματικοί ηγέτες στις δύσκολες στιγμές φαίνονται. Έτσι λοιπόν, την ίδια ημέρα, πριν τα στελέχη του ΕΑΜ αναχωρήσουν από την Ερμιόνη, ο Τάσος Κακαβούτης θα μιλήσει στους κατοίκους, δίνοντας οδηγίες ώστε να αποφευχθούν συλλήψεις και αντίποινα.

Ο Απ. Φραγκούλης γράφει για το γεγονός αυτό:

«Το βράδυ της ίδιας μέρας(1.6.44) ήρθε και ο Τάσος Kακαβούτης ο οποίος επιβεβαίωσε όλα αυτά και συγχρόνως συγκέντρωσε τον λαό της Ερμιόνης και τα επανέλαβε και σ΄αυτόν και κατέληξε στην ομιλία ως εξής:

“Κοιτάξτε να΄ σαστε θαρραλέοι και ψύχραιμοι, σαν καλοί πατριώτες και να επιρρίψετε όλες τις ευθύνες και όλα τα κακά στο ΕΑΜ και στους αντάρτες του ΕΛΑΣ. Αν οι Γερμανοί θελήσουν με τη βία, ή με κάθε άλλο μέσον να σας πάρουν λόγια, εσείς θα λέτε, όλα τα΄ καμε η Οργάνωση του ΕΑΜ, Φανείτε Έλληνες”.

‘Έπειτα από όλα αυτά, όλοι όσοι κατείχαμε υπεύθυνα πόστα φύγαμε για όπου νόμιζε ο καθένας καλύτερα, ευχόμενοι μεταξύ μας καλή τύχη και καλή λευτεριά.[…] Κατά τα μεσάνυχτα τελευταίοι έφυγαν ο Κακαβούτης, ο Τάκης και Νίκος Ντούρος καθώς και άλλοι για την Ύδρα…».

Τα λόγια του Τ. Κακαβούτη, με τα οποία το ΕΑΜ αναλαμβάνει όλη την ευθύνη, αλλά και η μέχρι τότε βοήθεια της Τ.Ο. προς τον πληθυσμό, θα δημιουργήσουν το κλίμα αλληλεγγύης που θα επιδείξουν, όπως θα δούμε, οι Ερμιονίτες μεταξύ τους στις δύσκολες στιγμές που θα ακολουθήσουν.

Σχετικά με τη γερμανική εκκαθαριστική επιχείρηση του Μαΐου 1944, η Μαρίκα Κακαβούτη διηγείται στον Λαδά τα γεγονότα της τύχης του Τ. Κακαβούτη και της οικογένειάς του:

«Στην δεύτερη [στην Ερμιόνη] εκκαθαριστική επιχείρηση [Μάιος 1944], ήρθαν από ξηρά και θάλασσα. Η δύναμη του ΕΛΑΣ ήταν μικρή για ν΄ αντιμετωπίσει τον εχθρό που πλαισιωνόταν από γερμανοτσολιάδες και έτσι κρίθηκε σκόπιμο να περάσουν οι αντάρτες με καΐκια απέναντι στο Άστρος-Λεωνίδιο, όπως και έγινε. Το ίδιο θα γινόταν και από την Ερμιόνη δηλαδή να φύγουν τα στελέχη που ήσαν γνωστά και κινδύνευαν, αλλά οι ιδιοκτήτες των καϊκιών χάλασαν τις μηχανές τους για τα μη τις επιτάξει ο Κακαβούτης και έτσι παγιδευτήκανε όλοι στον κλοιό του εχθρού. Ο καθένας κρύφτηκε όπου μπορούσε. Ο Τάσος, εγώ και το παιδί, οι δύο αδερφές Ντούρου Αγγελική και Μαρία περάσαμε από το Πλέτι στην Ύδρα».

Ο Φραγκούλης μαζί με άλλους θα καταφύγουν στον Δοκό, το νησί απέναντι από την Ερμιόνη. Με συγκίνηση αναφέρεται στη συμπεριφορά των κατοίκων του Δοκού σε όλη την παραμονή τους στο νησί: «…Αυτό μόνο τονίζω, ότι καλοί άνθρωποι οι κάτοικοι του Δοκού, μας έσωσαν…».

Στις 5 Ιουνίου η Ομάδα Μάχης Γκιλτς φθάνει με 18 πλοία, η Ανιχνευτική Μονάδα 116, υπό τον Μόνσντορφ, αποβιβάζεται στην Ερμιόνη και συνενώνεται με τις δυνάμεις που έχουν φτάσει ήδη από το Κρανίδι. Με τις δυνάμεις αυτές προχωρούν, όπως έχουμε πει, σε εκκαθαρίσεις στην περιοχή από την κοιλάδα, Πόρτο Χέλι, Κρανίδι, Ερμιόνη και Καρακάσι. Οι γερμανοί αλεξιπτωτιστές αρχίζουν τις έρευνες στα σπίτια της Ερμιόνης και συγκεντρώνουν τους άνδρες στο λιμάνι. Εκεί αρχίζουν τον έλεγχο ταυτοτήτων και, με βάση κατάλογο που διαθέτουν, αναζητούν τον Τ. Κακαβούνη, τους τρεις αδερφούς Ντούρου, τους Παναγιώτη Κ. Οικονόμου, Κώστα Αναγνωστόπουλου, Κοσμά Σταματίου, Σπύρο Μήτσου, Απόστολο Φραγκούλη κλπ. Παράλληλα καταστρέφουν όλη την τηλεφωνική και τηλεγραφική υποδομή. Την επομένη, στις 6 Ιουνίου, τα γερμανικά αποβατικά θα φύγουν για να συναντηθούν με τα υπόλοιπα πλοία και να ολοκληρώσουν τον αποκλεισμό των Σπετσών και όλης της νότιας-νοτιοανατολικής ακτής της Ερμιονίδας έως τα Ίρια, εκεί όπου βρίσκεται ήδη η μονάδα της Ομάδας Κάσπαρ. Με τον τρόπο αυτό, στις 5 προς 6 Ιουνίου, ολοκληρώνεται ο αποκλεισμός της Ερμιονίδας από ξηρά και θάλασσα.

Το ημερολόγια Μάχης της 117^ης Μεραρχίας σχετικά με την Ερμιόνη και το Καρακάσι (Ηλιόκαστρο) αναφέρει τα εξής:

«5.6.44 Κοράκι.[…] Ανιχνευτική Ομάδα μάχης Μόνσντορφ αποβιβάζεται στο λιμάνι της Ερμιόνης, προώθηση από τον δυτικό κόλπο προς Κρανίδι. Στο Κρανίδι μικρή λεία σε πυρομαχικά όπλα και υλικό προπαγάνδας. Καταδίωξη στο Ηλιόκαστρο, 6 χιλ. Β./ΒΑ της Ερμιόνης. Ομάδα μάχης Γκλίτς, κατά τη διάρκεια αναγνώρισης, εφόνευσε 6 αντάρτες, πυροβολήθηκαν ενώ προσπαθούσαν να διαφύγουν. Κατά την επιτήρηση του κόλπου της Ύδρας και της θαλάσσιας οδού προς Σπέτσες χτυπήθηκαν πολλά καΐκια των συμμοριτών και βυθίστηκε ιστιοφόρο από αεροπλάνο της αεροπορικής συνεργασίας (σμήνος 33, πελαργός)».

Σε λίγες ημέρες έρχονται από το Κρανίδι οι Γερμανοί της Ομάδας Μπαρτ μαζί με τους ταγματασφαλίτες, που τους ακολουθούν, και συνεχίζουν την εκκαθάριση των ανδρών της Ομάδας Κρούσης του Πανουργιά, ο Απ. Φραγκούλης γράφει σχετικά:

«Στις 11 Ιουνίου έφτασαν στην Ερμιόνη οι προερχόμενοι απ΄ το Ναύπλιο μέσω Διδύμων και Κρανιδίου, Γερμανοί και ταγματασφαλίτες, κι άρχισαν επισταμένη εκκαθάριση της Ομάδας Κρούσης των ανταρτών υπό τον Πανουργιά. Απ΄ όλη αυτή την Ομάδα (Πανουργιά) που ΄χε σκορπιστεί δεν έμεινε ούτε ένα, οι περισσότεροι που είχαν καταφύγει στις Σπέτσες όπως ο καπετάνιος τους ο Πανουργιάς, κατακρεουργηθήκανε με τον πιο σκληρό τρόπο. Άλλους τους κρέμασαν στην πλατεία για παραδειγματισμό. Στην Ερμιόνη, αφού δεν βρήκαν αυτούς που ζητούσαν, πιάσανε τους γονείς τους ή τους αδερφούς τους και τις γυναίκες τους και όλους αυτούς τους ανέβασαν στο Κρανίδι κι εκεί αφού τους ανέκριναν, έπειτα από δύο μέρες τους άφησαν ελεύθερους».

Πριν αναχωρήσουν για το Κρανίδι, οι Γερμανοί συγκροτούν μια ομάδα «εθνικοφρόνων» από 80 μέλη, που εκλέγει 12μελή «Επιτροπή Ασφαλείας», με καθήκον να διορίσει 25 πολιτοφύλακες εξοπλισμένους από τους Γερμανούς και να κρατά φυλακισμένους όσους θεωρούνται επικίνδυνοι. Στην Ερμιόνη δεν θα δημιουργηθούν καταστάσεις ακραίες, με εκτελέσεις μεταξύ των κατοίκων-εκεί υπάρχει αλληλοϋποστήριξη. Όσα από τα μέλη του ΕΑΜ συλληφθούν, θα κρατηθούν στην Ερμιόνη και θα υποχρεωθούν να παρουσιάζονται και να δίνουν το «παρών» στην Επιτροπή Ασφαλείας. Με τη δημιουργία της πολιτοφυλακής θα αποφύγουν την εμπλοκή των ταγματασφαλιτών του Κρανιδιού στα τοπικά ζητήματα. Τελικά ο χειρισμός θα εξελιχθεί σε εσωτερική υπόθεση της Ερμιόνης, χωρίς θύματα. Σε ανταπόδοση, όταν θα επανέλθει το ΕΑΜ στην Ερμιόνη, μετά τη λήξη της γερμανικής επιχείρησης, θα φερθεί με τον ίδιο τρόπο.

Άλλωστε, οι Τ. Κακαβούτης και αδερφοί Ντούρου που αναφέρουν οι κατάλογοι που διαθέτουν οι γερμανοί έχουν καταφέρει να διαφύγουν προσωρινά στην Ύδρα και ο Κοσμάς Σταματίου, πιο τυχερός, θα ακολουθήσει τους αντάρτες (προς τις Αδέρες) και θα γλιτώσει.

Ο γερμανοντυμένος γκεσταπίτης Παλιατζάκης θα έρθει από το Κρανίδι με σκοπό να κρεμάσει τον γραμματέα του ΕΑΜ Ερμιόνης, Παναγιώτη Οικονόμου, για παραδειγματισμό. Ο Απ. Φραγκούλης γράφει για το γεγονός αυτό και την παρέμβαση της Επιτροπής Ερμιόνης:

«Κεραυνός αν έπεφτε και σκότωνε 2-3, δεν θα μας έκανε τόση κατάπληξη, όχι μόνο σε μας αλλά και σ΄ αυτή την επιτροπή των «Εθνικοφρόνων». Ευτυχώς η επιτροπή διαχειρίστηκε το θέμα αυτό με δεξιότητα κι ενδιαφέρον και συμφώνησαν με τον γκεσταπίτη αυτόν να καλέσουν το λαό της Ερμιόνης για να τον δικάσει, γιατί "εμείς η Επιτροπή με την ανάκριση που κάναμε, νομίζουμε ότι πως δεν είναι ένοχος της ποινής αυτής”. ‘Εμειναν σύμφωνοι κι είπε ο γκεσταμπίτης “Να καλέσετε τον λαό και αν πέντε άνθρωποι πουν ότι είναι ένοχος θα τον κρεμάσω “.Και η Επιτροπή με την σειρά της απάντησε: “όχι πέντε αλλά ένας μόνον άνθρωπος να πει ότι είναι ένοχος, τότε να τον κρεμάσεις “. Κι έτσι έγινε ένα λαϊκό δικαστήριο το οποίο ποτέ δεν θα ξεχάσει η γενιά αυτή της Ερμιόνης. Μπροστά στο λαό της Ερμιόνης πούταν μαζεμένος απολογήθηκε ο κατηγορούμενος. Όλος ο λαός είπε ότι δεν είναι ένοχος και δια βοής τον αθώωσε, προς μεγάλη τιμή του, γιατί τιμή ανήκει στο λαό μας, που σ΄ όλο αυτό το πολυτάραχο διάστημα του αγώνα και του εμφυλίου πολέμου που συντάραξε την επαρχία μας και την Ελλάδα όλη, στην Ερμιόνη μέσα δεν χύθηκε αδερφικό αίμα».

Με την αλληλεγγύη και προστασία που επιδεικνύουν οι Ερμιονίτες προς τους αντιστασιακούς συμπατριώτες τους, είναι σχετικά ασφαλείς. Αντίθετα, οι αδερφοί Ντούρου (Νίκος και Μάδεστος) θα συλληφθούν στην Ύδρα. Αν και η Επιτροπή θα προσπαθήσει, δεν θα μπορέσει να τους κρατήσει στην Ερμιόνη, όταν έρχονται αιχμάλωτοι από την Ύδρα. Τελικά οι αδερφοί Ντούρου θα σταλούν στο στρατόπεδο της Κορίνθου και θα εκτελεστούν στο περιβόλι του Νέγρη, μαζί με τον Τάκη Ραφαλιά και άλλους ομήρους, στις 23 Ιουνίου. Τις συνθήκες της σύλληψής τους θα τις δούμε στα επόμενα, κατά την απόβαση των Γερμανών στην Ύδρα.

Καρακάσι (5 Ιουνίου): Το Καρακάσι θα ενταχθεί οργανωτικά στο ΕΑΜ πριν από το Καρακάσι στις 5 Ιουνίου. Μετά την αποβίβαση στη Ερμιόνη της ανιχνευτικής μονάδας Μόνσντορφ. Όλοι γνωρίζουν ότι εκεί είναι η βάση της πολιτοφυλακής (ΟΠΛΑ) της επαρχίας.

Ο Τάσος Φράγκος, Καρακασιώτης αντιστασιακός, διηγείται στον Β. Λαδά:

«Στο χωριό μας όμως εγκαταστάθηκε το ένοπλο τμήμα του ΕΛΑΣ η ΟΠΛΑ. Ήταν ο Αστυνομικός Φορέας και συνεργαζόταν με όλες τις πολιτικές οργανώσεις. Παρακολουθούσε τους πάντες και τα πάντα γιατί η εποχή ήταν δύσκολη, η αντίδραση μεγάλη και οι προδοσίες πολλές».

Σχετικά με τη γερμανική επιχείρηση του Μαΐου διηγείται:

«Οι Γερμανοί άρχισαν τις εκκαθαριστικές επιχειρήσεις τον Μάιο του 1944.Εγώ τότε είχα τοποθετηθεί στο Δεύτερο Γραφείο του ΕΛΑΣ. Μαζί με τους άλλους συναγωνιστές παρακολουθούσα από κοντά τις κινήσεις των Γερμανών. Πολλές φορές βρεθήκαμε κοντά στο θάνατο αλλά πάντα βρισκόταν ένας δρόμος σωτηρίας και ξεφεύγαμε.

Η διοίκηση του Συντάγματος έκρινε ότι ήταν ασύμφορη μια κατά μέτωπο σύγκρουση με τους Γερμανούς λόγω του περιορισμένου χώρου και την νύχτα της 1^ης Ιουνίου 1944 [Τάγμα Αθανασούλα] πέρασε στην απέναντι μεριά στη Τσακωνιά. Εμείς όμως παραμείναμε κρυμμένοι μέχρι να φύγουν οι Γερμανοί.

Πολλά, μα πάρα πολλά έγιναν κατά την παραμονή των Γερμανών στην Ερμιονίδα.

Οι Γερμανοί στρατοπέδευσαν στην Κοιλάδα, στο Κρανίδι και στην Ερμιόνη και με την βοήθεια της δεξιάς άρχισαν να ψάχνουν για αντιστασιακούς. Και δεν είναι λίγοι αυτοί που συνελήφθησαν και οδηγήθηκαν στην κρεμάλα».

Με την άφιξή τους, οι Γερμανοί συγκεντρώνουν τους κατοίκους στην πλατεία προκειμένου να εντοπίσουν και να συλλάβουν όσους αναφέρονται στον κατάλογό τους. Ο Κ. Βουρλής, με τέχνασμα, θα καταφέρει να ξεφύγει από το μπλόκο και να φτάσει ασφαλής στο «Τραγουλίθι» στις Αδέρες. Οι Γερμανοί θα λύσουν το μπλόκο χωρίς να καταφέρεουν να βρουν τους καταζητούμενους.

Ο Τ. Φράγκος διηγείται πως θα γλιτώσει την εκτέλεση, στις 10 Ιουλίου, όταν τον ειδοποιεί ο Θεοφάνης Οικονομόπουλος να μην πάει στην Κοιλάδα όπου οι Γερμανοί μόλις έχουν εκτελέσει, στο νεκροταφείο, τον αδερφό του Πέτρο, τον Τάσο Ηλία, τον Ευθ. Σαράντο και τον Γιώργο Βελιώτη από τα Δίδυμα.

Οι αντάρτες έχουν προλάβει ήδη να φύγουν από το μικρό ακρωτήριο της Κορακιάς για την Τσακωνιά.

Σπέτσες(5-130 Ιουνίου): Στις Σπέτσες, οι αλεξιπτωτιστές της Ομάδας Γκλιτς θα αποβιβαστούν τη Δευτέρα, 5 Ιουνίου. Στο διάστημα κατά το οποίο θα παραμείνουν (5-12) προχωρούν σε έρευνες, συλλήψεις, ανακρίσεις και βασανιστήρια, σε συνεργασία με ταγματασφαλίτες από το Ναύπλιο. Στα ονόματα που περιλαμβάνονται στους καταλόγους που διαθέτουν οι γερμανοί θα προσθεθούν και άλλα από τους ντόπιους καταδότες και συνεργάτες τους. Ορισμένες από τις καταδόσεις αυτές είναι, όπως θα δούμε, μια ευκαιρία για ξεκαθάρισμα προσωπικών διαφορών, επαγγελματικών αντιζηλιών, αλλά και αντεκδίκησης. Την Πέμπτη, 8 Ιουνίου, σύμφωνα με το γερμανικό αρχείο, θα αποβιβαστεί στο νησί και ο επικεφαλής της Ομάδας, Γκλιτς, που θα αποφασίσει για την τύχη όλων αυτών. Από 9 ως 12 Ιουνίου θα γίνουν οι εκτελέσεις και οι απαγχονισμοί που θα περιγράψουμε στα επόμενα(κεφ.3.6 και 3.7)

Στις 13 Ιουνίου η Ομάδα επιβιβάζεται στα πλωτά μέσα, στα αποβατικά και τις τορπιλακάτους, και αποχωρεί παίρνοντας μαζί και κάποιους πολίτες, των οποίων «η ζωή κινδυνεύει αν παραμείνουν στο νησί», από τους αντάρτες.

Στο ενδιάμεσο διάστημα, στις 10 Ιουνίου, μια δύναμη της Ομάδας, με επικεφαλής τον Γκλιτς, εκκινώντας από τις Σπέτσες θα αποβιβαστεί στον Δοκό. Σε συνδυασμό με άλλες δυνάμεις από την Ερμιόνη και σε συνεργασία με ταγματασφαλίτες και άλλους καταδότες που θα έρθουν από το Κρανίδι, θα κάνουν ανεπιτυχείς έρευνες.*

*(σ. εμού: Ο Σπετσιώτης Γεωργ. Πασαμήτρος συγγραφέας του βιβλίου όπως προαναφέρθηκε, τότε στα τραγικά δρώμενα στο νησί ήταν «πρωταγωνιστής» ως βρέφος , θύμα της θηριωδίας των Γερμανο-Τσολιάδων.

Γράφει για το λεβέντικο  Τέλος της Ελληνίδας μητέρας του, Θέμιδος:

«Έχουμε ήδη αναφέρει πως όλες τις ημέρες που οι Γερμανοί έχουν συλλάβει τον σύζυγό της, Γιώργο, η Θέμις βρίσκεται υπό επιτήρηση στο σπίτι. Τελικά θα τη συλλάβουν το πρωί της Παρασκευής, 9 Ιουνίου. Θα την κλείσουν μαζί με το 10 μηνών μωρό της στη καζάρμα, πρώην έδρα της ιταλικής Finanza στο ισόγειο του σημερινού ξενοδοχείου «Ρουμάνη».

Την υπόθεση αναλαμβάνει προσωπικά ο αντισυνταγματάρχης Γκλιτς που μόλις είχε αποβιβαστεί στο νησί το απόγευμα της προηγουμένης. Η τύχη της νεαρής μητέρας πρέπει να κριθεί μέσα στο πλαίσιο της διαταγής Λε Σουιρ (κεφ. 3.4). Το όνομα της Θέμιδας δεν περιλαμβάνεται στον αρχικό κατάλογο των καταζητούμενων που έχουν στα χέρια τους, ερχόμενοι οι Γερμανοί. Κάποιος, εντωμεταξύ, την έχει καταδώσει. Όσο και αν η Αύρα διαβεβαιώνει για την ενοχή της, ο Γκλιτς πρέπει να είναι σίγουρος και «νόμιμος» σε σχέση με τις διαταγές του προϊσταμένου του.

Από τη μεριά της η Θέμις, τις τελευταίες ημέρες, έχει παρακολουθήσει τη συκοφαντία, την προδοσία και τη δίψα για εκδίκηση της Αύρας. Γνωρίζει πλέον πολύ καλά το ρόλο της στη σύλληψη του Γιώργου *(*σ.εμού: Πατέρας του συγγραφέα Γ. Πασαμήτρου) αλλά και του Άγγελου Πασαμήτρου. *(*σ.εμού: Παππούς του συγγραφέα Γ. Πασαμήτρου) Η Αύρα δεν πρόκειται να αφήσει κανένα μέλος της οικογένειας ζωντανό, μάρτυρα της προδοσίας της-ούτε τη Θέμιδα. Ξέρει ότι στην οικία Αναργύρου γίνονταν βασανιστήρια. Ο θάνατος πλέον του συζύγου της, αλλά και του πατέρα του είναι βέβαιος.

Το νέο ζευγάρι δεν έχει ούτε δύο χρόνια γάμου, έχουν συνδεθεί μετά την επιστροφή του Γιώργου από το μέτωπο της Αλβανίας το 1941 και έχουν ένα μωρό μόλις 10 μηνών. *(*σ.εμού: Το βρέφος ήταν, ο ίδιος ο συγγραφέας Γ. Πασαμήτρος) Δεν θέλει να ζήσει τον θάνατό του. Θέλει να φύγει πρώτη. Ίσως ο θανατός της να είναι η σωτηρία τους. Είναι βέβαιο ότι Γερμανοί θα την εκτελέσουν με τον έναν ή τον άλλο τρόπο για παραδειγματισμό.

Έχουμε πει πως ο Γερμανός παρά τις συκοφαντίες της Αύρας, δεν έχει αποδείξεις ότι η Θέμις, όπως και τα άλλα μέλη της οικογένειάς της, έχουν σχέση με το θάνατο των τεσσάρων Σπετσιωτών. Για τον λόγο αυτό δεν θα ασχοληθεί με την κατηγορία αυτή. Πρέπει να βρεθεί άλλος λόγος. Του αρκεί μόνο η παραδοχή ότι είναι κομμουνίστρια έστω και ιδεολόγος. Γι΄ αυτό θα τη ρωτήσει, μπροστά στο πλήθος: «Είσαι κομμουνίστρια;».

Θα πάρει την απάντηση που θέλει.

«Ήμουν, είμαι και θα είμαι…»

Η δήλωση αυτή, για τους Γερμανούς, αποτελεί έγκλημα και τιμωρείται με θάνατο. Το γνωρίζει αυτό. Το μόνο που της μένει είναι το δικαίωμα της ελευθερίας της συνείδησης και της αξιοπρέπειας. Η Θέμις θα εκτελεστεί για τις ιδέες της-και όχι για τις πράξεις της.

Η διαταγή του Λε Σουίρ είναι σαφής: «Εκτέλεση αποδεδειγμένα κομμουνιστών μπορεί να γίνει σε οποονδήποτε αριθμό, η σχετική διαταγή θα δίνεται από τον υπεύθυνο διοικητή της μάχιμης ομάδας». Ο γερμανός αξιωματικός έχει λυμένα τα χέρια» του. Η πρώτη του ενέργεια είναι να πάρει από τη νέα γυναίκα το μωρό της. Θα το αφήσει στα χέρια της παρακείμενης Αθανασίας Τομπαζιάδη, νεαρής κοπέλας τότε, σύζυγο αργότερα του Άγγελου Θυμαρά (Ρογκάτσου), που απλώνει τα χέρια της να το δεχτεί.

Σύμφωνα με μαρτυρίες παρευρισκόμενων, ήδη έχουν αρχίσει να ακούγονται οι φωνές των παριστάμενων ταγματασφαλιτών που συνοδεύουν τους Γερμανούς, αλλά και ορισμένων ντόπιων «ενδιαφερομένων» : «Σκοτώστε και το μωρό, να χαθεί η φύτρα». Είναι οι ταγματασφαλίτες που έχουν ακολουθήσει τους Γερμανούς σε όλη την επιχείρηση από την Κόρινθο.

Όσο και αν ο φόνος ανηλίκων φαίνεται απίστευτος και τερατώδης θα γίνει πράξη την επόμενη ημέρα. Σάββατο 10 Ιουνίου, στο Δίστομο. Τα γερμανικά στρατεύματα, ανάμεσα στους 218 εκτελεσμένους, θα σφαγιάσουν και 50  περίπου παιδιά, από έμβρυα στην κοιλιά της μάνας τους μέχρι 9 ετών.»

Το σκηνικό των φρικτών τραγικών εκτελέσεων στις Σπέτσες το έχουν περιγράψει πολλοί συγγραφείς και οι περιγραφές στο σύνολό τους, παραλείπονται εδώ , επισημαίνω μόνο το καταπληκτικό και ίσως πρωτοφανές γεγονός, που σκηνοθέτησε το γερμανικό «ευγενέστατο» κτήνος, αντισυνταγματάρχης Γκλιτς, δηλ. του ότι κάλεσε τον κόσμο των Σπετσών σε συγκέντρωση και εν ρόλο προέδρου “λαϊκού δικαστηρίου” προέτρεψε  τους Σπετσιώτες να λιντσάρουν αγρίως (πρωτοστατούντος της «φαναριώτισσας-Ναζίστριας» Αύρας Υψηλάντη !) τους Πασαμητραίους και…!

Κατωτέρω από το βιβλίο του Γ. Πασαμήτρου ΄το ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Η:

ΟΡΓΑΝΩΣΕΙΣ ΕΑΜ/ΕΠΟΝ ΣΠΕΤΣΩΝ

ΕΚΘΕΣΗ ΔΗΜΑΡΧΟΥ

ΕΑΝ ΣΠΕΤΣΩΝ

Τον Αύγουστο του 1943 η Τοπική Οργάνωση του ΕΑΜ στις Σπέτσες επαναδραστηριοποιείται. Τα μέλη της είναι οι:

Κόχειλας Ευάγγελος γιατρός, Γραμματέας

Αρμένης Παντελής, καφεπώλης και ιχθυέμπορος

Κατσαφίδας Παναγιώτης (Ντούνος), δημοτικός υπάλληλος

Κόχειλας Δημήτριος (Ρεκουλές), έμπορος

Πολιτάκης Ιωάννης, υποδηματοποιός

Καρδάσης Σταύρος, γραμματέας του Δήμου

Στεφανάκος Ιωάννης (Ζούζουλας), Ελληνοαμερικανός, έμπορος.

Αργότερα θα προστεθούν:

Οικονόμου Δημοσθένης, ναυτικός

Ευσταθίου Αναστάσιος (Κίτσος ή Μπεναρόγιας), πρώην λιμενεργάτης στον Πειραιά, αρτοποιός.

Στο τέλος του 1943 ο Ευ. Κόχειλας θα διαφωνήσει και θα απομακρυνθεί από την Τοπική Οργάνωση.

Τον Ιανουάριο 1944 θα συσταθεί η νέα Τ.Ο. Σπετσών, η σύνθεσή της έχει ως εξής:

Σαράντος Τσουλουχόπουλος, Γραμματέας και μέλη οι:

Κοντοβράκης Αθαν., φαρμακοποιός από Κρανίδι

Κόμνας Θεόδωρος

Κόχειλας Δημήτριος (Ρεκουλές) , έμπορος

Ευσταθίου Μιχαήλ (Κίτσος ή Μπεναρόγιας).

ΕΠΟΝ ΣΠΕΤΣΩΝ

Η ΕΠΟΝ Σπετσών θα δημιουργηθεί τον Σεπτέμβριο του 1943 από στελέχη της ΕΠΟΝ, που θα έρθουν από το Ναύπλιο.

Ο Λυγκιάρης Βαγγέλης θα είναι επικεφαλής της Οργάνωσις και μέλη οι:

Κόμνας Θ.

Τσουλουχόπουλος Δ.

Κατσιμάνης Νίκος

Ορλώφ. Νικ.

Καράλης Βασίλης.

ΠΟΛΙΤΟΦΥΛΑΚΗ ΣΤΙΣ ΣΠΕΤΣΕΣ

Μετά τη συνθηκολόγηση της Ιταλίας και την απομάκρυνση των ιταλών στρατιωτών, το Σεπτέμβριο του 1943, θα δημιουργηθεί ο αρχικός πυρήνας της πολιτοφυλακής στις Σπέτσες. Οι πολίτες αυτοί θα προσφερθούν προκειμένου να υπάρξει μια διάδοχη κατάσταση, δεδομένου ότι πλέον έχει δημιουργηθεί ένα κενό ως προς την τήρηση της τάξης στο νησί. Σύμφωνα με πληροφορίες μας, τον πυρήνα αυτό θα αποτελέσουν οι:

Τρυανταφύλλου Κοσμάς, κτηματίας

Καραφωτιάς Ιωάννης

Καλολέκας Βασίλειος

Καλογιάννης Σπ.

Σγόντζος Αλέκος, έμπορος

Θυμαράς Γεώργιος, κτηματίας

Τραϊφόρος (Τσορής), ποιμένας

Θυμαράς Αγγ. (Ρογκάτσος)

Θυμαράς Θωμάς Γ.

Στόφυλας Βασ.

Μπινιάρης Νικ.

Καρδάσης Παντελής

Ζαρμής, πρώην χωροφύλακας.

Στη συνέχεια και μετά τη δημιουργία της Πολιτοφυλακής, επικεφαλής θα τοποθετηθεί ο Σπ. Καλογιάννης.

ΕΚΘΕΣΗ ΔΗΜΟΥ ΣΠΕΤΣΩΝ

Στις 5 Ιουνίου 1945, ένα χρόνο δηλαδή μετά τα γεγονότα στο νησί, ο Δήμος Σπετσών συντάσσει μια αναφορά προς την Κεντρική Διοίκηση με την περιγραφή των γεγονότων αυτών. Υπενθυμίζουμε ότι την εποχή αυτή η κατάσταση στη χώρα έχει αρχίσει να γίνεται εξαιρετικά δύσκολη για όλους όσοι έχουν συμμετάσχει στην Αντίσταση. Έχουν προηγηθεί τα Δεκεμβριανά, η Συμφωνία της Βάρκιζας και έχει αρχίσει η λεγόμενη ¨λευκή τρομοκρατία» εναντίον των μελών ΕΑΜ/ΕΛΑΣ και οι δίκες σκοπιμότητας.

Μέσα στο κλίμα αυτό η Έκθεση του Δήμου Σπετσών μπορεί να χαρακτηριστεί ότι κάνει ό, τι καλύτερο μπορεί και αποφεύγει τα δύσκολα σημεία: π.χ. δεν αναφέρει τους λίγους σπετσιώτες φυσικούς αυτουργούς της εκτέλεσης της οικογένειας Πασαμήτρου κ.α.

Στην Έκθεση εντοπίζονται λάθη στις ημερομηνίες των γεγονότων, πιθανόν από παραδρομή. Δίπλα στις λανθασμένες και μέσα σε αγκύλες [,,,] παραθέτουμε τις σωστές ημερομηνίες και άλλες διορθώσεις. Έχουμε επίσης διορθώσει δευτερεύουσας σημασίας λάθη στους βαθμούς τις ονοματολογίες και τους τίτλους των ιταλών στρατιωτών. Κατά την καταγραφή τους, που αναφέρονται στην Έκθεση, η οποία έχει ως εξής:

Έκθεσις

Δημάρχου Σπετσών εμφαίνουσα λεπτομερώς τας συλλήψεις, εκτελέσεις, λεηλασίας και λοιπά εν τη Νήσω Σπετσών, γενομένας υπό των Στρατευμάτων Κατοχής Ιταλών και Γερμανών.

1.-ΙΤΑΛΟΙ: Αφ΄ης εγκατεστάθησαν οι Ιταλοί εν Σπέτσαις ήρχισαν γενικώς τας πιέσεις, συλλήψεις και φυλακίσεις ολίγων ημερών, καθώς και διαρπαγάς των κατοίκων της Νήσου. Εγκλήματα είναι αληθές ότι ενταύθα δεν διέπραξαν.

Εις λεηλασίας όμως δεν υστέρησαν, συγκεκριμένως δε απεγύμνωσαν εξ΄ ολοκλήρου το Ίδρυμα της Αναργυρείου και Κοργιαλενείου Σχολής Σπετσών, καθώς επίσης και το Ξενοδοχείον Ποσειδώνιον, ιδιοκτησίαν της Αναργυρείου Σχολής Σπετσών υπό ενοικιαστάς τους κ.κ. 1) Ματίναν Χήραν Π. Καρμανιόλα και 2) Ανανία Ανανιάδου.

Εκ των πολυτελών πέντε (5) κτιρίων της Αναργυρείου Σχολής καθώς και του πολυτελούς επίσης Ξενοδοχείου Ποσειδώνιον, οι εν λόγω Ιταλοί κατά διάφορα χρονικά διαστήματα, διήρπασαν άπαντα σχεδόν τα εις τα οικήματα ταύτα υπάρχοντα πολυτελή και μεγάλης σημερινής αξίας έπιπλα, κλινοσκεπάσματα, κλίνας μετά της στρωμνής των, μαγειρικά σκεύη, εικόνας καθίσματα πολυτελή, το πιάνω της Σχολής, και λοιπά αντικείμενα μη δυνάμενα να κατανωμασθώσιν λεπτομερώς εν τη παρούση.

Πάντα τα ανωτέρω μετέφεραν εις Ναύπλιον και εκείθεν εις Ξυλόκαστρον και λοιπά μέρη εγκαταστάσεως των εν Πελοποννήσω. Κατέσχον δε και παρέλαβον όλα τα κυνηγετικά όπλα των κατοίκων. Επίσης κατά διαστήματα οι αυτοί Ιταλοί ελεηλάτησαν τας ενταύθα οικίας (εξοχικάς) 1) Βίλλα Πέτρου Μπόταση, 2) Βίλλα Γεωργίου Ιωάννου Λεωνίδα, Σπετσοπούλα, 3) Οικίαν Δηνμ. Γ. Λεωνίδα, 4) Οικίαν κ. Γεωργιάδου, 5) Οικίσκον Ειρήνης Φράγκου.

Κατωτέρω παραθέτομεν πίνακα ονοματεπωνύμων των Ιταλών οίτινες διέπραξαν τας λεηλασίας.

1)Τζούλιο Μαριγκούλια, Καραμπινιέρος.

2)Λατίνο Λατίνι, Αξιωματικός Αλπινιστών.

3)Γκιουζέπε Μπόκο.

4)Λουίζο Αμιτζάτι.

5)Μεούτσι, Σόττο Τενέντε[ανθυπολοχαγός]

6)Μάριο Πιούντι, Μαρίνα Ιταλιάνα, Στασιόνε Βενέτα Σπέτσια.

7)Στέλλιο Ρότζο, Μπριγκαντιέρε Κομμάντο.

9)Ίβο Τζιούντιτσι.

10) Γκουίντο Μάνερα, Μπριγκαντιέρε [λοχίας]

11)Αττίλιο Καρουμπία, ανθυπολοχαγός.

12)Παρασκουάλε Ρίτσι, Μπριγκαντιέρε [λοχίας]

13)Ρεντίνε Μάριο, Τενέντε(υπολοχαγός)

14)Γκιουζέπε Πόζι, Μπριγκαντιέρε.

15)Τσίνο Πελίνο, Μπριγκαντιέρε.

16)Αντόνιο Μαρούσι, Μπριγκαντιέρε.

17)Βιττόριο Ορλάντο, Κομάντο Σκουάντρα Ρ. Φινάντσα.

18)Πιέτρο Παγκάνι.

2.-ΓΕΡΜΑΝΟΙ: Την 7ην Απριλίου 1944 αφίχθησαν ενταύθα ενταύθα διά τορπιλακάτων γερμανικά Στρατεύματα με επικεφαλής ένα Αντισυνταγματάρχην προς έλεγχον και επιχειρήσεις εναντίον των κομμουνιστών, ως έλεγον.

Αφού παρέμειναν όλην την ημέραν και εγκατέστησαν προσωρινήν φρουράν, ανεχώρησαν το εσπέρας δια των των τορπιλακάτων εις Πορτοχέλιον απ΄ όπου επέστρεψαν την επομένην 8ην Απριλίου 1944 Σάββατον του Λαζάρου και ώραν 2μ.μ. Μόλις επεβιβάσθησαν εις διάφορα της Νήσου και περιέζωσαν την πόλιν, περί ώραν 2.30 μ.μ. έθεσαν πυρ δι΄ ειδικής εμπρηστικής ύλης και ταυτοχρόνως επυρπόλησαν εξ΄ ολοκλήρου οκτώ (8) οικίας μεθ΄ όλων των επίπλων και οικιακών αντικειμένων μεγάλης αξίας χωρίς να επιτρέψουν εις τους ιδιοκτήτας να λάβουν μεθ΄εαυτών εξερχόμενοι ούτε τα ενδύματά των, ευρεθέντες ημίγυμνοι και τελείως κατεστραμένοι εντός ολίγων λεπτών.

Αι πυρποληθείσαι οικίαι είναι αι εξής.

1)Διόροφος οικία Δημ. Παπαδοπούλου (Κληρονόμων του).

Α) Δημοτικόν Ιατρείον Σπετσών στεγαζόμενον εις το πρώτον πάτωμα της ως άνω οικίας κληρονόμων Δημ. Παπαδοπούλου όπερ ήτο πλήρες φαρμακευτικού και Νοσοκομειακού υλικού μεγίστης σημερινής αξίας.

2)Οικία Ματίνας Χήρας Γ. Καρμανιώλα.

3)Οικία Φωτεινής Χήρας Βασ. Λυγκιάρη.

4)Οικία Σωτηρίου Γ.Κόμνα.

5)Οικία Δημοσθένους Αλεξ. Οικονόμου.

6)Οικία Ιωάννου Ν. Στεφανάκου.

7)Οικία Κληρονόμων Γεωργίου Καρδάση.

8)Οικία Ανέζως Χήρας Παναγ. Κοκόλη.

Μετά ταύτα και ολιγοήμερον παραμονήν των εν Σπέτσαις, ανεχώρησαν μετά της προσωρινής των φρουράς το εσπέρας της Κυριακής του Πάσχα 16ην Απριλίου 1944 προς άγνωστον Διεύθυνσιν.

Την 3ην [5ην] Ιουνίου 1944 ημέραν Δευτέραν και ώραν 7ην π.μ. κατέφθασεν εις τον Λιμένα μας ένα βοηθητικόν του Γερμανικού Στόλου, ενώ έξωθι της Νήσου περιπολούσαν περι τα 15 πολεμικά πλοιάρια πλήρη στρατού. Ο Στρατός ούτος την μεθεπομένην απεβιβάσθη εις την Νήσον και ήρχισε γενικές έρευνες εις την πόλιν καθώς και πολλάς συλλήψεις ανθρώπων. Κατά το διάστημα των ερευνών οι Γερμανοί στρατιώται ελεηλάτησαν πολλάς οικίας και καταστήματα αφαιρέσαντες παν τιμαλφές που υπέπιπτεν εις την αντίληψίν των και ήτο δυνατόν να παραλάβουν μαζί των. Κατά το διάστημα της ερεύνης αφήρεσαν όλα σχεδόν τα ραδιόφωνα των κατοίκων και τα παρέλαβαν μαζί των. Μετά ταύτα εκ των συλληφθέντων ατόμων εξετέλεσαν ενταύθα με την δικαιολογίαν ότι ήσαν οργανωμένοι κομμουνισταί τους κάτωθι:

Την 6ην[9ην] Ιουνίου 1944 ημέραν Πέμπτην[Παρασκευήν] π.μ.

1)Άγγελον Αδρ. Πασαμήτρον, Έμπορον Σπετσών, (ετών 69)

2)Γεώργιον Άγγ. Πασαμήτρον, Έμπορον Σπετσών, (ετών 31)

3)Θέμιδα Γεωργ. Πασαμήτρου, Οικιακά, (ετών 26)

4)Βασιλικήν Δημοσθ. Οικονόμου, Εργάτρια, (ετών 24)

Την 10ην[12ην] Ιουνίου 1944 ημέραν Δευτέραν. Προ μεσημβρίας.

5)Δημ.Αναστ. Καρβεντούζην, Ναυτικόν εκ Σπετσών.

6)Έναν άγνωστον ξένον.[Σιδερίδης Ευ.]

7)Έναν άγνωστον ξένον.[ναύτης επίτακτου]

8)Μιχαήλ Μ. Ευσταθίου, αρτοποιόν εκ Σπετσών.

9)Έναν καπετάν Ανδρέα αγνώστου επωνύμου, ξένον. [κυβερνήτη επίτακτου]

10) Έναν άγνωστον ξένον. [ναύτης επίτακτου]

Μετά μεσημβρίαν (δι΄ απογχονισμού)

11)Γεώργιον Λέκκαν ή Λευτεριάν, Αρχηγόν ΟΠΛΑ Κέλπεσι[Γκέρπεσι] Άργους.

12)Δημοσθένην Αλεξ. Οικονόμου, Ναυτικόν εκ Σπετσών.

13)παντελήν Ζέρβαν εκ Κρανιδίου.

14)Γεώργιον Τσιρτσίκον εκ Κρανιδίου.

15)Αθανάσιον Κοντοβράκην εκ Κρανιδίου.

16)Ανδρέαν Βλαχογιάννην εκ Πορτοχελίου.

17)Κων/νον Γιαννακόπουλον ή Μάγκαν εκ Ναυπλίου.

[Εάν στον κατάλογο προσθεθούν οι εκτελεσθέντες Σκούρτης Σωτήριος (Πανουργιάς) και Σύρμας Θεόφιλος, φτάνουμε τον αριθμό των 19 νεκρών]

Άλλα άτομα καταφύγοντα ενταύθα εκ της απέναντι ακτής «Κόστα» προς ασφαλειάν των, άγνωστα προς ημάς συνελήφθησαν υπό των Γερμανών και παρελήφθησαν υπό των Γερμανών και παρελήφθησαν μαζύ των εις άγνωστον διεύθυνσην (Λέγεται εις Τολόν όπου τα εξετέλεσαν ως πληροφορούμεθα προ της 6ης[9ης] Ιουνίου 1944).

Επίσης φεύγοντες οι Γερμανοί εκ Σπετσών μετά τας εν λόγω εκτελέσεις λεηλασίας και λοιπά την νύκτα της 12ης Ιουνίου 1944 παρέλαβον μαζί των εις Ναύπλιον και εκείθεν εις Κόρινθον περί τα δέκα άτομα εκ των οποίων τρεις Σπετσιώται. Τους δύο εξ΄ αυτών 1) Παναγ. Κατσαβίδαν και 2) Κυρ. Πολιτάκην, εξετέλεσαν εις Κόρινθον ως πληροφορούμεθα, των υπολοίπων αγνοούμεν την τύχην.

Λεηλασίαι

Οι αυτοί ως άνω Γερμανοί (Δυστυχώς δεν ηδυνήθημεν να μάθωμεν τα ονοματεπώνυμά των) μετά την εκτέλεσιν της οικογένειας Αγγέλου Πασαμήτρου και δή ο επικεφαλής του αποσπάσματος Συνταγματάρχης εγκατεστάθησαν εις την οικίαν Αγγέλου Πασαμήτρου εις το πρώτον πάτωμα της οποίας ήτο το Εμπορικόν Κατάστημα υπερπλήρες εμπορεύματος μεγίστης σημερινής αξίας. Το εμπόρευμα τούτο υφάσματα ανδρικά γυναικεία και πάσης άλλης φύσεως εμπόρευμα οικιακά έπιπλα και σκεύη καθώς και το εμπόρευμα της ιδιαιτέρας του αποθήκης (εκτός του καταστήματός του κειμένης) ελεηλάτησαν κυριολεκτικώς και εφόρτωσαν εν βοηθητικόν πολεμικόν σκάφος των διά Πειραιά και εκείθεν εις άγνωστον διεύθυνσιν αφήσαντες την οικίαν το κατάστημα και την αποθήκην εντελώς κενά. Μέρος του εμπορεύματος τούτου τελείως ασημάντου αξίας διένημον εις τους πτωχούς της Νήσου οι ίδιοι οι Γερμανοί

Εν Σπέτσαις τη 5η Ιουνίου 1945

  Ο Δήμαρχος Σπετσών

Τ.Σ. Αθανάσιος Καλογερόπουλος

ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ

Ο υπάλληλος του Δήμου, συντάκτης της Έκθεσης, παραλείπει-προφανώς από αβλεψία- να συμπεριλάβει στους εκτελεσθέντες τους  Σωτ. Σκούρτη και Θεοφ. Σύρμα, ή κάποιους των οποίων αγνοεί το ονοματεπώνυμο (π.χ. του Ευαγγ. Σιδερίδη, εκτελεσμένου στον Κουζουνό). Σε κάθε περίπτωση, οι εκτελεσμένοι το πρωινό της 12ης Ιουνίου (προ μεσημβρίας), είναι 8 και εδώ αναφέρονται 6. Το γεγονός ότι δεν αναφέρει τον Γ. Σεληνιωτάκη φαίνεται πως επιβεβαιώνει τις πληροφορίες ότι αυτός θα μεταφερθεί και θα εκτελεστεί στο Δρέπανο της Αργολίδας. Επίσης επισημαίνουμε τον χαρακτηρισμό του Γ. Λέκκα ως αρχηγού της ΟΠΛΑ, γεγονός που αντανακλά τις κατηγορίες εις βάρος του και την εντύπωση που έχει επικρατήσει στη συνέχεια. Παραλείπεται η λεηλασία του καταστήματος Αγγ. Πασαμήτρου από τον όχλο και η βύθιση του καϊκιού «Υδρούσα» του Γεωργ. Πασαμήτρου.

***

Δοκός(12 Ιουνίου): Πολλοί από την οργάνωση της Ερμιόνης θα καταφύγουν στον Δοκό, το νησί απέναντι από την Ερμιόνη. Από τις Σπέτσες θα ξεκινήσει απόσπασμα, στις 12 Ιουνίου, και θα αποβιβαστεί στον Δοκό για την αναζήτηση μελών της Αντίστασης. Οι κάτοικοι δεν θα τους καταγγείλουν.

Ο Απ. Φραγκούλης μαζί με άλλους θα καταφύγουν στο μικρό νησάκι που βρίσκεται απέναντι από την Ερμιόνη. Σημειώνουμε τη συγκίνηση με την οποία αναφέρεται στην πατριωτική και αλτρουιστική συμπεριφορά των κατοίκων του Δοκού, σε όλη την παραμονή τους στο νησί:

«…Αυτό μόνο τονίζω, ότι καλοί άνθρωποι οι κάτοικοι του Δοκού, μας έσωσαν, αυτοί μας έκρυβαν και μας τροφοδοτούσαν και μας πληροφορούσαν για τα πάντα. Οι Γερμανοί στο Δοκό ήρθαν τρεις φορές στο διάστημα που είμασταν εκεί, αν ήθελαν οι Δοκαϊτες να μας προδώσουν στο χέρι τους ήταν δεν το΄ καναν όμως».

***

Ύδρα(16 Ιουνίου): Την Ύδρα οι Γερμανοί την κρατούν αποκλεισμένη από τις 6 Ιουνίου, αλλά την αφήνουν για αργότερα. Στις 16 Ιουνίου, αφού έχουν ολοκληρώσει τις επιχειρήσεις, τις επιχειρήσεις, τις συλλήψεις και τις εκτελέσεις στην Ερμιονίδα και τις Σπέτσες, αποβιβάζονται στην Ύδρα. Την ίδια ημέρα θα φθάσουν από την Ερμιόνη οι υπόλοιπες μονάδες της Ομάδας Γκλιτς, που έχουν αποβιβαστεί εκεί. Μαζί με τους Γερμανούς θα έρθει δύναμη ταγματασφαλιτών και γερμανοντυμένων συνεργατών.

Ο σεβαστός ευπατρίδης Θεμιστοκλής Ραφαλιάς, αυτόπτης μάρτυρας των γεγονότων, αναφέρεται στην ημέρα αυτή:

«…Έτσι στις 16 Ιουνίου 1944, ημέρα Παρασκευή, και ώρα 6^η πρωϊνή, νέα μεγάλη εκκαθαριστική επιχείρηση έλαβε χώρα στο νησί μας. Μεγάλος αριθμός γερμανών και ταγματασφαλιτών, ντυμένων με στολές της γκεστάπο(=μυστική υπηρεσία της ναζιστικής γερμανίας περιώνυμη για την αγριότητα της) φέροντας ατομικά αυτόματα όπλα με πέντε (5) εκπαιδευμένα σκυλιά και πυροβολικό, αποβιβάστηκε στην Ύδρα και η παραλία του νησιού μας γέμισε από ναζί και Έλληνες προδότες ταγματασφαλίτες της Κυβέρνησης Ιωάννου Ράλλη.

[…]Στις 8 ώρα το πρωί εσήμανε η μεγάλη καμπάνα του Μοναστηριού και ο Δήμαρχος Γιάννης Ρετιτάγκος ειδοποίησε ότι κατά διαταγή των γερμανών όλοι οι κάτοικοι όφειλαν να κατεβούν στην παραλία και να έχουν μαζί την αστυνομική του ταυτότητα.

Οι Γερμανοί είχαν τοποθετήσεις ένα τραπέζι έξω στο χώρο μεταξύ του γραφείου του μακαρίτη Πάνου Βερβενιώτη και του κτιρίου της Εμπορικής Τράπεζας. Στο τραπέζι καθόταν ένας γερμανός αξιωματικός και δίπλα του όρθιος ο γκεσταπίτης-ταγματασφαλίτης Ιάκωβος, τον οποίο οι Γερμανοί ονόμαζαν Αγκόπ. Ήταν κοντού αναστήματος, απαίσιος στη μορφή, ένα βρωμερά κατακάθι, απόβρασμα της κοινωνίας, Αρμενικής καταγωγής. Όλοι οι κάτοικοι στη σειρά και με την ταυτότητα στο χέρι περνούσαμε από τον Γερμανό αξιωματικό δείχνοντάς την. Αυτός την έπαιρνε κοιτούσε τον καθένα μας και την παρέβαλε με ένα κατάλογο που είχε ανοικτό μπροστά του. Γύρω από την σειρά των κατοίκων και το τραπέζι βρίσκονταν ταγματασφαλίτες οπλισμένοι.

Δεν είχε περάσει ούτε μία ώρα που και τα δεκαεπτά (17) οργανωμένα μέλη βρισκόμασταν στα αιματοβαμμένα χέρια του ψυχρού γκεσταπίτη Αγκόπ. Αυτός με άλλους δέκα (10) ταγματασφαλίτες μας οδήγησε στο κτίριο της χωροφυλακής που βρισκόταν στο Ντιμ σοκάκι απέναντι από το ξενοδοχείο “Σοφία “ της μακαρίτισσας Σοφίας Φωκά- Τσούρτη.

Τα ονόματα των δέκα επτά συλληφθέντων-που έρχονται για πρώτη φορά στη δημοσιότητα- είναι οι προαναφερθέντες οργανωμένοι υδραίοι που ελάμβαναν μέρος στις συνεδριάσεις-συσκέψεις, εκτός του Τάσου Γεωργοπαπαδάκου που βρισκόταν στους Κορυσχάδες ως εκλεγμένος εθνοσύμβουλος [απαριθμεί όλα τα 17 μέλη του ΕΑΜ/ΕΛΑΝ Ύδρας ….]»

Στο σημείο αυτό ας θυμηθούμε τους τρεις εκλεγμένους εθνοσύμβουλους της ΠΕΕΑ στην περιοχή. Ο Τάσος Γεωργοπαπαδάκος εκπροσωπεί την Ύδρα, ο Γιώργος Κωστελένος την Τροιζηνία και ο Μήτσος Παπαγεωγρίου την Ερμιονίδα. Λόγω της απουσίας τους, τις ημέρες αυτές, θα γλιτώσουν τη ζωή τους.

Είναι εύκολο να καταλάβει κανείς ότι προδότες είναι Έλληνες που γνωρίζουν πρόσωπα και πράγματα, αυτοί έχουν ενημερώσει τον κατάλογο των Γερμανών.

Τους συλληφθέντες τους συγκεντρώνουν στο κτίριο της χωροφυλακής, όπου τους φρουρούν επτά ταγματασφαλίτες και τρεις Γερμανοί. Αμέσως αρχίζουν οι πιέσεις και οι απειλές προκειμένου να μαρτυρήσουν τα κρησφύγετα των καταζητούμενων, Τάσου Κακαβούτη, Φώτη Στρατάκου, Βασίλη Μάρκελλου, Μέδεστου Ντούρου και άλλων καταζητούμενων που έχουν καταφύγει στο νησί.

Ο Τ. Ραφαλιάς, ως γερμανομαθής, θα απευθυνθεί στον επικεφαλής γερμανό αξιωματικό διαβεβαιώνοντάς τον ότι δεν γνωρίζουν κάτι για τους καταζητούμενους. Ο Θεμ. Ραφαλιάς αναφέρει σχετικά με τη στιχομυθία. Τ. Ραφαλιά και γερμανού αξιωματικού, σύμφωνα με τη διήγηση του αδελφού του.

«…ο Τάκης μας είπε όσα ειπώθηκαν κατά τη συζήτηση που είχε με τον Γερμανό αξιωματικό. Αφού τον ρώτησε για το επάγγελμά του και για την εκμάθηση της γερμανικής γλώσσας, του αποκάλυψε ότι, για όσα συνέβαιναν τότε στο νησί και σε όλη την περιφέρεια δεν ήταν υπαίτιοι οι Γερμανοί, οι οποίοι αγαπούσαν την Ελλάδα και τους Έλληνες, αλλά δικοί μας άνθρωποι, ελληνικής καταγωγής, που είχαν ορκιστεί να υπηρετούν και να συνεργάζονται με τις γερμανικές αρχές, εννοώντας βέβαια τους ταγματασφαλίτες…»

Οι δύο άνδρες, Τ. Κακαβούτης και Φ. Στρατάκος, έχουμε ήδη αναφέρει ότι έχουν καταφύγει στην Ύδρα μαζί με τους άλλους αγωνιστές, Β. Μάρκελλο, Νίκο και Μόδεστο Ντούρο κλπ., πιστεύοντας ότι θα καταφέρουν να διαφύγουν τη σύλληψη. Ο Κακαβούτης θα κρυφτεί από τον μητροπολίτη Προκόπιο και στη συνέχεια στο σπίτι του Δ. Λούση, στο πρώην αρχοντικό του Λάζαρου Κουντουριώτη. Ο Φ. Στρατάκος δεν είναι γνωστό-για λόγους μυστικότητας- που είχε βρει κρησφύγετο. Το βέβαιο είναι ότι ο μόνος που γνωρίζει τα σπίτια όπου κρύβονται είναι ο Τ. Ραφαλιάς, ο οποίος έρχεται σε επαφή μαζί τους.

Οι απειλές των Γερμανών για αντίποινα στο νησί θα πείσουν τον Τ. Κακαβούτη και τον Φ. Στρατάκο να παρουσιαστούν και να παραδοθούν. Επιπλέον λόγος για την παράδοση του Κακαβούτη είναι η τύχη της οικογένειας του, της γυναίκας του και της κορούλας του Αγγέλας, που κρύβονταν και αυτές στο μοναστήρι του νησιού στο βουνό, και τελικά έχουν και αυτές συλληφθεί.

Σχετικά με την παράδοση των δύο αυτών ηγετικών στελεχών, ο Θεμ. Ραφαλιάς αναφέρει:

«Η άποψη του Μητροπολίτη Προκόπιου και του αδερφού μου Τάκη ήταν ότι δεν πιάστηκαν στα κρησφύγετά τους, ούτε προδόθηκαν, αλλά παραδόθηκαν στους Γερμανούς για να μην προβούν σε άλλα αντίποινα στο νησί και πιθανώς πίστευαν ότι παραδιδόμενοι θα γλίτωναν και θα διέσωζαν με τον τρόπο αυτό τους Υδραίους αγωνιστές».

Οι Γερμανοί είναι αποφασισμένοι να εκτελέσουν οπωσδήποτε κάποιους για παραδειγματισμό και επίδειξη αποφασιστικότητας. Για τον λόγο αυτό αποφασίζουν να εκτελέσουν με απαγχονισμό, μετά από βασανιστήρια, μαστίγωση ξυλοδαρμό κλπ. Τον Ν. Ντούρο. Την κρίσιμη στιγμή, πριν από τον απαγχονισμό του, η παρέμβαση του μητροπολίτη Προκόπιου Καραμάνου θα είναι καθοριστική για τη ζωή του Ν. Ντούρου. Απευθυνόμενος προς τον γερμανό αξιωματικό λέει: «Εμένα να κρεμάσετε. Όλα τα παιδιά είναι αθώα».

Η σύζυγος του Τ. Κακαβούτη, Μαρίκα, δίνει τη δική της περιγραφή στον Β. Λαδά για τις συνθήκες σύλληψής του, αλλά και της ίδιας, μαζί με την κορούλα της Αγγέλα, στην Ύδρα:

«…Ο καθένας κρύφτηκε όπου μπορούσε. Ο Τάσος ,εγώ με το παιδί και οι δύο αδερφές ντούρου Αγγελική και Μαρία, από το Πλέπι περάσαμε στην Ύδρα. Εκεί, εγώ με το παιδί και οι δύο αδερφές Ντούρου, μεταφερθήκαμε κρυφά στο γυναικείο μοναστήρι της Ύδρας όπου και ντυθήκαμε με ρούχα καλογραιών. Όταν όμως οι Γερμανοί μπήκαν στο νησί χτενίζοντάς το από άκρη σε άκρη, οι καλόγριες μας είπαν να βγούμε στο βουνό ώστε να φύγουν οι Γερμανοί που θα έκαναν έρευνα στο μοναστήρι.

Βγήκαμε νύχτα στο βουνό τρεις γυναίκες και ένα παιδί και κουρνιάσαμε κάτω από τα σχοίνα. Το πρωί προσπαθήσαμε να απομακρυνθούμε από το μοναστήρι γιατί την νύχτα είδαμε τους γερμανούς να πηγαίνουν κατά κει για έρευνα. Πεζοπορώντας φθάσαμε στο ανατολικό μέρος της Ύδρας ώσπου οι Γερμανοί και οι γερμανοτσολιάδες μας ανακάλυψαν και μας έφεραν στην Ύδρα.

Μας έβαλαν σε κάποιο σπίτι να περάσουμε την βραδυά και εκεί έμαθα από τον επικεφαλής των γερμανοτσολιάδων, ότι βρήκαν τον Τάσο και επρόκειτο να τον φέρουν στο ίδιο μέρος με εμάς, όπως και έγινε.

Από τον Τάσο έμαθα ότι κρυβόταν στο σπίτι του Δεσπότη στη στέρνα, όμως οι Γερμανοί έπιασαν τον Νίκο Ντούρο που εργαζόταν ως γραμματέας του Δεσπότη που είχε μεγαλώσει σαν παιδί του. Τον έδειραν μέχρι αναισθησίας και τον πήγαν να τον κρεμάσουν στο λιμάνι της Ύδρας για να μαρτυρήσει που κρύβεται ο Κακαβούτης. Όταν ο Κακαβούτης το έμαθε, βγήκε από την κρύπτη του για να μην εκτεθεί ο Δεσπότης και έτσι αφέθηκε ο Νίκος Ντούρος».

Στη συνέχεια η οικογένεια του Τ. Κακαβούτη μαζί και ο Φ. Στρατάκος, που θα συλληφθεί την ίδια ημέρα, θα μεταφερθούν την Κυριακή, 18 Ιουνίου στο Κρανίδι.

Για κακή του τύχη, τις κρίσιμες αυτές στιγμές λέγεται πως τυχαίνει να κατεβαίνει προς το λιμάνι, απληροφόρητος για τα τεκταινόμενα, ο Βασίλης Μάρκελλος, δικηγόρος, έφεδρος ανθυπολοχαγός από το Ξυλόκαστρο Κορινθίας, καταζητούμενος και αυτός από τους Γερμανούς. Θα συλληφθεί μετά από προδοσία και θα απαγχονιστεί στη θέση του Ν. Ντούρου. Ο Θεμ. Ραφαλιάς αναφέρει:

«Ο αγωνιστής Βασίλειος Αθαν. Μάρκελλος εκτελέστηκε (στις 17 Ιουνίου 1944) πριν προλάβει να αντικρίσει το γελαστό πρόσωπο του παιδιού του, γιατί η αείμνηστη σύζυγός του Αικατερίνη ήταν έγκυος στο σημερινό Βασίλη Βασ. Μάρκελλο, διακεκριμένο διαπρεπή και έγκριτο καθηγητή των Μαθηματικών στην Πολυτεχνική Σχολή του Πανεπιστημίου Πατρών. Πήρε το όνομα του πατέρα του και νονά του ήταν η αείμνηστη Νίτσα, σύζυγος του αδερφού μου Τάκη και μητέρα της πολυαγαπητής μου ανυψιάς Άννας Ραφαλιά-Πέρκιζα».

Ο Θεμ. Ραφαλιάς διαψεύδει όσα έχουν γράψει μεταγενέστερα υδραϊκά έντυπα ότι: «Οι Υδραίοι, άνδρες και γυναίκες έβριζαν τους κρατούμενους». Αρνείται επίσης κατηγορηματικά όσα έχουν γραφεί στη Νέα Υδραϊκή Πνοή(Μάρτιος-Απρίλιος2008, τχ.84) ότι: «Το πλήθος[εννοώντας τους Υδραίους] ενεργώντας σαν λαοδικείο δια βοής υπέδειξε τον μοναδικό “ξένο“ που είχε πέσει στα χέρια των Γερμανών κατά την επιδρομή τους στην Ύδρα, για εκτέλεση κλπ.».

Βέβαια, τέτοιες συμπεριφορές ορισμένων κατοίκων, υποκινούμενες από κάποιους ή όχι, έχουμε δει να συμβαίνουν κατά τη διάρκεια των επιχειρήσεων, στα διάφορα μέρη, με μοναδική εξαίρεση-πρέπει να το τονίσουμε- την Ερμιόνη. Άλλωστε, κατά τις τραγικές εκείνες στιγμές ο Θεμ. Ραφαλιάς βρίσκεται υπό κράτηση και δεν μπορεί να έχει άμεση αντίληψη των διαδραματιζόμενων.

Στις 18 Ιουνίου ο επικεφαλής γερμανός αξιωματικός θα αφήσει ελεύθερους τους 17 κρατούμενους. Ως προϋπόθεση για την απελευθέρωσή τους θα ζητήσει από τον δήμαρχο Ιωάν. Ρετιτάκο τη συγκρότηση Πολιτικής Επιτροπής Ασφαλείας, παρόμοιας με αυτήν που έχει δημιουργηθεί στην Ερμιόνη, με την υποχρέωση (η Επιτροπή) να εγυηθεί ότι οι αποφυλακισμένοι θα παραμείνουν στο νησί μέχρι το τέλος των επιχειρήσεων.

Την ίδια ημέρα οι Γερμανοί αναχωρούν από την Ύδρα, παίρνοντας μαζί τους στο Κρανίδι τον Τ. Κακαβούτη, τη γυναίκα του, την κορούλα του και τον Φ. Στρατάκο. Το τέλος των δύο αυτών ηγετών περιγράφουμε ήδη στα γεγονότα του κρανιδιού.

Τα δεινά για τους αγωνιστές της Ύδρας δεν έχουν τελειώσει ακόμη. Στις 21 Ιουνίου φτάνει στην Ύδρα, με ένα σκάφος προερχόμενο από την Ερμιόνη, μια ομάδα από δώδεκα ταγματασφαλίτες με επικεφαλής κάποιον δικηγόρο ονόματι Ι. Οικονόμου. Ο Οικονόμου παρουσιάζεται στην Επιτροπή Ασφαλείας και ζητά να συλλάβει και να μεταφέρει τους δεκαεπτά Υδραίους που βρίσκονται υπό την επιτήρησή της, στην Ερμιόνη, για ανάκριση. Η Επιτροπή αρνείται να τους παραδώσει. Δεν θα περάσει πολλή ώρα και τη φορά αυτή θα έρθουν οι Γερμανοί και θα συλλάβουν τον Τ. Ραφαλιά και τους αδερφούς Νίκο και Μόδεστο Ντούρο.

Οι τρείς αγωνιστές θα μεταφερθούν όμηροι στο στρατόπεδο της Κορίνθου. Παρά την κινητοποίηση του Μητροπολίτη, τελικά δεν θα καταστεί δυνατό να σωθούν.

Θα εκτελεσθούν στις 23 Ιουνίου, στις 6 το πρωί, στον συνηθισμένο τόπο εκτελέσεων (περιβόλι Νέγρη), μαζί με άλλους 69 ομήρους. Η εκτέλεση θα γίνει σε αντίποινα για μια επίθεση των ανταρτών σε γερμανικό όχημα και τον θάνατο των επιβαινόντων. Λέγεται ότι στον Τάκη Ραφαλιά, ως γερμανομαθή, θα αρνηθεί. Στο σημείο των εκτελέσεων, στην Κόρινθο στα Εξαμίλια, έχει ανεργεθεί μεγάλο μνημείο με τα ονόματα όλων των εκτελεσμένων ομήρων. Αυτή είναι και η τελευταία εκτέλεση ομήρων στο στρατόπεδο της Κορίνθου, πριν οι Γερμανοί αποχωρήσουν από την Πελοπόννησο.

Από το ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Γ του βιβλίου Γ. Πασαμήτρου:

Εκτελεσθέντα μέλη της Εθνικής Αντίστασης και του ΕΑΜ Ύδρας είναι οι:

Καρακατσάνης βασίλειος,αποφ. Ανωτάτης Επορικής

Καρακατσάνης λευτέρης, μηχανικός Ε.Ν.

Κιοσσές λευτέρης,φοιτητής Νομικής

Κρανιδιώτης Νικόλαος, ναυτικός

Ντούρος Μόδεστος,φοιτητής Νομικής(Ερμιονίτης με στενές σχέσεις με την Ύδρα)

Ντούρος Νικόλαος, υπάλληλος Μητροπόλεως Ύδρας

Περράκης Ευάγγελος, ναυτικός

Ραφαλιάς Σταμάτης(Τάκης),φαρμακοποιός

Σαμπαζιώτης Βασίλης Γ., Υδραιοπειραιώτης

Σαμπαζιώτης Γεώργιος Β., Υδραιοπειραιώτης,(πατέρας του προηγούμενου)

ΑΠ΄ΕΜΟΥ:

ΓΕΓΟΝΟΤΑ ΠΡΙΝ ΚΑΙ ΜΕΤΑ ΤΗΝ ΕΚΚΑΘΑΡΙΣΤΙΚΗ(ΦΟΝΙΚΗ)ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗ «ΚΟΡΑΚΙ» ΣΤΙΣ ΕΠΑΡΧΙΕΣ ΕΡΜΙΟΝΙΔΟΣ , ΤΡΟΙΖΗΝΙΑΣ ΚΑΙ ΣΤΑ ΝΗΣΙΑ ΣΠΕΤΣΕΣ ΚΑΙ ΥΔΡΑ

     Στο ανατολικό της μέρος της χερσονήσου της Αργολίδος είναι οι επαρχίες της Ερμιονίδος και της Τροιζηνίας μαζί με τα νησιά Σπέτσες και Ύδρα. Η περιοχή είναι σχετικά απομονωμένη από την υπόλοιπη Πελοπόννησο χωρίς ψηλά βουνά . όπως ο Πάρνωνας, η Ζήρια, ο Χελμός ή το Μαίναλο, ώστε να ευνοεί την ανάπτυξη και τη βάση ένοπλων ορεινών αντιστασιακών μονάδων.

Από την Άνοιξη του 1943 το ΕΑΜ αναπτύσσεται στην περιοχή με τοπικές οργανώσεις, οι οποίες για την περιοχή της Ερμιονίδος (Κρανίδι, Ερμιόνη, Πόρτο Χέλη, Κοιλάδα, Δίδυμα, Καρακάσι (Ηλιόκαστρο) και τα νησιά συντονίζονται από την Επαρχιακή Επιτροπή με έδρα το Κρανίδι.

Οι ενεργοί πιστοί βασιλικοί στρατιωτικοί και πολίτες  καταγόμενοι από την  περιοχή ( Κατά πλειοψηφία   βασιλόφρονες  με περίσσια προνόμια από το καθεστώς Μεταξά)  το καλοκαίρι του 1943 δεν αρκέστηκαν στην απροθυμία και στην αδράνειά τους για αντίσταση στους κατακτητές, αλλά «πιστοί στις εντολές» του βασιλιά Γεώργιου του Β΄, είχαν πάρει την γραμμή όπως και σε άλλες περιοχές της Πελοποννήσου ότι ο κύριος εχθρός ήταν ο «κομμουνισμός» και γι΄ αυτό να προσχωρούν στις οργανώσεις του ΕΑΜ «συνωμοτικά-κατασκοπευτικά» . (Όπως ο Ίλ. Τημ. Βρεττάκος στην περιοχή Λακωνίας,  ο Λοχ. Δημ. Γιαννόπουλος στην Γορτυνία Αρκαδίας και….!)

Στη περιοχή Ερμιονίδος είχε συγκροτηθεί περί τον Αύγουστο 1943 μια μικρή (περί τα 15 άτομα) ένοπλη ανεξάρτητη ΕΑΜ-ΕΛΑΣίτικη αντάρτικη ομάδα εντοπίων, με αρχηγό τον Ανάργυρο Αντωνίου (ή Μαύρο).Από το βιβλίο «ΟΙ ΑΝΤΑΡΤΕΣ ΤΗΣ ΘΑΛΑΣΣΑΣ του Κρανιδιώτη  Βασίλη Λαδά σελ. 45 διαβάζουμε σχετικά, από την Αφήγηση του ΤΑΚΗ ΓΙΑΝΝΑΚΟΠΟΥΛΟΥ (ΣΠΙΘΑ) :

«…ήρθαν και άλλοι συμπατριώτες μας αντάρτες […]

Μαζί μας ήταν ο Χρήστος Γκιώνης, ο Ανάργυρος Χατζησταύρος, ο Νίκος Σαμιώτης, τα  2 αδέρφια Μπαϊρακτάρη Νίκος και Πάνος που ήσαν στο Αίγιο εργάτες στα Γρί-γρί οργανώθηκαν και βγήκαν στο βουνό στο Σύνταγμα Πατρών. Μαζί τους ήταν και ο Άγγελος Νάκης, ο Δημήτρης Γιαννακόπουλος, ο Γεώργιος Φασιλής (Κούντες),ο Ιωάννης Μαναριώτης και ο Πάνος Μπασιμακόπουλος. Οι πέντε τελευταίοι έφυγαν ένοπλοι από την Πάτρα με αποστολή να κατέβουν στην Ερμιονίδα για το ξεκίνημα του λαού στην Εθνική Αντίσταση.

Ερχόμενοι από τα βουνά, βρήκαμε τον Ανάργυρο Αντωνίου (Μαύρο) από τους Φούρνους ο οποίος τέθηκε επικεφαλής μας. Περιπλανώμενοι στην Επαρχία, συναντήσαμε τον Βιρβίλη και τον Μπαϊρακτάρη που είχαν μαζί τους κρατούμενο τον Πρόεδρο του Κάτω Φαναρίου συνεργάτη των Γερμανών. *(*σ. εμού: Αναστάσιος Φριώτης, από τους πρώτους εκτελεσθέντες ως προδότης  στη περιοχή, προτού διαλυθούν οι Ιταλοί) Είχαμε την πληροφορία ότι δεκατέσσερις Ιταλοί έρχονταν από την Επίδαυρο προς τα μέρη μας. Τους στήσαμε ενέδρα αλλά, τελικά δεν πέρασαν από εκεί.»

Επρόκειτο να γίνει η συνθηκολόγηση των Ιταλών(8 Σεπτεμβρίου 1943) και στην περιοχή στέλνεται "ανεξάρτητη" ΕΛΑΣίτικη αμάδα κρούσης « εκ Κορινθίας ρακένδυτων και ατελώς εξοπλισμένων ανταρτών» με καθοδηγητή-πολιτικό υπεύθυνο τον Δημ. Ανδρεαδάκη (ή Δάσκαλος , ή Γκαβός ή Μπουμπούνατος) και μάλλον εστάλησαν εκεί με συνεννόηση του αόρατου ακόμα «Δικτάτορα», Θεοδ. Ζέγκου ο οποίος όπως είδαμε, από το 1942 βρισκόταν στην Αργολιδοκορινθία, ως ακτιδικός του ΚΚΕ (βλ. ανάρτηση 104)

Ο Παπαλιλής Γεώργιος από την Μιδέα (Κέρπμεσι Αργολίδος) αναφέρει σχετικά στο βιβλίο του: «Εθνική Αντίσταση στην Αργολίδα» 1984 (βλ. ανάρτηση 050):

«Η αχτιδική επιτροπή της ορεινής αχτίδας στην Μιδέα οργάνωσε τον Αύγουστο του 1943 άλλη ένοπλη αντάρτική ομάδα με τριάντα(30) αντάρτες και με αρχηγό το μόνιμο αξιωματικό Χρήστο Λιλή με το ψευδώνυμο Φεραίος και καπετάνιο το Γεώργιο Λέκκα ή Λευτεριά από το χωριό Μιδέα. Με τον γραμματέα του ΕΑΜ Λιμνών Τάσο Δήμα ή Αχιλλέα και με έφεδρο αξιωματικό από τα Μπούντια Θανάση Στεφανόπουλο Στάϊκο το ψευδώνυμο, μαζί με άλλα παιδιά οργανωμένα ξεκίνησαν ένοπλοι από τη Μιδέα με κατεύθυνση της Επίδαυρο, Κρανίδι, Ερμιόνη.

Στην Επίδαυρο πιάσανε έναν καταδότη και συνεργάτη των Γερμανών τον δημοδιδάσκαλο Παπακυμπουρόπουλο ο οποίος είχε καταδώσει στους Γερμανούς τέσσερις  (4) Άγγλους . Τον καταδίκασαν σε θάνατο στο ανταρτοδικείο και τον εκτέλεσαν.»

Οι Ιταλοί της περιοχής, μετά την συνθηκολόγηση έρχονται σε επαφή με τους  υπεύθυνους  ΕΑΜικούς δέχονται να παραδώσουν όπλα, σε αντάρτες, αλλά  μόνο σε Έλληνα Αξιωματικό. Έτσι ο βασιλικός, ίλ. Νίκος Κονδύλης από τα Δίδυμα , ο οποίος είχε προσχωρήσει μάλλον συνωμοτικά ως «στρατιωτικός υπεύθυνος του Ε.Α.Μ. Ερμιονίδος» κάνει τις διαπραγματεύσεις και μη έχοντας πρόθυμους αντάρτες βασιλικούς και  καμιά εμπιστοσύνη στους ξένους αντάρτες, του «Δασκάλου», ανατίθεται κυρίως στην ομάδα των εντόπιων ανταρτών του «Μαύρου», εκ μέρους του, να παραλάβει και να κρύψει τα όπλα των Ιταλών.

Διαβάζουμε από την Αφήγηση ΤΑΚΗ ΓΙΑΝΝΑΚΟΠΟΥΛΟΥ(ΣΠΙΘΑ)/Βιβλίο Β. Λαδά ο.π. :

«Στα Δίδυμα, εμφανιζόταν ο γιατρός Παναγιώτης Ακαρτιάρης με τον Γιάννη Παλυβό και άλλους ντόπιους Διδυμιώτες. Ενδιαφερόντουσαν να συγκεντρώσουν κόσμο και να αφοπλίσουν τους Ιταλούς στο Πορτοχέλι.

Την άλλη μέρα, αφού κάναμε για πρώτη φορά παρουσία στο Κρανίδι με τον οπλισμό μας έξω από το μπακάλικο του Γιάννη του Καραμαδούκη, συγκεντρωθήκαμε τραγουδώντας και χορεύοντας στο δρόμο διάφορα αντάρτικα τραγούδια. Μαζεύτηκε πολύς κόσμος και χαιρόμαστε όλοι μαζί τη Λευτεριά.

Είμαστε 6 αντάρτες. Ο Βιρβίλης, ο Άγγελος Νάκης, ο Μαναριώτης, ο Γιώργος ο Φασιλής, ο Τάκης ο Γιαννακόπουλος με το ψευδώνυμο Σπίθας(εγώ) με επικεφαλής το Μαύρο. Δυστυχώς είχαμε ένα δυσάρεστο γεγονός. Είχαμε τα όπλα μας γεμάτα με τη σφαίρα στη θαλάμη για κάθε κακό και ένα όπλο έπεσε κάτω και εκπυρσοκρότησε τραυματίζοντας θανάσιμα 2 παιδιά. Τον Γιάννη Κοντογιάννη 11 ετών και τον Κώστα Δημότση 17 ετών.

Αμέσως φύγαμε για το Πορτοχέλι όπου είχαμε δώσει ραντεβού να συναντηθούμε με μια ομάδα Κρανιδιωτών και να αφοπλίσουμε τους Ιταλούς που είχαν συγκεντρωθεί στο Πορτοχέλι.

Οι αρμόδιοι έστειλαν έναν σύνδεσμο να πάει να πείσει τους Ιταλούς να παραδώσουν τα όπλα. Αυτοί δέχτηκαν με την προϋπόθεση να τα παραδώσουν σε Έλληνα Αξιωματικό. Αυτό και έγινε.

Πήραμε τα όπλα και τα φορτώσαμε σε ένα κάρο με 4 τροχούς, του Μπούκωση από  το Κρανίδι και τα πήγαμε πάνω στη ράχη, 1 χιλιόμετρο πριν από τους Φούρνους δεξιά του δρόμου, σε μια σπηλιά, στη θέση «Βγκέθι». Εκεί έμειναν 3 ημέρες και τα φρουρούσαμε συνεχώς. Αργότερα τα μεταφέραμε στα Παπούλια και από εκεί μια ομάδα με ζώα τα μετέφερε στη Νέα Επίδαυρο»

Επίσης από το ίδιο βιβλίο του Βασ. Λαδά , διαβάζουμε  για την παράδοση των Ιταλικών όπλων, στον ίλ. Νικ. Κονδύλη και την μεταφορά τους στη τοποθεσία  «Παπούλια» :

ΑΦΗΓΗΣΗ ΠΑΝΟΥ ΓΙΑΝΝΑΚΟΠΟΥΛΟΥ(ΤΣΑΤΣΑΜΗ)

«μια μέρα με συνάντησε ο γιατρός Παναγιώτης Σκαρτσιάρης και μου πρότεινε να πάμε με μια ομάδα ατόμων στο Πορτοχέλι για να αφοπλίσουμε τους Ιταλούς. Σαν τόπο συνάντησης μου όρισε το σπίτι του Πέτρου Μπουγιατιώτη στο Κρανίδι.

Εκεί μαζευτήκαμε αρκετοί από την Επαρχία και το ίδιο βράδυ αφοπλίσαμε τους Ιταλούς. Είμαστε διάφοροι πολίτες με επικεφαλής τον Μαύρο.

Το πολεμικό υλικό που πήραμε, το φορτώσαμε σε ένα τετράτροχο κάρο του ΄Αγγελου Μπούκωση και με συνοδεία των ανταρτών και υπεύθυνο εμένα τα πήγαμε σε μια σπηλιά στη θέση  «Βγκέθι» ένα χιλιόμετρο πριν από τους Φούρνους δεξιά και κοντά στο κτήμα της Κορομπήλος. Το φυλάγαμε με βάρδιες τρία μερόνυχτα και από εκεί τα πήραμε οι αντάρτες και τα πήγαν στα Παπούλια»

Όπλα των Ιταλών παραδόθηκαν στα Δίδυμα ευθύνη στον Ιλ. Νίκο Κονδύλη και από τους Ιταλούς που είχαν έδρα την Επίδαυρο σύμφωνα με την αναφορά της Γιόνα -Μικέ Παϊδούση - Παπαντωνίου στο βιβλίο της «ΚΟΚΚΙΝΟΣ ΕΠΙΤΑΦΙΟΣ» /Βιβλιόραμα-2008 (σελ.20) :

« Έτσι πήγαιναν τα πράγματα όταν στο χωριό απλώθηκε η είδηση  ότι συνθηκολόγησαν οι Ιταλοί Το ίδιο απόγευμα, μια μεγάλη ομάδα, που την ακολουθούσαν ζώα φορτωμένα, κατέβαινε από τη βορινή δημοσιά προς τα Δίδυμα. Είσαν οι Ιταλοί της Επιδαύρου που έρχονταν να παραδοθούν στις αντιστασιακές οργανώσεις μαζί με τον οπλισμό και την επιμελητεία τους.[…]

Την άλλη μέρα μάθαμε πως όλοι οι Ιταλοί είχανε φύγει επιστρέφοντας στην Επίδαυρο, όπου και ο τόπος τους είταν γνωστός και οι άνθρωποι. Στο χωριό έμεινε μόνο ο αξιωματικός τους, ο Τζοβάνι Μόντι. Κάμποσες μέρες αργότερα μάθαμε πως είχαν καταφύγει σε μια χαράδρα όπου τους εντόπισαν οι Γερμανοί και τους θέρισαν όλους με τα πολυβόλα.»

Ο Ίλ. Νικ. Κονδύλης διαβουλεύεται με "Εθνικιστές" αξιωματικούς και πολίτες μη θέλοντας τα όπλα που παρέδωσαν οι Ιταλοί να πέσουν στα χέρια των ΕΑΜ-ΕΛΑΣιτών. Για την αντιμετώπιση της κατάστασης το 2^ο 15νθήμερο του Σεπτεμβρίου 1943 στέλνεται στην Ερμιονίδα από το Πάρνωνα ομάς ΕΛΑΣιτών περί των 70 ανδρών, με στρατιωτικό διοικητή τον Λοχαγό Γεωργ. Κονταλώνη Ο Ιλ. Νίκος Κονδύλης αναγκάζεται τότε και παρέδωσε τα όπλα, υπό πλήρη έλεγχο στους ΕΛΑΣίτες. 

Η ομάς του Κονταλώνη διοικητικά εντάχθηκε στο 6^ο Σύνταγμα (ως ΙV Τάγμα Ερμιονίδος) η οποία παρέμεινε στην περιοχή μέχρι τέλος Δεκεμβρίου 1943 , οπότε γύρισε στο Πάρνωνα. 

Ο Σρατ/κός Διοικητής του 6^ου Συντάγματος ΕΛΑΣ Βαζαίος στο βιβλίο του αναφέρει για την συγκρότηση του Συνάγματος μέχρι τον Ιανουάριο του 1944:

«Όταν ετοποθετήθην ως στρατιωτικός υπεύθυνος το Σύν/μα το οποίον ανέλαβον να συγκροτήσω με πυρήνα την ομάδα Φενεού είχε δύναμιν 120 ανδρών» (Σελ.24)

-----------------

«Μέχρι του Ιανουαρίου 1944 οπότε συνεκροτήθη η ΙΙΙ Μεραρχία Πελοπονήσου υπό τον μόνιμον Συν/χη πεζικού κ. Κασάνδρα Αλεξ. Με δύο Ταξιαρχίας την VΙΙΙ και την ΙΧην το σύνταγμα κατόρθωσε να φθάση την δύναμιν του εις 400 άνδρας και να συγροτήση τα εξής οργανωτικά τμήματα:

Ι Τάγμα υπό τον Λοχαγόν Πεζ. Μαρκόπουλον Χρ. Εις την περιοχήν Ευρωστίνης.

ΙΙ Τάγμα υπό τον εφ. Υπολοχ. Δασόπουλον Γ. ή Γρίβαν εις την περιοχήν Αργολίδος.

ΙΙΙ Τάγμα υπό τον Αν/γόν Στεργιόπουλον Μιλτ. Εις την περιοχήν Πελλήνης.

ΙV Τάγμα υπό τον Ανθ/γόν Κανταλώνη εις την περιοχήν Ερμιονίδος.

Λόχος Αρχηγείου υπό τον Ανθ/γόν Στεριόπουλον Κ. παρά τω Αρχηγείω του Συν/τος, εις την περιοχήν Στυμφαλίας-Φενεού-Αλλέας.

Ουσιαστικώς δεν επρόκειτο περί Ταγμάτων, αλλά περί τμημάτων αποτελουμένων από 6-7 ομάδας εκ 12 ανδρών εκάστη, και από τμήμα πολυβόλων.»

«Μετά την εαμική σύσκεψιν της επαρχίας η οποία έλαβε χώραν εις το χωρίον Μποζικά της Νεμέας κατά το τρίτον δεκαήμερον του Οκτωβρίου 1943 …»(Εμμ. Βαζαίος,σ.29), στην οποία συμμετέχει και ο Θεοδ. Ζέγκος και μάλλον παρευρισκότανε και ο Δημ. Ανδρεαδάκης αποφασίζεται η ανασυγκρότηση  και η αναδιοργάνωση στην Αργολιδοκορινθία, των οργανώσεων του ΕΑΜ με μορφωμένα έμπιστα και έμπειρα  στελέχη όπως και την αναδιοργάνωση και ανάπτυξη σταδιακά του ΕΛΑΣ.

Έτσι στα πλαίσια της αναδιοργάνωσης του ΕΛΑΣ τότε, οι αντάρτες-«ομάδα κρούσης», που είχε έρθει στην Ερμιονίδα υπό την πολιτική καθοδήγηση του "Δασκάλου"-Δημ. Ανδρεαδάκη έφυγε από την περιοχή, για την έδρα του 6ου Συντάγματος στη περιοχή της Γκούρας.

 Ο Γεωρ. Παπαλιλής στο βιβλίο του ο.π., αναφέρει σχετικά:

«Η ομάδα του Χρήστου Λιλή ή καπετάν Φεραίου , όταν επέστρεψε απ΄την Ερμιόνη, υπακούοντας στην εντολή του συντάγματος, φτάνοντας έξω απ΄ το χωριό Δήμαινα της Αργοναυπλίας συγκρούστηκε κατά μέτωπο με μια ομάδα Γερμανών στρατιωτών. Σκοτώθηκαν τρεις (3) Γερμανοί και εννέα (9) άλλοι πιάστηκαν αιχμάλωτοι.»(Σελ. 18)

Ο Δημ. Ανδρεαδάκης παρέμεινε στην περιοχή Ερμιονίδος.

Ο ΝΙΚΟΣ ΣΑΡΑΝΤΟΠΟΥΛΟΣ (ΣΠΙΘΑΣ)(ο.π.) στη συνέχεια της αφήγησής του, αναφέρει, γιά τα όπλα, τον  ¨Μπουμπούνατο"( Δημ. Ανδρεαδάκη)  και γιά νέους οργανωτικούς και πολιτικούς διαφωτιστές του ΕΑΜ που κατέφθασαν στην περιοχή και ανέλαβαν καίριες θέσεις μετά την σύσκεψη στο Μποζικά Νεμέας:

«Από όσους θυμάμαι. ήταν μαζί μας ο Ανάργυρος Νταουλιάρης, ο Πάνος Καραμαδούκης, εγώ και άλλοι τρεις που δεν θυμάμαι τα ονόματά τους. Θυμάμαι μόνον ότι τα ζώα που μετέφεραν τα όπλα ήταν επτά και τα παραδώσαμε στο σχολείο της Επιδαύρου που όπως κατάλαβα εκεί ήταν η Οργάνωση. Αρκετό οπλισμό πήρε και ο Κανταλώνης.

Στην επιστροφή μας, φέραμε μαζί στο Κρανίδι για να οργανώσουμε την Επαρχία μας 4 στελέχη του ΕΑΜ τον Δικηγόρο από την Κόρινθο Δόντη(Γεροδήμος), τον Κατσαντώνη, ένα δάσκαλο από το Λουτράκι με το ψευδώνυμο Μπουμπούνατος και τον Χριστάρα.

Αφού τους φέραμε στο Κρανίδι, την άλλη μέρα παρακολουθήσαμε από το Α΄ Δημοτικό Σχολείο που είχε συγκεντρωθεί αρκετός κόσμος στο προαύλιο μια φλογερή πατριωτική ομιλία από το Γεροδήμο και ενθουσιαστήκαμε όλοι.[…]

 Μετά την ομιλία αυτή, η αντίδραση άρχισε να δραστηριοποιείται προπάντων μετά την ομιλία του Μπουμπούνατου στον  Αη Γιάννη την 28^η Οκτώβρη η οποία ήταν όχι μόνο απελευθερωτική αλλά και πολιτικοοικονομική και μαρξιστική.

Η αντίδραση αμέσως κατάλαβε ότι πρόκειται για «κομμουνιστική ιδεολογία»

Κατωτέρω μια αρκετά αξιόλογη σχετική των ανωτέρω, αναφορά της επικρατούσης κατάστασης,  στη περιοχή από το βιβλίο «ΜΟΝΙΜΟΙ ΑΞΙΩΜΑΤΙΚΟΙ ΣΤΟΝ ΕΛΑΣ/Γιάννης Πριόβολος/Αλφειός :

[Ο έφεδρος λοχαγός στρατιωτικής δικαιοσύνης, Οικονόμου Γεώργιος, κάτοικος Ερμιόνης, το Δεκέμβριο του 1946 (σε ερώτηση: «Γνωρίζεις να μας ειπείς υπό ποίας συνθήκας ο ίλαρχος Κονδύλης ευρέθη εις τον ΕΛΑΣ»), κατέθεσε:

«Ο ίλαρχος Κονδύλης Νικόλαος διέμενε κατά την διάρκεια της κατοχής στην ιδιαίτερη του πατρίδα Δίδυμα Ερμιονίδος. Κατά τα μέσα Αυγούστου 1943 ήλθε και με επεσκέφθη στην Ερμιόνη όπου μου γνώρισε ότι είναι στρατιωτικός υπεύθυνος του Ε.Α.Μ. Ερμιονίδος, στο οποίο ΕΑΜ τότε είχαν μυηθεί πολλοί ακραφνείς εθνικόφρονες πολίτες ολοκλήρου της επαρχίας Ερμιονίδος μεταξύ των οποίων και οι 1) Νικόλαος Αλεξανδρής, δολοφονηθείς μετά ταύτα κατά την περίοδο της εαμοκρατίας ήδη από Οκτώβριο μέχρι Δεκέμβριο 1943 2) Νικόλαος Γιάννου, μόνιμος υπολοχαγός εκ Φούρνων Ερμιονίδος 3) Σκαρτιάρης Παναγιώτης, ιατρός 4) Αθανάσιος Πατσαβός δημόσιος ταμίας 5) Ιωάννης Παλυβός κάτοικοι Κρανιδίου 6) Κόχειλας ιατρός εκ Σπετσών, δολοφονηθείς(εκτελεσθείς) κατά Μάρτιο 1944 παρά των ελασιτών και πολλοί άλλοι έγκριτοι πολίτες. Η οργάνωση αυτή λεγόταν μεν ΕΑΜ, πλήν όμως οι ανωτέρω, ως και όλοι οι μετέχοντες εις αυτήν, πλην ελαχίστων, συμμετέσχον εις αυτήν κινούμενοι από αγνά πατριωτικά ελατήρια και εν αγνοία των πραγματικών σκοπών ταύτης. Ο ίλαρχος Κονδύλης Νικόλαος ωθούμενος ασφαλώς από αγνά πατριωτικά ελατήρια και μόνον συμμετέσχε στην οργάνωση αυτή, η συμμετοχή του δε ως στρατιωτικού ηγέτη ήταν για τα όμματα της επαρχίας, μία εγγύηση ότι η οργάνωση ήταν πράγματι πατριωτική και ως εκ τούτου πολλοί εθνικόφρονες, στους οποίους και εγώ, προσχώρησαν εις αυτήν, δεδομένου ότι ήσαν γνωστά τα εθνικά φρονήματα του ίλαρχου Κονδύλη και η εξαίρετος αυτού δράση στο Αλβανικό μέτωπο. Κατά την πτώση της Ιταλίας κινήθηκαν δραστηρίως όλες οι τοπικές οργανώσεις και συγκεντρώθηκαν παρά των διαφόρων Ιταλικών φρουρών των πέριξ μερών 70 αραβίδες Ιταλικές, δύο οπλοπολυβόλα, ένα πολυβόλο, αφθονότατο πολεμικό υλικό. Τα περισσότερα των όπλων και πυρομαχικών τα παρέλαβε ο ίλαρχος Κονδύλης και τα απέκρυψε σε διάφορα κρησφύγετα εγγύς του ορεινού χωριού του Δίδυμα. Ούτω είχαν τα πράγματα όταν ενεφανίσθη εκ Κορινθίας ανταρτική ομάς εξ 25 ρακένδυτων και ατελώς εξοπλισμένων ανταρτών με επικεφαλής έναν καθοδηγητή αποκαλούμενο «Δάσκαλο» ούτος αγνόησε τον ίλαρχο Κονδύλη και την υφισταμένη οργάνωση, τους αποκάλεσε όλους «αντίδραση» και άρχισε να κηρύττει το εαμοκομμουνιστικό ευαγγέλιο. Τότε απεκαλύφθη στον ίλαρχο Κονδύλη και στους μετ΄ αυτού, ποίος ήταν ο πραγματικός σκοπός του ΕΑΜ. Την ομάδα αυτή του «Δασκάλου», εύκολο ήταν να προσβάλουν (οι εκεί τοπικές οργανώσεις) και να διαλύσουν ταύτη. Το τοιούτο δεν έγινε, διότι στον πολύ κόσμο δεν είχε σαφώς διαγραφεί ο πραγματικός σκοπός του ΕΑΜ και συνεπώς σε ενδεχόμενη σύγκρουση δύσκολο θα ήταν να ευρεθούν άνθρωποι οι οποίοι θα χρησιμοποιούνταν για να κτυπήσουν την ομάδα του «Δασκάλου», ο οποίος έφερε και αυτός τη σημαία της απελευθερώσεως. Αφετέρου, κάποιο ενδεχόμενο ανθρώπινο δυστύχημα, κατά την διάρκεια της συμπλοκής Ελλήνων-εναντίον Ελλήνων στις τάξεις των μαχητών του Κονδύλη, θα επιρίπτετο στους ώμους αυτού του ίλαρχου. Απαγορεύθηκε όμως από τον ίλαρχο να κατέλθει η ομάς του «Δασκάλου» πέραν των Διδύμων. Έμεινε ούτω η ομάς αυτή επί δεκαήμερου περίπου στα Δίδυμα. Κατά την ίδια εποχή-προφανώς κατόπιν συνεννοήσεως των κεντρικών κομμουνιστικών οργανώσεων της Αργολίδος και Κορινθίας και της επαρχίας Κυνουρίας-κατέφθασε εκ Κυνουρίας (δια πλωτών μέσων) 70μελής ανταρτική ομάς υπό τον Κανταλώνη. Οι δύο αυτές ομάδες ενώθηκαν. Ούτω η οργάνωση Κονδύλη ευρέθη με 70 όπλα στις αποθήκες και λοιπών υλικών, εν αδυναμία δε να πράξει τι κατ΄ αυτών. Οι  εκ Κυνουρίας αφιχθέντες έφεραν διαταγή του αρχηγείου-των εκεί δυνάμεων του ΕΛΑΣ-δια της οποίας η διοίκηση των (του ανεξαρτήτου τμήματος Ερμιονίδος ως το αποκαλούσε η διαταγή) ανετίθετο στον ίλαρχο Κονδύλη. Ο ίλαρχος αρνήθηκε την ανάληψη  της ηγεσίας και απεχώρησε. Η αποχώρηση συνετέλεσε στην διάλυση της παλαιάς οργανώσεως και την διαρροή εξ αυτού όλων των εθνικοφρόνων πολιτών. Ταύτα δε μέχρι της 20 Οκτωβρίου 1943. Από της εποχής εκείνης άρχισε η δημιουργία νέων οργανώσεων με τις κομμουνιστικές βάσεις. Οι κάτοικοι ήσαν απρόθυμοι, πλην ευάριθμων τινών κομμουνιστών και ούτω άρχισε και στην επαρχία μας εφαρμοζόμενη η βία. Κατ΄Ιανουάριο 1944 (σ. εμού: 17^ην Ιανουαρίου 1944) ο ίλαρχος(ο οποίος εν τω μεταξύ ασχολούνταν από Οκτωβρίου 1943 με αγροτικές εργασίες) καθώς και πολλοί άλλοι εθνικόφρονες συνελήφθησαν παρά του ΕΛΑΣ, οδηγήθηκαν στην εν Ποροχελίω βίλα Αναγνώστου, ένθα ποικιλοτρόπως κακοποιήθηκαν. Στον ίλαρχο ετέθη σαφώς το ερώτημα «ή εις το βουνό εις εις το τάφον». Ούτω υποκύψας εδέχθη και προσχώρησε εις τον ΕΛΑΣ, απομακρυνθείς όμως αμέσως εκ λόγων προνοίας μακράν της επαρχίας του. Έκτοτε ουδέν έμαθα περί της δράσεως του εις τον ΕΛΑΣ, ούτε τον συνάντησα, παρά μόνον κατ΄Ιανουάριο 1945 όταν υπηρετούσα ως ανθυπολοχαγός στο δικαστικό της Α.Σ,Δ.Σ (Ανωτάτης Στρατιωτικής Διοικήσεως Στερεάς.) τον είδα στο γραφείο  του δικαστικού να έχει προσαχθεί από τα κηρύγματα των εαμοκομμουνισμού. Χαρακτηριστικώς αναφέρω την εξής λεπτομέρεια: κατά τον ευθύς αμέσως μετά την απελευθέρωση χρόνο, ο βουλευτής Ερμιονίδος ΠΕΕΑ δικηγόρος εκ Γούρνων Παπαγεωργίου Δημήτριος, ερωτηθείς παρά των συμπολιτών του ιλάρχου περί της υγείας του και φρονημάτων του, δήλωσε: «ο ίλαρχος καλά είναι, αλλά δε μετεβλήθη ούτε κατά το εσωτερικό», εννοών ότι ούτε την στολή άλλαξε (φορούσε, όταν κατά τον ως άνω τρόπον αναχώρησε εις τον ΕΛΑΣ, περισκελίδα στρατιωτική, σακάκι πολιτικό και ρεμπούμπλικα), το δε , ούτε και τα πολιτικά του φρονήματα. Άλλο τι δεν έχω να προσθέσω[…]». }

Από ίδιο βιβλίο του Γ. Πριόβολου διαβάζουμε για τον Ιλ. Νικ. Κονδύλη:

{Βεβαίωση εφέδρου ανθυπολοχαγού πεζικού Πέτρου Αντωνίου περί του ίλαρχου Κονδύλη Νικόλαου

«…Απετελέσαμε πλέον την παρά των κομμουνιστών λεγομένην αντίδρασιν, αντιληφθέντες δε τούτο οι καπετανναίοι του ΕΛΑΣ, διέταξαν την 17^ην Ιανουαρίου 1944 την σύλληψιν του κυρίως υπευθύνου της αντιδράσεως ιλάρχου, την δικιά μου του Αλεξανδρή Νικολάου και άλλων συνεργατών μας, τους οποίους άλλους μεν μετέφερον εις Τσακωνίαν, τον ίλαρχον δε Κονδύλην και εμένα μας ωδήγησαν εις το αρχηγείον τους εις Γκούρα υπό πλέον δραματικάς συνθήκας.

Εκεί εμένα με ωδήγησαν μετά από ημέρας και με συνοδεία στην επαρχία μας ενώ τον ίλαρχον τον εκράτησαν…»

Εν Ερμιόνη τη 7 Μαϊου 1947

Ο διοικητής της διμοιρίας Μ.Α.Υ Ερμιόνης»}

Ο Κρανιδιώτης Βασίλης Λαδάς στο βιβλίο του: «ΟΙ ΑΝΤΑΡΤΕΣ ΤΗΣ ΘΑΛΑΣΣΑΣ»/2002  και στο «ΤΟ ΚΡΑΝΙΔΙ ΚΑΙ ΟΙ ΑΛΗΘΕΙΕΣ ΤΟΥ»/2008 αφηγείται σχετικά των ανωτέρω:

«Από πληροφορίες και εμπειρίες μου, ομολογουμένως ο Σκαρτιάρης με τον Παλυβό και αρκετούς Διδυμιώτες με 2 μόνιμους Αξιωματικούς του Στρατού κινήθηκαν με σκοπό να πάρουν τα όπλα των Ιταλών[…] Δεν κατάφεραν όμως να τα πάρουν, διότι δεν είχαν τη δύναμη να τα κρατήσουν και να τα αξιοποιήσουν για το σκοπό της Λευτεριάς στην Επαρχία μας.

Αμέσως όμως, άρχισαν οργανωμένη αντίδραση κατά του ΕΑΜ με διάφορους τρόπους και μέσα. Άρχισε να ανησυχεί και να οργανώνει διάφορα άτομα, ηγέτες τότε ο Μιχαήλ Χάσπαρης, χρόνια Δήμαρχος στο Κρανίδι, αυταρχικός και εγωϊστής, εκδικητικότατος και φασίστας στον έπακρον.

Σαν παράδειγμα αναφέρω ότι τον Ιούλιο του 1938 που πήγε ο Μεταξάς στις Σπέτσες αυτός τον επισκέφθηκε και του κρατούσε την ομπρέλα να μην τον κτυπά ο ήλιος. Βλέποντας όμως ότι δεν τον σήκωνε ο τόπος, με την πρώτη ευκαιρία και με κάτι δικούς του ανθρώπους μεταφέρθηκε στις Αδέρες προς Γαλατά με ζώα και συνέχεια πήγε στον Πόρο και κατέληξε στον Πειραιά. Από την Αθήνα είχε σύνδεση με την αντίδραση του Κρανιδιού και την κατηύθυνε από εκεί.

Από αφήγηση του γαμπρού μου Αντώνη Πέτρου κουνιάδου του Σκαρτσιάρη, που πήρε μέρος στον οφοπλισμό των Ιταλών, αφού τα βρήκαν με την αδερφή μου και παντρεύτηκαν και ζήσανε 30 χρόνια στο ίδιο σπίτι σεβόμενοι ο ένας του άλλου τις ιδέες, μου διηγήθηκε ότι η πρώτη δουλειά που σκέφτηκε η ομάδα του Σκαρτιάρη-Παλυβού-Βάθυ και Σία ήταν να εξοπλιστούν από τους Γερμανούς στο Ναύπλιο με σκοπό να επιτεθούν στην ομάδα του Κανταλώνη που έμενε στο Μοναστήρι της  Ερμιόνης γιατί ήταν άρρωστος με πνευμονία.

Έστειλαν λοιπόν σύνδεσμο στο Ναύπλιο που για λόγους ευνόητους δεν τον κατανομάζω, να πάρει 100 όπλα από τους Γερμανούς να επιτεθούν ένα βράδυ στους αντάρτες που ήταν τότε στο Μοναστήρι των Αγίων Αναργύρων. Ευτυχώς όμως οι Γερμανοί δεν τους έδωσαν φοβούμενοι μήπως αυτό ήταν έργο των αντιστασιακών οργανώσεων.

Από αφήγηση του Πέτρου Στέλλα, συνέχιζαν να υπονομεύουν τον Εθνικοαπελευθερωτικό αγώνα, κατηγορώντας όλους τους κομμουνιστές.

Αυτά, τα έμαθε η Οργάνωση του ΕΑΜ και ένα βράδυ έπιασαν τον Μήτσο το Ρούσση που τα δύο αδέρφια του ήταν στον ΕΛΑΣ και τον Γιάννη το Λαμπίρη (Βενιζέλος) τους πήγαν στο Πορτοχέλι σ΄ ένα σπίτι που το νοίκιαζε η Σοφία Βέμπο το Καλοκαίρι.

Εκεί τους ανέκριναν και κατέδωσαν 30 άτομα σαν μυστική οργάνωση. Ομολογουμένως φάγανε πολύ ξύλο και το άλλο βράδυ η οργάνωση συνέλαβε τους 30 αυτούς και τους πήγε στη Βίλα της Έλλης Αναγνώστου στο Πορτοχέλι.

Μεταξύ τους ήταν ο Παπαγεωργίου, Σκαρτιάρης, ο Παλυβός, ο Βάθης και ο Ίλαρχος Κονδύλης.

[…]

«Τους κακομεταχειρίστηκαν, κτυπώντας μερικούς που φαίνονταν ότι θα ομολογήσουν και αυτοί πράγματι ομολόγησαν τους σκοπούς τους. Η οργάνωση του ΕΑΜ στο Κρανίδι δεν ήθελε να δώσει συνέχεια. Γι΄ αυτό μετά από μια ομιλία εκπροσώπου του ΕΑΜ προς αυτούς τους ανθρώπους, αυτοί αφέθησαν ελεύθεροι. Ο εκπρόσωπος του ΕΑΜ απευθυνόμενος στους αξιωματικούς (μετά από μια εθνική και πατριωτική ομιλία) τους είπε ότι όσοι θέλουν να καταταγούν στον ΕΛΑΣ για την λευτεριά της πατρίδος μας, να αποφασίσουν τώρα και ευχαρίστως θα τους δεχθούν και θα συνεργαστούν μαζί τους για το καλό της πατρίδος.

Πρώτος κατετάγη ο ίλαρχος Κονδύλης, που παρέμεινε στον ΕΛΑΣ μέχρι το τέλος, στη θέση του υπασπιστή του 6ου Συντάγματος του ΕΛΑΣ, με συνταγματάρχη και αρχηγό τον Βαζαίο.[…]

Ενώ ο Παπαγεωργίου κατατάχτηκε στον ΕΛΑΣ αλλά με την πρώτη ευκαιρία έφυγε και πήγε στην Αθήνα όπου παρέμεινε μέχρι την απελευθέρωση και κατατάχτηκε κανονικά στο στρατό[…]

Οι δύο έφεδροι αξιωματικοί Βάθης και Παλυβός, δέχθηκαν και κατατάχθησαν στον ΕΛΑΣ, με το βαθμό του ανθυπολοχαγού και παρέμειναν μέχρι της 3 Ιουνίου 1944 που ήλθαν οι Γερμανοί στο Κρανίδι. Αμέσως τότε εγκατέλειψαν τον ΕΛΑΣ και εξοπλίστηκαν από τους Γερμανούς, ιδρύοντας τον λόχο των «ταγμάτων ασφαλείας» του Ράλλη στο Κρανίδι. Εξοπλισμένοι από τους Γερμανούς, άρχισαν μεγάλης έκτασης συλλήψεις Κρανιδιωτών αντιστασιακών, τους βασάνισαν σκληρά, έκαναν εκτελέσεις και συνέλαβαν ομήρους.»*

*(Σημείωση: Ο ίλαρχος Νικ. Κονδύλης μετά την απελευθέρωση, με τελική κρίση του ειδικού ανωτάτου στρατιωτικού συμβουλίου και παρ΄όλες τις θετικές εκθέσεις και αναφορές γι΄αυτόν από ταγματασφαλίτες και ΕΛΑΣίτες κρίθηκε «εμφορούμενος υπό αναρχικών ιδεών» και ένεκα τούτου ζήτησε την ευκαιρία να αποδείξει την τιμιότατά του και την αξιοσύνη του ως  Έλλην αξιωματικός να πολεμήσει τους «συμμορίτες» του Δημοκρατικού Στρατού ή ως αξιωματικός ή ως στρατιώτης.

Την ευκαιρία που ζήτησε πράγματι του την έδωσαν, με θέση επίλαρχου στον Εθνικό Στρατό, αλλά όμως θεωρήθηκε ένας από τους υπεύθυνους για την κατάληψη της Καρδίτσας 12 Δεκεμβρίου 1948 από τους αντάρτες του Δ.Σ.Ε. με πολλά θύματα από την πλευρά του εθνικού στρατού και τον έδιωξαν από το στράτευμα και δεν είναι γνωστό εάν δικαιώθηκε έκτοτε!)

ΙΙΙ ΤΑΓΜΑΣ(Ερμιονίδος) του 6ου  Συντάγματος του ΕΛΑΣ

Σε στρατιωτική βάση του ΕΛΑΣ στη θέση Πελεή κοντά στα Δίδυμα, πυρετωδώς  από τέλος του 1943 λόχος ανταρτών-ΕΛΑΣιτών με διοικητή τον ανθυπολοχαγό Σπηλιόπουλο Λεωνίδα (“Αθανασούλιας“) παρέχει βασική στρατιωτική   εκπαίδευση στους υποψήφιους αντάρτες για να συγκροτηθεί πλήρως το ΙΙΙ Τάγμα (Ερμιονίδος) του 6ου Συντάγματος με διοικητή στην αρχή τον ίδιο τον «Αθανασούλια».

Την 1-3-44 περατώθηκε η κανονική συγκρότηση του ΙΙΙ Τάγματος (Ερμιονίδος).Στο βιβλίο του ο Συν/χης Βαζαίος αναφέρει (Σελ.36):

« […]Επερατώθη η συγρότησης του ΙΙΙ Τάγματος εις την περιοχήν της Ερμιονίδος Μεταξύ ΙΙΙ Τάγματος και του Αρχηγείου του Συν/τος δεν υπήρχε τηλεφωνική επικοινωνία, λόγω της μεγάλης αποστάσεως εφ΄ενός, και αφ΄ετέρου διότι μας εχώριζεν η αμαξιτή οδός Άργους-Κορίνθου ήτις εφρουρείτο αυστηρώς υπό του εχθρού, και δεν ηδυνάμεθα να κατασκευάσωμεν τηλεφωνικήν γραμμήν. Τούτο ένεκεν η μεταβίβασις της αλληλογραφίας εβράδυνε πολύ.

Την 22-3-44 ελήφθη εις το Αρχηγείον αναφορά του ΙΙΙ Τάγματος, εν τη οποία ανέφερεν ότι την 1-3-44 ο 9ος Λόχος προσέβαλε φάλαγγα γερμανικών αυτοκινήτων επί της Δημοσίας οδού Λυγουριού-Ναυπλίου και κατέστρεψε την οδόν ταύτην εις πολλά σημεία με αποτέλεσμα: Νεκροί γερμανοί 15, 18 αιχμάλωτοι και 4 γερμανικά αυτοκίνητα πυρποληθέντα.»

---------

«(Τρείς Λόχοι και ο Λόχος μηχανημάτων, έκαστος λόχος είχε τρείς διμοιρίας εκ τριών ομάδων εκάστη, και η ομάς ένδεκα άνδρας)»

Διοικητής του πλήρως συγκροτημένου ΙΙΙ Τάγματος(Ερμιονίδος) ανέλαβε ο Ταγ/χης Πυρ/κού Μιχόπουλος Ελευθέριος ή Ελατιάς.

Η Υπεύθυνη της ΕΠΟΝ στα Δίδυμα Γιόνα-Μικέ Παϊδούση-Παπαντωνίου στο βιβλίο της «ΚΟΚΚΙΝΟΣ ΕΠΙΤΑΦΙΟΣ»/Βιβλιόραμα-2008 αναφέρει:

«Οι αντάρτες άλλοι έφευγαν κι άλλοι έρχονταν,και κάθε φορά είτανε κάτι καινούργιο για τους ανθρώπους του χωριού[…] Στην ομάδα που μας ήρθε τον τελευταίο χειμώνα είταν και ένας αντάρτης μεσήλικας καλοβαλμένος κ΄ ευγενής. Το  αντάρτικο ονομά του είταν Ελατιάς. Είπανε πως είταν μόνιμος αξιωματικός του στρατού. Τούτον λοιπόν τον Ελατιά τον πήγαμε στο σπίτι της δασκάλας της Βενετίας να μείνει».*((*σ.εμού: «Τότε μόνιμος Ταγ/χης Πυρ/κού Μιχόπουλος Ελευθέριος ή Ελατιάς, λαμπρός διοικητής του ΙΙΙ Τάγματος» (Από το βιβλίο Εμμ. Βαζαίου))

Πεδίο επιχειρήσεων του ΙΙΙ Τάγματος(Ερμιονίδος) ήταν κυρίως  όλος ο ορεινός και πεδινός  όγκος, της ανατολικής Αργολιδοκορινθίας.

Καπετάνιος του ΙΙΙ Τάγματος(Ερμιονίδος) ήταν από την αρχή του χρόνου 1944 και παρέμεινε μέχρι τέλους της Εθνικής Αντίστασης και των Δεκεμβριανών ο Γίαννης Ρεκλείτης από το χωριό Κλένια Κορινθίας.

Κατωτέρω ένα σύντομο βιογραφικό αυτού και της οικογένειάς του:

 Εικ.: Ο Γιάννης Ρεκλείτης (ή καπεταν Ντόμπρος) με το μαύρο περιβραχίονιο, λόγω πένθους από τον θάνατο της γυναικός του.

«Γιάννης Ρεκλείτης, 1907–1987, από την Κλένια Κορινθίας, αγρότης Προέρχονταν από δημοκρατική οικογένεια και ο ίδιος εντάχθηκε από τα γυμνασιακά του χρόνια στο ΚΚΕ. Μετά την επιστροφή του από το αλβανικό μέτωπο, εντάχθηκε στην Αντίσταση και πρωτοστάτησε στη συγκέντρωση πολεμικού υλικού και στην οργάνωση του αντάρτικου στην περιοχή. Επικεφαλής της πρώτης ανταρτοομάδας στην περιοχή της Νεμέας, έγινε αργότερα καπετάνιος του 3ου Τάγματος του 6ου Συντάγματος του ΕΛΑΣ Αργολιδοκορινθίας με το ψευδώνυμο καπετάν Ντόμπρος. Πολέμησε σε όλες τις μάχες που έδωσε το 6ο Σύνταγμα σε Αργολιδοκορινθία και Αρκαδία και στη συνέχεια, στην Αθήνα, στα Δεκεμβριανά, στην περιοχή Μακρυγιάννη. Επιστρέφοντας από τον Αχλαδόκαμπο, όπου είχαν καταθέσει τα όπλα, αμέσως μετά τη Συμφωνία της Βάρκιζας το 1945, συνελήφθη από τους χίτες στο Χιλιομόδι, αλλά γλίτωσε από σίγουρο θάνατο. Φυλακίστηκε από τους Βρετανούς στα αποδυτήρια του Καλλιμάρμαρου και στη συνέχεια μεταφέρθηκε στις Φυλακές Κορίνθου, όπου συνάντησε δύο από τους αδελφούς του. Απολύθηκαν με τα «μέτρα αποσυμφόρησης», το 1946, οπότε πέρασαν και οι τρεις στην παρανομία στην Αθήνα. Στον εμφύλιο, τον Σεπτέμβριο του 1946, μετά την εκτέλεση από τους χίτες του αδελφού του, Γιώργη, μετακινήθηκε στην Κρήτη και πολέμησε, με το ψευδώνυμο καπετάν Λευτέρης, στις γραμμές του ΔΣΕ στο Μάλεμε και γενικά στην ορεινή περιοχή Χανίων. Παραδόθηκε με τα μέτρα αμνήστευσης «των κατοχικών», το 1948, και φυλακίστηκε έως την εποχή της κυβέρνησης Πλαστήρα, αφού υπέγραψε «Δήλωση Μετανίας»

Η γυναίκα του ήταν η Μαρίνα, 1910–1944, το γένος Τρίκκα, από χωριό Πρόσυμνα (Μπερμπάτι) Αργολίδας. Απεβίωσε στο χωριό Μεσινό της ορεινής Κορινθίας από επιπλοκές στη γέννα των δίδυμων παιδιών της, που το ένα δεν επιβίωσε κατά την γέννα !(Οι «Χ»ίτες για το θάνατό της, διέδωσαν διάφορες φρικτές ευφάνταστες ιστορίες που είναι ανάξιες να αναφερθούν)

Τα αδέλφια του αριστεροί και αυτοί ενεπλάκησαν στο αντιστασιακό κίνημα. Ο  τρίτος κατά σειρά αδελφός, Γιώργης, διετέλεσε υπεύθυνος της Τομεακής Επιτροπής του ΕΑΜ Ανατολικής Κορινθίας στα χρόνια της Αντίστασης, τραυματίστηκε και συνελήφθη στο χωριό μου Στεφάνι Κορινθίας από Στεφανιώτες και οδηγήθηκε στο χωριό Αγ. Βασίλης , όπου λινταζαρίστηκε από χήρες και εκτελέστηκε από τον συγχωριανό του Γιώργο Μαρίνο 11 Νοεμβρίου 1946 (Βλ. ανάρτηση 076)

Ο πατέρας του, Χρήστος Ρεκλείτης, κατέβαλε και αυτός το τίμημα της εμπλοκής των παιδιών του στην εμφύλια σύγκρουση, εξοριζόμενος στο Τρίκερι από το 1948 μέχρι το 1950.

Απ΄ όλους(δεξιούς και αριστερούς !!!) συγχωριανούς του στο χωριού Κλένια του αναγνωρίζεται η  συμβολή  του , τ’ ότι  ουδείς Κλενιάτης δεν εκτελέστηκε τότε».

ΕΚΤΕΛΕΣΕΙΣ

Τέλος του 1943 αρχάς του 1944 αρχίζουν οι εκτελέσεις  "προδοτών-καταδοτών" και στην περιοχή, μετά από αποφάσεις λαϊκών δικαστηρίων ή ανταρτοδικείων, και την Άνοιξη του 1944 οι εκτελέσεις εντατικοποιούνται, και τώρα τις περισσότερες φορές με συνοπτικές διαδικασίες χωρίς λαϊκά δικαστήρια και ανταρτοδοκεία διότι εκτός των προδοτών προστέθηκαν και οι αντιδραστικοί.

Η επιχείρηση «Κοράκι» έγινε σταθμός-ορόσημο των όσων τραγικών θα επακολουθήσουν, διότι εκτός των άλλων οι Ούννοι υποδαύλισαν και αποθράσυναν κυρίως τους επικούρειους στο έργο τους, ταγματασφαλίτες να βγάλουν όλη την εγκληματική παλιανθρωπιά τους στο όνομα δήθεν του αντικομμουνισμού, και, προδώσανε, καταδώσανε, πλιατσικολογήσανε, βασανίσανε, κάψανε σπίτια, φονεύσανε Έλληνες.

Ο Ανδρέας Αλεξάνδρου Φρούσιος ή Γραβιάς γραμματεύς  Επαρχιακής ΕΑΜ Αργολίδος, στη δίκη των Λιμνών (βλ. ανάρτηση (086)) είχε καταθέσει :

«Μέχρις Ιουνίου δεν είχαμε κάμει εκτελέσεις εκτός των αποδεδειγμένων προδοτών[…]Τους αντιδραστικούς δεν τους σκοτώναμε. Σκοτώναμε τους προδότες μόνον». 

Δηλαδή εννοείται (ή τουλάχιστον εγώ εννοώ !) από την κατάθεση αυτή, ότι από τον Ιούνιο, άρχισαν να σκοτώνουν και αντιδραστικούς. Στην πραγματικότητα , από τέλος Απριλίου 1944 άρχισαν να σφάζουν ελεγχόμενα αντιδραστικούς με γραμμή του κόμματος (ΚΚΕ-βλ. επιστολή Ζέγκου), Από τα μέσα Ιουνίου όμως και μετά λόγω κυρίως της επιχείρησης «Κοράκι» που «σμπαραλιάστηκαν» οι οργανώσεις και φονεύτηκαν πάμπολλα στελέχη ΕΑΜ-ΕΛΑΣ-ΚΚΕ-ΟΠΛΑ η κατάσταση έγινε ανεξέλεγκτη και ποιο άγρια, έτσι μαζί με τους  προδότες-καταδότες και όποιον “αντιδραστικό” πήρε ο χάρος, κάθε ηλικίας φύλου και ιδεολογίας , …το παιχνίδι της πολιτικής των Γερμανών και Άγγλων είχε πετύχει !

Από το βιβλίο της  Γιόνας(Γιάνας)-Μικέ Παϊδούση-Παπαντωνίου ο.π., διαβάζουμε για τις εκτελέσεις  στα Δίδυμα  :

«Ύστερα από λίγες μέρες μαθεύτηκε πως θα στηνόταν ανταρτοδικείο. Θα δικάζονταν δυο συνεργάτες του εχθρού. Ένας άντρας, που τον είχανε φέρει από το κοντινό χωριό –Καρακάσι Τσούκα τον λέγανε-, και μια γυναίκα, φερμένη από την Ύδρα. Τον άντρα τον κατηγορούσαν ότι υπόδειχνε στους Ιταλούς που βγαίνανε για πλιάτσικο σε ποιο σπίτι θα βρίσκανε σιτάρι, λάδι, όσπρια, ή σε ποιο κοπάδι θα βρίσκανε σφαχτά. Η γυναίκα κατηγοριόταν ότι υπηρετούσε τους εχθρούς, τους έπλενε, τους μαγείρευε και τους έδινε πληροφορίες για τους ανθρώπους του νησιού.

Αργότερα έμαθα πως τον άντρα τον καταγγείλανε στους αντάρτες οι συγχωριανοί του. Τη γυναίκα ή την είχαν πιάσει οι ίδιοι οι Υδραίοι ή ειδοποίησαν τους αντάρτες και πήγαν και την έπιασαν. Τη λέγανε Λυγερή.

Η δίκη έγινε μπροστά σε όλους σχεδόν τους ανθρώπους του χωριού. Δεν έλειψαν ούτε τα παιδιά. Η κατηγορία είταν εσχάτη προδοσία και η ποινή θάνατος. Η καταδικαστική απόφαση σχολιαζόταν στο χωριό. Άλλοι, οι πιο μπασμένοι στο πνεύμα της αντίστασης, έλεγαν πως είταν σωστή απόφαση, γιατί οι προδότες πρέπει να τιμωρούνται. Άλλοι πίστευαν πως δε θα εκτελεστεί η απόφαση και πως πάρθηκε με σκοπό να φοβηθούν και οι καταδικασμένοι κι όσοι άλλοι είχαν φιλίες με τους εχθρούς. Κι άλλοι τους λυπόντουσαν, κυρίως οι γυναίκες.[…]

[…]πήγαμε στο σχολείο. Ανεβήκαμε τα πέτρινα σκαλιά, αλλά καρφωθήκαμε στην πόρτα. Αριστερά της καθισμένοι κατάχαμα με την πλάτη ακουμπισμένη στον τοίχο, ένας άντρας και μια γυναίκα μένανε ασάλευτοι και έδειχναν πως δεν είσαν από τούτο τον κόσμο.

[…]

Η εκτέλεση έγινε αργά το ίδιο απόγευμα.

Και πάλι οι άνθρωποι του χωριού δεν έλειψαν και πάλι τα παιδιά είσαν εκεί. Μακριά από το χωριό, σ΄ένα χωράφι, τέλειωσαν όλα για ένα άντρα αποφασισμένο και μια γυναίκα πεθαμένη, που έδειχνε να είχε γεννηθεί γριά και που από ειρωνεία της τύχης την είχαν βαφτίσει «Λυγερή». Με τούτο το  όνομα σημαδεύτηκε ύστερα και ο τόπος της εκτέλεσης και της ταφής. Κάποτε μάλιστα έβαλαν και μια σανιδένια πινακίδα πάνω από το λάκκο της ταφής: «Προδότες της πατρίδας» έγραφε.

Ύστερα έμαθα πως εκείνες τις μέρες είχαν και έναν άλλο κρατούμενο από το Κρανίδι, τον Κορδώνη, με βαριές κατηγορίες για φανερή συνεργασία με τους Ιταλούς. Του πήγαιναν τα τρόφιμα που πλιατσικολογούσαν, κι αυτός τα έκανε μαύρη αγορά. Και είταν από τους γερούς κτηματίες του Κρανιδιού. Το Κορδώνη τον έστειλαν με συνοδεία στο αρχηγείο της Γκούρας.

Θυμήθηκα τη νέα γυναίκα που είχαν φέρει από το Κρανίδι γιατί εκδιδόταν στους Ιταλούς, ενώ ο άντρας της είταν αντάρτης. Θυμήθηκα τις νουθεσίες του Κανταλώνη, το αυστηρό βλέμμα του και την σκληράδα όταν της έλεγε πως, αν συνεχίσει τα ίδια, τίποτε δε θα τη γλίτωνε από την οργή του. Εκείνη η κακομοίρα έτρεμε και πάλευε με το φουστάνι της να κρύψει τα κόκκινα πασουμέκια της με τις φούντες.

Από το Κρανίδι είχανε φέρει τότε και την Παναγιούλα Παπαμιχαήλ, που είχε το μεγάλο καφενείο και το είχε κάνει στέκι των Ιταλών. Της καταλόγιζαν ακόμη ότι δεν είταν άσχετη με τη μαύρη αγορά από τα είδη που άρπαζαν οι Ιταλοί.Την κράτησαν μερικές μέρες, και αφού της έπεξαν μερικές βιτσιές στα παχιά νώτα της, λέγοντας πως αυτό έπρεπε να το έχει κάνει ο άντρας της, την έστειλαν στο σπίτι της.

Τότε οι Κρανιδιώτες της βγάλανε και το τραγούδι της:

Μαυραγορίτισσα έγινε κ΄η Χοντροπαναγιούλα

Τα βρίσκει με τους Ιταλούς,

Γεμίζει τη σακούλα.

Αυτά είχαν γίνει όσο οι Ιταλοί είσαν στο Κρανίδι και παρίσταναν τους κατακτητές. Μετά τη συνθηκολόγηση τους σκορπίσανε, κάτι λίγοι πήγαν με τους Γερμανούς.

Τώρα όμως τα πράγματα είχαν αλλάξει, είχαν αγριέψει. Στα Δίδυμα είσαν αντάρτες, η Ερμιονίδα είχε δει άσπρη μέρα. Τώρα οι δοσίλογοι είχαν λουφάξει. Μερικοί άρχισαν να παριστάνουν τους Εαμίτες. Άλλοι έφυγαν κρυφά για τον Πειραιά όπου είσαν άγνωστοι. Και οι πατριώτες που είχαν δεινοπαθήσει από το βούρδουλα των Ιταλών πήραν ανάσα και ζητούσαν δικαίωση.»

***

«΄Εμαθα πως πριν από αρκετό καιρό στη Μικρή Σπηλιά είχε οργανωθεί και λειτουργούσε στρατόπεδο συγκέντρωσης δοσιλόγων, που τους είχαν φέρει από άλλες περιοχές. Το στρατόπεδο είχε φρουρά και στρατοπεδάρχη. Εδώ, πάντως είταν αρκετός ένας φρουρός στην είσοδο της λαξεμένης στο βράχο σήραγγας που οδηγούσε στο εσωτερικό της σπηλιάς. Δεν ξέρω γιατί η πληροφορία αυτή μου έκανε δυσάρεστη εντύπωση.

Βγαίνοντας από το τηλεφωνείο, με πλησίασε ένας αντάρτης, ο Χάρος. Είταν ένας μεγαλόσωμος άντρας, αντιπαθητικός, πολυλογάς και στην μπότα του είχε χωμένο πάντα ένα μαυρομάνικο μαχαίρι. Γενικά, είταν ένας τύπος που δεν ταίριαζε καθόλου σε αντάρτη.

«Με αφοπλίσανε και με στέλνουν στο στρατόπεδο», μου είπε. Κι΄ εγώ απόρησα γιατί το έλεγε σε μένα.

Προχωρώντας να φύγω , έπεσα πάνω στον Ντόμπρο.(σ.εμού: Καπετάνιος Γιάννης Ρεκλείτης)

«Καπετάνιε», του είπα, «Ο Χάρος αφοπλίστηκε και πάει για το «στρατόπεδο».

«Αυτά, παιδί μου, δεν είναι για σένα. Είναι μόνο δική μας δουλειά».

Καλά καλά δεν καταλάβαινα τι θα πει αφοπλισμός και κλείσιμο στο στρατόπεδο. Είσαν πράγματα που πρώτη φορά μου τύχαιναν.

Την άλλη μέρα  μαθεύτηκε πως ο Χάρος εκτελέστηκε εκείνο το πρωί, ύστερα από δίκη που είχε γίνει τη νύχτα, και πως το βορινό μέρος του χωριού είχε αναστατωθεί από τις φωνές του:

«Χωριανοί, με πάνε για εκτέλεση, βοηθήστε με».

Αργότερα έμαθα πως του είχαν γίνει παρατηρήσεις και συστάσεις να διορθώσει τη συμπεριφορά του και την εμφάνισή του, αλλά χωρίς αποτέλεσμα. Εκείνος , φαίνεται, είχε νομίσει το αντάρτικο για ξέφραγο αμπέλι.

Σε σύντομο χρονικό διάστημα ακολούθησε και δεύτερη εκτέλεση αντάρτη, ενός Αντώνη Σαχλού κι΄ επιπόλαιου τύπου, που εκτελέστηκε στο νεκροταφείο του χωριού. Τον είχα δει μια φορά σ΄ ένα μαγαζί να πίνει κρασί. Είταν ο μόνος αντάρτης που είχα δει να πίνει και να βλαστημάει. Κρατούσε και ένα βούρδουλα που έλεγε «μαρτύρα», και παινευόταν πως μ΄ αυτό έδερνε τους κρατούμενους για να μαρτυρήσουν.

Δεν πέρασε πολύς καιρός και έγινε Τρίτη εκτέλεση. Είταν στρατοπεδάρχης, ένας Μήτσος *(*σ.εμού: Δημ. Ιω. Νώτης) από το χωριό Λίμνες του Άργους. Είχε καταδικαστεί με την κατηγορία ότι βίαζε γυναίκες κρατούμενες, με την υπόσχεση πως θα τις άφηνε ελεύθερες κι ακόμη ότι έπερνε τα στολίδια τους. Ο Γιώργος Αλεξανδρής και ο Φάνης Οικονομόπουλος που είχαν παρακολουθήσει την εκτέλεση, μου έλεγαν αργότερα πως τα δάχτυλά του είσαν γεμάτα δαχτυλίδια και πως πήδηξε μέσα στον τάφο, έπεσε και ζήτησε να τον πυροβολήσουν στο κεφάλι.

Τώρα, στο χωριό η ατμόσφαιρα είταν αποπνικτική και ένας φόβος μας είχε κυριέψει, που όμως κανένας μας δεν τον ομολογούσε. Νόμιζα πως αυτό θα είταν το χειρότερο που θα μου λάχαινε εκείνον τον καταραμένο καιρό. Και κοντά σε τούτα, είχε γίνει κοινό και ανομολόγητο μυστικό πως γίνονταν εκτελέσεις κρατούμενων.»

***

Για τον Γιάννη Σχοινά ή Τίγρη από τις Μυκήνες , επίλεκτο μέλος της «ομάδας κρούσης» του «Λευτεριά» και του ΕΛΑΝ, η Παϊδούση-Παπαντωνίου γράφει:

Σαν τέλειωσε η παράσταση , είταν φανερό πως και το έργο είχε αρέσει και μεις τα είχαμε καταφέρει καλά. Όταν φεύγαμε από το σχολείο φορτωμένοι με κάτι παλιές βαλίτσες με τις φορεσιές μας, με σταμάτησε ο αντάρτης Τίγρης. Το πρόσωπό του είταν αλλοιωμένο, λες και κάποιος βίαιος σπασμός το είχε αλλιωτέψει, τα μάτια του είσαν θολά.

«Όταν σε έβλεπα με κείνα τα μαύρα κουρέλια και να κλαις, νόμιζα πως έβλεπα την πατρίδα μας την σκλαβωμένη Ελλάδα» είπε βραχνά και ένας κόμπος στο λαιμό του του έκοψε τη φωνή. Έκανε να φύγει, κοντοστάθηκε και σαν να μου εμπιστευόταν τη μοίρα του, με σταθερή φωνή είπε:

«Με λένε Γιάννη, Γιάννη Σχοινά».

Με δύο λόγια, η σκέψη ότι μπορεί να γίνονταν εκτελέσεις στο χωριό μου μου είταν αποκρουστική. Οι λογισμοί μου μονομαχούσαν και πότε υπερείχε η μια πλευρά και πότε η άλλη. Και εγώ ανάμεσά τους δεχόμουν τα χτυπήματα από τις δύο πλευρές.

Οι σκέψεις μου όλον εκείνο τον καιρό είσαν εφιαλτικές, ώσπου ήρθε και η χαριστική βολή όταν μια μέρα ο Νίκος Πετράκης μου εμπιστεύτηκε πως εκτελεστής είταν ο Τίγρης. Τώρα το μυαλό μου σταμάτησε. Δεν μπορούσε να το χωρέσει πως αυτός ο άνθρωπος που προσπαθούσε να ισορροπήσει πάνω σ΄ ένα τεντωμένο σχοινί είχε χάσει κιόλας το παιχνίδι από το ξεκίνημά του. Η μοίρα του τον είχε οδηγήσει στο δρόμο που τον πήγαινε στο πουθενά. Κι όταν ο Τίγρης ήρθε στην πόρτα της αυλής μας για να μου φέρει την έκθεσή του, όπως έλεγε, του είπα κοφτά, αλλά όχι απότομα:

«Μην ξαναφέρεις έκθεση. Έχω άλλη δουλειά. Δεν προφταίνω. Προχώρα μόνο σου. Μπορείς».

Έκανε ένα μορφασμό πόνου και ύστερα είπε:

«έχεις δίκιο. Κατάλαβα. Σου το είπανε, το έμαθες. «Όμως εγώ τώρα θα σου πω όσα δε σου είπανε. Πιστεύω πως έκανα ένα πολύ δύσκολο χρέος. Πιστεύω πως όσο περισσότερους προδότες σκοτώνω, τόσο πιο γρήγορα θα  ΄ρθει η λευτεριά στην πατρίδα μου. Σκοτώνω τους προδότες της πατρίδας μου, γιατί μόνο ο θάνατος τους ταιριάζει. Και δε χαλαλίζω σφαίρα για τους προδότες. Με μαχαίρι…»

Τον άφησα να λέει εκεί έξω στην αυλόπορτα και έτρεξα αλαφιασμένη στο σπίτι, βροντώντας πίσω μου την πόρτα με χέρια παγωμένα. Αργότερα έμαθα πως όταν ο Τίγρης πήγαινε για εκτέλεση κάποιον, φορούσε φουστανέλα κ΄ ένα φέσι κόκκινο με μαύρη φούντα που την έριχνε στο πρόσωπό του.*(*σ.εμού: Εκτιμώ υπερβολή τα περί φουστανέλας !)

***

Μια φοβερή ομαδική σφαγή-εκτέλεση 15 Ιουνίου 1944 μετά το τέλος της φονικής επιχείρησης «κοράκι», από το βιβλίο ο.π. της Παϊδούση-Παπαντωνίου :

« Ο γιατρός Απόστολος Παπαντωνίου και η γυναίκα του Χρυσούλα Μπέκου είχαν έξι παιδιά, δύο γιους και τέσσερις κόρες. Ο γιατρός έφυγε από τη ζωή τις τελευταίες μέρες του Δεκέμβρη του 1942 σε ηλικία μόλις 52 χρόνων. Τη θέση του μέσα στην οικογένεια πήρε άξια η γυναίκα του με βοηθό της τον μεγαλύτερο γιο της, τον Γιώργο. Η Ιταλογερμανική κατοχή έπληξε και την οικογένεια του γιατρού, όπως και την κάθε Ελληνική οικογένεια. Η μητέρα Χρυσούλα προσηλωμένη στις εντολές του συζύγου της επιδόθηκε σε δύσκολο αγώνα να σπουδάσει τα παιδιά της. Αλλά η εχθρική κατοχή, που βρήκε όλα τα παιδιά στα σχολεία τους, ανάγκασε τη μητέρα να μαζέψει τα παιδιά της στο σπίτι της, ώσπου να περάσει ο δύσκολος καιρός. Η κατάσταση ήταν υποφερτή, η οικογένεια δεν στερήθηκε το ψωμί χάρη στις φροντίδες της μητέρας. Έτσι ήταν η κατάσταση όταν έφτασαν τα πρώτα μηνύματα της Εθνικής Αντίστασης. Η πρώτη κόρη Γεωργία δεν εδίστασε, οργανώθηκε αμέσως έχοντας κοντά της και τις τρεις μικρότερες αδερφές της, την Αναστασία, την Αδαμαντία και την Ελένη. Ο μεγάλος αδερφός, ο Γιώργος, μοίρασε τον εαυτό του ανάμεσα στα οικογενειακά βάρη και την Εθνική Αντίσταση και όταν του ζητήθηκε να προσφέρει τις υπηρεσίες του στην Αντίσταση στην περιοχή της Τροιζηνίας από το πόστο του καθοδηγητή της Ε.Π.Ο.Ν., υπάκουσε. Αλλά με κάθε ευκαιρία γύριζε στο σπίτι για να βοηθήσει την μητέρα, να δει τις αδερφές του και τον μικρό αδερφό του, τον Παντελή. Αυτό κράτησε ως τον Ιούνιο του 1944, όταν μια μικρή Γερμανική δύναμη από πολλούς «ταγματασφαλίτες» έκαναν εκκαθαριστική επιχείρηση στην Ερμιονίδα και στην όμορφη Τροιζηνία. Η ντόπια αντίδραση πανηγύριζε. Οι «ταγματασφαλίτες» αφοσιωμένα εκτελεστικά όργανα των Γερμανών, προβαίνανε σε εκτελέσεις χωρίς να δίνουν λόγο σε κανένα.
Ο Γιώργος περέμεινε στην Τροιζηνία μαζί με έξι άλλους ΕΠΟΝίτες, τέσσερα αγόρια και δύο κορίτσια, που ακολούθησαν μία αντάρτικη δύναμη σε ορεινή περιοχή της Τροιζηνίας και έτσι δεν ήρθαν σε επαφή με τον εχθρό. Και όταν οι εχθρικές δυνάμεις υπεχώρησαν προς τα νώτα της Ερμιονίδας, τότε στην Τροιζηνία θριάμβευσε η ντόπια αντίδραση. Με την εχθρική υποχώρηση, δόθηκε εντολή από την αντάρτικη διοίκηση να επιστρέψουν όλοι στις βάσεις τους. ο Γιώργος πήρε το προσωπικό του ΕΠΟΝίτικου γραφείου της Τροιζηνίας και κατέβηκε στο χώριο Κάτω Φανάρι, όπου ήταν η βάση του. ο Γιώργος ήταν πολύ αγαπητός σε όλη την περιοχή. Σε όποιο χωριό πήγαινε οι χωριανοί μαζεύονταν γύρω του και τον άκουγαν να τους μιλάει για τα δικά τους ενδιαφέροντα και για τα καθημερινά προβλήματά τους. Τον έλεγαν «ο Γιώργος το παιδί του γιατρού μας», γιατί δεν μπορούσαν να ξεχάσουν τον πατέρα του Γιώργου, που αψηφούσε χειμώνες και λιοπύρια και πήγαινε στα χωριά τους, όπου υπήρχε άρρωστος. Αλλά η ντόπια αντίδραση αγρυπνούσε. Συμβούλια και διαβούλια κρυφά για το πώς θα εξολοθρεύσουν όλο το προσωπικό του γραφείου της Ε.Π.Ο.Ν. «Και έλαβαν βουλή οι άνομοι» μιας και δεν τους είχαν στείλει ακόμα όπλα, να χρησιμοποιήσουν τα μαχαίρια τους. Ενώ παράλληλα ζήτησαν από το Γιώργο να τους μιλήσει να ξαναοργανωθούν, να τους ενθαρρύνει. Και στήσανε τραπέζι γιορτινό στην αυλή της εκκλησίας του χωριού του Αγίου Χαράλαμπου. Ο Γιώργος στο μεταξύ οδοιπορώντας μέσα από βουνά έφτασε κρυφά στα Δίδυμα. Ήθελε να συναντήσει το θείο του, αδερφό του πατέρα του και να τον συμβουλευτεί. Βρήκε τρόπο και ειδοποίησε το θείο του, αλλά αυτός του παράγγειλε «όπως έστρωσε να κοιμηθεί». Γυρίζοντας ο Γιώργος προς την Τροιζηνία, συνάντησε πάνω στο Μεγαλοβούνι (το όρος Δίδυμα) έναν βοσκό μακρινό συγγενή του. του έδωσε νερό ο βοσκός και προσπάθησε να τον πείσει να μείνει μαζί του στο βουνό. Ο Γιώργος σκέφτηκε τους συντρόφους του και συνέχισε την πορεία του. Έφτασε στο Κάτω Φανάρι και πήγε στο σπίτι που φιλοξενιόταν. Εκεί η νοικοκυρά, μακρινή συγγενής μας και αυτή, προσπάθησε να τον πείσει να μην πάει στο τραπέζι που ετοίμαζαν. Η μυρωδιά του αίματος είχε απλωθεί πάνω από το χωριό. Η γυναίκα προσπάθησε αλλά μάταια. Ο Γιώργος της είπε «εκεί κάτω βρίσκονται έξι παιδιά, οι σύντροφοί μου, δεν μπορώ να τους αφήσω». Τη χαιρέτησε και έφυγε και πήγε στο τραπέζι του θανάτου. Εκεί γύρω η ατμόσφαιρα ήταν πανηγυριώτικη. Κανένα σημάδι δεν έδειχνε τον ερχομό του θανάτου. Μια στιγμή φώναξαν, ιδιαίτερα το Γιώργο και του είπαν «σήκω και φύγε». Ήταν η ώρα που ο Γιώργος κατάλαβε το βάθος του μίσους που είχε θρέψει στις ψυχές των απλών ανθρώπων του χωριού η ντόπια αντίδραση. Και τους απάντησε «Εσείς με καλέσατε, δεν ήρθα μόνος». Του ξαναείπαν «σήκω και φύγε». Και τους ανταπάντησε «σύμφωνοι, παίρνω τα παιδιά και φεύγω». «Όχι» του είπαν κοφτά «θα φύγεις μόνος». «Δεν ήρθα μόνος και μόνος δεν φεύγω» τους αποκρίθηκε κι έμεινε κοντά στους συντρόφους του. σε λίγο το λόγο πήραν τα μαχαίρια. Πέντε παλληκαράκια και δυο κοπελίτσες σφάχτηκαν σαν τα αρνιά του Πάσχα. Έμειναν νεκρά εκεί στον τόπο της εκτέλεσης, μόνα στην αυλή του Αγίου Χαράλαμπου ως τα χαράματα που μερικοί χωριανοί πήγανε και τα σβάρνισαν σε μια αρκετή απόσταση, όπου υπήρχε ένας ασβεστόλακκος. Τα σώριασαν το ένα πάνω στο άλλο, ο παπάς του χωριού κοιμότανε. Έμειναν χρόνια στον ασβεστόλακκο, ώσπου ο ιδιοκτήτης του χωραφιού που ήταν ο ασβεστόλακκος, τώρα τα τελευταία χρόνια (εξήντα χρόνια λογαριάζω) έβαλε μια μπουλντόζα, ανέσκαψε το λάκκο, θρυμμάτισε τα οστά και τα σκόρπισε στο χωράφι του για λίπασμα. Και τούτο για να μη μείνει σημάδι να τους θυμίζει το έγκλημά τους, ούτε στους επιζώντες, ούτε στους απογόνους τους. Και κανένας τους δεν σκέφτηκε πως εκεί στην αυλή του Αγίου Χαράλαμπου ζει και σπαρταράει αιώνια το αγνό αίμα εφτά θυσιασμένων παιδιών, εφτά μαρτύρων της Εθνικής Αντίστασης. Ποια ήταν τα παιδιά αυτά ποτέ δε μαθεύτηκε. Στην αρχή λέγανε πως ήσαν ξένοι, όμως εξήντα χρόνων έρευνα έδειξε ότι το ένα από τα κορίτσια ήταν η Δήμητρα Λαμπροπούλου, γέννημα – θρέμμα του Κάτω Φαναριού. Ύστερα λέγανε πως ήτανε Ρώσοι κι όταν τους ρώτησα αν μιλούσαν Ελληνικά απάντησαν «ναι μιλούσαν Ελληνικά». «Κι αν ήσαν Ρώσοι έπρεπε να τους σφάξετε;» Με αμηχανία απαντούν, χάνουν τα λόγια τους, «ε τότε έτσι ήταν τα μυαλά μας». Τώρα την ευθύνη την ρίχνουν σε κάποιον «Ρούντο» και λένε πως αυτός ήταν ο αρχιφονιάς. Ήταν ένας άνθρωπος που είχε κάνει κι άλλα φονικά, έμπαινε στη φυλακή και σε λίγο έβγαινε. Μαζί του ήτανε και μια Κατερίνα Γουβίταινα, ήτανε κι ένας νεαρός Καραγιάννης. Τα ρίξανε όλα σε ένα φουκαρά, Ψυχογιό λεγόμενο, που δικάστηκε κι έκανε κάμποσα χρόνια στη φυλακή. Αλλά και στη δίκη και στη φυλακή και ύστερα όπου στεκόταν έλεγε «δεν είμαι εγώ, δεν έκανα εγώ τέτοιο πράγμα». Για τον «Ρούντο» λένε πως όταν θα πέθαινε κάλεσε τον παπά και εξομολογήθηκε το πολλαπλό έγκλημά του.

Eικ.: Ο εξωραϊσμένος σήμερα χριστιανικός χώρος στο χωριό Δρυόπη(Κάτω Φανάρι)όπου έγινε το φοβερό έγκλημα από τους καλούς "κομμουνιστοφάγους" χριστιανούς των "Ελλάς Ανθελλήνων Χριστιανών" χωρίς καμιά αναφορά για το στυγερό ομαδικό έγκλημα εκεί!

Την άλλη μέρα από το βράδυ της σφαγής, οι φονιάδες κάλεσαν τους Γερμανούς θριαμβευτικά για να επιβεβαιωθούν για το κατόρθωμά τους  και γιά να τους δώσουν όπλα τώρα ,γιατί τα μαχαίρια είχαν στρεβλώσει και δεν έφταναν για την "κομμουνιστοφαγία" τους!

    Τα ανωτέρω της περιγραφής δεν τα πίστευα και την Άνοιξη του 2015, επισκέφτηκα το χωριό Δρυόπτη(Κάτω Φανάρι). Οι γέροντες του χωριού με καχυποψία με αντιμετώπισαν μη θέλοντας να αναφέρω το όνομά τους για ότι μου μαρτύρησαν.

Μου είπαν ότι εκείνο το βράδυ σφάχτηκαν 5 νέοι από τους 7 που ήσαν στη συγκέντρωση. Οι 2 κρύφτηκαν και ο μεν ένας βρέθηκε την άλλη ημέρα το πρωί και σφάχτηκε από τους ίδιους φονιάδες, ο δε άλλος όπως μου μαρτύρησε, ο γέρων που τότε ήταν 10 ετών και ήταν αυτόπτης μάρτυρας της σφαγής, γλύτωσε διότι ο πατέρας του δεν θέλησε να τον παραδώσει στους φονιάδες, από το σπίτι τους που κρυβόταν. Mου είπε επίσης , ότι λεγόταν Μέξης και ότι τα κατοπινά χρόνια ήταν εισαγγελέας, χωρίς να ξέρει περισσότερα!

 Εκτός του Γεωργίου Παπαντωνίου(καπετάν Γκράβα) γνωστά τα ονόματα άλλων θυμάτων είναι της Δήμητρας Λαμπροπούλου καταγωγής από την Δρυόπη και του Κυριάκου Κυριακίδη(καπετάν Κουφού) από τη Νέα Κίο.

Σημειώνω ότι επί Ιταλών ο Αναστ. Φριώτης πρόεδρος του χωριού «Κάτω Φαναριού»(Δρυόπη) εκτελέστηκε ως προδότης από την πρώτη αντάρτικη ομάδα της περιοχής, του «Μαύρου».Επίσης είχε εκτελεστεί από την ΟΠΛΑ της περιοχής, ο με καταγωγή την Δρυόπη αστυνόμος Πέτρος Γουβιώτης, ο οποίος, όπως λέγεται ήταν «δεξί χέρι» του Κων. Μανιαδάκη.

***

Ο Δημήτριος Ανδρεαδάκης (ή Δάσκαλος ή Γκαβός ή Μπουμπούνατος) εμφανίστηκε όπως είδαμε ,στην περιοχή της Επιδαύρου, Ερμιόνης με την ομάδα κρούσης «Λευτεριά» ως πολιτικός καθοδηγητής. Ήταν   “αόρατος” , και λίγες οι δημόσιες εμφανίσεις του.

16 Απριλίου 1944 ο Δημ. Ανδρεαδάκης εμφανίζεται στα Δίδυμα (εκεί του "κόλλησαν" και το παρατσούκλι «Μπουμπούνατος») και από εκεί πήγε στο Κρανίδι για «μόνιμη» εγκατάσταση ,μαζί με την γυναίκα(Μασμανίδου Κική) και το μωρό τους, που είχε γεννηθεί τέλος του 1943. Στο Κρανίδι έκατσαν μέχρι τέλος Μαΐου που εξελίχτηκε στη περιοχή η  εκκαθαριστική επιχείρηση "Κοράκι", οπότε το ζεύγος διέφυγε μέσω «Τσακωνιάς» για να τον συναντήσουμε πάλι τον «Γκαβό» με έδρα το Τάτσι Αργολίδας , όπου ήταν και η έδρα και του Ζέγκου. Από εκεί με ομάδες κρούσης έκανε το καλοκαίρι του ΄44 τα γνωστά μεγάλα «μακελειά» στο Χέλι μετά στη Μιδέα και μετά στις Λίμνες!

Από το βιβλίο της ΕΠΟΝίτισσας από τα Δίδυμα Γιόνας(Γιάννας)-Μικέ Παϊδούση-Παπαντωνίου ο.π., διαβάζουμε:

(16 Απριλίου 1944) Λαμπρή[…]Κυριακή απομεσήμερο κι ακούστηκε η καμπάνα του χωριού. Είταν ένα κάλεσμα προς τους χωριανούς να μαζευτούνε στο καφενείο του Παριώτη, θα μιλούσε ένας αγωνιστής που είχε έρθει από την Κορινθία.

Είταν ένας νέος άνδρας, ξεροκιανός με ανήσυχα μάτια. Είτανε λάθος το ότι δεν είχε έρθει πρώτα σε επαφή με τους υπευθύνους της οργάνωσης του χωριού, να κατατοπιστεί. Και έτσι, ο λόγος του στάθηκε ρηχός, δεν άγγιξε τους ανθρώπους. Μίλησε φτηνά, σαν να απευθυνόταν σε ανθρώπους που δεν ήξεραν τι τους γίνεται. Το κάλεσμα προς τις γυναίκες περιορίστηκε σε μια φράση που την επανέλαβε πολλές φορές: «Μπουμπουνάτε την και εσείς γυναίκες τη ρόκα για τον αντάρτη». Έτσι όταν ύστερα γινότανε λόγος γι΄ αυτόν, τον έλεγαν: ο Μπουμπούνατος.

Αυτός εδώ συνοδευόταν κι από τη γυναίκα του και το μωρό τους. Είταν μια γυναίκα στεγνή και νευρική και πολύ απαιτητική, κυρίως για το μωρό. Κανένα σπίτι δεν την ικανοποιούσε στα Δίδυμα και προωθήθηκε προς το Κρανίδι, όπου την ακολούθησε και ο Μπουμπούνατος. Εκεί σ΄ ένα σπίτι, είδα το μωρό να κοιμάται σε μιαν άσπρη κούνια, πνιγμένη στα κεντήματα και τους φιόγκους.

Είπανε πως ο Μπουμπούνατος είτανε δάσκαλος.(Σελ. 61)

ΟΙ ΑΝΤΑΡΤΕΣ ΤΗΣ ΘΑΛΑΣΣΑΣ (ΕΛΑΝ Αργοσαρωνικού)

(Εικ.: Αντάρτες της θάλασσας, του ΕΛΑΝ Μυτιλήνης)

Με πρωτοβουλία των στελεχών της Επαρχιακής Επιτροπής του ΕΑΜ του Κρανιδίου, της Ερμιόνης και Ύδρας, αρχίζει από τέλος Σεπτεμβρίου 1943 η δημιουργία του αντάρτικου ναυτικού με την ονομασία «Ελεύθερες Ελληνικές Ναυτικές Δυνάμεις». Πρωτεργάτης και εμπνευστής ήταν ο γεωπόνος Τάσος Κακαβούτης από τις Σέρρες που εργάζονταν τότε στην Ερμιόνη με συνεπίκουρους άλλα στελέχη όπως ο Κοσμάς Σταματίου από την Ερμιόνη, οι Τάσος Γεωργοπαπαδάκος φιλόλογος, γραμματέας της Μητρόπολης Ύδρας,*(* ΄Εγραψε το βιβλίο: «Η δράση του ΕΛΑΝ Αργοσαρωνικού, Αθήνα, Σοκόλης 1996) Τάκης Ραφαλιάς, φαρμακοποιός από την Ύδρα, και Νίκος Ντούρος από την Ερμιόνη, υπάλληλος της Μητρόπολης Ύδρας.

Ο αρχικός εξοπλισμός του αντάρτικου ναυτικού σε πλωτά μέσα προείλθε από τα σκάφη των Ιταλών που είχαν στο ψαροχώρι Κοιλάδα, μετά την συνθηκολόγηση της χώρας τους. Στόχος του αντάρτικου ναυτικού είναι η παρεμπόδιση και σύλληψη των επίτακτων γερμανικών σκαφών και ταυτόχρονα η ενίσχυση με λάφυρα των αντάρτικων δυνάμεων ξηράς του 6^ου Συντάγματος ΕΛΑΣ.

Τέλος Οκτωβρίου 1943 το αντάρτικο ναυτικό μετονομάζεται σε «Ελληνικό Λαϊκό Απελευθερωτικό Ναυτικό-ΕΛΑΝ» και στην περιοχή θέτει σε επιχειρησιακή ετοιμότητα με κατάλληλο εξοπλισμό για 15 μαχητές το καθένα (αντιαρματικά, πολυβόλα, οπλοπολυβόλα και ατομικά όπλα) δύο καΐκια καταδιωκτικά το Κ1 και το Κ2 .

Τέλος του Δεκεμβρίου 1943 αποφασίζεται από το ΕΑΜ/ΕΛΑΣ/ΚΚΕ να ενισχυθεί το ΕΛΑΝ Αργοσαρωνικού  και στέλνονται από το 6ο Σύνταγμα του ΕΛΑΣ επίλεκτοι μαχητές-ομάδα κρούσης. Το μέλος της  ομάδος αυτής Παναγιώτης Καραμπίνας (ή Τζαβέλας), διηγείται στον ιστοριοδίφη Τάκη Μαύρο στην εφημερίδα Αναγέννηση του Άργους:

«..Εγώ τότε είχα καταταχθεί στο 6ο Σύνταγμα του ΕΛΑΣ, και μια μέρα αρχές του 44, πήραμε την εντολή να σχηματίσουμε μιαν ομάδα κρούσεως και να κατέβουμε στα Δίδυμα. Είμαστε επτά. Ο Γιώργος ο Λέκκας από το Γκέρμπεσι της Αργολίδας, γνωστός με το ψευδώνυμο καπετάν Λευτεριάς, ο Γιάννης Σχινάς από τις Μυκήνες που τον λέγαμε Τίγρη, ο Τάσος Οικονόμου από τις Λίμνες, ο καπετάν Γιάννης Μωριάς και δύο άλλα παιδιά που δεν θυμούμαι τα ονοματά τους».

Ο Παναγιώτης Καραμπίνας ή Τζαβέλας αναλαμβάνει έκτοτε κυβερνήτης του καταδιωκτικού Κ1 και ο Γεώργιος Λέκκας ή Λευτεριάς του Κ2 και πράγματι έγιναν θρύλος.

Η δράση του ΕΛΑΝ Αργολικού από 20 Οκτωβρίου 1943 μέχρι το  Μαΐου 1944 ήταν πράγματι εντυπωσιακή, οπότε σχεδόν διαλύθηκε από την φοβερή εκκαθαριστική - «Κοράκι». Μέχρι τότε η γερμανική Ναυτική Διοίκηση έχει χάσει τον έλεγχο σε όλη τη θαλάσσια περιοχή που ορίζεται από την διαδρομή που ακολουθούσαν τα επίτακτα πλοία μέχρι την Κρήτη, πάρα πολλά εξαφανίζονταν, χωρίς να είναι σίγουροι με ποιόν τρόπο.

 Υπολογίζεται ότι από την δράση των καταδιωκτικών Κ1 και Κ2 , ο αριθμός των συλληφθέντων επίτακτων πλοιαρίων να είναι περί τα 70 με πολλά λάφυρα-εφόδια και οπλισμό.*

*Σημείωση: Η προώθηση των εφοδίων και του οπλισμού προς το 6ο Σύνταγμα γίνονταν νύκτα και σύμφωνα με το τον υπεύθυνο εφοδιασμού του συντάγματος αντι-συνταγματάρχη Γ. Κώνστα  γίνονταν από την διαδρομή Ερμιόνη-Κρανίδι-Δίδυμα ή εναλλακτικά Ερμιόνη-Παλαιά Επίδαυρος-Χέλι-Λίμνες με τελική κατάληξη και στις δύο περιπτώσεις τη Νεμέα και από εκεί στο 6^ο Σύνταγμα στην Περιοχή της Γκούρας.

ΜΙΑ ΑΓΝΩΣΤΗ ΜΙΚΡΗ ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΔΡΑΣΗ ΤΟΥ ΕΛΑΝ ΑΡΓΟΣΑΡΩΝΙΚΟΥ.

28 Ιουνίου 2014  ο Αργύρης Ρουμελιώτης (γεννηθείς το 1918) από το Κατακάλι Κορινθίας (Χωριό στην ανατολική ακτή της Κορινθίας)  μου παραχώρησε ευγενώς μια σπουδαία μαρτυρία. Αφορά την ιστορία του συγχωριανού του Αντώνη  Α. Κυριαζή:

«Ο Κυριαζής είχε με τον αδερφό του ένα καΐκι  20-30 τόνων δεν θυμάμαι πόσο ήτανε ακριβώς…  ιστιοφόρο, έκανε αγώγια δούλευε στο Πειραιά στα νησιά κ.λπ.

Αυτοί λένε [εννοεί το ΕΑΜίτες] ότι είχε κάνει μια ατιμία δεν ξέρω !…Ότι έκανε μια συμφωνία με κάποιους Κρητικούς και Άγγλους να τους πάει στην Κρήτη και αφού τους πήρε τα λεπτά ανοίχτηκε λιγάκι και τους πιάσανε οι Γερμανοί,… λένε ότι τους έδωσε στους Γερμανούς.

Εγώ ξέρω… λίγο πρίν γίνει ο πόλεμος ταξίδευε εδώ προς την Ιτέα μετέφερε από εδώ ρετσίνια για τα κρασιά.

Σε ένα δρομολόγιο μετέφερε ρετσίνια του πατέρα μου- και ήταν και ο πατέρας μου πάνω στο καΐκι - και όταν γυρίζανε κάπου εκεί στον Κορινθιακό είδανε ένα κανό με κουπιά με έναν άνθρωπο. Τον πήρανε επάνω στο καΐκι να τον φέρουνε μέχρι τον Ισθμό …’Ητανε Γερμανός και λέγανε ότι ήταν γιατρός  το κατεβάσανε από την πλευρά της Ποσιδωνείας… δεν ξέρανε τι ήταν, εάν ήταν κατάσκοπος ή δε ξέρω τι ήταν…Μετά αφού έγινε το επεισόδιο με τους Κρητικούς ήτανε αυτός ο Γερμανός ό ανακριτής ο επικεφαλής εδώ στην Κομιντατούρ -πως τι λέγανε; στο Πειραιά στην Αθήνα δεν ξέρω!…και μόλις τον είδε τον Κυριαζή, τον γνώρισε θυμήθηκε που τον είχε βοηθήσει …Αλλά οι αντάρτες τον είχαν επικηρύξει[τον Κυριαζή] από εκεί η οργάνωση ΕΑΜ του Πειραιά και …. δεν ερχότανε εδώ πέρα στο Κατακάλι …μαθέναμε εμείς ότι είναι καταζητούμενος κρυβότανε ο Κυριαζής ένα –ενάμιση χρόνια…ξεθάρρεψε κάποια στιγμή ..και τόχε ναυλώσει το καϊκι με αλεύρια ο Ερυθρός σταυρός να τα πάει στο Ναύπλιο….και του λέγανε μην πας στο Κατακάλι ….Εν πάση περιπτώση αποφάσισε να έρθει δω πέρα, στις 4 ώρα στις 4 του Γενάρη[1944] προπαραμονή των Θεοφανίων να κάνει Θεοφάνια με την γυναίκα του και τα πέντε παιδιά του.

Το είχανε μάθει οι οργανώσεις εδώ του ΕΑΜ/ΕΛΑΣ και στείλανε ένα απόσπασμα και μόλις βγήκε από το καΐκι εδώ στο “Λιχνάρι”[Συδερώνα] ένα λιμανάκι 2 χιλιόμετρα από το χωριό  και μόλις βγήκε από το καΐκι τον βουτήξανε και τον πήγανε εδώ σε 2 χιλιόμετρα από το χωριό σ΄ ένα “Διάσελο” στη τοποθεσία «Κροκιάνι» τι λέμε στα αρβανίτικα δηλ. βρύση και τον εκτελέσανε με μια σφαίρα στο κεφάλι… Το ίδιο απόγευμα πήγαμε πολλοί από το χωριό με μια σκάλα και το φέραμε στο χωριό και τον εθάψαμε…

Τι σύζυγό του Κατερίνα την πιάνε 14  Αυγούστου [1944] μαζί με τους από δω και την σφάξανε στο Σοφικό στο μοναστήρι τους Παναγίας και μετά 2-3 μέρες πιάσανε και τον πατέρα τους ,πεθερό του Κυριαζή, τον Κυριάκο Φίλη και τον σφάξανε στη τοποθεσία “Βαθή”».

Εκ της ανωτέρω αφήγησης σε συνδυασμό με άλλες αναφορές, έχουμε τα κατωτέρω, νομίζω ασφαλή συμπεράσματα:

 -Αρκετά χρόνια πριν ξεσπάσει ο Β΄ παγκόσμιος στην Ελλάδα και όχι μόνο κατά την κατοχή δρούσαν Γερμανοί πράκτορες και συνεργάτες ή κατάσκοποι τους, ξένοι και Έλληνες

-Ο Γερμανός που βρήκε ο Αν. Κυριαζής στη μέση του Κορινθιακού δεν ήταν άλλος, παρά ο πράκτορας που βυθομέτρησε προπολεμικά τις θάλασσες που  περιβρέχουν την Πελοπόννησο, η κατωτέρω αναφορά είναι καταπληκτική και αποκαλυπτική :

«Από το 1934 ερχόταν στις Σπέτσες ένας ξένος κακομοίρης ο Αιμίλιος, Αυστριακός. Εδούλευε στο Πόρτο Χέλι στου Τσαμαδού, από την Αίγυπτο, ως μηχανικός και καπετάνιος στο σκάφος του. Γύριζε παντού με το κανό του. Μια μέρα τον βλέπω να ρίχνει και να μετρά το βάθος. Ήταν η Πέμπτη φάλαγγα, έκανε βυθομετρήσεις σε όλη την Πελοπόννησο. Για τα υποβρύχια, τα είχε κανονίσει όλα. Το 1943 έρχεται τους Σπέτσες, ντυμένος ανθυποπλοίαρχος. Έκανε πως δεν με γνώριζε».(Μαρτυρία Ν. Ακάσογλουστο –Από το βιβλίο Μικρή ιστορία στα Μεγάλα Χρόνια 1940-1944 / Πασαμήτρος Γιώργος/Θεμέλιο/2019)

-Από μαρτυρίες της «Δίκης Σπετσών» »(τα πρακτικά τους οποίας παρατίθενται κατωτέρω) ο Αντώνης Κυριαζής είχε επικηρυχθεί ως προδότης ,(για την παράδοση 80 Κρητικών και 20 Βρετανών τους Γερμανούς), από το Στρατηγείο Μέσης Ανατολής και άρα και από το ΕΑΜ-ΕΛΑΣ-ΟΠΛΑ.

-Το ό τι αναφέρει ο Αργ. Ρουμελιώτης στη μαρτυρία του, ότι είχε ακούσει ότι είχε ναυλωθεί το καΐκι του Κυριαζή από τον Ερυθρό Σταυρό για μεταφορά αλεύρων , στο Ναύπλιο, μάλλον δεν ισχύει. Εθελοντικό ναύλο των Γερμανών έκανε!

-Η Επιχείρηση σύλληψης και εκτέλεσης του Αντ. Κυριαζή έγινε από το ΕΛΑΝ, με την βοήθεια ανταρτών από την Σολυγεία. Εννοείται και μάλλον  το καΐκι με το φορτίο του, πέρασε στα χέρια του ΕΛΑΝ.

Ο Ιωαν. Χατζής-Λούβρης(ο.π.) από το Ρητό ,γειτονικό χωριό, του Κατακαλίου μου ανέφερε:

«Βόλγας»[Παν. Τσόχλας] - «Λευτεριάς»[Γωργ. Λέκκας] και ο «Τίγρης»[Γιάν. Σχοινάς] ήταν 3 τους ΟΠΛΑ που ξέρω, τους είχα δεί μια φορά που κοιμόσανε  σ΄ένα  παλιο-σπίτι εδώ στο χωριό …αυτοί είσαν οπλισμένοι με αυτόματα … είχα ακούσει ότι αυτοί σκοτώσανε ένα από το  Κατακάλι, τον Κυριαζή.»

-Εκτελεστής του Αντ. Κυριαζή, ομολόγησε στη «Δίκη των Σπετσών» ότι ήταν ο Γιάννης Σχοινάς (ή Τίγρης) από τους Μυκήνες, που καταδικάστηκε γι΄αυτήν, σε 20ετή φυλάκιση και ο οποίος όπως είδαμε μόλις είχε σταλεί από το 6^ο  Σύνταγμα του ΕΛΑΣ, μαζί με τον «Λευτεριά», τον «Τζαβέλα» και … για ενίσχυση του ΕΛΑΝ Αργοσαρωνικού, και θα πρέπει να ήταν η πρώτη επιχείρησή τους ως μέλη του ΕΛΑΝ.

***

Ο «Τζαβέλας» αναφέρει (στον Τάκη Μαύρο ο.π.) το κατωτέρω γεγονός για την δράση του ΕΛΑΝ που είχε γενικότερα, σοβαρότατα δραματικά επακόλουθα και αποτελέσματα:

«Εκείνες τις ημέρες, θα ’ταν 15 ή 16 του Φλεβάρη 1944, δύο εγγλέζικα αεροπλάνα βομβάρδισαν μέσα στο λιμάνι των Σπετσών τον ¨Κέφαλο¨, ένα καράβι μιας Κακαμπουρίνας από τα Μέθανα, επιταγμένο από τους Γερμανούς και φορτωμένο άλευρα, και το βούλιαξαν. Αλλά, φεύγοντας μετά τον βομβαρδισμό, το ένα από τ’ αεροπλάνα χτύπησε στον φάρο, έχασε το ένα του φτερό και πέφτοντας στη θάλασσα, στη τοποθεσία ¨Γαρύφαλλου¨, βούλιαξε σε 18 οργιές νερό. Είχε πλήρωμα δύο αεροπόρους. Ο ένας πρόλαβε και γλύτωσε με το αλεξίπτωτο. Τον έκρυψε ένας ψαράς, ο Βαγγέλης Οικονόμου ή Παραπόλας, και τον φυγάδεψε κατόπιν στα Δίδυμα. Ο άλλος παρασύρθηκε με το σκάφος στον βυθό. Από τους Γερμανούς στρατιώτες, που αποτελούσαν την φρουρά του καραβιού, δυο σκοτώθηκαν, δυο άλλοι επιβιβάστηκαν σε κάποιο καΐκι και γύρισαν στον Πειραιά, δυο κατέφυγαν στο ξενοδοχείο του Καρδάση, στις Σπέτσες, και ο τελευταίος, εφτά ήσαν όλοι, ο Φριτς, μπήκε σε κάποιο περαστικό καΐκι και πήγε στο Ναύπλιο για να ειδοποιήσει για ό,τι είχε γίνει[…]

Έρχεται ο Σμυρλής από τις Σπέτσες [στα Δίδυμα]και μας είπε για τον βομβαρδισμό, το βυθισμένο αεροπλάνο, το καράβι, τους δυο Γερμανούς, που μένανε στο ξενοδοχείο. Μας είπε ακόμη και για τρία επιταγμένα καΐκια, που ήταν φορτωμένα στο λιμάνι. Αποφασίσαμε να πάμε να πιάσουμε τους Γερμανούς και τα καΐκια και να προσπαθήσουμε να διασώσουμε ό,τι μπορούσαμε από το μισοβυθισμένο καράβι και από το αεροπλάνο. Κατεβήκαμε στο Πόρτο Χέλι, πήραμε ένα καΐκι και περάσαμε στις Σπέτσες. Ο καπετάν Λευτεριάς, ο Σμυρλής κι εγώ. Πήγαμε στο σπίτι του Πασαμήτρου, όπου και μείναμε εκείνη τη βραδιά. Την άλλη μέρα, ο Παντελής Αρμένης, που είχε καφενείο στο Παλιό Λιμάνι και που αργότερα έγινε κουνιάδος μου, μας έφερε σ’ επαφή με τους ναύτες των τριών επιταγμένων καϊκιών, που πρόθυμα δέχτηκαν να μας βοηθήσουν να πάρουμε τα καΐκια. Πράγματι, το βράδυ, ανεβήκαμε στα τρία καΐκια και τα πήγαμε στην Κοιλάδα. Το ένα ήταν οργανωμένο και το αφήσαμε ελεύθερο. Μέσα στ’ άλλα δυο βρήκαμε 75 τηλέφωνα και 350 τσουβάλια με Χριστουγεννιάτικα δέματα για τους Γερμανούς της Κρήτης, γλυκά, τσιγάρα και άλλα τέτοια είδη. Χιλιάδες κουτιά μαρμελάδα, χοιρομέρια, και καμμιά δεκαριά κεφάλια παρμεζάνα, που το καθένα τους ζύγιζε 70-80 κιλά, και που μοιράστηκαν αργότερα στον πληθυσμό. Πολλά προωθήθηκαν για τη Γκούρα της Στυμφαλίας, όπου όπως είπαμε ήταν το Αρχηγείο του ΕΛΑΣ. Οι ναύτες των καϊκιών έμειναν στις τάξεις τού ΕΛΑΣ και μάλιστα δύο απ’ αυτά τα παιδιά κρεμάστηκαν αργότερα στις Σπέτσες.

Τα εφόδια αυτά τα μεταφέραμε από την Κοιλάδα στα Δίδυμα και τα παραδώσαμε στην Οργάνωση. Γυρίσαμε κατόπιν στις Σπέτσες και πήγαμε στον Αρμένη, ο οποίος μας υπέδειξε το ξενοδοχείο όπου έμεναν οι Γερμανοί. Είμαστε έξη. Ο καπετάν Λευτεριάς, ο Σμυρλής, ο Παναγιώτης ο Τρομάρας, ο Δημήτρης ο Κατεμής (Κανάρης), ο Γιάννης ο Σκινάς ή Τίγρης, κι εγώ. Μας είπαν σε ποιο δωμάτιο ήσαν οι Γερμανοί κι άκουγαν ράδιο. Ήταν και κάτι κοριτσόπουλα και χορεύανε. Μπήκαμε ξαφνικά μέσα φωνάζοντας Αλτ. Ο ένας από τους Γερμανούς έκανε μια προσπάθεια να πιάσει μια χειροβομβίδα, που είχε περασμένη στη μπότα του, αλλά ο Τρομάρας, με μια ριπή, τον πρόλαβε και τον σκότωσε. Είναι αλήθεια πως θέλαμε να τον πιάσουμε κι εκείνον ζωντανό, έτσι όμως που ήρθαν τα πράγματα δεν γινόταν αλλιώς. Πήραμε τον οπλισμό τους, είπαμε στους ανθρώπους του ξενοδοχείου να τυλίξουν τον νεκρό σ’ ένα σεντόνι και να τον φουντάρουν στα βαθειά και φύγαμε για τα Δίδυμα, παίρνοντας μαζί μας και τα δυο μυδράλια του καραβιού, που οι Γερμανοί είχαν αφαιρέσει από το μισοβυθισμένο καράβι και είχαν τοποθετήσει για φύλαξη στο καφενείο του Αρμένη.

Την άλλη μέρα, ο Γερμανός ο Φριτς, που είχε πάει στο Ναύπλιο και επέστρεφε στις Σπέτσες, πιάστηκε και οδηγήθηκε κι αυτός στα Δίδυμα».

Για το ανωτέρω γεγονός ,ο δήμαρχος Σπετσών, ο Πολ. Λεκκός, , θορυβημένος από τον φόνο των δυο Γερμανών και φοβούμενος τ΄ αντίποινα που περίμεναν το νησί, πήγε στον Πειραιά, συνοδευόμενος από τον γιατρό Κόχειλα, ή το Γερνανομαθή Γ. Διαμαντόπουλο και παρουσιάστηκαν στις Γερμανικές Αρχές και ανέφεραν τα γεγονότα, προσπαθώντας να πείσουν τους Γερμανούς ότι ο ντόπιος πληθυσμός των Σπετσών ήταν αμέτοχος σ’ αυτό το επεισόδιο, και ότι η ευθύνη βαρύνει μόνο τους αντάρτες υποδεικνύοντας όμως αυτούς και τα ορμητήρια τους στην Ερμιόνη, την Κοιλάδα κλπ.

Μετά την συνάντηση αυτή, 10 Μαρτίου 1944 ξεκινά από τους Γερμανούς η πρώτη ναυτική και αποβατική επιχείρηση στην περιοχή, η οποία διεξήχθη από την 11η Μεραρχία Αλεξιπτωτιστών της Λούφτβαφε,  200 γερμανοί στρατιώτες αποβιβάζονται στον Πόρο και 400 στην Ύδρα. Η επιχείρηση θα κρατήσει τέσσερις μέρες χωρίς επιτυχία. Οι δήμαρχοι Ύδρας Γιάννης Ρετιτάγκος και του Πόρου Γεώργιος Κωστελένος δεν θα προδώσουν κανένα και με ευθύνη τους διαβεβαιώνουν τους Γερμανούς ότι δολιοφθορές στα πλοία τους οφείλονται από άγνωστες δυνάμεις ξένες προς τα νησιά τους.

Συγχρόνως με την επιχείρηση των Γερμανών (10-3-1944)  συλλαμβάνονται στις Σπέτσες από την ΟΠΛΑ οι τρεις πρόκριτοι Λεκκός, Διαμαντόπουλος, Κόχειλας για ανάκριση περί προδοσίας και κατάδοσης ανταρτών ,ΕΑΜιτών και της δράσης του ΕΛΑΝ.

6 Απριλίου 1944 οι Γερμανοί έχοντας περισσότερες πληροφορίες-καταδόσεις για τους ΕΑΜίτες,το ΕΛΑΝ και τους αντάρτες , κάνουν την δεύτερη εκκαθαριστική  επιχείρηση και αυτή από την 11η Μεραρχία Αλεξιπτωτιστών της Λούφτβαφε. Δύο Τάγματα μεταφέρονται με 40 περιπολικά και μεταγωγικά σκάφη, και εξοπλισμένα καΐκια, μαζί με πυροβολικό και την συνεργασία 4 αεροπλάνων, από το αεροδρόμιο του Άργους. Η επιχείρηση αυτή θα κρατήσει μία εβδομάδα. Οι δυνάμεις αποβιβάζονται στον Πόρο και στην Ύδρα και στη συνέχεια στην Ερμιόνη, στην Κοιλάδα και στις Σπέτσες. Οι ΕΑΜ-αντάρτες αιφνιδιάζονται υποχωρούν από το Κρανίδι και την Ερμιόνη, μεταφέροντας και ό, τι εφόδια προς τα Δίδυμα. Το Κ1 καταδιωκτικό διαφεύγει στις ακτές της Κυνουρίας, το δε Κ2 εγκαταλείπεται στη παραλία της Ερμιόνης, αφού του αφαίρεσαν ό, τι χρήσιμο (μηχανή, οπλισμό κλπ ). *(*Το καταδιωκτικό Κ1 θα βυθιστεί κατά την επιχείρηση «Κοράκι»  εσκεμμένα για να μην περιέλθει στα χέρια των Γερμανών, από τον «Τζαβέλα» σε ακτή της «Τσακωνιάς», όπου διέφυγε με άλλους αντάρτες) Γερμανοί τώρα είναι βαρβαρώτεροι θα βασανίσουν θα προχωρήσουν σε λεηλασίες σπιτιών, αρπαγή χρυσαφικών, χρημάτων, λαδιού , ρουχισμού κλπ. Επίσης τώρα βάση καταστάσεων που είχαν συντάξει από προδότες-καταδότες εντοπίους και μη ,θα κάψουν σπίτια  των ΕΑΜ-ΕΛΑΣ-ανταρτών!

Μετά την επιχείρηση αυτή, τέλος Απριλίου 1944 , δηλ. μετά 35 ημέρες περίπου από την σύλληψή τους, εκτελούνται με πυροβόλο όπλο, οι τρεις πρόκριτοι των Σπετσών στον δρόμο από το χωριό Καρακάσι, έδρα της ΟΠΛΑ προς την Ερμιόνη στη θέση «καψοσπίτια». Μετά λίγες ημέρες εκτελείται και ο άλλος πρόκριτος των Σπετσών Ν. Κατραμάδος.

Η καθυστέρηση της εκτέλεσης δείχνει ότι η απόφαση γι΄ αυτή πάρθηκε από υψηλά ιστάμενους(Θ. Ζέγκος=Αρχηγός στο 2^ο γραφείο του 2^ου Γραφείου…!) και όχι από τα στελέχη της περιοχής. Το στέλεχος  του ΕΑΜ περιοχής Παναγιώτης Παπασωτηρίου στη «Δίκη Σπετσών»(βλ. κατωτέρω), είχε καταθέσει:

«Το Αρχηγείο επέστρεψε τη δικογραφία από την οποία προέκυπτε ότι οι Σπετσιώτες κρίθηκαν ως προδότες και εκτελέστηκαν. Πήγε στις Σπέτσες με τη δικογραφία και ανακοίνωσε στους κατοίκους ότι η δικογραφία είναι στη διάθεσή τους…..»

27-08-2020

Αετίων Σωτήριος Ριζόγιαννης

Διεύθυνση αυτής της ανάρτηση:http://rozosotiris.blogspot.com/2020/08/106-1944.html